تا دیر نشده علائمتو بگو، پزشکتو بگم:
کمبود پتاسیم در صورتی رخ می دهد که فرد به اندازه کافی پتاسیم را از رژیم غذایی خود دریافت نکند یا پتاسیم بیش از حدی را از طریق اسهال طولانی مدت یا استفراغ از دست بدهد. علائم هیپوکالمی به شدت کمبود آن بستگی دارد اما می تواند شامل فشار خون بالا، یبوست، مشکلات کلیوی، ضعف عضلات، خستگی و مشکلات قلبی باشد. پتاسیم یک عنصر ضروری اساسی است که بدن برای طیف گسترده ای از کارکردها از جمله حفظ ضربان قلب به آن نیاز دارد. کمبود شدید پتاسیم هیپوکالمی نامیده می شود و هنگامی رخ می دهد که سطح پتاسیم شخص به زیر 3.6میلی مول در لیتر کاهش یابد. پزشکان هنگامی که میزان پتاسیم آنها کمتر از 2.5 میلی مول در لیتر باشد، فرد را هیپوکالمی شدید می دانند.
فواید سلامتی پتاسیم
پتاسیم برای حفظ چندین عملکرد بدن مهم است:
- عضلات برای انقباض به پتاسیم احتیاج دارند.
- ماهیچه قلب برای ضربان صحیح و تنظیم فشار خون به پتاسیم احتیاج دارد.
- کلیه ارگان اصلی است که با دفع پتاسیم اضافی، از طریقه ادرار، تعادل پتاسیم را کنترل می کند.
وقتی سطح پتاسیم پایین باشد (هیپوکالمی)، این بیماری با اختلال در فرآیندهای سلولی می تواند باعث ضعیف شدن شما شود.
علائم هیپوکالمی
معمولاً علائم هیپوکالمی خفیف است. بعضی اوقات اثرات هیپوکالمی می تواند مبهم باشد. ممکن است بیش از یک علامت مربوط به دستگاه گوارش (GI)، کلیه ها، ماهیچه ها، قلب و اعصاب باشد.
- ضعف، خستگی یا گرفتگی عضلات بازو یا پا، گاهی اوقات به اندازه ای شدید است که به دلیل ضعف، باعث عدم توانایی در حرکت دادن بازوها یا پاها می شود (دقیقاً مانند فلج).
- سوزن سوزن شدن یا بی حسی
- حالت تهوع یا استفراغ
- درد شکم، نفخ
- یبوست
- تپش قلب (احساس می کنید ضربان قلب شما نامنظم می شود).
- تکرر ادرار یا احساس تشنگی زیاد
- سنکوپ به دلیل فشار خون پایین
- رفتا ر های غیر طبیعی (افسردگی، روان پریشی، دلهره، سردرگمی یا توهم).
در صورت بروز علائم هیپوکالمی، به پزشک مراجعه کنید. اگر گرفتگی عضلانی، ضعف، تپش قلب یا احساس ضعف دارید و در حال مصرف داروی ادرار آور هستید، با پزشک مشورت کنید یا فوراً به یک مرکز فوریت یا اورژانس بیمارستان بروید.
بدون وجود علائم، تا زمانی که آزمایش معمول خون یا الکتروکاردیوگرام (EKG) نداشته باشید، سطح هیپوکالمی را نمی توانید تشخیص دهید.
عوارض هیپوکالمی
یبوست
پتاسیم نقش مهمی در انتقال پیام از مغز به عضلات و تنظیم انقباضات ماهیچه ای دارد. سطح پتاسیم پایین می تواند بر روی ماهیچه های روده تأثیر بگذارد و با کاهش سرعت عبور مواد غذایی باعث یبوست و نفخ شود.
ضعف عضلانی
کمبود پتاسیم می تواند بر سایر عضلات بدن از جمله عضلات در بازوها و پاها تأثیر بگذارد، که می تواند منجر به ضعف عمومی عضلات و گرفتگی شود.
فرد مقادیر کمی پتاسیم را از طریق عرق از دست می دهد، به همین دلیل تعریق زیاد ناشی از فعالیت بدنی شدید یا قرار گرفتن در آب و هوای گرم اغلب می تواند منجر به ضعف عضلات یا گرفتگی عضلات شود.
خستگی غیر قابل توجیه
پتاسیم یک ماده اساسی مورد نیاز بدن است که در کلیه سلول ها و بافت های بدن وجود دارد. با کاهش سطح پتاسیم، طیف گسترده ای از عملکردهای بدن را تحت تأثیر قرار دهد، و منجر به پایین آمدن انرژی و همچنین خستگی جسمی و روحی شود.
فشار خون بالا
سطح پتاسیم یک فرد می تواند بر فشار خون وی تأثیر بگذارد.
سطح پتاسیم پایین می تواند به افزایش فشار خون منجر شود، به خصوص در افرادی که میزان سدیم یا نمک زیادی، مصرف کنند. پتاسیم نقش مهمی را درباز شدن رگ های خونی دارد و به پایین آمدن فشار خون فرد کمک می کند.
پتاسیم همچنین به تعادل سطح سدیم در بدن کمک می کند. رژیم غذایی سرشار از سدیم یک علت شایع فشار خون بالا است. پزشکان غالباً توصیه می کنند که افراد دارای فشار خون بالا، میزان سدیم خود را کاهش داده و میزان مصرف پتاسیم را افزایش دهند.
افزایش حجم ادرار
کلیه ها وظیفه از بین بردن مواد زائد و تنظیم سطح مایعات و الکترولیت ها، مانند سدیم و پتاسیم را در خون دارند. آنها نقش خود را با عبور مواد و الکترولیت های اضافی از بدن در ادرار انجام می دهند.
هیپوکالمی متوسط تا شدید می تواند در توانایی کلیه ها در تعادل مایعات و الکترولیت ها در جریان خون اختلال ایجاد کند و این می تواند منجر به افزایش ادرار شود، که به آن پلی اوریا گفته می شود.
فلج عضلات
افراد مبتلا به هیپوکالمی شدید می توانند فلج عضلات را تجربه کنند. هنگامی که سطح پتاسیم در بدن بسیار پایین است، ماهیچه ها قادر به انقباض مناسب نیستند و ممکن است در کل فرد را دچار مشکلات کنند.
مشکلات تنفسی
هیپوکالمی شدید همچنین می تواند منجر به مشکلات تنفسی شود. تنفس نیاز به استفاده از چندین عضله، به ویژه دیافراگم دارد. اگر سطح پتاسیم یک فرد بسیار پائین بیاید، ممکن است این عضلات به درستی کار نکنند و فرد در داشتن نفس عمیق دچار مشکل شود یا احساس تنفس بسیار کوتاهی کند.
ضربان قلب نامنظم
یکی دیگر از علائم هیپوکالمی شدید، ضربان قلب نامنظم است. پتاسیم نقش مهمی در تنظیم انقباضات همه ماهیچه ها از جمله عضله قلب ایفا می کند.
هیپوکالمی شدیددر بدن می تواند منجر به ریتم های نامنظم قلب شود، از جمله برادی کاردی سینوسی، تاکی کاردی بطنی و فیبریلاسیون بطنی. اگر فردی تحت مداوا قرار نگیرد، این شرایط می تواند تهدید کننده زندگی وی باشد.
پزشکان می توانند با استفاده از الکتروکاردیوگرام (EKG) ریتم های نامنظم قلب را تشخیص دهند.
توجه به علائم هیپوکالمی شدید مانند فلج عضلات، مشکلات تنفس یا ضربان قلب نامنظم، به دنبال مراقبت های پزشکی فوری است.
علت هیپوکالمی
مبتلایان به اختلالات خوردن مانند بی اشتهایی عصبی و پر خوری عصبی، بیماران مبتلا به ایدز، الکلی ها و افرادی که جراحی چاقی انجام داده اند، افراد مبتلا به بیماری التهابی روده (IBD) و بیماریهای دستگاه گوارش که باعث اسهال یا استفراغ شدید یا مداوم می شوند خطر ابتلا به هیپوکالمی بیشتری نسبت به سایرین دارند.
هیپوکالمی به دلایل زیادی می تواند رخ دهد. استفاده از قرص های مدر، اسهال و سوء استفاده از ملین مزمن شایع ترین علل پایین بودن سطح پتاسیم است.
بیماری و سایر داروها همچنین ممکن است سطح پتاسیم را کاهش دهند. زنان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به هیپوکالمی قرار دارند.
سایر علل هیپوکالمی عبارتند از:
- اختلالات کلیه: برخی از اختلالات کلیوی مانند اسیدوز توبولار کلیوی و نارسایی مزمن کلیه و نارسایی حاد کلیه
- کمبود منیزیم
- لوسمی
- بیماری کوشینگ و سایر اختلالات غدد فوق کلیوی
- از دست دادن پتاسیم از طریق معده و روده ها به شکل اسهال
- استفراغ
- استفاده بیش از حد ملین
- اسهال
- بعد از عمل قطع قسمتی از روده کوچک
- تأثیر داروها
- قرص های مدر افزایش دهنده ادرار
- داروهای مورد استفاده برای آسم یا آمفیزم
- آمینوگلیکوزیدها (نوعی آنتی بیوتیک)
- استفاده از انسولین
- برخی از حالت های متابولیک (مانند آلکالوز)
- کاهش مصرف غذا یا سوء تغذیه
- بی اشتهایی
- بولیمیا
- الکل
تشخیص هیپوکالمی
پزشک می تواند آزمایش خون ساده ای را برای تعیین سطح پتاسیم فرد انجام دهد. این آزمایش شامل گرفتن نمونه خون کوچک از ورید در دست یا بازو است.
برای تعیین علت اصلی کمبود پتاسیم، پزشک همچنین تاریخچه فرد و سایر داروهایی که مصرف می کند را بررسی خواهد کرد.
بعضی اوقات علت هیپوکالمی مشخص نیست. پزشک شما ممکن است آزمایشات خاصی را انجام دهد تا شرایط دیگر مانند اسیدوز توبولار کلیوی، سندرم کوشینگ و هیپوکلسمی را رد کند، از جمله:
- آزمایش خون بیشتر برای بررسی میزان سایر الکترولیتها، مانند فسفر، کلسیم و منیزیم انجام می شود
- آزمایش ادرار برای تعیین میزان عبور پتاسیم از بدن
آزمایشات بیشتر بسته به سابقه پزشکی و علائم آن ممکن است لازم باشد.
ECG یا ردیابی قلب برای تشخیص تغییرات الکتریکی در قلب و انواع خاصی از ضربان قلب نامنظم که ممکن است در اثر هیپوکالمی ایجاد شود انجام می شود.
درمان هیپوکالمی
نوع درمان کمبود پتاسیم به علائم شخص و شدت هیپوکالمی بستگی دارد.
برای افرادی که هیپوکالمی خفیف دارند، پزشک ممکن است روش های زیر را توصیه کند:
- قطع یا کاهش دوز داروهایی که باعث هیپوکالمی می شود، با نظر پزشک
- مصرف مکمل های روزانه پتاسیم
- خوردن غذاهای بیشتر سرشار از پتاسیم، مانند میوه و سبزیجات
- مصرف داروهایی که می توانند سطح پتاسیم را در بدن افزایش دهند، مانند مهارکننده های آنزیم تبدیل آنژیوتانسین یا مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین
افراد مبتلا به هیپوکالمی شدید نیاز به درمان فوری دارند و پزشک ممکن است پتاسیم داخل وریدی را توصیه کند. با این حال، پزشکان در هنگام تجویز داروهای هیپوکالمی باید مراقب باشند زیرا مصرف بیش از حد پتاسیم منجر به افزایش پتاسیم در بدن یا هایپرکالمی و عوارض خطر ناک می شود.
معمولاً افراد با سطح پتاسیم کم یا نسبتاً کم (2.5-3.5 میلی گرم در لیتر) که علامتی ندارند، یا فقط شکایات جزئی دارند باید با پتاسیم تجویز شده به صورت قرص یا مایع درمان شوند. این امر ترجیح داده می شود زیرا به آسانی تهیه می شود و در دسترس می باشد و ایمن، ارزان است و به راحتی از دستگاه گوارش جذب می شود. مصرف دوز زیاد آن ممکن است معده را تحریک کرده و باعث استفراغ شود.
اگر آریتمی قلبی یا علائم قابل توجهی وجود داشته باشد یا سطح پتاسیم کمتر از 2.5 میلی گرم در لیتر باشد، باید پتاسیم تزریقی داده شود. تزریق پتاسیم چندین ساعت طول می کشد، زیرا برای جلوگیری از مشکلات جدی قلبی و تحریک رگ خونی که در آن IV قرار دارد، باید خیلی آرام به صورت داخل وریدی تجویز شود.
اقدامات احتیاطی:
- هنگامی که پتاسیم با برخی از داروهای استفاده می شود، خطر ایجاد سطح بالایی از پتاسیم یا هایپرکالمی وجود دارد.
- دیورتیک های (داروهایی که باعث افزایش حجم ادرار یشود) حاوی پتاسیم و جایگزین های نمکی حاوی پتاسیم نیز می توانند منجر به بالا رفتن پتاسیم شوند.
- هایپرکالمی شدید همچنین می تواند باعث مشکلات جدی در عضلات و قلب شود.
مراقبت از هیپوکالمی در خانه
اگر می خواهید سطح پتاسیم پایین را کنترل کنید، از انجام فعالیت های طولانی و شدید جسمی خودداری کنید زیرا تعریق باعث کاهش پتاسیم می شود.
اگر مکمل های غذایی، مکمل های گیاهی، دیورتیک ها (قرص های افزایش ادرار) یا ملین ها باعث بروز علائم هیپوکالمی می شوند، از مصرف این محصولات خودداری و با پزشک مشورت کنید. هرگز مصرف داروی تجویز شده را بدون مشورت با پزشک قطع نکنید.
منابع غذایی پتاسیم
به گفته دفتر مکمل های غذایی، میزان توصیه شده روزانه پتاسیم عبارت است از:
- 3400 میلی گرم برای مردان بالغ
- 2600 میلی گرم برای زنان بالغ
پتاسیم به طور طبیعی در طیف وسیعی از مواد غذایی از جمله میوه، سبزیجات، گوشت، لبنیات، آجیل و غلات کامل مشاهده می شود. بدن حدود 85 تا 90٪ پتاسیم را در منابع غذایی جذب می کند.
نمونه هایی از غذاهای سرشار از پتاسیم عبارتند از:
- زردآلو خشک: 1101 میلی گرم در هر نیم فنجان
- عدس پخته شده: 731 میلی گرم در هر فنجان
- آلو خشک: 699 میلی گرم در هر نیم فنجان
- آب پرتقال: 496 میلی گرم در هر فنجان
- موز: 422 میلی گرم در یک موز متوسط
- شیر 1٪ چربی: 366 میلی گرم در هر فنجان
- اسفناج: 334 میلی گرم در هر 2 فنجان
- کلم بروکلی پخته شده، خرد شده: 229 میلی گرم در هر نیم فنجان
- برنج قهوه ای پخته شده: 154 میلی گرم در هر فنجان
بهترین راه برای دریافت كافی پتاسیم برای فرد، خوردن رژیم غذایی متنوع و سالم است.
پیشگیری هیپوکالمی
معمولاً پزشکان مقدار مشخصی از مکمل پتاسیم را تجویز می کنند و ترجیح می دهند که آزمایش سطح خون 2-3 روز بعد گرفته شود.
آخرین دیدگاه‌ها