اختلال پانیک یا حمله هراس که به آن پانیک اتک (Panic attack) هم گفته می شود نوعی بیماری روان پزشکی از گروه اختلالات اضطرابی است که با هجوم ناگهانی وحشت به بیمار و ترس شخص از وقوع مجدد آن ها مشخص می شود. حملات پانیک که معمولا بیش از چند دقیقه طول نمی کشد با علائمی همچون تپش قلب، عرق کردن، احساس تنگی نفس و فشردگی در قفسه سینه، لرزش، احساس از دست دادن تعادل یا گیجی همراه است.
علائم پانیک انقدر گسترده هستند که افراد معمولا فکر می کنند دچار سکته قلبی شدند و می ترسند که بمیرند. معمولا این اتفاق برای اکثر افراد چند مرتبه در طول زندگیشان رخ می دهد ولی دلیلی بر اینکه آن افراد مبتلا به این بیماری هستند نیست. در صورتی که تعداد این مراتب زیاد شد زمانی است که شما باید برای تست ابتلا به این اختلال نزد روان پزشک یا روان شناس بروید. حملات پانیک به صورت بسیار اتفاقی و طوری رخ می دهد که عامل تحریک کننده ی اصلی مشخص نیست. افراد مبتلا به این نوع اضطراب اغلب جوان هستند.
نشانه ها شامل:
- تعریق
- تهوع
- سرگیجه
- تپش قلب
- درد سینه
- احساس خفگی
- لرزش تنگی نفس
- احساس سبکی در سر
در هنگام حمله ی پانیک مقادیر زیادی آدرنالین در خون ترشح می شود. بسیاری از افراد که برای اولین بار دچار این حمله می گردند فکر می کنند که دچار حمله ی قلبی شده، در حال از دست دادن عقل خود هستند و یا دارند می میرند. بسیاری می گویند این حملات دلهره آور ترین وقایع زندگی آن ها بوده است. اگر این حملات به صورت مکرر و غیر منتظره اتفاق افتد به عنوان بیماری پانیک تلقی خواهد شد. ولی حملات پانیک در جریان دیگر بیماری های اضطرابی نیز اتفاق می افتد. به عنوان مثال کسانی که دچار فوبیا (ترس از مکان های سر بسته، ارتفاع، جاهای پر ازدحام و…) هستند ممکن است حملات پانیک را با قرار گرفتن در شرایط اضطراب آور تجربه کنند بیماران دچار حمله پانیک بخوبی با داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی درمان می شوند.
مشخصه ی اصلی اختلال پانیک وقوع خود به خود و غیرمنتظره حملات پانیک است که شامل حملات و دوره های مجزای ترس شدید هستند. فراوانی بروز حملات از چند نوبت در روز یا در چند حمله در یک سال فرق می کند. نخستین حمله پانیک اغلب کاملا خود به خود است اما گاه حمله های پانیک به دنبال آشفتگی، فعالیت بدنی، فعالیت جنسی یا آسیب هیجانی متوسطی روی می دهند وقتی حمله پانیک آغاز می شود علائمش در عرض ده دقیقه به سرعت تشدید می شود.
علائم روانی عمده این بیماری عبارتند از: ترس مفرط و احساس قریب الوقوع بودن مرگ و نابودی.
بیمار غالبا نمی تواند علت ترس خود را بیان کند ممکن است دچار اغتشاش آگاهی شود و در تمرکز اشکال پیدا کند.
علائم جسمانی پانیک
- کمردرد
- اسهال
- بی قراری
- تکرر ادرار
- اشکال در بلع
- خشکی دهان
- گزگز دست و پا
- سردرد تنشی
- خستگی پذیری
- گرفتگی عضلانی
- واکنش از جا پریدن
- تعریق دست و پاهای سرد
- سرخ شدگی یا رنگ پریدگی
- لرزش پرش عضلانی و احساس لرز
- تنگی نفس یا تند تند نفس کشیدن
- تپش قلب و افزایش تعداد ضربان قلب
نشانه های روان شناختی پانیک
- بی خوابی
- گوش به زنگی
- اشکال در تمرکز
- کاهش میل جنسی
- احساس گیر کردن لقمه در گلو
- احساس وحشت و سراسیمگی
حملات پانیک یک نوع پاسخ به شرایط استرس زا می باشد. تفاوت آن با دیگر پاسخ های بدن نسبت به عوامل شروع کننده ی استرس تنها در شدت و علائم آن می باشد. حمله ی پانیک یک دوره ی احساس شدید است که به طور موقت فعالیت های عادی فرد را مختل می سازد. شروع آن معمولا ناگهانی و به دنبال یک عامل محیطی آزار دهنده یا دلهره آور است.
حمله پانیک حداقل با چهار علامت از نشانه های زیر همراه است:
- ترس از تنهایی
- احساس بیچارگی
- وابستگی به دیگران
- پریشانی و اضطراب ناگهانی
- احساس غیر طبیعی بودن محیط
- خانه نشین شدن برای مدت طولانی
- احساس جدایی و بیگانگی با دیگران
- احساس غیر طبیعی بودن بودن اندام ها
- ترس از مکان هایی که خروج از آن ها شاید دشوار باشد.
- رفتار و مزاج غیر عادی، سراسیمگی، لرزش و تکان های ناگهانی
- ترس از دست دادن کنترل در محیط های عمومی مثلا زمین خوردن در محل کار یا دانشگاه
دیگر علائمی که ممکن است رخ دهد:
- تپش قلب
- کرخت شدن
- ناراحتی معده
- اختلال در تنفس
- سرخ شدن پوست
- ترس از دیوانه شدن
- تعریق بیش از اندازه
- حالت تهوع و استفراغ
- افکار مغشوش و آشفته
- ترس از مرگ قریب الوقوع
- احساس درد در قفسه سینه
- سر گیجه حالتی شبیه غش کردن
علاوه بر این احساس هایی نیز بیمار را همراهی می کنند. احساس دیوانگی، از دست دادن کنترل و یا نزدیکی مرگ از جمله احساس های شایع بیماران است. در کنار این ها احساس غیر واقعی بودن محیط اطراف و یا تغییر در جسم خود هم می تواند در طول یک حمله پانیک اتفاق بیفتد شایعترین سن بین ۲۰ تا ۳۰ سالگی است.
انواع درمان حملات پانیک
اکثر این بیماران با توجه به علائم که مربوط به قلب و تنفس می باشد به پزشکان متخصص قلب ریه و مغز و اعصاب مراجعه می کنند و انواع آزمایشات و اقدامات پاراکلینیکی را انجام می دهند اما در واقع دارو درمانی و مشاوره و شناخت درمانی و روان درمانی و آنالیز ریشه های خودآگاه و ناخودآگاه اضطراب و روش های آرام سازی است که می تواند به بیمار در کنترل این حملات کمک فراوانی کند.
نکات دیگری که می تواند آرامش بیشتری به فرد دچار حمله دهد شامل این موارد است.
اطمینان دادن به بیمار و همراهان مبنی بر اینکه این علائم مربوط به یک بیماری شناخته شده است و منشا جسمانی ندارد بلکه منشا ذهنی و روانی دارد و باعث مرگ نخواهد شد. تشویق بیمار به تنفس آرام و عمیق در مواقع تنگی نفس اجتناب از مصرف کافئین و نیکوتین. در دارو درمانی دوره درمان پس از بهبود اولیه که حدود یک ماه طول می کشد در حدود ۸ تا ۱۲ ماه است. اما خبر خوب اینکه پانیک به هیپنوتیزم درمانی عالی جواب می دهد به خصوص وقتی با هیپنوتیزم؛ جلسات شناخت درمانی باشد دوره درمان را بسیار کوتاه می نماید.
درمان پانیک
پزشک به بیمار اطمینان می دهد که گر چه علائم بیماری شدید و ناراحت کننده است ولی خطری او را تهدید نمی کند. دارو درمانی درمان های شناختی_رفتاری (بیمار از نحوه ایجاد علائم آگاه شود تمرینات تنفسی) از دیگر روش های درمانی است.
دارو درمانی توان بخشی و روش های آرام سازی است که می تواند به شما در کنترل این حملات کمک فراوانی کند.
اجتناب از مصرف کافئین و نیکوتین.
دارو درمانی باید تحت نظر روان پزشک انجام گیرد.
درمان شناختی-رفتاری با گروه درمانی و خانواده درمانی به بیمار و خانواده اش کمک می کند که خود را با واقعیت وجود این اختلال در فرد بیمار و مشکلات روانی اجتماعی ناشی از آن سازگار سازند.
دوره درمان پس از بهبود اولیه که حدود یک ماه طول می کشد در حدود ۸ تا ۱۲ ماه است.
آخرین دیدگاه‌ها