لقاح داخل رحمی (IUI)

IUI یا لقاح داخل رحمی، یک روش درمانی نسبتاً ساده برای باروری است. لقاح داخل رحمی ممکن است با استفاده از دارو و یا بدون دارو های باروری انجام شود. IUI شامل انتقال مایع منی شستشوی شده به داخل رحم از طریق سوند است. ممکن است به جای IUI از اصطلاح رایج تر تلقیح مصنوعی (AI) استفاده شود. IUI و AI یکی هستند. نتیجه مطلوب لقاح داخل رحمی این است که اسپرم ها در لوله فالوپ حرکت کرده و یک تخم را بارور می کنند و در نتیجه حاملگی طبیعی رخ می دهد.

کاربرد لقاح داخل رحمی

توانایی زوج برای باردار شدن به عوامل مختلفی بستگی دارد. لقاح داخل رحمی بیشتر در شرایط زیر کاربرد دارد.

بارداری با اسپرم منجمد شده

در برخی موارد زنان مجبور هستند از اسپرم منجمد شده برای باردار شدن استفاده کنند. نمونه های اسپرم منجمد از آزمایشگاه های معتبر تهیه می شوند. این اسپرم ها قبل از انجام لقاح داخل رحمی از حالت انجماد خارج می گردند.

ناباروری غیر قابل توضیح

لقاح داخل رحمی، اغلب به عنوان درمان اولیه برای ناباروری غیر قابل توضیح همراه با داروهای القا کننده تخمک گذاری انجام می شود.

ناباروری مرتبط با اندومتریوز

برای ناباروری مرتبط با آندومتر، استفاده از دارو ها همراه با انجام IUI اغلب اولین روش درمانی است.

نازایی ناشی از اسپرم ضعیف مرد

تجزیه و تحلیل مایع منی مرد، یکی از اولین مراحل ارزیابی پزشکی ناباروری است. در برخی موارد اشکالات زیر می تواند وجود داشته باشد.

• غلظت اسپرم کم
• کم تحرکی اسپرم
• ناهنجاری در اندازه و شکل اسپرم (مورفولوژی)

لقاح داخل رحمی و اسپرم منجمد شده می تواند بر برخی از این مشکلات غلبه کند.

ناباروری عامل گردن رحم

دهانه رحم، در انتهای تحتانی آن، به باز شدن رحم کمک می کند. مخاط تولید شده توسط گردن رحم در زمان تخمک گذاری، محیط ایده آلی را برای جذب اسپرم از واژن به لوله های فالوپ فراهم می کند. اما اگر مخاط دهانه رحم خیلی ضخیم باشد، ممکن است مانع از تحرک اسپرم شود. همچنین احتمال دارد خود سرویکس مانع از رسیدن اسپرم به تخم شود. جای زخم مانند مواردی که در اثر بیوپسی یا روش های دیگر ایجاد می شود، می تواند باعث ضخیم شدن دهانه رحم شود. اما لقاح داخل رحمی ورود اسپرم از دهانه رحم را دور می زند و اسپرم ها مستقیماً درون رحم قرار می گیرند.

ناباروری ناشی از تخمک گذاری

IUI همچنین امکان دارد برای زنانی که نازایی آن ها ناشی از مشکلات تخمک گذاری (عدم تخمک گذاری یا کاهش تعداد تخمک ها)است، انجام شود.

حساسیت به مایع منی

به ندرت، احتمال دارد یک زن نسبت به پروتئین های موجود در منی شریک زندگی خودش حساسیت داشته باشد. در این صورت انزال در مهبل باعث قرمزی، سوزش و تورم در زن می شود. یک کاندوم می تواند زن را از بروز علائم محافظت کند، اما از بارداری نیز جلوگیری می کند. اگر حساسیت شدید باشد، لقاح داخل رحمی می تواند برای بارداری موثر باشد، زیرا در این روش بسیاری از پروتئین های مایع منی قبل از وارد شدن اسپرم برداشته می شوند.

موارد منع لقاح داخل رحمی

لقاح داخل رحمی در موارد زیر توصیه نمی شود.

• آندومتریوز شدید
• سابقه عفونت لگن
• لوله های فالوپ مسدود شده

هزینه لقاح داخل رحمی

با توجه به درمان های باروری، IUI ممکن است اولین راه کار برای درمان ناباروری باشد. انجام این کار نسبت به روش های دیگر مانند IVF ساده تر است. هزینه لقاح داخل رحمی به پوشش بیمه ای بیمار بستگی دارد. با این وجود، IUI  هنوز هم به میزان قابل توجهی ارزانتر از IVF است.

بعد از جراحی لقاح داخل رحمی

بعد از عمل لقاح داخل رحمی ، پزشک ممکن است پروژسترون را برای بیمار تجویز کند. پروژسترون درمانی معمولاً از طریق شیاف واژینال انجام می شود. حدود یک هفته پس از IUI، پزشک می تواند آزمایش خون را برای بررسی و اندازه گیری سطح پروژسترون و استروژن تجویز کند.

عوارض لقاح داخل رحمی

لقاح داخل رحمی یک روش نسبتاً ساده و بی خطر است و عوارض جدی کمی دارد. خطرات  احتمالی شامل موارد زیر است.

عفونت. در نتیجه لقاح داخل رحمی خطر ابتلا به عفونت وجود دارد.

لکه بینی. گاهی اوقات روند قرار دادن سوند در رحم باعث مقدار کمی خون ریزی واژن می شود. این خون ریزی معمولاً تاثیری در بارداری ندارد.

حاملگی چند قلوی. لقاح داخل رحمی به خودی خود با افزایش خطر بارداری چند قلویی همراه نیست. اما، در صورت تداخل با داروهای تحریک کننده تخمک گذاری، خطر بارداری چند قلوزایی به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. در حاملگی چند قلویی نسبت به بارداری های تک جنینی احتمال بروز خطرات زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد بیشتر خواهد بود.

آمادگی برای لقاح داخل رحمی

تهیه نمونه مایع منی. در مطب پزشک از مرد یک نمونه مایع منی تهیه می شود. علاوه بر آن می توان یک ویال اسپرم اهدا کننده منجمد شده را ذوب و آماده کرد. از آنجا که عوامل تشکیل دهنده غیر اسپرم موجود در مایع منی می توانند باعث ایجاد واکنش هایی در بدن زن شوند، نمونه به شکلی شسته می شود که اسپرم فعال و طبیعی را از دیگر اسپرم ها و سایر عناصر جدا می کند. احتمال بارداری با استفاده از یک نمونه کوچک از اسپرم سالم افزایش می یابد.

نظارت بر تخمک گذاری. از آنجا که زمان انجام IUI بسیار مهم است، نظارت بر علائم و تشخیص تخمک گذاری اهمیت زیادی دارد. برای این کار ممکن است زن از یک کیت پیش بینی تخمک گذاری ادرار در منزل استفاده کند. یا پزشک یک سونوگرافی ترانس واژینال را تجویز کند. همچنین احتمال دارد به زن گنادوتروپین کوریونی انسانی (HCG) تزریق و یا دارو داده شود تا IUI  در زمان مناسب تخمک گذاری انجام شود.

تعیین زمان بهینه. بیشتر لقاح داخل رحمی یک یا دو روز بعد از تشخیص تخمک گذاری انجام می شوند.

لقاح داخل رحمی حدود 15 تا 20 دقیقه طول می کشد و معمولاً در مطب یا کلینیک پزشک انجام می شود. خود روش  IUI فقط یک یا دو دقیقه طول می کشد و بدون نیاز به دارو یا داروهای ضد درد انجام می گیرد. پزشک یا یک پرستار متخصص آموزش دیده این روش را انجام می دهد.

چرخه درمان لقاح داخل رحمی

 

چرخه درمان زن بستگی به علت ناباروری و نوع IUI دارد. انواع مختلف لقاح داخل رحمی عبارتند از.

IUI با Clomid یا Letrozole. لقاح داخل رحمی ممکن است همزمان با چرخه درمانی Clomid یا  letrozole انجام گیرد.

در این شرایط، زن به محض شروع دوره قاعدگی، آزمایش خون می دهد. همچنین پزشک برای اطمینان از عدم وجود کیست تخمدان می تواند سونوگرافی را توصیه کند. پزشک برای زن دارو های باروری خوراکی تجویز می کند. در این روش با کنترل دوره قاعدگی، لقاح داخل رحمی قبل از تخمک گذاری انجام می گیرد.

IUI همراه با گنادوتروپین ها. گنادوتروپین ها داروهای باروری تزریقی هستند.

در این روش، زن باید به محض این که پریود شد، با پزشک خود تماس بگیرد تا سونوگرافی اولیه و آزمایش خون را برای او تجویز کند. طبق دستور پزشک،  زن تزریق خودش را شروع خواهد کرد. هر چند روز یکبار، سونوگرافی های واژن و یا آزمایش خون انجام می شود. سونوگرافی های واژن به دنبال تشکیل فولیکول ها می باشد. و آزمایش خون استرادیول (E2)، LH و پروژسترون را اندازه گیری می کند. پزشک می تواند بر اساس میزان هورمون، اندازه و تعداد فولیکول های روی تخمدان ها، دوز دارو ها را تنظیم کند. هنگامی که یک یا چند فولیکول به بلوغ رسیده باشند، پزشک روش لقاح داخل رحمی را برنامه ریزی می کند.

در طول لقاح داخل رحمی

در حالی که  زن روی میز دراز کشیده، یک اسپکولوم (وسیله جراحی) در مهبل او قرار می گیرد.

در طول عمل، پزشک یا پرستار:

• یک ویال حاوی نمونه ای از اسپرم سالم را به انتهای یک لوله طولانی و نازک و انعطاف پذیر (کاتتر) وصل می کند.
• کاتتر از طریق دهانه رحم و داخل رحم، داخل واژن قرار می گیرد.
• نمونه اسپرم از طریق لوله به داخل رحم زن منتقل می شود.
• کاتتر خارج شده و به دنبال آن اسپکولوم برداشته می شود.

بعد از لقاح داخل رحمی

پس از تلقیح، از بیمار خواسته می شود برای مدت کوتاهی روی پشت خود دراز بکشد. پس از اتمام مراحل، او می تواند لباس های خود را بپوشد و به فعالیت های روزمره خود بپردازد. ممکن است بیمار بعد از انجام عمل، یک یا دو روز لکه بینی را تجربه کند.

نتایج لقاح داخل رحمی

آزمایش خیلی زود می تواند نتیجه را مشخص کند.

نتیجه منفی. اگر هورمون های بارداری در آزمایش قابل اندازه گیری نباشد، ممکن است نتیجه آزمایش منفی باشد که در واقع، نشان می دهد زن واقعاً باردار است.

نتیجه مثبت کاذب. اگر بیمار از داروهای القا کننده تخمک گذاری مانند HCG استفاده کرده باشد، ممکن است دارو هنوز در بدن او وجود داشته باشد و آزمایش نشان دهد که زن بارداری است در حالی که او باردار نیست.

پزشک به بیمار توصیه خواهد کرد که برای اطمینان بیشتر حدود دو هفته پس از نتیجه آزمایش خودش در خانه از کیت استفاده کند. کیت در تشخیص هورمون های بارداری بعد از لقاح حساس تر و دقیق تر است. اگر بارداری صورت نگرفته باشد، زن می تواند IUI را دوباره امتحان کند. غالباً برای افزایش احتمال بارداری، از همان روش درمانی به مدت سه تا شش ماه استفاده می شود. در چرخه هایی که داروهای باروری و لقاح داخل رحمی با هم ترکیب شده اند، میزان موفقیت در بارداری می تواند به 20٪ برسد.

میزان موفقیت لقاح داخل رحمی بسته به علت ناباروری و سن زن متفاوت خواهد بود، اما به طور کلی ممکن است این گونه باشد.

• 7٪ برای آندومتریوز
• 1٪ برای ناباروری بدون علت
• 6٪ برای ناباروری عامل گردنی
• 7/41 درصد در مورد ناباروری ناشی از مرد
• 4٪ برای آنولاسیون (مشکلات تخمک گذاری)
• 4٪ برای استنوسپرمی (تحرک اسپرم ضعیف)
• 6٪ برای الیگوسپرمی (کمبود کمتر از 20 میلیون اسپرم در میلی لیتر)

 انتظار دو هفته ای لقاح داخل رحمی

انتظار دو هفته ای برای زنانی که منتظر نتیجه لقاح خود هستند، اضطراب، نگرانی و نا امیدی زیادی به همراه دارد. در دوره های درمان باروری، انتظار دو هفته می تواند ناامید کننده باشد.

انتظار دو هفته ای، دوره ای پر از ترس از شکست و امید به بارداری است.

برخی راهکار برای کاهش اضطراب در این دو هفته و تحمل آن وجود دارند، زن بهتر است.

• وسواس در مورد “علائم بارداری” را متوقف کند.
• خودش را با انجام کار های مورد علاقه سرگرم کند.
• از تکنیک های آرامش و مدیریت استرس استفاده شود.
• یک درمانگر یا مشاور متخصص ناباروری برای خودش پیدا کند.
• با افرادی که بیمار را درک می کنند، ارتباط برقرار کرده و صحبت کند.

زن همچنین در زمان استراحت خود می تواند موارد زیر را در نظر بگیرد.

• کتاب خواندن
• ماساژ درمانی
• پیاده روی و ورزش
• رنگ آمیزی و نقاشی کردن
• گوش دادن به موسیقی و گوش دادن به آهنگ های مورد علاقه