بوی بد دهان

به طور تقریبی حدود 25 درصد از مردم دنیا دچار مشکل بوی بد دهان هستند. پزشکان عارضه بوی بد دهان را با نام هالیتوسیس نیز می شناسند. علت های زیادی برای بروز بوی بد دهان وجود دارد. اما علت اصلی بروز آن بهداشت دهانی ناکافی توسط فرد مبتلا است. هیتوسیس بوی بد دهان ممکن است باعث نگرانی، استرس و تشویش فرد شود. این در حالی است که درمان این عارضه به راحتی امکان پذیر است.

در این مقاله در مورد علت اصلی بروز هالیتوسیس، تشخیص و بهترین شیوه های درمان آن صحبت خواهیم کرد.

حقایق مربوط به بوی بد دهان

نکات بسیار مهمی در مورد بوی بد دهان وجود دارد که بهتر است در همین ابتدای مقاله آن ها را بدانید.

جزئیات و اطلاعات بیشتر در بخش های دیگر مقاله در اختیار شما قرار خواهد گرفت.

• بوی بد دهان از هر 4 نفر حداقل یک نفر را درگیر می کند.
• علت اصلی بروز بیماری هالیتوسیس ناکافی بودن بهداشت دهان و دندان فرد است.
• در صورتی که قطعاتی از غذا در داخل دهان باقی بماند، تجزیه آن ها توسط باکتری ها باعث تولید ترکیبات سولفور در داخل دهان می شود.
• مرطوب نگه داشتن دهان باعث کاهش بوی بد دهان می شود.
• بهترین درمان برای هالیتوسیس، مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و رساندن آب کافی به دهان است.
• بوی بد دهان یکی از مشکلات شایعی است که ممکن است حتی موجب بروز پریشانی های روانی در فرد شود. برای بروز هالیتوسیس علل مختلف و درمان های متنوعی در دسترس است.

هالیتوسیس سومین علت اصلی مراجعه افراد به دندان پزشک است که بعد از آسیب دیدن دندان ها و بیماری های لثه برای درمان به دندان پزشک مراجعه می کنند. خوشبختانه تغییر در سبک زندگی و درمان های خانگی ای مثل کنار گذاشتن سیگار و رعایت منظم بهداشت دهان و دهان می تواند مشکل هالیتوسیس را به طور کلی برطرف کند. در صورتی که هالیتوسیس با وجود مراقبت ها و حفظ نظافت بهتر نشد، فرد باید برای یافتن علت اصلی هالیتوسیس به پزشک مراجعه کند.

علت بوی بد دهان

علت اصلی بروز بوی بد دهان شامل موارد زیر می شود:

تنباکو

• مصرف سیگار و تنباکو می تواند یکی از علت های بوی بد دهان باشد.
• استعمال دخانیات احتمال بروز بیماری های لثه را افزایش داده و بیماری های لثه باعث بوی بد دهان می شود.

غذاها

• ذرات غذای گیر افتاده مابین دندان ها و تجزیه آن ها توسط باکتری ها می تواند باعث تغییر بوی دهان شود.
• همچنین بعضی از غذاها مثل پیاز یا سیر نیز می تواند بوی دهان را تغییر دهد. بعد از اینکه فرد سیر یا پیاز میل می کند، تجزیه این غذاها و حمل آن ها از طریق خون تا ریه ها باعث می شود تا تنفس فرد تحت تأثیر سیر قرار بگیرد.

خشکی دهان

• بزاق دهان به طور طبیعی دهان را پاکسازی می کند.
• در صورتی که فرد معمولاً دارای دهان خشکی بوده یا به علت ابتلا به هر بیماری دچار خشکی دهان شود، ممکن است باعث هالیتوسیس در فرد شود. مصرف برخی دارو ها به ویژه دارو های اعصاب و روان نیز باعث خشکی دهان و بوی بد دهانی می گردد.

نظافت دهان و دندان

• مسواک زدن و نخ دندان کشیدن یکی از راه حل های فوق العاده برای اطمینان از پاکسازی ذرات ما بین دندان ها است. زیرا تجزیه ذرات غذاهای گیر افتاده ما بین دندان ها بوی ناخوشایندی تولید می کند.
• در صورتی که فرد به طور منظم مسواک نزند، دندان فرد دچار پلاک دندانی می شود. به مرور زمان این پلاک های دندانی لثه ها را نیز درگیر کرده و باعث التهاب و عفونت دندان ها و لثه می شود که به آن پریودنتیت می گویند.
• دندان های مصنوعی ای نیز در صورتی که به صورت منظم تمیز نشود می تواند یکی از علت های بروز هالیتوسیس باشد.

رژیم غذایی

• روزه گرفتن و رژیم های غذایی کم کربوهیدرات نیز می تواند یکی از علت های بروز هالیتوسیس باشد.
• در اثر تجزیه چربی ها مواد شیمیایی ای با نام کتون ها در داخل بدن فرد تولید می شود که بوی تند و زننده ای دارد.

داروها

• بعضی از داروها و قرص هایی که فرد مصرف می کند نیز ممکن است باعث کاهش بزاق دهان و در نتیجه افزایش بوی بد دهان فرد شود. همانطور که پیش از این نیز اشاره کردیم، یکی از وظایف بزاق دهان پاکسازی طبیعی دهان است. همچنین بعضی داروها بعد از تجزیه مواد شیمیایی خاصی از خود آزاد می کنند که می تواند علت بوی بد دهان باشد. به عنوان مثال نیترات هایی که برای درمان گلو درد استفاده می شود. بعضی از داروهای شیمی درمانی و آرام بخش ها می تواند علت بروز بوی بد دهان فرد باشد.
• افرادی که به مقدار زیاد مولتی ویتامین یا مکمل های ویتامینی مصرف می کنند نیز مستعد بوی بد دهان هستند.

مشکلات دهان، بینی و گلو

• گاهی اوقات باکتری های قرار گرفته بر روی لوزه ها در انتهای گلو می تواند علت بروز هالیتوسیس باشد.
• عفونت یا التهابات گلو، بینی یا سینوسی نیز می تواند منجر به هالیتوسیس شود.

جسم خارجی

• گاهی اوقات بوی بد دهان به علت ورود جسم خارجی به حفره بینی است، این مورد بیشتر برای کودکان و خردسالان اتفاق می افتد.

بیماری ها

• بعضی از انواع سرطان، مشکلات کبدی و دیگر بیماری های متابولیسمی نیز می تواند باعث بیماری هالیتوسیس شود. در این بیماری ها با ترکیب مواد شیمیایی ای که در بدن این افراد تولید می شود، هالیتوسیس ایجاد می گردد.
• بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) نیز می تواند به علت رفلاکس و بالا آمدن اسید های معده به مری و نهایتا به دهان، بوی دهان فرد را تغییر دهد.

موارد نادر بروز بوی بد دهان

همانطور که پیش از این اشاره کردیم اصلی ترین علت بروز هالیتوسیس، بهداشت ناکافی دهان و دندان است.

عوامل دیگری نیز وجود دارد که به ندرت اتفاق می افتد:

کتو اسیدوزیس

• زمانی که سطح انسولین در بدن فرد دیابتی پایین باشد، بدن این افراد دیگر از شکر استفاده نکرده و به جای آن به سراغ منابع چربی می رود. در نتیجه زمانی که چربی تجزیه شود، کتون تولید خواهد شد. در صورتی که کتون ها به مقدار خیلی زیاد تولید شود علاوه بر هالیتوسیس ممکن است باعث مسمومیت فرد نیز  بشوند. در بعضی از موارد کتواسیدوزیس ممکن زندگی فرد را تهدید کند.

انسداد روده

• تنفس فرد در صورت یبوست طولانی مدفوع، بوی مدفوع بگیرد. علی الخصوص اگر فرد دچار انسداد روده شده باشد.

برونش کتازی

این اتفاق زمانی می افتد که مسیر هوایی بزرگتر از حالت طبیعی شده و خلط بیشتری توسط فرد ترشح شود. خلط بیشتر می تواند باعث بروز هالیتوسیس شود.

پنومونی آسپیراسیون

عفونت یا التهاب در ریه ها یا مسیر هوایی به علت ورود بزاق دهان، غذا یا مایعات به ریه ها و مسیرهای تنفسی باعث هالیتوسیس می شود.

علائم بوی بد دهان

دهان و تنفس ممکن است با توجه به علت بروز آن دارای بو های متفاوتی باشد.

بهتر است برای تشخیص نوع بوی بد دهان از دوست یا اعضای خانواده تان در مورد بوی دهان سؤال کنید، زیرا تشخیص نوع بوی دهان توسط خود فرد کار سختی است. اگر هیچ شخصی در اطرافتان نبود، می توانید با خیس کردن مچ دست خود با بزاق خود این کار را انجام دهید. سپس بعد از خشک شدن آب دهان روی مچ دست، آن را بو کنید و ببینید چه بویی می دهد. در صورتی که مچ دستتان بوی بدی می داد، احتمال اینکه دچار هالیتوسیس شده باشید زیاد خواهد بود. بعضی از افراد با وجود اینکه دهانشان هیچ بویی نمی دهد، دائماً نگران هالیتوسیس خود هستند. نام این عارضه هالیتو فوبیا است که فرد با وجود رعایت تمامی نکات بهداشتی دهان و دندان باز هم نگران بوی بد دهان خود است و فکر می کند دهانش بوی بد می دهد در حالی که اینگونه نیست.

تشخیص بوی بد دهان

معمولاً پزشک برای تشخیص بوی دهان، تنفس فرد را بو نموده و در صورت ابتلای فرد به هالیتوسیس رتبه ای از 1 تا 6 به میزان بوی بد دهان فرد خواهد داد. همچنین ممکن است پزشک قسمت پشتی زبان را با استفاده از جسمی نمونه برداری کند تا منبع هالیتوسیس را تشخیص دهد.

درمان بوی بد دهان

همانطور که پیش از این هم اشاره کردیم، مراقبت از بهداشت دهان و دندان باعث کاهش هالیتوسیس خواهد شد. با اینکار از آلوده شدن حفره های دهانی پیشگیری کرده و تا حد زیادی جلو بروز بیماری های لثه گرفته خواهد شد.

پیشنهاد می شود که حداقل 2 بار در سال برای چک آپ و اطمینان از سلامت دندان ها به دندان پزشک مراجعه کنید. دندان پزشک ممکن است با توجه به وضعیت دهان و دندانتان خمیر دندان آنتی باکتریال یا دهان شویه خاصی را پیشنهاد کند. همچنین در صورتی که فرد دچار بیماری های لثه شده باشد، ممکن است جرم گیری لثه ها و دندان برای فرد تجویز شود.

درمان های خانگی بوی بد دهان

تغییر در سبک زندگی و درمان های خانگی نیز می تواند برای درمان هالیتوسیس به کمک شخص بیاید:

مسواک زدن دندان ها

• روزی حداقل 2 بار مسواک بزنید، بهتر است بعد از میل کردن هر وعده این کار را انجام دهید.

نخ دندان کشیدن

• استفاده از نخ دندان احتمال تجمع ذرات غذا و تشکیل پلاک بین دندان ها را تا حد زیادی کاهش خواهد داد.
• یادتان باشد که مسواک زدن تنها می تواند 60 درصد از سطح دندان را تمیز کند. در نتیجه باید تمیز کردن دیگر قسمت های دندان را به عهده نخ دندان بگذارید.

تمیز کردن دندان مصنوعی

• البته این نکته فقط برای دندان های مصنوعی نبوده و هر جسمی که داخل دهان تان کنید را شامل می شود.
• اگر از دندان مصنوعی، محافظ دهان یا هر وسیله دیگری استفاده می کنید باید آن را روزانه تمیز کنید.
• نظافت منظم از تشکیل و جمع شدن باکتری ها جلوگیری خواهد کرد.

تعویض مسواک

• هر 2 یا 3 ماه بهتر است مسواک تان را تعویض کنید.

پیشگیری از خشکی دهان

• سعی کنید در طول روز آب کافی بنوشید. از مصرف الکل و تنباکو بپرهیزید زیرا استفاده از آنها باعث خشکی دهان می شود.
• برای افزایش بزاق دهان می توانید از جویدن آدامس، مکیدن شکلات (ترجیحاً بدون شکر) کمک بگیرید.
• اگر دهان فرد دچار خشکی مزمن باشد، پزشک ممکن است داروهایی برای تحریک جریان بزاق دهان تجویز کند.

رژیم غذایی

• از خوردن پیاز، سیر و غذاهای تند بپرهیزید.
• غذاهای حاوی شکر نیز ارتباط مستقیم با بوی بد دهان دارد.
• همچنین بهتر است مصرف قهوه را کاهش داده و در وعده صبحانه از مواد غذایی سفت استفاده کنید تا قسمت پشتی زبان پاکسازی شود.