آرتروز

آرتروز (Arthritis) در حقیقت همان ورم و حساسیت یک یا چند مفصل است. علائم اصلی آرتروز درد مفصلی و خشک شدن آن ها است که معمولاً با افزایش سن فرد بدتر شده و شدت می گیرد. شایع ترین انواع آرتروز شامل استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید می شود. استئوآرتریت باعث می شود غضروف یا همان بافت سخت و لغزنده انتهای استخوانها در هم بشکند. آرتریت روماتوئید نیز نوعی بیماری است که در آن سیستم ایمنی بدن به مفاصل حمله کرده و به آن ها آسیب می رساند. کریستال های اسید اوریک، که در صورت وجود اسید اوریک بیش از حد در خون شکل می گیرند؛ می توانند باعث ابتلای فرد به نقرس شوند. علاوه بر این عفونت ها یا بیماری های زمینه ای مانند پسوریازیس یا لوپوس می تواند باعث ایجاد انواع دیگری از آرتروز شود.

بسته به نوع آرتروز، درمان فرد متفاوت خواهد بود. البته هدف اصلی از درمان آرتروز کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی فرد مبتلا است.

علت آرتروز

به طور کلی دو نوع اصلی از آرتروز به نام های اوسترئوآرتروز و آرتروز روماتوئید وجود دارد که هر کدام به روشی به مفاصل آسیب می رساند.

اوستئوآرتروز

• شایعترین نوع آرتروز، اوستئوآرتروز است.
• اوستئوآرتروز، شامل آسیب و ساییدگی غضروف مفصل ها می شود.

غضروف ها که در قسمت انتهایی استخوان ها قرار گرفته اند باعث می شوند تا استخوان ها با کمترین اصطحکاکی به حرکت درآمده و بتوانند به راحتی در کنار یکدیگر حرکت کنند اما آسیب ناشی از اوسئوآرتروز باعث می شود تا استخوان ها مستقیماً روی هم ساییده شده و علاوه بر بروز درد در هنگام حرکت، دامنه حرکتی فرد تا حدی کاهش یابد. این سایش و اصحکاک در طی سالیان متمادی اتفاق می افتد اما در صورت بروز آسیب مفصلی یا عفونت ممکن است سرعت این تخریب بیشتر شود. علاوه بر این استئو آرتروز بر کل بافت مفصل تأثیر گذاشته و باعث تغییر در شکل استخوان ها و آسیب رساندن به بافت های همبندی که ماهیچه ها را به استخوان ها متصل می کنند، خواهد شد.

آرتروز روماتوئید

در آرتروز روماتوئید، سیستم ایمنی بدن به پوشش کپسولی مفصل یا همان غشای محکم که تمام قسمتهای مفصل را محصور می کند، حمله می کند. این پوشش (غشای سینوویال) ملتهب و متورم شده و پیشرفت بیماری درنهایت می تواند غضروف و استخوان درون مفصل را از بین ببرد.

عوامل خطر آرتروز

عوامل خطر برای بروز آرتروز شامل موارد زیر می شود:

سابقه خانوادگی

 برخی از انواع آرتروز بیشتر در بین اعضای خانواده شایع است، بنابراین اگر والدین، خواهر یا برادر فردی به این بیماری مبتلا باشد، احتمال ابتلای آن در دیگر اعضای خانواده بیشتر خواهد بود. ژن های شما می توانند حساسیت بیشتری نسبت به عوامل محیطی در فرد ایجاد کرده و محرک بروز آرتروز باشند.

سن

خطر بسیاری از انواع آرتروز- از جمله اوستئوآرتروز، آرتروز روماتوئید و نقرس – با افزایش سن افزایش می یابد.

جنسیت

زنان نسبت به مردان بیشتر دچار آرتروز روماتوئید می شوند، این در حالی است که بیشتر افراد مبتلا به نقرس یا همان نوع دیگری از آرتروز ، مردان هستند.

آسیب مفصلی در گذشته

افرادی که مثلاً در حین ورزش کردن دچار آسیب مفصلی شده اند، احتمال بروز آرتروز در مفاصل آن ها تا حد قابل توجهی افزایش می یابد.

چاقی

• داشتن وزن اضافه باعث فشار بیشتر بر روی مفاصل به خصوص زانوها، لگن و ستون فقرات خواهد شد.
• در نتیجه افراد دارای اضافه وزن احتمال بروز آرتروز در آن ها بسیار بیشتر از دیگر افراد است.

علائم آرتروز

علائم شایع ناشی از ابتلا به آرتروز شامل موارد زیر می شود.

علائم بستگی به نوع آرتروزی خواهد داشت که فرد به آن دچار می شود:

• درد
• تورم
• قرمزی
• خشکی مفصلی
• کاهش محدوده حرکتی مفاصل

عوارض آرتروز

آرتروز شدید به خصوص اگر دست ها و بازوها را درگیر کند می تواند انجام کارهای روزمره فرد را با مشکلات بسیاری مواجه کند. آرتروز مفاصلی که وزن بدن روی آن هاست باعث می شود تا فرد در راه رفتن، نشستن و بلند شدن ها با مشکلاتی روبرو شود. در بعضی از موارد حتی ممکن است مفاصل چرخیده یا کاملاً تغییر شکل دهد.

تشخیص آرتروز

پزشک در حین معاینه احتمالاً وضعیت مفاصل را مورد بررسی قرار  داده و به دنبال تورم و قرمزی خواهد بود. بعد از این مرحله پزشک احتمالاً به بررسی شیوه حرکت مفاصل توجه خواهد نمود.

با توجه به نوع آرتروز احتمالی پزشک یکی از آزمایشات زیر را توصیه می کند:

تست های آزمایشگاهی

بررسی مایعات مختلف بدن یکی از مواردی است که می تواند به تشخیص نوع آرتروز کمک کند. مایعاتی که مورد آزمایش قرار می گیرند در بیشتر موارد شامل خون، ادرار و مایع مفصلی می شود. برای نمونه برداری از مایع مفصلی، پزشک بعد از پاک سازی و بی حس کردن ناحیه مورد نظر سوزن را وارد فاصله بین مفصلی کرده و کمی مایع از بین مفاصل فرد خارج خواهد کرد.

تصویر برداری ها

این تصویر برداری ها به تشخیص مشکلات مفصلی که باعث بروز علائم بیماری شده کمک زیادی خواهد کرد.

شیوه های تصویر برداری رایج شامل موارد زیر می شود:

اشعه ایکس ری

استفاده از امواج رادیویی با موج کم  از جمله مواردی است که از آن برای بررسی وضعیت استخوان، میزان از دست دادن غضروف، آسیب استخوان و پوکی استخوان استفاده می شود. البته عکس برداری اشعه ایکس نمی تواند آسیب آرتروز در مراحل اولیه را به تصویر بکشد اما می توان از آن برای بررسی میزان پیشرفت بیماری آرتروز استفاده کرد.

سی تی اسکن

دستگاه های سی تی اسکن به صورت مقطعی از زوایای مختلف عکس برداری کرده و می تواند تصویری از ساختارهای داخلی بدن فرد در اختیار پزشک قرار دهد. تصویر برداری سی تی اسکن، تصویری از بافت استخوانی و بافت های نرم اطراف آن تولید خواهد کرد.

ام آر آی (MRI)

 این شیوه تصویر برداری ترکیبی از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی است که تصاویر با کیفیت مقطعی از بافت های سافت بدن مثل تاندون ها، رباط ها و غضروف های بدن در اختیار پزشک قرار خواهد داد.

سونوگرافی

• در این تکنولوژی از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تصویر برداری از بافت های نرم، غضروف و مایع بین مفصلی استفاده خواهد شد.
• علاوه بر این از سونوگرافی می توان برای تعیین بهترین محل برای تزریق یا وارد کردن سوزن به فضای داخل مفصل استفاده کرد.

درمان آرتروز

درمان آرتروز با هدف کاهش علائم و بهبود عملکرد مفصلی انجام خواهد شد. ممکن است فرد برای بهبود علائم خود نیاز به استفاده از چندین شیوه درمانی متفاوت یا ترکیبی از درمان ها داشته باشد. زیرا همیشه درمان ها اثر گذار نبوده و بدن هر فرد ممکن است نسبت به شیوه های درمانی متفاوت، پاسخ متفاوتی داشته باشد.

داروها

داروها معمولاً با توجه به نوع آرتروز تجویز خواهد شد.

داروهای رایج برای درمان آرتروز شامل موارد زیر می شود:

مسکن

 این داروها به کاهش درد کمک خواهد کرد اما هیچ اثری بر روی التهابات نخواهد داشت. به عنوان مثال یکی از مسکن های بدون نیاز به نسخه استامینوفن است. البته در مواردی که درد فرد مبتلا شدید باشد، ممکن است نیاز به استفاده از مسکن های تجویزی پزشک باشد.

داروهای ضد التهابی غیرا ستروئیدی (NSAIDs)

 داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی همزمان به کاهش درد و التهابات کمک خواهد کرد. این داروهای بدون نیاز به نسخه شامل ایبوپروفن و ناپروکسن می شود. البته بعضی از انواع NSAIDS ها فقط با تجویز پزشک قابل تهیه هستند. البته مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی خوراکی می تواند باعث سوزش معده شده و احتمال بروز حمله قلبی و ایست قلبی را افزایش دهد. بعضی از انواع NSAIDs ها به شکل کرم یا ژل عرضه می شوند که باید بر روی مفاصل مالیده شوند.

ضد تحریک ها

برخی از انواع این کرم ها و پمادها حاوی منتول یا کپسایسین ماده ای که باعث تند شدن فلفل می شود.مالیدن این کرم ها بر روی پوست مفصل می تواند انتقال پیام های مربوط به درد را با مشکل مواجه کرده و در نتیجه درد فرد مبتلا را تا حدی کاهش دهد.

داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری (DMARDs)

این داروها غالباً برای درمان آرتروز روماتوئید مورد استفاده قرار خواهد گرفت. داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری سیستم ایمنی بدن را کند یا متوقف کرده و از حمله به مفاصل جلوگیری خواهد کرد.

اصلاح کننده های پاسخ بیولوژیک

این داروها معمولاً همراه با DMARD ها مورد استفاده قرار می گیرند. داروهای اصلاح کننده پاسخ بیولوژیک داروهایی است که مولکول های پروتئینی مختلفی که در پاسخ ایمنی بدن درگیر هستند را هدف قرار خواهد داد. داروهای اصلاح کننده پاسخ بیولوژیکی انواع مختلفی دارد که پزشک با توجه به نوع آرتروز آن ها را تجویز خواهد کرد.

کورتیکو استروئیدها

• این داروها که شامل پردنیزون و کورتیزون می شود التهابات ناشی از آرتروز را کاهش داده و سیستم ایمنی بدن را سرکوب خواهد کرد.
• کورتیکو استروئیدها را می توان به صورت خوراکی مصرف کرده یا مستقیماً به داخل مفصل دردناک تزریق کرد.

فیزیو تراپی

فیزیوتراپی یکی از شیوه های درمانی است که می تواند بر ای بهبود علائم انواع آرتروز مؤثر باشد. این ورزش ها می تواند به افزایش محدوده حرکت و قوی تر کردن عضلات اطراف مفاصل کمک زیادی کند.

عمل جراحی

اگر اقدامات احتیاطی و داروها مؤثر نباشد ، پزشک ممکن است عمل جراحی های زیر را توصیه کند:

ترمیم زانو

• در بعضی از موارد، سطح زانو می تواند برای کاهش درد و بهبود عملکرد تراشیده شده و مجدداً شکل بگیرد.
• این عمل های جراحی معمولاً با یک برش کوچک بر روی مفصل صورت خواهد گرفت.

تعویض زانو

در این جراحی مفصل آسیب دیده با مفصل سالم یا مصنوعی جایگزین خواهد شد. شایع ترین مفاصلی که جایگزین می شود معمولاً مفصل زانو و لگن است.

فیوژن مفصل

این جراحی در بیشتر مواقع برای مفاصل کوچک مثل مچ دست، مچ پا و انگشتان مورد استفاده قرار می گیرد.

برای انجام این عمل جراحی پزشک ابتدا باقیمانده غضروف سطح مفصل را برداشته و سپس استخوان های دو سر مفصل را شکل خواهد داد تا بتوانند به راحتی در کنار یکدیگر قرار بگیرند. این دو سطح به وجود آمده با پیچ و پلاک به یکدیگر متصل شده و جوش خواهد خورد.

سبک زندگی و درمان های خانگی آرتروز

در بیشتر موارد، علائم ناشی از آرتروز با اقدامات زیر کاهش خواهد یافت:

کاهش وزن

اگر فرد دچار اضافه وزن باشد، کم کردن وزن یکی از مواردی است که می تواند به کاهش فشار بر روی مفاصل کمک کند. کاهش وزن علاوه بر ساده کردن تحرک فرد، احتمال بروز آسیب ها در آینده را تا حد قابل توجهی کاهش خواهد داد.

ورزش

انجام منظم ورزش یکی دیگر از اقداماتی است که به حفظ انعطاف پذیری مفاصل کمک زیادی خواهد کرد. ورزش هایی مثل شنا و ایروبیک بهترین ورزش ها برای افراد مبتلا آرتروز است زیرا در داخل آب فشار بر روی مفاصل به حداقل ممکن خواهد رسید.

گرما و سرما

پک های گرمایشی و سرمایشی می توانند به کاهش درد ناشی از آرتروز کمک کنند.

وسایل کمکی

استفاده از کفش های مخصوص، واکر، صندلی های مخصوص توالت و دیگر تجهیزات کمکی می تواند به انجام فعالیت های روزانه فرد کمک زیادی کند.

درمان های جایگزین آرتروز

بسیاری از افراد ترجیح می دهند که علاوه بر درمان های پزشکی و دارویی از درمان های جایگزین دیگر نیز درکنار شیوه های درمانی مرسوم استفاده کنند. البته شواهد کمتری مبنی بر مؤثر بودن این شیوه های درمانی وجود داشته و قبل از انجام آن حتماً باید با پزشک در مورد آن ها صحبت کرد:

در این شیوه درمانی از سوزن های بسیار نازکی برای کاهش درد انواع مختلف آرتروز استفاده خواهد شد.	طب سوزنی
تأثیر این دارو با توجه به مطالعات صورت گرفته تأیید نشده و نظرات مخالف و موافقی مبنی بر استفاده از این داروها برای درمان آرتروز وجود دارد. به نحوی که بعضی از مطالعات نشان می دهد که اثر گلوکزامین با شبه داروها یکسان بوده و هر دو به میزان درد متوسط تا شدید ناشی از آرتروز را کاهش خواهد داد.	گلوکزامین
(Chondroitin) کندرویتینی از جمله مواردی است که می تواند به درد متوسط ناشی از استئوآرتروز کمک کند.	کندرویتین
حرکات کششی همراه با ورزش یوگا و تای چی به بهبود انعطاف پذیری و افزایش محدوده حرکتی بدن فرد کمک کرده و می تواند تا حد زیادی علائم آرتروز را کاهش دهد.	یوگا و تای چی
ماساژ آرام عضلات و مفاصل بدن با افزایش میزان جریان خون می تواند به صورت موقتی درد ناشی از آرتروز را کاهش دهد. اگر تصمیم به ماساژ گرفتن دارید، حتماً در مورد مفصل های آسیب دیده خود با ماساژ تراپیست صحبت کنید.	ماساژ

آمادگی برای ملاقات با پزشک

از آن جایی که مدت زمان ملاقات با پزشک کوتاه بوده و حرف های زیادی برای گفتن خواهید داشت. در نتیجه بهتر است با آمادگی کامل به پزشک مراجعه کرده و از این زمان کوتاه نهایت استفاده را ببرید.

بهتر است قبل از حضور در مطب موارد زیر را آماده کنید:

• لیستی از تمامی علائم و نشانه های بیماری را تهیه کنید.
• همه نشانه های مربوط و غیر مربوط به بیماری خود را یادداشت کنید.
• اطلاعات مهم شخصی از جمله استرس ها و تغییرات اخیری را یادداشت کنید.
• لیستی از تمامی داروها، مکمل ها و ویتامین های مصرفی خود را یادداشت کنید.
• دوست یا یکی از اعضای خانواده خود را همراه ببرید. گاهی اوقاتت به خاطر سپردن تمامی موارد و اطلاعاتی که پزشک در اختیارتان قرار می دهد، کار دشواری است. در نتیجه بردن همراه به یادآوری اطلاعات مهم و نکات کمک زیادی خواهد کرد.
• سؤالات خود را یادداشت کنید. تمامی سؤالات مربوط و غیر مربوطی که به ذهنتان رسیده و قصد پرسیدن آن ها از پزشک را دارید را یادداشت کرده و همراه خود به مطب ببرید.

سوالات پزشک

پزشک ممکن است در حین معاینه سؤالات زیر را مطرح کند:

• از چه زمانی شاهد بروز علائم آرتروز بودید؟
• کدام یک از مفاصل شما احساس درد دارد؟
• آیا در خانواده خود سابقه درد مفصلی داشته اید؟
• آیا فعالیت یا عاملی باعث بهبود یا شدت گرفتن علائم شما می شود؟

نتیجه گیری

آرتروز در حقیقت همان ورم و حساسیت یک یا چند مفصل است.

علائم اصلی آرتروز درد مفصلی و خشک شدن آن ها است که معمولاً با افزایش سن فرد بدتر شده و شدت می گیرد. شایع ترین انواع آرتروز شامل استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید می شود. آرتروز شدید به خصوص اگر دست ها و بازوها را درگیر کند می تواند انجام کارهای روزمره فرد را با مشکلات بسیاری مواجه کند. آرتروز مفاصلی که وزن بدن روی آن هاست باعث می شود تا فرد در راه رفتن، نشستن و بلند شدن ها با مشکلاتی روبرو شود. در بعضی از موارد حتی ممکن است مفاصل چرخیده یا کاملاً تغییر شکل دهد. درمان آرتروز در حقیقت با هدف کاهش علائم و بهبود عملکرد مفصلی انجام شده و  ممکن است فرد برای بهبود علائم خود نیاز به استفاده از چندین شیوه درمانی متفاوت یا ترکیبی از درمان ها داشته باشد.