پیتاواستاتین (با نام‌های تجاری لیوالو و زیپیتاماگ) یک داروی استاتین است که برای کاهش کلسترول LDL (بد)، افزایش HDL (خوب)، و پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی استفاده می‌شود. این دارو با مهار آنزیم HMG-CoA ردوکتاز، تولید کلسترول در کبد را کاهش می‌دهد. آیا به دنبال اطلاعات دقیق درباره پیتاواستاتین چیست، دوز مصرفی، عوارض، و نحوه استفاده ایمن هستید؟ در این راهنمای جامع، همه آنچه باید بدانید را بررسی میکنیم.
برای مشاوره تخصصی درباره کلسترول و سلامت قلب، با پزشکت، بزرگ‌ترین پلتفرم مشاوره پزشکی تلفنی 24 ساعته، تماس بگیرید.
پیتاواستاتین چیست و چگونه عمل می‌کند؟
پیتاواستاتین یک داروی مهارکننده HMG-CoA ردوکتاز (استاتین) است که با کاهش تولید کلسترول در کبد، سطح کلسترول LDL و تری‌گلیسیرید را کاهش داده و HDL را افزایش می‌دهد. این دارو در مقایسه با سایر استاتین‌ها (مانند آتورواستاتین) کمتر با آنزیم CYP3A4 متابولیزه می‌شود، بنابراین تداخل دارویی کمتری دارد.
مکانیزم اثر: پیتاواستاتین آنزیم HMG-CoA ردوکتاز را مهار می‌کند، که مسئول تولید کلسترول در کبد است. این فرآیند باعث کاهش کلسترول بد و بهبود سلامت قلب می‌شود.
مزایا: متابولیسم عمدتاً از طریق UGT (گلوکورونیداسیون) انجام می‌شود و نیمه‌عمر آن 11-12 ساعت است، که باعث پایداری اثر دارو می‌شود.
کاربرد در بیماران خاص: مناسب برای افرادی با مصرف چند دارو یا مشکلات کبدی/کلیوی (با تنظیم دوز).
برای اطلاعات بیشتر درباره استاتین‌ها، مقاله مقایسه استاتین‌ها مانند آتورواستاتین را مطالعه کنید.
کاربردهای پزشکی پیتاواستاتین
پیتاواستاتین به‌طور گسترده برای مدیریت کلسترول و پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی تجویز می‌شود. کاربردهای اصلی آن عبارتند از:
کاهش کلسترول LDL و تری‌گلیسیرید: کاهش تا 45% LDL و بهبود سطح تری‌گلیسیرید در خون.
افزایش کلسترول HDL: افزایش 8-10% HDL برای محافظت از قلب.
پیشگیری از بیماری‌های قلبی: کاهش خطر حمله قلبی و سکته مغزی، به‌ویژه در بیماران با ریسک بالا.
هیپرکلسترولمی خانوادگی (HeFH): در کودکان بالای 8 سال مبتلا به هیپرکلسترولمی خانوادگی هتروزیگوت (HeFH ، وضعیتی است که برخی از افراد با آن متولد می شوند و باعث کلسترول بالا می شود) برای کاهش کلسترول تام و LDL استفاده می‌شود.
تحقیقات نشان داده‌اند که پیتاواستاتین در کاهش LDL با آتورواستاتین و سیمواستاتین قابل‌مقایسه است، اما با تداخل دارویی کمتر. با بهبود سطح کلسترول، این دارو می تواند به کاهش سرعت پیشرفت بیماری قلبی کمک کند. همچنین می تواند خطر حمله قلبی یا سکته را کاهش دهد. این دارو همراه با رژیم غذایی مناسب و سایر تغییرات سبک زندگی برای بهبود سطح کلسترول و سلامت قلب استفاده می شود. برای راهکارهای مکمل، مقاله کنترل کلسترول بدون دارو را بخوانید.
برای تنظیم رژیم غذایی و برنامه سلامت قلب، با متخصصان تغذیه در پزشکت، مشاوره 24 ساعته حتی در ایام تعطیل، تماس بگیرید.
دوز مصرفی داروی پیتاواستاتین
دوز پیتاواستاتین باید توسط پزشک تعیین شود و به عواملی مانند سن، شرایط پزشکی، و شدت کلسترول بالا بستگی دارد.
بزرگسالان: دوز اولیه معمول 2 میلی‌گرم روزانه (با یا بدون غذا). حداکثر دوز: 4 میلی‌گرم در روز.
بیماران با مشکلات کلیوی: دوز کاهش‌یافته (1-2 میلی‌گرم روزانه) برای جلوگیری از تجمع دارو در بدن.
کودکان (بالای 8 سال با HeFH): دوز معمول 1-2 میلی‌گرم با نظارت دقیق پزشک.
نکات ایمنی:
- از مصرف بیش از 4 میلی‌گرم خودداری کنید (دوزهای بالاتر شما را در معرض خطر مشکلات شدید عضلانی (میوپاتی) قرار می دهد.).
- در صورت فراموشی دوز، آن را به‌محض یادآوری مصرف کنید، مگر اینکه نزدیک دوز بعدی باشد.
- قطع ناگهانی دارو ممکن است سطح کلسترول را بالا ببرد. این شما را در معرض خطر بیماری قلبی، حمله قلبی یا سکته قرار می دهد.
جدول دوز پیشنهادی:
گروه سنی | دوز اولیه | حداکثر دوز | نکات |
|---|---|---|---|
بزرگسالان | 2 میلی‌گرم روزانه | 4 میلی‌گرم | با/بدون غذا |
بیماران کلیوی | 1 میلی‌گرم | 2 میلی‌گرم | تحت نظر پزشک |
کودکان (HeFH) | 1 میلی‌گرم | 2 میلی‌گرم | نظارت دقیق |
برای تنظیم دوز مناسب، با متخصصان پزشکت مشورت کنید.
بهترین زمان مصرف قرص پیتاواستاتین هر زمان از روز است، با یا بدون غذا، اما بهتر است هر روز در ساعت ثابت مصرف شود تا سطح دارو در خون پایدار بماند. مطالعات نشان می‌دهد جذب دارو در روده کوچک رخ می‌دهد و غذا تأثیر کمی بر آن دارد، اما مصرف با غذا می‌تواند عوارض گوارشی مانند یبوست را کاهش دهد.
اگر بیش از حد مصرف کنید ممکن است سطوح خطرناکی از دارو در بدن خود داشته باشید. علائم مصرف بیش از حد این دارو می تواند شامل موارد زیر باشد:
- استفراغ
- اسهال
- درد و ضعف عضلانی
- درد شدید در ناحیه شکم (ناحیه معده)
چگونه تشخیص دهید که دارو موثر است: ممکن است نتوانید بگویید که این دارو برای شما مؤثر است. پزشک شما به طور منظم آزمایش خون را برای بررسی سطح کلسترول شما انجام می دهد. این آزمایش ها نشان می دهد که آیا دارو کار می کند یا خیر.
شناسنامه دارویی قرص پیتاواستاتین
| شناسنامه دارویی | توضیحات |
|---|---|
| قرص پیتاواستاتین چیست؟ | داروی کاهنده کلسترول (استاتین) برای کاهش LDL و افزایش HDL؛ پیشگیری از بیماری‌های قلبی. |
| نام عمومی دارو | Pitavastatin (معمولاً به فرم کلسیم یا منیزیم). |
| نام تجاری | Livalo، Zypitamag، Nikita (ژنریک موجود). |
| نوع دارو | مهارکننده HMG-CoA ردوکتاز (استاتین). |
| فرمول شیمیایی | C₂₅H₂₄FNO₄ |
| دسته‌بندی | داروهای ضد هیپرلیپیدمی (antilipemic agents). |
| نیمه‌عمر | ۱۱-۱۲ ساعت (طولانی‌تر در نارسایی کبدی: تا ۱۵ ساعت). |
| دفع دارو | ۷۹% از مدفوع (bile)، ۱۵% از ادرار؛ عمدتاً از طریق کبد. |
| مکانیسم اثر | مهار HMG-CoA ردوکتاز برای کاهش سنتز کلسترول در کبد. |
| بهترین شرایط نگهداری | دمای اتاق (۱۵-۳۰°C)، دور از رطوبت، گرما و نور؛ در ظرف اصلی. |
| نحوه مصرف | خوراکی، یک‌بار روزانه، با/بدون غذا، در ساعت ثابت. |
| اشکال دارویی | قرص فیلم‌دار: ۱، ۲، ۴ میلی‌گرم. |
| داروهای هم‌گروه | آتورواستاتین (Lipitor)، سیمواستاتین (Zocor)، روزوواستاتین (Crestor)، پراواستاتین (Pravachol)، لوواستاتین (Mevacor). |
اثربخشی و مقایسه با سایر استاتین‌ها
پیتاواستاتین در کاهش کلسترول LDL تا 45% و افزایش HDL تا 8-10% بسیار مؤثر است. در مقایسه با سایر استاتین‌ها:
آتورواستاتین و سیمواستاتین: اثربخشی مشابه در کاهش LDL، اما پیتاواستاتین تداخل دارویی کمتری دارد (به‌دلیل متابولیسم UGT).
مزیت در بیماران دیابتی: ایمن‌تر برای بیماران دیابتی، با تأثیر کمتر بر قند خون.
مطالعات بالینی: مطالعه‌ای در سال 2019 نشان داد که پیتاواستاتین در بیماران با ریسک قلبی بالا، خطر حوادث قلبی را تا 20% کاهش می‌دهد.
عوارض جانبی داروی پیتاواستاتین
مانند سایر استاتین‌ها، پیتاواستاتین ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. اکثر عوارض خفیف و موقتی هستند، اما برخی جدی‌اند.
عوارض رایج (معمولاً در چند هفته برطرف می‌شوند):
- درد عضلانی
- کمردرد، درد در اندام‌ها
- یبوست یا اسهال
عوارض جدی (نادر):
- رابدومیولیز: تجزیه شدید عضلانی که می‌تواند به نارسایی کلیه منجر شود. اگر درد، حساسیت یا ضعف عضلانی غیرقابل توضیحی داشتید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
- مشکلات کبدی: علائم شامل زردی پوست، ادرار تیره، یا درد شکمی. پیتاواستاتین می تواند باعث مشکلات کبدی شود که می تواند منجر به نارسایی کبد شود. اگر مشکلات کبدی فعال دارید یا الکل زیاد مصرف می کنید، نباید از این دارو استفاده کنید.
- واکنش‌های آلرژیک: راش، خارش، یا کهیر (فوراً به پزشک مراجعه کنید).
هشدار: در صورت بروز درد عضلانی شدید یا علائم کبدی، مصرف را متوقف کرده و با پزشک تماس بگیرید. برای مشاوره فوری، پزشکت در دسترس شماست.
تداخلات دارویی قرص پیتاواستاتین
پیتاواستاتین ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد که اثربخشی یا ایمنی آن را کاهش دهد. برای کمک به جلوگیری از تداخل، پزشک باید تمام داروهای شما را با دقت مدیریت کند. نمونه هایی از داروهایی که می توانند با پیتاواستاتین تداخل ایجاد کنند، عبارتند از:
- سیکلوسپورین داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی: افزایش سطح پیتاواستاتین و خطر عوارض.
- آنتی‌بیوتیک‌ها (مانند اریترومایسین، کلاریترومایسین): باعث افزایش غلظت دارو در خون می شود.
- داروهای کلسترول (مانند جمفیبروزیل، نیاسین): افزایش خطر میوپاتی (درد عضلانی) یا رابدومیولیز (تجزیه شدید عضلانی).
- کلشی سین داروی نقرس: افزایش خطر میوپاتی یا رابدومیولیز
- افزایش خطر میوپاتی (درد عضلانی) یا رابدومیولیز
- ریفامپین: افزایش غلظت پیتاواستاتین.
- وارفارین: افزایش خطر خونریزی.
هشدارهای داروی پیتاواستاتین
هشدارهای پیتاواستاتین شامل موارد زیر است و مصرف بدون نظارت پزشکی خطرناک است:
هشدار آلرژی: می‌تواند واکنش آلرژیک شدید (راش، خارش، کهیر، آنژیوادم) ایجاد کند. اگر سابقه حساسیت دارید، مصرف نکنید، مصرف مجدد آن می تواند کشنده باشد.
هشدار الکل: بیش از ۲ نوشیدنی الکلی روزانه خطر آسیب جدی به کبد را افزایش می‌دهد. با پزشک درباره مصرف الکل مشورت کنید.
بیماری‌های خاص:
مشکلات کلیوی: ممکن است نتوانید این دارو را به خوبی از بدن خود پاک کنید. این ممکن است سطح پیتاواستاتین را در بدن شما افزایش دهد و عوارض جانبی بیشتری (مانند مشکلات عضلانی) ایجاد کند. اگر مشکلات کلیوی فعال دارید یا سابقه بیماری کلیوی دارید به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک ممکن است دوز کمتری از این دارو را برای شما تجویز کند.
مشکلات کبدی: پیتاواستاتین می تواند باعث مشکلات کبدی شود که می تواند منجر به نارسایی کبد شود. اگر سابقه بیماری کبدی دارید به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک می تواند به شما اطلاع دهد که آیا پیتاواستاتین برای شما بی خطر است یا خیر. اگر بیماری فعال کبدی دارید، نباید پیتاواستاتین مصرف کنید.
کم‌کاری تیروئید: اگر کم کاری تیروئیددارید که به خوبی کنترل نشده است، ممکن است در هنگام مصرف پیتاواستاتین در معرض خطر مشکلات عضلانی باشید.
دیابت: پیتاواستاتین می تواند سطح قند خون شما را افزایش دهد. پایش منظم HbA1c ضروری است.
گروه‌های خاص:
بارداری: پیتاواستاتین نباید در زنان باردار استفاده شود. اگر در حین مصرف این دارو باردار شدید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. این دارو به جنین آسیب می‌رساند.
شیردهی: به شیر مادر منتقل می‌شود؛ شیردهی را قطع کنید.
سالمندان: کلیه افراد مسن ممکن است مانند گذشته کار نکنند. این می تواند باعث شود بدن شما داروها را کندتر پردازش کند. در نتیجه مقدار بیشتری از دارو برای مدت طولانی تری در بدن شما باقی می ماند. این خطر عوارض جانبی شما را افزایش می دهد.
متابولیسم و نیمه‌عمر دارو
پیتاواستاتین عمدتاً از طریق گلوکورونیداسیون (UGT) متابولیزه شده و از طریق مدفوع دفع می‌شود.
نیمه‌عمر: 11-12 ساعت، که امکان مصرف یک‌بار در روز را فراهم می‌کند.
مزایا: متابولیسم کم در CYP3A4 باعث کاهش تداخل با داروهای دیگر می‌شود.
نکات ایمنی: بیماران با مشکلات کلیوی یا کبدی نیاز به پایش دقیق دارند.
برای دریافت ویزیت آنلاین با بهترین متخصص قلب روی لینک آبی کلیک کنید.
سخن آخر
مدیریت کلسترول و سلامت قلب با پیتاواستاتین می‌تواند زندگی شما را بهبود بخشد. این دارو با کاهش LDL، افزایش HDL، و پیشگیری از بیماری‌های قلبی، انتخابی مؤثر برای بسیاری از بیماران است. با رعایت دوز، رژیم غذایی سالم، و مشاوره پزشکی، می‌توانید بهترین نتیجه را بگیرید. متخصصان قلب و عروق در پزشکت 24 ساعته (حتی ایام تعطیل)، آماده کمک به شماست. برای تنظیم دوز، بررسی تداخلات، یا رژیم غذایی مناسب قلب، همین حالا تماس بگیرید.
