پورینتول یا مرکاپتوپورین، یک داروی شیمی درمانی خوراکی برای درمان لوسمی لنفوبلاستیک حاد (ALL) است. پورینتول به عنوان مهارکننده متابولیک نوکلئوزیدی در نظرگرفته می شود که متعلق به دسته داروهایی به نام آنتی متابولیت است. آنتی متابولیت می توانند از رشد سلول های سرطانی پیشگیری کنند. مرکاپتوپورین به شکل قرص عرضه می شود. همچنین به صورت سوسپانسیون (مایع) با نام تجاری Purixan موجود است.
قرص مرکاپتوپورین برای چیست؟
پورینتول در ترکیب با سایر شیمی درمانی به عنوان بخشی از یک رژیم درمانی برای بزرگسالان و کودکان مبتلا به ALL استفاده می شود. لوسمی لنفوبلاستیک حاد، نوعی سرطان خون است که معمولا در کودکان رخ می دهد. با این حال، بزرگسالان نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. این بیماری نوعی از گلبول های سفید خون به نام لنفوسیت های نابالغ را تحت تأثیر قرار می دهد که به عنوان بلاست نیز شناخته می شود.
مرکاپتوپورین چگونه مصرف می شود؟
این دارو معمولاً برای مصرف یک بار در روز و آن هم زمان معین تجویز می شود. هیچ زمان خاصی در طول روز برای مصرف این دارو توصیه و اجبار در نظر گرفته نمی شود. با این حال، بررسی ها نشان داد که مصرف آن در عصر می تواند اثربخشی بهتری داشته باشد.برای هر دو شکل قرص و سوسپانسیون، می توانید آن را با یا بدون غذا مصرف کنید، اما باید به طور مداوم آن را به یک صورت مشخص مصرف کنید.
اگر از فرم سوسپانسیون (Purixan) استفاده می کنید، حتماً از سرنگ های ارائه شده همراه دارو استفاده کنید تا دوز صحیح را بتوانید معین کنید. قبل از هر نوبت، سوسپانسیون را به مدت 30 ثانیه به خوبی تکان دهید. پس از استفاده، سرنگ را در آب گرم و صابون بشویید و اجازه دهید تا قبل از استفاده مجدد کاملا خشک شود. به این نکته توجه کنید که حتما سوسپانسیون را ظرف هشت هفته پس از باز کردن بطری دور بیندازید.
Mercaptopurine را در دمای اتاق و در ظرف اصلی نگهداری کنید. قرص ها را در جعبه قرص قرار ندهید. این یک داروی شیمی درمانی خطرناک است که باید دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگهداری شود.
موارد استفاده خارج از برچسب مرکاپتوپورین
در برخی شرایط پزشک معالج می تواند برخی از داروها را برای بیماری های زمینه ای که هنوز توسط سازمان غذا و دارو (FDA) تایید نشده اند، بدون برچسب تجویز کنند. برهمین اساس پورینتول برای استفاده بدون برچسب برای درمان بیماری کرون و کولیت اولسراتیو تجویز شده است.
عوارض جانبی داروی مرکاپتوپورین
رایج ترین عوارض مصرف Mercaptopurine می تواند شامل موارد زیر باشد:
- اسهال
- خستگی
- کهیر
- خارش
- کاهش اشتها
- تعداد کم پلاکت ها
- زخم های دهان
- حالت تهوع یا استفراغ
- افزایش سطح اسید اوریک
- تست های عملکرد کبدی بالا
- کاهش تعداد گلبول های سفید خون
- کاهش تعداد گلبول های قرمز خون و کم خونی
برخی از عوارض ناشی از مصرف 6-MP می تواند شدید باشد. در صورت بروز آنها سریعا به پزشک مراجعه کنید. عوارض جانبی جدی و علائم آنها می تواند شامل موارد زیر باشد:
- کم خونی شید
- اختلال عملکرد یا نارسایی کبد
- سندرم فعال سازی ماکروفاژها، که می تواند باعث تب، شمارش خونی بسیار پایین و لخته شدن خون شود.
استفاده از 6-MP با خطر ابتلا به سرطان های دیگر در آینده مرتبط است، مانند:
- سارکوم
- سرطان رحم
- لنفوم سلول T کبدی
- سرطان های پوست (ملانوم و غیر ملانوم)
پورینتول ممکن است عوارض جانبی دیگری ایجاد کند. در صورت بروز هرگونه مشکل غیرعادی در حین مصرف این دارو با پزشک خود تماس بگیرید.
عوارض مصرف بیش از حد مرکاپتوپورین چیست؟
مصرف بیش از حد Mercaptopurine ممکن است منجر به بروز علائمی مانند موارد زیر شود:
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- اختلال عملکرد کبد
- شمارش خون پایین
اگر مشکوک به مصرف بیش از حد دارو هستید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید، زیرا ممکن است برای کاهش خطر مصرف بیش از حد نیاز به درمان داشته باشید.
دستورالعمل و موارد احتیاط مصرف مرکاپتوپورین
برای تعیین اثربخشی دارو، بسیار مهم است که پزشک روند درمان شما را مورد بررسی قرار دهد. حتی در برخی شرایط ممکن است نیاز به انجام آزمایش خون داشته باشید. همچنین ممکن است آزمایش ژنتیکی برای بررسی سطح تیوپورین S-متیل ترانسفراز (آنزیمی که برای متابولیسم مرکاپتوپورین لازم است) انجام شود.
استفاده از این دارو در دوران بارداری می تواند به جنین شما آسیب برساند. در طول درمان با این دارو و حداقل تا 6 ماه پس از آخرین دوز، از یک روش موثر کنترل بارداری برای جلوگیری از بارداری استفاده کنید.
Mercaptopurine می تواند به طور موقت تعداد گلبول های سفید خون را کاهش و احتمال ابتلا به عفونت را افزایش دهد. همچنین می تواند منجر به کاهش تعداد پلاکت ها در خون شود که برای لخته شدن خون مناسب ضروری است.
اقدامات ضروری جهت کاهش خطر خونریزی
در صورت بروز این شرایط، اقدامات احتیاطی خاصی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش خطر خونریزی انجام دهید:
بهتر است از افراد مبتلا به عفونت دوری کنید. اگر فکر می‌کنید دچار عفونت شده‌اید یا تب یا لرز، سرفه یا گرفتگی صدا، کمردرد یا پهلو درد، یا دردناک یا مشکل ادرار می‌کنید، فوراً با پزشک خود مشورت کنید.
در صورت مشاهده هرگونه خونریزی یا کبودی غیرمعمول، مدفوع سیاه، قیری رنگ، خون در ادرار یا مدفوع، یا لکه های قرمز روی پوست خود فوراً با پزشک خود مشورت کنید.
هنگام استفاده از مسواک معمولی، نخ دندان یا خلال دندان مراقب باشید. پزشک، دندانپزشک یا پرستار شما ممکن است راه های دیگری را برای تمیز کردن دندان ها و لثه ها توصیه کند. قبل از انجام هر گونه کار دندانپزشکی با پزشک خود مشورت کنید.
به چشم‌ها یا داخل بینی‌تان دست نزنید، مگر اینکه دست‌هایتان را شسته باشید و در این مدت به چیز دیگری دست نزده باشید.
مراقب باشید زمانی که از اجسام نوک تیز مانند تیغ ایمنی یا برش ناخن دست یا پا استفاده می کنید، خود را برش ندهید.
از ورزش های تماسی یا سایر موقعیت هایی که ممکن است کبودی یا آسیب دیدگی ایجاد شود، خودداری کنید.
اگر درد یا حساسیت در قسمت فوقانی معده، مدفوع کم رنگ، ادرار تیره، از دست دادن اشتها، حالت تهوع، استفراغ، یا زردی چشم یا پوست دارید، فوراً با پزشک خود مشورت کنید. اینها می توانند علائم یک مشکل جدی کبدی باشند.
مرکاپتوپورین و عوارض آن بر واکسن ها
در حالی که تحت درمان با مرکاپتوپورین هستید و پس از قطع درمان با آن، بدون تایید پزشک، هیچ گونه واکسنی را نزنید. چون مصرف Mercaptopurine تا حدودی می تواند مقاومت بدن شما را کاهش دهد. در این شرایط ممکن است واکسن به خوبی اثر نکند.
علاوه بر این، بهتر است در تماس با افراد دیگری که در خانواده خود زندگی می‌کنند و واکسن‌های ویروس زنده دریافت کرده اند، قرار نگیرید، زیرا این احتمال وجود دارد که ویروس از آنها به شما منتقل شود. برخی از نمونه‌های واکسن‌های زنده عبارتند از:
- سرخک
- اوریون
- روتاویروس
- سرخجه
- آنفولانزا (واکسن آنفولانزای بینی)
- ویروس فلج اطفال (شکل خوراکی)
خطر بروز سرطان همزمان با مرکاپتوپورین
مصرف این دارو حتی در برخی موارد می تواند خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان از جمله سرطان پوست و سرطان دهانه رحم را افزایش دهد. برخی از نوجوانان و بزرگسالان جوان مبتلا به بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو به نوع نادری از سرطان به نام لنفوم سلول T کبدی (HSTCL) مبتلا شدند. پس بهتر است در صورت بروز علائم احتمالی مانند خونریزی غیرمعمول، کبودی یا ضعف، تورم غدد لنفاوی در گردن، زیر بغل یا کشاله ران یا کاهش وزن غیرقابل توضیح دارید، فوراً با پزشک خود مشورت کنید.
خطر بروز MAS
حتی مصرف دارو آن می تواند منجر به بروز یک وضعیت جدی به نام سندرم فعال سازی ماکروفاژ (MAS) شود. MAS معمولاً در بیماران مبتلا به یک بیماری خودایمنی (مثلاً بیماری التهابی روده) یا عفونت ویروسی (مثلاً اپشتین بار، سیتومگالوویروس) رخ می دهد و باید فوراً درمان شود. اگر تب، سرفه ای که از بین نمی رود، قرمزی در قسمتی از بدن یا احساس گرما یا تورم پوست دارید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
اگر قصد بچه دار شدن دارید، قبل از استفاده از این دارو با پزشک خود مشورت کنید. برخی از مردان و زنانی که از این دارو استفاده می کنند نابارور شده اند (نمی توانند بچه دار شوند).
این دارو ممکن است پوست شما را نسبت به نور خورشید حساس تر کند. در هنگام مصرف این دارو بهتر است از کرم ضد آفتاب استفاده شود. از لامپ های آفتابی و سولاریوم استفاده نکنید.
از مصرف داروهای دیگر خودداری کنید مگر اینکه با پزشکتان مشورت کرده باشد. این شامل داروهای تجویزی یا بدون نسخه بدون نسخه [OTC] و مکمل های گیاهی یا ویتامینی است.
چه داروهایی با مرکاپتوپورین تداخل دارند؟
مصرف برخی از داروها با Mercaptopurine نیز ممکن است بر عملکرد آنها تأثیر بگذارد و باعث بروز تداخل دارویی شود. داروهایی که می توانند با پورینتول تداخل داشته باشند عبارتند از:
- مسالامین
- سولفاسالازین
- باکتریم (تری متوپریم-سولفامتوکسازول)
- داروهایی که می توانند باعث مسمومیت کبدی شوند.
- وارفارین: این ترکیب ممکن است اثربخشی وارفارین را کاهش دهد.
- آلوپورینول: در مصرف همزمان این دو دارو ممکن است نیاز به دوز کاهش کمتری از پورینتول داشته باشید.
سوالات متداول
دلایلی که من نباید مرکاپتوپورین مصرف کنم چیست؟ اگر باردار هستید یا در دوران شیردهی هستید، نباید از پورینتول استفاده کنید. همچنین اگر به پورینتول یا هر یک از ترکیبات آن حساسیت دارید، از مصرف این دارو خودداری کنید.
داروهای مشابه مرکاپتوپورین کدامند؟ Mercaptopurine در دسته داروهای شیمی درمانی به نام آنتی متابولیت ها قرار دارد. سایر عوامل شیمی درمانی در این کلاس عبارتند از:
- 5-فلوئورواوراسیل (5-FU)
- Xeloda (کاپسیتابین)
- متوترکسات
- فلودارابین
- سیتارابین
مرکاپتوپورین برای چه مواردی استفاده می شود؟ پورینتول یک داروی شیمی درمانی خوراکی است که برای درمان لوسمی لنفوبلاستیک حاد (ALL) استفاده می شود. این معمولاً همراه با سایر داروهای شیمی درمانی تجویز می شود. پورینتول در بیماری کرون و کولیت اولسراتیو کاربردهای نامعلومی دارد.
آخرین دیدگاه‌ها