یبوست یکی از مشکلات شایع بعد از عمل جراحی است که ممکن است بسیاری از بیماران با آن مواجه شوند. این وضعیت می‌تواند منجر به ناراحتی‌های زیاد و تأثیر منفی بر روند بهبودی شود. یبوست بعد از جراحی به دلیل تغییرات فیزیکی و روانی که در بدن ایجاد می‌شود، به وجود می‌آید و می‌تواند عوارضی را به همراه داشته باشد. در این مقاله به بررسی علل، راهکارهای درمان و همچنین درمان‌های خانگی برای یبوست بعد از جراحی خواهیم پرداخت.
یبوست بعد از عمل جراحی، ناشی از استرسی است که بدن در طی یک عمل جراحی تحمل می کند. این وضعیت می تواند منجر به ناتوانی در دفع مدفوع به دلیل خشک یا سفت شدن آن شود. توجه به یبوست بعد از عمل جراحی می تواند موثرباشد. هیچ قانون سخت و سریعی برای تکرار دفع مدفوع وجود ندارد.
اگر به طور معمول دو یا سه بار اجابت مزاج در روز دارید عادی است، ولی سه بار در هفته نشان دهنده یبوست است. از طرف دیگر، برای برخی از افراد سه بار اجابت مزاج در هفته “طبیعی” است. بعلاوه، دفع مدفوع یا روده “طبیعی” نرم و دردناک نیستند.
متأسفانه، با افزایش مدت زمان دفع، مدفوع سخت و سفت می شود. به این دلیل که آب بیشتری به جریان خون جذب می شود و باعث خشک شدن مدفوع در روده بزرگ خواهد شد.
علت یبوست بعد از عمل جراحی
بیماران بعد از جراحی به دلایل مختلف مستعد یبوست هستند، علت اصلی آن داروهای تجویز شده برای تسکین درد است. برخی ازشایع ترین علت های یبوست بعد از عمل جراحی، عبارتند از:
عدم فعالیت
پس از عمل جراحی، بدن به مدت طولانی در حالت استراحت قرار می‌گیرد و فعالیت فیزیکی کاهش می‌یابد. این کاهش فعالیت می‌تواند به کندی حرکت روده‌ها منجر شود و به دنبال آن یبوست بعد از جراحی ایجاد شود.
داروی ضد درد
بسیاری از داروها به ویژه مسکن‌ها و داروهای ضد درد که بعد از عمل جراحی تجویز می‌شوند، می‌توانند عوارض جانبی شامل یبوست داشته باشند. این داروها معمولاً باعث کاهش حرکات روده و کاهش احساس نیاز به دفع می‌شوند. بنابراین، یبوست بعد از جراحی می‌تواند نتیجه مستقیم مصرف این داروها باشد.
اوپیوئیدها نوعی قوی از داروهای ضد درد هستند و اغلب پس از جراحی برای کنترل درد تجویز می شوند. متأسفانه، همه مواد افیونی یک عارضه جانبی شناخته شده در ایجاد یبوست دارند.
یکی از علت های که مواد افیونی باعث یبوست می شوند این است که حرکت غذا را از طریق دستگاه روده کاهش می دهند، این امر باعث می شود بدن زمان بیشتری برای حذف آب داشته باشد. این می تواند باعث خشک شدن مدفوع معمولی شود.
همچنین اعتقاد بر این است که مواد افیونی احتمال دارد مقدار آب جذب شده از دستگاه گوارش را افزایش دهند. سرانجام، اوپیوئیدها می توانند میل به دفع مدفوع را کاهش دهند.
تغییرات در رژیم غذایی
بعد از عمل جراحی، بیماران ممکن است مجبور شوند رژیم غذایی خود را تغییر دهند. مصرف غذاهای کم‌فیبر و مایعات ناکافی می‌تواند به یبوست دامن بزند. در طول دوران بهبودی، تغذیه مناسب برای جلوگیری از کار نکردن شکم بسیار مهم است.
به عنوان بخشی ازمراقبت قبل از جراحی وایجاد آمادگی بدن برای جراحی، احتمال دارد به شما دستور داده شود که چند ساعت قبل از جراحی غذا نخورید و ناشتا بمانید. شاید بعد از جراحی گفته شود که مقدار کمی آب بنوشید و شاید یکی دو روز اصلاً غذا نخورید. ترکیبی از مایعات بسیار کم و عدم مصرف غذا می تواند بر خلاف روال طبیعی بدن باشد.
مایعات کم در بدن به معنای مایع کمتری در مدفوع و در نتیجه دفع مدفوع ای سخت و خشک است. با نخوردن هیچ غذایی، مکانیسم گوارشی در تجزیه غذا نیز به خوبی کار نمی کند.
رژیم غذایی، همراه با میزان مصرف بیمار، احتمال دارد بعد از جراحی تغییر کرده باشد. حتی غذایی که در بیمارستان ارائه می شود می تواند تغییر قابل توجهی در رژیم غذایی طبیعی ایجاد کند و باعث یبوست شود.
مطالعه بیشتر: نالدمدین برای یبوست
بیهوشی
مردم فکر می کنند بیهوشی چیزی است که باعث خوابیدن ما می شود. در واقع بیهوشی عضلات را نیز فلج می کند اما باعث می شود غذا در طول دستگاه روده منتقل نشود. به عبارت دیگر، تا زمانی که روده ها “فعال نشوند”، هیچ مدفوعی از سیستم گوارشی حرکت نمی کند.
علائم یبوست بعد از عمل جراحی، عبارتند از:
- داشتن مدفوع سفت
- نفخ یا افزایش گاز
- داشتن درد شکم یا رکتوم
- نیاز به فشار در حین اجابت مزاج
- احساس تخلیه ناقص پس از اجابت مزاج
- داشتن کمتر از سه بار اجابت مزاج در هفته
- تجربه یک کاهش ناگهانی در اجابت مزاج
اگر این موارد را پس از جراحی تجربه کردید، از پزشک خود در مورد نحوه کنترل یبوست راهنمایی بخواهید.
استرس و اضطراب
احساس استرس و اضطراب بعد از عمل جراحی نیز می‌تواند تأثیر منفی بر عملکرد روده‌ها داشته باشد. این وضعیت می‌تواند باعث تغییر در الگوهای عادی دفع و در نتیجه یبوست بعد از جراحی شود.
عوارض یبوست بعد از عمل جراحی
یبوست می تواند به حالت پیشرفته تبدیل شود، این زمانی است كه مدفوع آنقدر سفت و خشك می شود كه دیگر نمی توانید دفع مدفوع داشته باشید. مدفوع سفت شده باید توسط تخلیه دیجیتال (در جایی که پزشک یا پرستار از انگشتان آنها برای کمک به خارج شدن مدفوع سفت شده) یا جراحی در موارد پیشرفته برداشته شود.
عوارض یبوست در موارد شدید و طولانی مدت می تواند باعث آسیب زیاد شود که باید بخشهایی از روده تحت جراحی قرار بگیرند، و اغلب بدان معنی است که بیمار به کولوستومی نیاز دارد.
یبوست و عدم تحرک، همراه با فشارهایی که بیماران برای اجبار به اجابت مزاج دارند، همچنین می تواند باعث ریتم غیرطبیعی قلب، افتادگی رکتوم، بواسیر و تنگی نفس شود.
درمان خانگی یبوست بعد از عمل
نوشیدن مایعات کافی
نوشیدن مقدار کافی آب و مایعات در طول روز یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین راه‌ها برای پیشگیری و درمان یبوست بعد از جراحی است. این کار به نرم شدن مدفوع کمک کرده و حرکات روده را تسهیل می‌کند.
افزایش مصرف مایعات، پرهیز از نوشیدنی های کافئین دار و تمرکز روی نوشیدنی هایی مانند آب و آب میوه می تواند در حفظ رطوبت بدن کمک کرده و خطر یبوست را کاهش دهد. مایعات همچنین به بدن کمک می کنند تا پس از بروز یبوست سریعتر بهبود یابد.
به یاد داشته باشید که داروی ضد درد خود را با آب زیاد بخورید. و در طول روز به نوشیدن آب ادامه دهید. میزان توصیه شده مصرف روزانه آب معمولاً حدود 2 لیتر است که احتمال دارد هنگام مصرف مواد افیونی کافی نباشد.
مصرف مواد غذایی غنی از فیبر
گنجاندن مواد غذایی غنی از فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل در رژیم غذایی می‌تواند به بهبود عملکرد روده‌ها کمک کند. این مواد به افزایش حجم مدفوع و تسهیل دفع کمک می‌کنند.
نوع رژیم غذایی مناسب می تواند خطر یبوست را کاهش دهد. با خوردن میوه و سبزیجات، ترجیحاً تا حد امکان نزدیک به حالت طبیعی، میزان دریافت فیبر خود را افزایش دهید. یک پرتقال کامل بهتر از آب پرتقال گرفته شده، تأمین فیبر برای رژیم انجام می دهد.
همچنین می توانید فیبر را با مکمل های فیبر به رژیم غذایی خود اضافه کنید، اما به یاد داشته باشید که در صورت مصرف آب کم، افزودن فیبر مکمل می تواند یبوست را افزایش دهد.
علاوه بر این، از مصرف غذاهایی که باعث یبوست می شوند خودداری کنید. برای بسیاری از افراد، مصرف پنیر می تواند به یبوست منجر شود، همچنین یک رژیم غذایی پر از گوشت با حداقل میوه و سبزیجات می تواند یبوست را افزایش دهد.
استفاده از پروبیوتیک‌ها
پروبیوتیک‌ها می‌توانند به بهبود سلامت روده‌ها و بهبود حرکات روده کمک کنند. مصرف ماست یا مکمل‌های پروبیوتیک می‌تواند به کاهش یبوست بعد از جراحی کمک کند.
وعده های غذایی منظم
بدن به گونه ای طراحی شده است که به محض دریافت غذا میل به دفع مدفوع پیدا می کند. بر همین اساس اکثر افراد بعد از خوردن صبحانه، میل به اجابت مزاج دارند. به همین دلیل، وعده های غذایی کوچک و مکرر می توانند حرکات منظم روده را تشویق کنند.
از مصرف غذاهایی که احتمال دارد خطر یبوست را افزایش دهند خودداری کنید. این شامل:
- محصولات لبنی
- نان یا برنج سفید
- غذاهای فراوری شده
فعالیت بدنی
بررسی ها نشان داده شده است که فعالیت بدنی، مانند پیاده روی، خطر یبوست را کاهش می دهد. البته حتماً دستورالعمل های جراح خود را در مورد محدودیت های ورزش دنبال کنید.
روش‌های طبیعی
استفاده از روش‌های طبیعی مانند چای گیاهی، به ویژه چای نعناع یا چای زنجبیل، می‌تواند به تحریک حرکات روده و کاهش کار نکردن شکم کمک کند.
مطالعه بیشتر: بهترین چای گیاهی برای یبوست
بسیاری از درمان های بدون نسخه و نسخه ای برای یبوست وجود دارد. اما اگر اخیراً جراحی انجام داده اید، باید قبل از استفاده از آنها با پزشک خود مشورت کنید. تعداد زیادی از داروهای بدون نسخه برای یبوست وجود دارد که برخی از آنها احتمال دارد برای شما مناسب نباشد. عوامل تسکین دهنده یبوست از نظر میزان، آرام یا تهاجمی بودن آنها، یبوست را تغییر می دهند و مصرف بیش از حد آن می تواند باعث گرفتگی، درد و اسهال شود.
به عنوان مثال، یک محرک روده می تواند برای بدن بسیار تحریک کننده باشد و منجر به بروز برخی عوارض شود. بنابراین توصیه می شود قبل از مصرف حتما با پزشک خود مشورت کنید. برای درمان یبوست بعد از عمل جراحی، پزشکان معمولاً چند نوع دارو را توصیه می‌کنند که عبارتند از:
ملین‌های اسمزی:
این داروها با جذب آب به روده، مدفوع را نرم‌تر و دفع آن را آسان‌تر می‌کنند. از جمله ملین‌های اسمزی می‌توان به پولی‌اتیلن گلیکول (Miralax) و لاکتولوز اشاره کرد.
ملین‌های تحریک‌کننده:
این داروها با تحریک حرکات روده، به دفع مدفوع کمک می‌کنند. از جمله این ملین‌ها می‌توان به سنا و بیزاکودیل اشاره کرد.
ملین‌های نرم‌کننده:
این داروها به نرم شدن مدفوع کمک می‌کنند و معمولاً ترکیبی از یک نرم‌کننده و یک ملین اسمزی هستند. دوکوسات سدیم یکی از این داروها است.
پروبیوتیک‌ها:
مکمل‌های پروبیوتیک می‌توانند به بهبود سلامت روده و عملکرد آن کمک کنند. مصرف ماست یا مکمل‌های پروبیوتیک ممکن است مفید باشد.
آب و الکترولیت‌ها:
در برخی موارد، پزشکان ممکن است نوشیدنی‌های الکترولیتی را برای تأمین آب و مواد معدنی توصیه کنند، به ویژه اگر یبوست به دلیل کم‌آبی یا رژیم غذایی ناکافی باشد.
قبل از استفاده از هر دارویی، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید تا داروی مناسب با توجه به وضعیت شما تجویز شود و از عوارض جانبی احتمالی جلوگیری شود.
مطالعه بیشتر: فرق نرم کننده های مدفوع و ملین
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
یبوست بدون درمان گاهی اوقات می تواند عوارض دردناکی جدی ایجاد کند. اینها می تواند شامل موارد زیر باشد:
- بواسیر
- شکاف مقعدی
- عدم تخلیه مدفوع
- افتادگی راست روده
یبوست معمولاً به درمان پاسخ می دهد یا به موقع از بین می رود. اگر ادامه پیدا کرد، باید با پزشک تماس بگیرید.
اگر موارد زیر را تجربه کردید به دنبال کمک پزشکی باشید:
- درد مقعدی
- خونریزی از رکتوم
- درد شکم همراه با حالت تهوع و استفراغ
- درد شکمی که ارتباط مستقیمی با برش جراحی
بهبودی پس از یبوست بعد از عمل جراحی
مدت زمان لازم برای بهبودی از یبوست می تواند به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد، از جمله:
- سطح فعالیت
- سلامتی کلی بدن
- رژیم غذایی که معمولاً دنبال می کنید.
- زمانی را که تحت بیهوشی یا استفاده از مسکن گذرانده اید.
نرم کننده های مدفوع و ملین های فیبر معمولاً ظرف چند روزیبوست را تسکین می دهند. اگر اینها موثر نبود، در مورد گزینه های دیگر با پزشک خود مشورت کنید. اگر پزشک داروهای ملین و شیاف تحریک کننده را تجویز کرده است، اما این داروها در طی 24 ساعت موثر نیستند، از مشاوره کمک بیشتر بخواهید.
سوالات متداول درباره یبوست بعد از عمل جراحی
-
علت یبوست بعد از عمل جراحی چیست؟ یبوست بعد از عمل به دلایلی مثل بی‌تحرکی، تغییر رژیم غذایی، مصرف داروهای مسکن، استرس و بیحسی رخ می‌دهد.
-
چگونه می‌توان یبوست بعد از عمل را درمان کرد؟ برای درمان یبوست بعد از عمل، افزایش مصرف فیبر، آب و فعالیت بدنی، استفاده از ملین‌های تجویز شده توسط پزشک و تنظیم رژیم غذایی توصیه می‌شود.
-
در صورت ادامه یبوست بعد از عمل چه باید کرد؟ در صورت تداوم یبوست، حتماً با پزشک یا متخصص داخلی به صورت تلفنی و غیرحضوری مشورت کنید. اپلیکیشن پزشکت امکان مشاوره تلفنی 24 ساعته با متخصص داخلی را فراهم می‌کند تا در هر زمان و مکانی به سوالات خود پاسخ دریافت کنید.
