متخصص گوارش، متخصص سیستم هضم و نحوه عملکرد آن هستند. متخصصان گوارش “پزشکان دستگاه گوارش” نیز نامیده می شوند، مشکلات و بیماری های دستگاه گوارش را درمان می کنند و در چگونگی عملکرد دستگاه گوارش تخصص دارند. آنها به عنوان یک متخصص می توانند کارهای دیگری غیر از درمان بیماری های شایع دستگاه گوارش را انجام دهند. همچنین می توانند به بزرگسالان و کودکان کمک کنند تا یاد بگیرند برای سالم ماندن سیستم خود باید چه کارهایی انجام دهند.
یک متخصص گوارش چه کاری انجام می دهد؟
وقتی سیستم گوارشی انسان را در نظر می گیریم، بسیاری فکر می کنند که سیستم به معده و روده محدود می شود. در حالی که، متخصص گوارش عملکرد طبیعی و بیماری های مری، معده، روده کوچک، روده بزرگ و راست روده، لوزالمعده، کیسه صفرا، مجاری صفراوی و کبد را بررسی می کند.
متخصصان گوارش می توانند هر بخشی از این سیستم را درمان کنند. اگرچه سیستم GI شامل دهان است، اما این متخصصان معمولاً در این زمینه خدمات ارائه نمی دهند. در عوض، دندانپزشکان و متخصصان دندانپزشکی بر سلامت حفره دهان تمرکز می کنند.
سایر قسمتهای سیستم GI شامل موارد زیر است:
- کبد
- زبان
- حلق
- مری
- معده
- مقعد
- روده بزرگ
- اپی گلوت
- راست روده
- لوزالمعده
- روده کوچک
- غدد بزاقی
- كيسه صفرا
اگر به یک متخصص گوارش مراجعه کرده اید، می دانید که احتمالاً مشکلی در نحوه برخورد بدن شما با غذا وجود دارد. بسیاری از بیماری ها می توانند منجر به بروز علائم گوارشی شوند، از جمله:
- بیماری کبد
- سوزش سردل
- بیماری کیسه صفرا
- برخی از سرطان های روده
- التهاب روده بزرگ یا پانکراس
- سندروم روده تحریک پذیر (IBS)
- خونریزی داخلی در دستگاه گوارش
- زخم در پوشش معده و روده کوچک
- بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو (بیماری التهابی روده یاIBD)
- پولیپ های روده بزرگ، یا خوشه های کوچک سلول در پوشش روده بزرگ
- بیماری سلیاک، یک بیماری خود ایمنی است که می تواند به روده کوچک آسیب برساند.
چه زمانی باید به متخصص گوارش مراجعه کنم؟
برخی از علائم و نشانه های مکرر وجود دارد که ممکن است مراجعه به متخصص گوارش را تضمین کند، وی سپس می تواند هر یک از اختلالات مرتبط با علائم شما را تشخیص و درمان کند. برخی علائمی که در صورت بروز حتما باید به متخصص گوارش مراجعه کنید، عبارتند از:
اجابت مزاج غیرطبیعی
- یبوست: اگر در هفته کمتر از سه بار دفع مدفوع انجام دهید، بهتر از به متخصص گوارش مراجعه کنید. یبوست ممکن است به دلیل انسداد، مشکلات عصبی، اختلال در عملکرد عضلانی یا هورمونی، رژیم غذایی یا عوامل دیگر باشد.
- اسهال: اگر دفع مدفوع بیش از چند روز ادامه یابد، می تواند به دلیل عفونت ویروس، انگلی یا باکتری، عدم تحمل لاکتوز، واکنش به دارو (ها) باشد، یا ممکن است نشان دهنده سایر اختلالات گوارشی، مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو، باشد.
خونریزی مقعدی
خون در مدفوع می تواند از نظر شدت متفاوت باشد، اما به طور کلی به این معنی است که در جایی از دستگاه گوارش خونریزی وجود دارد. علت این امر ممکن است یک شکاف مقعدی (بریدگی یا پارگی کوچک در بافت پوششی مقعد)، بواسیر بوده یا مواردی مانند سرطان باشد که به مراقبت های پزشکی نیاز دارد.
سوزش سر دل مکرر
دل درد گاه به گاه احتمالاً جای هیچ گونه نگرانی نیست، اما دل درد مکرر می تواند نشان دهنده بیماری ریفلاکس معده (GERD)، مری بارت و احتمالاً حتی سرطان مری باشد. اگر ریفلاکس اسید اغلب اتفاق بیفتد، ممکن است مبتلا به GERD باشید و برای تسکین ناراحتی خود دارو دریافت کنید و برای تأیید تشخیص به آزمایش نیاز دارید.
بررسی سرطان روده بزرگ در افراد بالای 50 سال
آزمایش غربالگری یک اقدام پیشگیرانه است و باید قبل از بروز علائم انجام شود. سرطان روده بزرگ اغلب به عنوان پولیپ های پیش سرطانی شروع می شود که می توان در طی کولونوسکوپی آن را تشخیص داد و از بین برد. بعضی از بیماران زودتر به غربالگری کولونوسکوپی نیاز دارند.
درد و نفخ شکم
درد و نفخ شکمی گاه به گاه، ممکن است به مراجعه به یک متخصص نیاز نداشته نباشد. با این حال، اگر شکم یا نفخ شکم تقریباً بعد از هر وعده غذایی که می خورید، اتفاق میفتد یا همراه با حالت تهوع یااجابت مزاج دردناک است، حتماً جنبه های ناراحتی خود را به پزشک اطلاع دهید، زیرا ممکن است تصمیم بگیرند شما را به یک متخصص گوارش ارجاع دهند.
درد مری یا مشکل در بلع (دیسفاژی)
در صورت بروز برخی از بیماری ها ممکن است در بلع یا عدم بلع دچار مشکل شوید. اگر به طور مکرر درد مری یا مشکل بلع را تجربه می کنید، یا اگر مشکل بلع شما با گذشت زمان شدت یابد، بهتر است به متخصص مربوطه مراجعه کنید.
با شروع سن 50 سالگی، افرادی که به طور متوسط خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و رکتوم را دارند بهتر است برای بررسی علائم سرطان و کولونوسکوپی به متخصص گوارش مراجعه کنند.
متخصص گوارش چگونه بیماری ها را تشخیص می دهد؟
روش اصلی تشخیص بیماری های گوارشی که متخصصان گوارش از آن استفاده می کنند آندوسکوپی است. برای این منظور، آنها از یک لوله انعطاف پذیر و روشن با یک دوربین داخلی برای دیدن داخل روده های شما استفاده می کنند. متخصصان گوارش جراح نیستند، اما در صورت لزوم با آنها همکاری نزدیک می کنند.
اکثر مردم پس از مراجعه پزشک عمومی و بررسی علائم احتمالی به متخصص گوارش ارجاع داده می شوند. اما پزشک معالج ممکن است برای تشخیص بهتر برخی آزمایشات تشخیصی را سفارش دهد. از طرف هم احتمال دارد برای بررسی علائمی که دارید یا برای آزمایش های خاص مانند آندوسکوپی، کولونوسکوپی یا اشعه ایکس دستگاه گوارش، به متخصص گوارش ارجاع داده شوید.
این متخصصان طیف وسیعی از اقدامات غیر جراحی را انجام می دهند که می تواند شامل موارد زیر باشد:
- آندوسکوپی کپسول برای بررسی روده کوچک
- نمونه برداری از کبد برای ارزیابی التهاب و فیبروز
- انتروسکوپی های بالون دوتایی برای بررسی روده کوچک
- سیگموئیدوسکوپی برای ارزیابی خونریزی یا درد در روده
- کولونوسکوپی برای تشخیص سرطان روده بزرگ یا پولیپ روده بزرگ
- سونوگرافی آندوسکوپیک برای بررسی دستگاه GI فوقانی و تحتانی، و همچنین سایر اندام های داخلی
- کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی برای شناسایی سنگهای صفراوی، تومورها یا بافت اسکار در منطقه مجاری صفراوی
چگونه متخصص گوارش شویم؟
برای متخصص گوارش باید مدرک دانشگاهی چهار ساله را کسب کنید. پس از آن، شما باید چهار سال دانشکده پزشکی را به پایان برسانید. پس از فارغ التحصیلی از دانشکده پزشکی، شما باید یک دوره آموزشی سه ساله را به نام دستیاری در پزشکی داخلی به پایان برسانید. در این مدت، شما در کنار متخصصان گوارش و گوارش کار می کنید و از مشاوره حرفه ای برخوردار می شوید.
پس از اتمام دوره تدریس خود، باید یک بورس تحصیلی دو یا سه ساله را پشت سر بگذارید تا آموزش های تخصصی تری را در این زمینه دریافت کنید. این شامل آموزش در آندوسکوپی است که یک روش غیر جراحی است که پزشکان برای بررسی دستگاه GI استفاده می کنند.
پس از اتمام دوره آموزش خود، باید در یک آزمون گواهینامه تخصص برای متخصصان گوارش قبول شوید.
متخصصان گوارش همچنین آموزش های اختصاصی در زمینه آندوسکوپی (آندوسکوپی فوقانی، سیگموئیدوسکوپی و کولونوسکوپی) توسط مربیان متخصص می بینند. آندوسکوپی استفاده از لوله های روشن باریک و انعطاف پذیر با دوربین فیلمبرداری داخلی برای تجسم قسمت داخلی دستگاه روده است
علاوه بر آن متخصصان گوارش در طول دوران فعالیت و تدریس خود یاد می گیریند که چگونه نتایج بیوپسی این مطالعات را به درستی تفسیر کنند و توصیه های مناسب برای درمان بیماری ها و یا پیشگیری از سرطان را برای بیماران ارائه دهند.
برخی از متخصصان گوارش نیز آموزش های مستقیمی را با استفاده از آندوسکوپ مانند معاینه صفراوی آندوسکوپیک (کلانژیوپانکراتوگرافی آندوسکوپیک رتروگراد یا ERCP)، برداشتن تومورها بدون جراحی (برداشتن مخاط آندوسکوپیک یا EMR)، قرار دادن لوله های تخلیه داخلی (استنت ها) و سونوگرافی آندوسکوپیک (EUS) می بینند.
مهمترین تأکید در طول دوره آموزش توجه به جزئیات و استفاده از دانش جامع آنها در مورد کل دستگاه گوارش برای ارائه آندوسکوپی و مشاوره با بالاترین کیفیت است.
سخن آخر
متخصصان دستگاه گوارش در درجه اول بیماری های دستگاه گوارش را در مردان و زنان تشخیص داده و درمان می کنند.
آنها روش های آندوسکوپی را انجام می دهند، که در آن از ابزارهای ویژه ای برای مشاهده دستگاه GI و تشخیص بیماری ها استفاده می کنند. آنها جراحی نمی کنند. در بعضی موارد، ممکن است از نزدیک با یک جراح دستگاه گوارش همکاری کنند. آنها در درجه اول در کلینیک یا بیمارستان فعالیت دارند.
اگر علائمی مانند حرکات غیرطبیعی روده، خونریزی مقعدی، دل درد مکرر، درد شکم، نفخ شکم، مشکل در بلع یا سنین بالا را دارید که می توانید به طور منظم غربالگری سرطان روده بزرگ را انجام دهید، ممکن است به شما آموزش داده شود که به متخصص گوارش، متخصص بیماری های گوارشی مراجعه کنید.
اگر علائم کاملا جدیدی دارید، یا از نظر شدت خفیف است، ممکن است بخواهید ابتدا برای آزمایش مقدماتی به پزشک عمومی مراجعه کنید. وی تعیین می کند که آیا شما باید به متخصص ارجاع داده شوید یا خیر.
در صورت نیاز به مشورت با یک متخصص گوارش با تجربه، ما خدمات مشاوره آنلاین به صورت تصویری و صوتی پزشکت، به عنوان بزرگترین و اولین جامعه آنلاین پزشکی را به شما توصیه می کنیم.
آخرین دیدگاه‌ها