عفونت سیتومگالو ویروس

عفونت سیتومگالو ویروس (Cytomegalovirus infection)، بیماری شایعی است که تقریباً می تواند همه افراد را مبتلا کند. در صورت ابتلا فرد به این عفونت، ویروس در تمام مدت زندگی فرد در بدن او باقی خواهد ماند. بسیاری از مردم از ابتلا خودشان به ویروس سیتومگالو ویروس بی اطلاع هستند. ممکن است بعد از ورود این ویروس به بدن فرد، هیچ علائمی  بروز نکنند.

در زنان باردار و یا کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، این ویروس سیتومگالو ویروس می تواند خطرناک باشد.

اگر زنی در طول دوران بارداری خود دچار عفونت فعال سیتومگالو ویروس شود، ویروس از مادر به کودک انتقال یافته و باعث بروز علائم و نشانه خواهد شد. همچنین در افرادی که پیوند عضو انجام داده و سیستم ایمنی بدن ضعیفی دارند، ابتلا به عفونت سیتومگالو ویروس (CMV) می تواند خطرناک و کشنده باشد.

سیتومگالو ویروس می تواند از طریق مایعاتی مثل خون، بزاق دهان، ادرار، منی و شیر مادر به فرد سالم انتقال پیدا کند. در حال حاضر هیچ گونه درمانی برای این ویروس وجود نداشته اما می تواند برای درمان کودکان تازه متولد شده و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف از دارو استفاده کرد.

شیوع عفونت سیتومگالو ویروس

• عفونت CMV ممکن است در هر سنی در هر جای دنیا افرادی را مبتلا کند.
• متخصصان تخمین زده اند که بیش از نیمی از جمعیت افراد بالغ در آمریکا به سیتومگالو ویروس مبتلا بوده و با تقریباً 80% از افراد بالای 40 سال درگیر این عفونت هستند.
• از هر 150 کودک به دنیا آمده نیز حداقل 1 نفر به عفونت CMV (سیتومگالو ویروس مادرزادی) مبتلا است.

نزدیک 30% از مادران مبتلا به ویروس سیتومگالوویروس با فعال شدن مجدد این ویروس در خون خود در حین بارداری، این ویروس را به کودک خود انتقال داده و کودک با عفونت سیتومگالوویروس مادرزادی به دنیا خواهد آمد.

احتمال انتقال این ویروس از مادر به کودک 30 تا 40 درصد است.

سیتومگالو ویروس مادرزادی عوارض جانبی بیشتری به دنبال خواهد داشت و نزدیک 15 تا 20 درصد از کودکان مبتلا به این ویروس در لحظه تولد با علائم آن به دنیا آمده و حدود 60% از آن ها در ادامه زندگی خود دچار بیماری های جدی خواهند شد.

به عنوان مثال بعضی از کودکانی که با این عفونت به دنیا آمده ولی در بدو تولد هیچگونه علائمی از خود نشان نمی دهند. بعد از گذشت چند ماه ممکن است دچار ناشنوایی شوند.

این عفونت در مادر می تواند منجر به سقط جنین شود.

علت عفونت سیتومگالوویروس

بیماری عفونت سیتومگالو ویروس با ویروس های به وجود آورنده بیماری هایی مثل آبله، هرپس سیمپلکس و  منونوکلئوزیس به وجود می آید. ممکن است سیتومگالو ویروس تا مدت ها غیر فعال و نهفته بوده و سپس در دوره های خاصی از زندگی مجدداً فعالیت خود را شروع کند.

اگر فرد مبتلا سالم باشد، سیتومگالوویروس نهفته باقی خواهد ماند.

در حین فعالیت ویروس احتمال انتقال آن نیز وجود داشته و ممکن است از طریق مایعات بدن مثل خون، ادرار، بزاق دهان، شیر مادر، اشک، منی و مایعات واژینال به افراد سالم انتقال پیدا کند.

اما امکان انتقال آن از طریق تماس های روزمره غیر ممکن خواهد بود.

انتقال می تواند از طریق راه های زیر اتفاق بیفتد:

• لمس چشم ها یا دست زدن به بافت داخلی بینی یا دهان بعد از تماس با مایعات خارج شده از بدن فرد مبتلا به سیتومگالو ویروس
• تماس جنسی با فرد مبتلا به ویروس
• شیر مادر آلوده به ویروس
• انتقال خون یا پیوند عضو فرد آلوده به فرد سالم
• زایمان

مادر مبتلا به این ویروس می تواند ویروس را پیش از تولد یا در هنگام زایمان به کودک خود منتقل کند. اگر مادر برای اولین بار در حین بارداری به این ویروس مبتلا شده باشد احتمال انتقال آن به کودک افزایش می یابد. اما اگر مادر قبلاً به این ویروس مبتلا بوده و فقط در حین بارداری ویروس دوباره فعالیت خود را از سرگرفته باشد، احتمال انتقال آن کاهش خواهد یافت.

عوامل خطر سیتومگالو ویروس

افرادی که بیش از دیگران در معرض بروز علائم و نشانه های عفونت سیتومگالو ویروس هستند شامل موارد زیر می شوند:

• کودکان تازه متولد شده مبتلا به سیتومگالو ویروس مادرزادی
• نوزادان ممکن است در حین زایمان یا مدت زمان کوتاهی بعد از زایمان دچار این ویروس می شوند. ابتلا به سیتومگالو ویروس بعد از زایمان از طریق شیر مادر اتفاق میفتد.
• افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف مثل افراد مبتلا به ایدز یا کسانی که تازه عمل پیوند عضو انجام داده اند.
• عفونت CMV ناشی از یک ویروس شایع بوده و به راحتی از فردی به فرد دیگر انتقال خواهد یافت.
• بسیاری از کودکان و افراد بالغ سالم بعد از تماس و ابتلا به این ویروس ممکن است هیچ گونه علائمی نداشته و حتی نتوان بیماری را در آن ها تشخیص داد.

علائم عفونت سیتومگالو ویروس

بیشتر افراد سالمی که مبتلا به ویروس CMV می شوند، معمولاً علائم به خصوصی از خود نشان نداده یا اینکه علائم به وجود آمده کم و جزئی خواهند بود.

در صورتی که سیستم ایمنی بدن فرد به هر دلیلی ضعیف باشد، فرد ممکن است با علائم و نشانه های شدیدتری همراه بوده و این علائم قسمت های زیر را درگیر کند:

• چشم ها
• دستگاه تنفسی
• کبد
• شکم
• روده ها
• مغز
• مری

علائم عفونت سیتومگالوویروس در بزرگسالان سالم

بیشتر افراد مبتلا به عفونت CMV ممکن است شاهد بروز هیچ علائمی نبوده یا اینکه شاهد بروز علائم خفیفی مثل موارد زیر خواهد بود:

• بدن درد
• تب
• گلو درد
• دردهای عضلانی

علائم عفونت سیتومگالوویروس در کودکان

بسیاری از کودکان مبتلا به عفونت سیتومگالو ویروس مادرزادی در بدو تولد سالم و سرحال به نظر می رسند. اما بعضی از این کودکان در ظاهر سالم ممکن است بعد از مدت کوتاهی- چند ماه یا چند سال بعد- علائم عفونت را از خود نشان دهند. شایع ترین این عوارض و نشانه ها از دست دادن قدرت شنوایی و مشکلات رشد است.

تعداد کمی از این کودکان نیز ممکن است بعد از مدتی دچار مشکلات بینایی شوند.

کودکانی که در بدو تولد مبتلا به عفونت سیتومگالو ویروس هستند نیز ممکن است علائم  زیر را از خود نشان دهند:

• زردی پوست و چشم ها
• کبد بزرگ و عملکرد ضعیف کبدی
• لکه های پوست بنفش یا ضایعات پوستی یا هر دو به صورت همزمان
• داشتن سر کوچک و غیر طبیعی (microencephaly)
• طحال بزرگ شده
• ذات الریه
• تشنج

مراجعه به پزشک در عفونت سیتومگالوویروس

در صورت به وجود آمدن موارد زیر بهتر است به پزشک مراجعه کنید:

دارای سیستم ایمنی بدن ضعیفی بوده و شاهد بروز علائم و نشانه های عفونت CMV هستید.

عفونت سیتومگالو ویروس همراه با ضعف سیستم ایمنی ممکن است بسیار جدی یا حتی کشنده باشد. به عنوان مثال افرادی که پیوند مغز استخوان یا پیوند اعضا انجام داده و سیستم ایمنی بدن ضعیفی دارند بیش از دیگر افراد در معرض خطر بوده و باید سریع تر به پزشک مراجعه کنند.

دچار بیماری مونونئوسلولیز یا بیماری شبیه آن شدید و باردار بودید بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا برای تشخیص عفونت CMV مورد بررسی و معاینه قرار گیرید.

عوارض عفونت سیتومگالو ویروس

عوارض جانبی ناشی از این عفونت بسیار متنوع بوده و با توجه به سلامت فرد و زمان ابتلا به آن متفاوت خواهد بود.

اما به طور کلی عوارض جانبی این بیماری شامل موارد زیر می شود:

عوارض بیماری در افراد بالغ سالم

به ندرت بروز عفونت سیتومگالو ویروس در افراد بالغ سالم منجر به بروز منونئوکلوزیس خواهد شد.

دیگر عوارض جانبی نادر این بیماری در افراد بالغ شامل بروز مشکلات سیستم گوارشی، کبد، مغز و سیستم عصبی فرد مبتلا می شود.

عوارض بیماری در افراد با سیستم ایمنی ضعیف

عوارض جانبی عفونت CMV در افراد با سیستم ایمنی ضعیف ممکن است شامل موارد زیر شود:

• از دست دادن بینایی به علت بروز التهابات در لایه حساس به نور چشم
• مشکلات سیستم گوارشی شامل التهاب در کولون، مری و کبد
• مشکلات سیستم عصبی مانند التهابات مغزی
• ذات الریه

عوارض CMV در نوزادان 

عوارض این بیماری در صورتی که مادر و کودک برای اولین بار در حین بارداری و زایمان به این بیماری مبتلا شده باشند، به وجود خواهد آمد. یعنی در صورتی که مادر قبل از بارداری خود به این عفونت دچار شده باشد و در حین بارداری مجدداً فعال شده و از حالت نهفته خارج شده باشد، احتمال بروز علائم و عوارض جانبی بیماری به حداقل ممکن خواهد رسید.

عوارض جانبی در نوزادان مبتلا به ویروس سیتومگالو ویروس مادرزادی شامل موارد زیر می شود:

• از دست دادن شنوایی
• ناتوان ذهنی کودک
• مشکلات بینایی
• تشنج
• عدم تعادل
  
• ضعف یا مشکلات عضلانی

پیشگیری عفونت سیتومگالو ویروس

راه کارهای پیشگیری از این بیماری عبارتند از:

• به طور منظم دست های خود را بشویید. بهتر است برای شستن دست ها به مدت 15 تا 20 ثانیه از آب و صابون استفاده کنید.
• از تماس با اشک ها، بزاق دهان در هنگام بوسیدن کودک خود بپرهیزید. به جای بوسیدن لب ها بهتر است به عنوان مثال پیشانی کودک خود را ببوسید. این موضوع در هنگام بارداری اهمیت بیشتری پیدا می کند.
• از به اشتراک گذاشتن غذا یا خوردنی ها در لیوان و بشقاب مشترک بپرهیزید. 
• مراقبت از خود در برابر وسایل دور انداختنی. به عنوان مثال هنگام عوض کردن پوشک بچه، دستمال کاغذی و دیگر وسایل دور انداختنی که ممکن است با مایعات بدن کودک در تماس بوده باشد، بپرهیزید. سعی کنید بعد از شستن کامل دست ها با آب و صابون، به صورت خود دست زده یا از مواد خوردنی و آشامیدنی استفاده کنید.
• اسباب بازی های کودک را تمیز کنید. سعی کنید به طور مرتب اسباب بازی ها و سطوحی که با بزاق و ادرار کودکان در تماس هستند را شسته و ضد عفونی کنید.
• رابطه جنسی ایمن. برای ارتباط جنسی ایمن، بهتر است از کاندوم استفاده کنید. اینکار مانع از گسترش و پخش شدن ویروس CMV از طریق مایع منی و مایعات واژینال خواهد شد.

اگر سیستم ایمنی بدن ضعیفی دارید، بهتر است از داروهای ضد ویروس برای جلوگیری از بیماری های مثل CMV استفاده کنید.

ممکن است پزشک برای جلوگیری از ابتلا به چنین ویروس هایی در حین بارداری، برای مادران واکسن هایی تجویز کند. این واکسن ها می تواند از انتقال این ویروس به کودک جلوگیری کرده و احتمال آن را تا حد قابل توجهی کاهش دهد.

تشخیص عفونت سیتومگالو ویروس

آزمایشاتی مثل آزمایش خون و آزمایش های مربوط به دیگران مایعات بدن یا بیوپسی می تواند به تشخیص ویروس CMV کمک کند.

غربالگری و آزمایش کودک

در صورتی که باردار هستید، انجام آزمایشات برای تشخیص ابتلای مادر به CMV اهمیت بسیار زیادی پیدا می کند.

زنان باردار با وجود آنتی بادی ها در داخل خون شان احتمال اینکه عفونت دوباره فعال شده و کودکشان را مبتلا کند، به حداقل خواهد رسید.

در صورتی که پزشک ابتلا به CMV را در حین بارداری تشخیص دهد نیاز به انجام آزمایشات قبل از تولد (amniocentesis) خواهد بود. برای انجام این آزمایش، پزشک از مایع آمنیوتیک مادر نمونه برداری خواهد کرد.

ممکن است پزشک برای اطمینان از سلامت کبد و کلیه، آزمایش های دیگری تجویز کند.

درمان عفونت سیتومگالو ویروس

به طور کلی درمان برای کودکان و افراد بالغ مبتلا به این بیماری ضروری نبوده و افراد مبتلا بدون نیاز به مصرف هیچ دارویی بهبود خواهند یافت.

اما کودکان تازه به دنیا آمده و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، در صورت بروز علائم و نشانه های عفونت CMV نیاز به درمان خواهند داشت.

نوع درمان انتخابی بستگی به علائم و نشانه ها و میزان وخامت بیماری خواهد داشت.

شایع ترین درمان، استفاده از داروهای ضد ویروسی است. این داروها می تواند تولید و افزایش ویروس را کند کند اما قدرت حذف و از بین بردن آن را نخواهند داشت.

محققان نیز به دنبال یافتن داروهای جدید و واکسن های جدید برای درمان و جلوگیری CMV هستند.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

از آنجایی که مدت زمان ملاقات با پزشک کوتاه است، بهتر است با آمادگی کامل در مطب حاضر شده و نهایت استفاده را از حضور پزشک ببرید. در این قسمت اطلاعات بیشتری در اختیارتان قرار خواهیم داد تا با آمادگی کامل وارد مطب شوید.

پیشنهاد می کنیم قبل از رفتن به مطب اقدامات زیر را انجام دهید:

• علائم و نشانه های خود یا کودک را بنویسید. هرگونه علائم و نشانه ای را یادداشت کنید و کاری به خفیف یا شدید بودن آن نداشته باشید. این علائم می تواند حتی بدن درد یا تب باشد.
• سؤالات خود را بنویسید. زمان ملاقات با پزشک محدود بوده در نتیجه بهتر است لیستی از سؤالات به ترتیب الویت آماده کرده و از پزشک بپرسید.

بهترین سؤالاتی که می توانید در مورد عفونت سیتومگالو ویروس بپرسید عبارتند از:

• احتمال اصلی بروز علائم چیست؟
• نیاز به انجام چه آزمایشاتی خواهم داشت؟-
• این بیماری مزمن یا موقتی است؟
• بهترین اقدامی که در این زمینه می توان انجام داد، چیست؟
• آیا این بیماری مسری است؟
• آیا محدودیتی وجود دارد که باید مراعات کنم؟
• بنده مبتلا به بیماری های دیگری هستم. چگونه می توانم این دو بیماری را در کنار هم مدیریت کنم؟

سوالات پزشک از بیمار

پزشک در حین معاینه و تشخیص ممکن است سؤال زیر را از شما بپرسد:

• چه مدت زمانی است که دچار این علائم شده اید؟

نتیجه گیری

سیتو مگالو ویروس یک نوع ویروس شایع است که تقریباً می تواند همه افراد را مبتلا کند. به محض اینکه فردی به ویروس سیتومگالو ویروس مبتلا شود، آن ویروس در تمام مدت زندگی فرد در بدن اش باقی خواهد ماند. بسیاری از مردم از ابتلای خود به ویروس سیتومگالو ویروس بی اطلاع اند زیرا بعد از ورود این ویروس به بدن فرد، هیچ علائم و نشانه ای به همراه نخواهد داشت.

در طول این مدت، فرد ناقل این بیماری بوده و این ویروس می تواند از طریق مایعات ترشح شده از بدن فرد مثل آّب بینی، منی، بزاق دهان و غیره به فرد دیگری منتقل شود.

منابع:

https://www.medicinenet.com/cytomegalovirus_cmv/article.htm

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cmv/symptoms-causes/syc-20355358

[advisers limit=5 online =true skill=”15 34″]