کم خونی میکروسیتیک

در کم خونی میکروسیتیک، بدن شما گلبول های قرمز کمتری نسبت به حالت عادی دارد. برخی از کم خونی ها را می توان به عنوان میکروسیتیک توصیف کرد. میکروسیتوز اصطلاحی است که برای توصیف گلبول های قرمز کوچکتر از حد طبیعی استفاده می شود. کم خونی زمانی است که تعداد گلبول های قرمز خونی که به درستی کار می کنند در بدن شما کم باشد.

کم خونی های میکروسیتیک ناشی از شرایطی است که از تولید هموگلوبین در بدن جلوگیری می کند. هموگلوبین جزء خون شماست. این به انتقال اکسیژن به بافت های شما کمک می کند و به گلبول های قرمز خون شما رنگ قرمز می دهد.

کمبود آهن، علت اصلی اکثر کم خونی های میکروسیتیک است. بدن شما برای تولید هموگلوبین به آهن نیاز دارد. اما سایر بیماری ها نیز می توانند باعث بروز این وضعیت شوند. برای درمان کم خونی میکروسیتیک، پزشک ابتدا علت اصلی را تشخیص می دهد.

علائم کم خونی میکروسیتیک

ممکن است در ابتدا هیچ علامتی از کم خونی میکروسیتیک نداشته باشید. علائم اغلب در مرحله پیشرفته تر، زمانی که کمبود گلبول های قرمز طبیعی بر بافت های شما تأثیر می گذارد، ظاهر می شوند. علائم رایج آن، عبارتند از:

• سرگیجه
• تنگی نفس
• رنگ پریدگی
• ضعف و خستگی
• از دست دادن استقامت

اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید و علائم شما در عرض دو هفته برطرف نشدند، بهتر است از یک متخصص پزشکی مشاوره بگیرید. اگر دچار سرگیجه شدید یا تنگی نفس شدید، باید در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید.

انواع و علل کم خونی میکروسیتیک

کم خونی های میکروسیتیک را می توان با توجه به میزان هموگلوبین در گلبول های قرمز خون توصیف کرد. آنها می توانند هیپوکرومیک، نوروکرومیک یا هایپرکرومیک باشند:

کم خونی های میکروسیتیک هیپوکرومیک

هیپوکرومیک به این معنی است که گلبول های قرمز خون کمتر از حد طبیعی هموگلوبین دارند. در این شرایط، سطوح پایین هموگلوبین در گلبول های قرمز شما منجر به رنگ پریدگی می شود. در کم خونی هیپوکرومیک میکروسیتیک، بدن شما دارای سطوح پایینی از گلبول های قرمز خون است که هم کوچکتر و هم کم رنگ تر از حد طبیعی هستند.

اکثر کم خونی ها، میکروسیتیک هیپوکرومیک هستند. کم خونی های میکروسیتیک هیپوکرومیک، عبارتند از:

ناشی از فقر آهن: شایع ترین علت کم خونی میکروسیتیک، کمبود آهن در خون است. کم خونی فقر آهن می تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• بارداری
• دریافت ناکافی آهن، معمولاً در نتیجه رژیم غذایی شما
• ناتوانی در جذب آهن به دلیل شرایطی مانند بیماری سلیاک یا عفونت هلیکوباکتر پیلوری
• از دست دادن خون مزمن به دلیل پریودهای مکرر یا شدید در زنان یا خونریزی های گوارشی (GI) از زخم های گوارشی فوقانی یا بیماری التهابی روده
• تالاسمی: تالاسمی نوعی کم خونی است که در اثر یک ناهنجاری ارثی ایجاد می شود. این شامل جهش در ژن های مورد نیاز برای تولید طبیعی هموگلوبین است.

کم خونی سیدروبلاستیک

کم خونی سیدروبلاستیک می تواند به دلیل جهش های ژنی (مادرزادی) به ارث برسد. همچنین می‌تواند ناشی از شرایطی باشد که در مراحل بعدی زندگی به وجود می آید. این شرایط مانع از توانایی بدن شما برای ادغام آهن در یکی از اجزای مورد نیاز برای ساخت هموگلوبین می‌شود. حتی منجر به تجمع آهن در گلبول های قرمز خون شما می شود. کم خونی سیدروبلاستیک مادرزادی معمولا میکروسیتیک و هیپوکرومیک است.

کم خونی های نورموکرومیک

نورموکرومیک به این معنی است که گلبول های قرمز خون شما دارای مقدار طبیعی هموگلوبین هستند و رنگ قرمز خیلی کم رنگ یا عمیق ندارند. نمونه ای از کم خونی نرموکرومیک عبارتند از:

کم خونی التهاب و بیماری مزمن: کم خونی ناشی از این شرایط معمولاً نورموکرومیک و نرموسیتی است (گلبول های قرمز خون دارای اندازه طبیعی هستند). کم خونی نورموکرومیک ممکن است در افراد مبتلا به موارد زیر دیده شود:

• سرطان
• بیماری کلیوی
• یا بیماری عفونی مانند سل، HIV/AIDS یا اندوکاردیت
• بیماری های التهابی، مانند آرتریت روماتوئید، بیماری کرون، یا دیابت ملیتوس

این شرایط می تواند از عملکرد طبیعی گلبول های قرمز جلوگیری کند. حتی منجر به کاهش جذب یا استفاده از آهن شود.

کم خونی های هیپرکرومیک

هایپرکرومیک به این معنی است که گلبول های قرمز خون بیش از حد طبیعی هموگلوبین دارند. سطوح بالای هموگلوبین در گلبول‌های قرمز خون باعث می‌شود رنگ قرمز عمیق‌تری نسبت به حالت عادی داشته باشند.

کم خونی کروسیتیک مادرزادی

کم خونی میکروسیتیک هیپرکرومیک نادر است. آنها ممکن است ناشی از یک بیماری ژنتیکی به نام کم خونی اسفروسیتی مادرزادی باشند. به این اسفروسیتوز ارثی نیز می گویند. در این اختلال، غشای گلبول های قرمز شما به درستی تشکیل نمی شود. این باعث می شود که آنها سفت و نادرست شکل کروی داشته باشند.

سایر علل کم خونی میکروسیتیک

سایر علل کم خونی میکروسیتیک، عبارتند از:

• کمبود مس
• مصرف الکل
• استفاده مواد مخدر
• مسمومیت ناشی از سرب
• روی بیش از حد، که باعث کمبود مس می شود.

تشخیص کم خونی میکروسیتیک

این وضعیت اغلب اولین بار پس از تجویز آزمایش خون به نام شمارش کامل خون (CBC) به دلیل دیگری تشخیص داده می شوند. اگر CBC شما نشان دهد که کم خونی دارید، پزشک آزمایش دیگری به نام اسمیر خون محیطی را تجویز می کند. این آزمایش می تواند به تشخیص تغییرات اولیه میکروسیتیک یا ماکروسیتی در گلبول های قرمز خون شما کمک کند. هیپوکرومی، نوروکرومی یا هیپرکرومی نیز با آزمایش اسمیر خون محیطی قابل مشاهده است.

پزشک مراقبت های اولیه ممکن است شما را به یک متخصص هماتولوژی ارجاع دهد. هماتولوژیست متخصصی است که با اختلالات خونی سروکار دارد. آنها ممکن است بتوانند نوع خاصی از کم خونی را به بهترین نحو تشخیص داده و درمان کنند و علت اصلی آن را شناسایی کنند.

هنگامی که پزشک کم خونی را در شما تشخیص داد، آزمایشاتی را برای تعیین علت این بیماری انجام می دهد. آنها ممکن است آزمایش خون را برای بررسی بیماری سلیاک انجام دهند. حتی خون و مدفوع شما را برای عفونت باکتریایی هلیکوباکتر پیلوری آزمایش کنند.

اگر پزشک گمان کند که از دست دادن خون مزمن علت کم خونی شماست، ممکن است در مورد علائم دیگری که تجربه کرده اید از شما بپرسد. آنها ممکن است شما را به یک متخصص گوارش ارجاع دهند اگر معده یا سایر دردهای شکمی دارید. یک متخصص گوارش ممکن است آزمایش های تصویربرداری را برای بررسی شرایط مختلف انجام دهد. این تست ها عبارتند از:

• سونوگرافی شکم
• آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی (EGD)
• سی تی اسکن شکم

برای زنانی که درد لگن و پریودهای شدیدی دارند، متخصص زنان ممکن است به دنبال فیبروم رحم یا سایر بیماری‌هایی باشد که می‌توانند جریان‌های شدیدتری ایجاد کنند.

درمان کم خونی میکروسیتیک

درمان کم خونی بر درمان علت زمینه ای این بیماری متمرکز است. ممکن است پزشک مصرف را به شما توصیه کند آهن و مکمل های ویتامین C آهن به درمان کم خونی کمک می کند در حالی که ویتامین C به افزایش توانایی بدن برای جذب آهن کمک می کند.

اگر از دست دادن خون حاد یا مزمن باعث کم خونی میکروسیتیک شده باشد، پزشک شما بر روی تشخیص و درمان علت از دست دادن خون تمرکز خواهد کرد. برای زنانی که دچار کمبود آهن در دوره های شدید هستند، ممکن است درمان هورمونی مانند قرص های ضد بارداری تجویز شود.

در موارد کم خونی میکروسیتیک به حدی شدید که در معرض خطر عوارضی مانند نارسایی قلبی هستید، ممکن است نیاز به تزریق خون از گلبول های قرمز اهداکننده داشته باشید. این می تواند تعداد گلبول های قرمز سالمی را که اندام های شما نیاز دارند افزایش دهد.

پیش آگهی کم خونی میکروسیتیک

اگر کمبودهای ساده مواد مغذی علت کم خونی میکروسیتیک باشد، درمان می تواند نسبتاً ساده باشد. تا زمانی که علت اصلی کم خونی قابل درمان باشد، خود کم خونی قابل درمان و حتی درمان است. در موارد بسیار شدید، کم خونی میکروسیتیک درمان نشده می تواند خطرناک شود. می تواند باعث هیپوکسی بافت شود. این زمانی است که بافت از اکسیژن محروم می شود. می تواند عوارضی از جمله:

• مشکلات ریوی
• مشکلات عروق کرونر
• فشار خون پایین که افت فشار خون نیز نامیده می شود.

این عوارض در افراد سالمند که قبلاً به بیماری های ریوی یا قلبی عروقی مبتلا هستند، شایع تر است.

پیشگیری از کم خونی میکروسیتیک با رژیم غذایی

بهترین راه برای جلوگیری از این وضعیت، دریافت آهن کافی در رژیم غذایی است. افزایش مصرف ویتامین C نیز می تواند به جذب آهن بیشتر در بدن کمک کند. همچنین می توانید مصرف روزانه مکمل آهن را در نظر بگیرید. اگر از قبل کم خونی داشته باشید، اغلب توصیه می شود. همیشه قبل از شروع مصرف مکمل ها باید با پزشک خود صحبت کنید. همچنین می توانید سعی کنید مواد مغذی بیشتری را از طریق غذا دریافت کنید.

غذاهای غنی از آهن، عبارتند از:

• لوبیا
• طیور
• سبزی با برگ تیره
• گوشت قرمز مانند گوشت گاو
• میوه های خشک مانند کشمش و زردآلو

غذاهای غنی از ویتامین C عبارتند از:

• کلم پیچ
• فلفل قرمز
• کلم بروکسل
• توت فرنگی
• کلم بروکلی
• مرکبات به خصوص پرتقال و گریپ فروت

سخن آخر

زمانی که گلبول های قرمز کوچکتر از حد طبیعی باشند، به آن میکروسیتوز گفته می شود. کمتر از حد طبیعی گلبول های قرمز که به درستی کار می کنند در بدن به عنوان کم خونی توصیف می شود.

کم خونی میکروسیتیک ترکیبی از این دو حالت است که گلبول های قرمز به طور غیر طبیعی کوچک هستند. بدن دارای مقادیر غیرطبیعی گلبول های قرمز خون در بالای آن است. برای اینکه بافت‌های سراسر بدن مقدار کافی اکسیژن دریافت کنند تا به درستی کار کنند، باید گلبول‌های قرمز خون کافی و هموگلوبین کافی در این گلبول‌های قرمز وجود داشته باشد.

در حالت ایده‌آل، هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز خون هنگام عبور از ریه‌ها به اکسیژن متصل می‌شود و سپس توسط قلب به قسمت‌های دیگر بدن پمپ می‌شود، جایی که اکسیژن تحویل می‌شود.

در کم خونی میکروسیتیک، بدن در انجام این عملکرد دچار مشکل می شود، زیرا گلبول قرمز و هموگلوبین کافی برای انجام کار وجود ندارد. این در نهایت می تواند منجر به آسیب بافتی و نارسایی اندام شود.