استنت و هر آنچه که باید بدانید!

استنت یک لوله فلزی یا پلاستیکی است که برای باز نگه داشتن مسیر مسدود شده در آن قرار می گیرد. از زمان معرفی آنها، استنت‌ها در درمان بیماری عروق کرونر و سایر بیماری‌هایی که در آنها عروق حیاتی یا راه‌های عبور مسدود می‌شوند، بکار برده شده اند.

عمل استنت گذاری نسبتاً رایج و امکان درمان کم تهاجمی شرایطی را فراهم می کند که زمانی نیاز به جراحی داشتند. با این حال، عوارضی در ارتباط با استنت گذاری وجود دارد که شاید بهترین گزینه برای همه نباشد. این مقاله به انواع مختلف استنت های مورد استفاده در پزشکی امروزه می پردازد و همچنین روش کلی و خطرات و عوارض جانبی احتمالی استنت گذاری را شرح می دهد.

این وسیله را نباید با شنت اشتباه گرفت. شنت ها از نظر طراحی مشابه هستند اما برای اتصال دو گذرگاه که قبلاً به هم متصل نشده بودند استفاده می شود.

انواع استنت کدامند؟

اولین استنت در سال 1986 در قلب یک بیمار در تولوز، فرانسه کاشته شد. از آن زمان، استفاده از استنت ها به سایر اندام ها از جمله کلیه ها، روده بزرگ و مری انتشار یافته است. نوآوری های اخیر حتی امکان استفاده از استنت ها را در درمان انواع خاصی از گلوکوم فراهم کرده است.

انواع گوناگونی از استنت ها برای درمان بیماری های مختلف استفاده می شود. اینها شامل:

استنت‌های کرونری: برای درمان بیماری عروق کرونر استفاده می‌شود، این استنت‌ها به عنوان بخشی از آنژیوپلاستی استفاده می‌شوند. امروزه اکثریت قریب به اتفاق آنژیوپلاستی شامل استنت عروق کرونر است.

استنت‌های اندوواسکولار: این استنت‌ها معمولاً برای درمان بیماری پیشرفته عروق محیطی (شامل شریان‌های دیگر غیر از قلب)، بیماری عروق مغزی (درگیر مغز) و تنگی شریان کلیوی (درگیر کلیه‌ها) استفاده می‌شوند.

استنت های حالب: برای درمان یا پیشگیری انسداد ادرار از کلیه ها استفاده می شود، این استنت ها در داخل حالب (رگی که کلیه را به مثانه متصل می کند ) قرار می گیرند و طول آن تا 11 اینچ می رسد.

استنت‌های پروستات: این استنت‌ها برای فعال کردن ادرار در مردان دارای پروستات بزرگ استفاده می‌شوند، این ها در انسدادهای ناشی از فشرده‌سازی مجرای ادرار (مجاری که ادرار از طریق آن از بدن خارج می‌شود) ایجاد می شوند.

استنت‌های کولون: این استنت ها برای درمان انسداد روده، و اغلب در افراد مبتلا به سرطان کولون پیشرفته یا سایر علل انسداد روده استفاده می‌شوند.

استنت های مری: اغلب در افراد مبتلا به سرطان مری پیشرفته استفاده می شود، این استنت ها، مری (لوله تغذیه) را باز نگه می دارند تا فرد بتواند غذاهای نرم و مایعات را ببلعد.

استنت های پانکراس و صفراوی: برای تخلیه صفرا از کیسه صفرا و لوزالمعده به روده کوچک استفاده می شود. این استنت ها اغلب زمانی کاربرد دارند که سنگ کیسه صفرا مجرای صفراوی را مسدود و باعث ایجاد یک وضعیت خطرناک و جدی به نام کلانژیت می شود.

استنت‌های میکرو بای‌پس: یک نوآوری اخیر که در افراد مبتلا به گلوکوم زاویه باز خفیف تا متوسط استفاده می‌شود، این استنت‌ها توسط یک جراح برای کاهش فشار داخل چشم و کند کردن پیشرفت بیماری کاشته می‌شوند.

انواع نحوه استنت گذاری

انواع روش های مورد استفاده برای کاشت استنت نسبت به اندازه آن متنوع است. این استنت ها چه با فلزات پوشش داده و چه از پلیمرهای نسل بعدی ساخته شده باشند، پس از قرار دادن منبسط و دارای داربستی پایدار برای پیشگیری از فروپاشی آینده هستند.

چندین تکنیک معمولا برای قرار دادن استنت استفاده می شود:

استنت‌های کرونر یا اندوواسکولار: این روش تحت بی‌حسی منطقه‌ای یا آرام‌بخشی خفیف انجام می‌شود و شامل قرار دادن یک لوله کوچک به نام کاتتر بالون در ورید کشاله ران، بازو یا گردن است. کاتتر با استنت جفت شده و به محل انسداد تغذیه می شود. پس از باد کردن لوله برای گشاد شدن رگ، بالون تخلیه و جمع می شود و استنت را پشت سر می گذارد.

استنت های حالب یا پروستات:  این استنت ها شامل یک سیستوسکوپ (لوله نازکی مجهز به دوربین) است که از طریق مجرای ادرار به محل انسداد هدایت می شود. یک سیم کوچک متصل به نوک اسکوپ در هدایت استنت به موقعیت صحیح کمک می کند. احتمال دارد از بیهوشی موضعی، منطقه ای یا عمومی استفاده شود.

استنت‌های کولون یا مری: قرار دادن این استنت‌ها شبیه به استنت حالب یا پروستات بوده، اما شامل کولونوسکوپی (که برای تجسم کولون در مقعد وارد می‌شود) یا آندوسکوپ (برای مشاهده مری در دهان قرار داده می‌شود) است. . کاتتر بالون معمولاً برای باز کردن راه های باریک استفاده می شود.

استنت های پانکراس یا صفراوی: قرار دادن این استنت ها یا با آندوسکوپ یا روشی به نام کلانژیوگرافی از راه کبد انجام می شود.(PTC) که در آن یک سوزن برای قرار دادن استنت از طریق شکم به کبد وارد می شود. شاید از آرامبخشی تحت نظارت یا بیهوشی عمومی استفاده شود.

استنت‌های میکرو بای‌پس: قرار دادن این استنت‌ها شامل یک برش کوچک در قرنیه توسط یک جراح چشم است. استنت کوچک (تقریباً یک میلی متر طول و 0.3 میلی متر ارتفاع) در ساختاری به نام کانال شلم قرار دارد که به تنظیم تعادل مایعات چشم کمک می کند.

خطرات و عوارض جانبی استنت

همان‌قدر که استنت‌ها برای درمان بسیاری از بیماری‌های  جدی مهم هستند، محدودیت‌ها و خطرات خود را نیزدارند. پزشک مزایا و خطرات را برای تعیین اینکه آیا شما کاندید استنت گذاری هستید یا خیر، ارزیابی می کند.

عوارض قلبی عروقی

یکی از عوارضی که پزشک پس از گذاشتن استنت عروق کرونر و اندوواسکولار به آن توجه می کند، تنگی مجدد است. تنگی مجدد زمانی رخ می دهد که بافت جدید در رگ خونی تحت درمان، رشد می کند و باعث باریک شدن آن می شود. در حالی که استنت‌ها در مقایسه با آنژیوپلاستی به تنهایی خطر تنگی مجدد را تا حد زیادی کاهش می‌دهند، این عارضه معمولاً در عرض 12 ماه پس از عمل هنوز هم می‌تواند بر برخی افراد تأثیر بگذارد.

استنت‌های فلزی برهنه که در اوایل دهه 1990 ساخته شدند، توانستند خطر تنگی مجدد را تقریباً به نصف کاهش دهند. استنت‌های دارویی جدیدتر (که با انواع شیمی‌درمانی یا داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی پوشیده شده‌اند) خطر را حتی بیشتر کاهش داده‌اند.

یکی دیگر از عوارض احتمالی، ترومبوز دیررس است. این زمانی ایجاد می شود که آسیب به رگ باعث تشکیل لخته های خونی پس از عمل شود. برای پیشگیری از این عارضه جدی، داروهای ضد پلاکت مانند پلاویکس (کلوپیدوگرل) احتمال دارد برای مهار تشکیل لخته تجویز شود.

در موارد نادر، استنت کرونری می‌تواند باعث ایجاد آریتمی (ریتم غیرطبیعی قلب) در برخی افراد شود.

عوارض مجاری ادراری

استنت های حالب و پروستات گاهی اوقات ممکن است به دلیل تجمع کریستال های معدنی از ادرار مسدود شوند. با استفاده از استنت های شستشو دهنده دارو که با یک رقیق کننده خون به نام هپارین پوشانده شده اند، می توان انکروستاسیون را به حداقل رساند. هپارین همچنین می تواند به کاهش خطر عفونت کمک کند.

بسیاری از عوارض جانبی ادرار گذرا هستند و بدون درمان خود به خود برطرف می شوند. این موارد عبارتند از:

• نشت مثانه
• خون در ادرار
• درد کلیه، مثانه یا کشاله ران
• تکرر ادرار (افزایش نیاز به ادرار کردن)
• فوریت ادرار (احساس نیاز به ادرار کردن مداوم)

اگر این علائم ادامه یافت یا بدتر شد، به خصوص اگر تب، لرز یا سایر علائم عفونت وجود داشت، با پزشک خود تماس بگیرید.

عوارض دستگاه گوارش

قرار دادن این وسیله در کولون، مری یا صفراوی می تواند باعث پارگی تصادفی و منجر به درد، خونریزی و عفونت شود. برخی موارد احتمال دارد شدید باشد.

سوراخ شدن روده ناشی از این وسیله در کولون با خطر مرگ 16 درصدی همراه است که عمدتاً به دلیل پریتونیت (التهاب لایه داخلی شکم) و سپسیس (عفونت کل بدن) است. جابجایی این وسیله نیز به دلیل انقباضات مداوم روده ها (معروف به پریستالسیس) امکان پذیر است.

این وسیله در مری همچنین می‌توانند باعث درد قفسه سینه و بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) شده که معمولاً در عرض دو تا چهار هفته پس از عمل ایجاد می‌شوند.

علاوه بر سوراخ شدن، عفونت یا جابه جایی، این وسیله در پانکراس و صفراوی می توانند باعث پانکراتیت (التهاب پانکراس) و کوله سیستیت شوند.(التهاب کیسه صفرا) در 24 درصد موارد اگر از استنت فلزی برهنه استفاده شود، این خطر بیشتر است.

عوارض چشمی

استفاده از استنت های میکروبای پس در افراد مبتلا به گلوکوم با زاویه باز بسیار ایمن و موثر است. با این حال، قرار دادن می تواند باعث افزایش کوتاه مدت در فشار داخل چشم شده و منجر به بدتر شدن بینایی شود. این معمولاً در عرض یک ماه پس از عمل رخ می دهد اما معمولاً شدید نیست. بسیاری از موارد بدون درمان وخود به خود برطرف می شوند.

موارد منع استفاده از استنت

فناوری این وسیله امروزه روش درمان بسیاری از بیماری ها را تغییر داده، اما برای همه مناسب نیست.

در برخی موارد، وضعیتی مانند بیماری عروق کرونر با جراحی بای پس، برای بهبود جریان کلی خون به طور موثرتری نسبت به این وسیله که فقط یک انسداد را برطرف می کند، درمان می شود. در مواقع دیگر، این روش می تواند به دلیل یک بیماری قبلی منع مصرف داشته باشد.

برخی از موارد منع مصرف مطلق و نسبی برای استنت گذاری عبارتند از:

• اختلالات خونریزی مانند هموفیلی
• نگرانی در مورد استنت و آنژین پایدار
• شواهد سوراخ شدن دستگاه گوارش یا مری
• اختلالات لخته شدن خون، مانند سندرم آنتی فسفولیپید
• حساسیت به داروهای مورد استفاده در استنت های دارویی
• گلوکوم با زاویه بسته در موارد استنت گذاری مینی بای پس
• آسیت (جمع شدن مایعات در شکم) در موارد استنت گذاری پانکراس یا صفراوی
• عروقی که خیلی کوچک یا غیرقابل انعطاف برای استنت یا در معرض باد شدن هستند.
• حساسیت به داروهایی مانند پلاویکس (مصرف برای پیشگیرز از لخته شدن خون) یا هپارین (مورد استفاده برای پیشگیری از پوشاندن استنت) پس از قرار دادن

این وسیله مزایای آشکاری نسبت به سایر اشکال تهاجمی درمان دارند. با این حال، نباید جایگزین آسانی برای همه درمان های پزشکی در نظر گرفته شوند.

اگر پزشک توصیه می کند که از این وسیله استفاده نکنید، معمولاً به این دلیل است که این روش دارای محدودیت هایی است ویا فقط برای استفاده کوتاه مدت (مانند استنت گذاری صفراوی) توصیه می شود.  اگر پزشک تصمیم به استنت گذاری ندارد، دلیل آن را بپرسید و سعی کنید ذهن خود را باز نگه دارید، در صورت نیاز، نظر دوم را از یک متخصص پزشکی واجد شرایط بخواهید.

سخن آخر

این وسیله یک لوله فلزی یا پلاستیکی است که برای باز نگه داشتن مسیر مسدود شده در آن قرار می گیرد. انواع مختلفی از این وسیله ها در قلب، رگ های خونی، دستگاه ادراری، غده پروستات، روده بزرگ، مری، مجاری صفراوی و حتی چشم استفاده می شود.

بسته به قسمت های مختلف بدن، استنت گذاری ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد یا از طریق یک کاتتر در ورید یا در طی یک روش آندوسکوپی اعمال شود. خطرات شامل انسداد این وسیله به دلیل رشد بیش از حد بافت و همچنین سوراخ شدن رگ است.

همان قدر که استنت ها مهم هستند، همه نمی توانند از آنها استفاده کنند. افرادی که دارای اختلالات خونریزی هستند و از داروهای خاصی استفاده می کنند ممکن است کاندید نباشند.