غلظت هموگلوبین متوسط بدنی چیست؟

میانگین غلظت هموگلوبین بدن (MCHC) یک مقدار آزمایشگاهی است که مقدار هموگلوبین را در حجم معینی از گلبول های قرمز توصیف می کند.

هموگلوبین، به گلبول های قرمز خون رنگ می بخشد. بنابراین، غلظت بالاتر هموگلوبین با MCHC بالا باعث تیره به نظر رسیدن سلولها (هایپکروکرومیک) و غلظت کم با MCHC کم باعث روشن تر شدن آنها (هیپوکرومیک) می شود.

مقدار MCHC در تشخیص کم خونی مفید است، اما همراه با شمارش گلبول های قرمز خون، سایر شاخص ها مانند متوسط حجم بدن (MCV) و توزیع سلول های قرمز (RDW)  نیز اندازه گیری می شود.

هدف غلظت هموگلوبین متوسط بدنی

از آنجا که MCHC به عنوان بخشی از آزمایش CBC است، همزمان با هم انجام می شوند. به عنوان مثال، این آزمایش می تواند شامل غربالگری های روتین معمولی، درمان و یا آزمایش پیگیری برای تشخیص و درمان بسیاری از بیماری ها توصیه شود.

دلایلی که پزشک می تواند به طور خاص   MCHC را توصیه کند، عبارتند از:

• هنگامی که فرد علائمی مانند کم خونی، مانند خستگی، رنگ پریدگی پوست یا احساس سبکی سر وجود دارد.
• هنگام تشخیص علل مختلف کم خونی مانند تعداد گلبول های قرمز و یا پایین بودن سطح هموگلوبین در فرد

MCHC چگونه اندازه گیری می شود؟

MCHC با ضرب سطح هموگلوبین در 10 و سپس تقسیم بر سطح هماتوکریت محاسبه می شود. مقدار آن به صورت گرم در لیتر ثبت می شود.  MCHC همچنین می تواند با تقسیم میانگین هموگلوبین بدن در متوسط حجم بدن اندازه گیری شود.

میانگین هموگلوبین در بدن، اندازه گیری غلظت هموگلوبین در سلول ها است. از آنجا که هموگلوبین مولکولی است که اکسیژن به آن متصل می شود، MCHC اندازه گیری میانگین ظرفیت حمل اکسیژن گلبول های قرمز خون در بدن است.

• MCHC کم (هیپوکرومی) به این معنی است که غلظت کمتری هموگلوبین در حجم معینی از گلبول های قرمز وجود دارد و از این رو، ظرفیت انتقال اکسیژن به بافت ها کاهش می یابد.
• MCHC طبیعی (نوروموکرومی) یا زیاد (هایپرکرومی) به معنای طبیعی بودن ظرفیت حمل اکسیژن در گلبول های قرمز است.

عوامل موثر بر MCHC

عوامل متعددی وجود دارد که می تواند بر دقت خواندن MCHC تأثیر بگذارد، از جمله:

پس از تزریق خون، از آنجا که خون گرفته شده مخلوطی از سلولهای اهدایی بعلاوه گلبولهای قرمز طبیعی فرد خواهد بود، MCHC اطلاعات دقیقی در مورد گلبول های قرمز اصلی موجود نخواهد داد.

کم خونی ترکیبی

اگر فردی دارای دو نوع کم خونی متفاوت باشد که منجر به سطوح مختلف MCHC شود، این آزمایش در تشخیص نوع کم خونی مفید نخواهد بود. به عنوان مثال، اگر فردی ترکیبی از کم خونی فقر آهن که باعث MCHC پایین است، داشته باشد، احتمال دارد MCHCطبیعی داشته باشد.

شرایط نادرست ساختن هموگلوبین یا هماتوکریت

از آنجا که MCHC با استفاده از سطح هموگلوبین و هماتوکریت محاسبه می شود، هر چیزی که به طور کاذب این اعداد را کم یا زیاد کند، می تواند منجر به نتیجه MCHC کاذب شود.

برخی از عواملی که می تواند منجر به سطح هماتوکریت شود، عبارتند از:

• چربی خون (افزایش سطح کلسترول یا تری گلیسیرید)
• هایپربیلیروبینمیا (افزایش سطح بیلی روبین در خون، مانند بیماری کبد)
• اتوگلوتیناسیون که با همولیز (تجزیه گلبول های قرمز خون) باعث می شود که MCHC به طور کاذب افزایش یابد.

تست های مکمل  MCHC

علاوه بر MCHC، یک CBC اطلاعاتی از جمله تعداد کل گلبول های قرمز و سفید خون، پلاکت ها و همچنین سایر شاخص های گلبول قرمز خون را فراهم می کند:

میانگین حجم بدن (MCV): MCV اندازه گیری تعداد متوسط گلبولهای قرمز است.

عرض توزیع سلول های قرمز (RDW): RDW عددی است که تغییر در اندازه سلول های قرمز خون را منعکس می کند.

میانگین هموگلوبین بدن (MCH): MCH متوسط جرم هموگلوبین در هر گلبول قرمز است.

برای روشن شدن بیشتر اطلاعات موجود در CBC، به بررسی آهن، سطح ویتامین B12 و موارد دیگر نیاز است.

خطرات احتمالی انجام CBC بسیار اندک است. این موارد شامل خطر خونریزی، کبودی یا عفونت است. قبل از داشتن CBC هیچ محدودیتی در رژیم غذایی یا فعالیت وجود ندارد. مهم است که کارت بیمه خود را به همراه داشته باشید و مطمئن شوید که پزشک به CBC های قبلی که برای مقایسه داشته اید دسترسی دارد.

تست های مشابه با  MCHC

میانگین آزمایش هموگلوبین بدن (MCH) متوسط جرم هموگلوبین در هر گلبول قرمز را اندازه گیری می کند. در حالی که این اسم شبیه MCHC است، اما در واقع اطلاعاتی را ارائه می دهد که بیشتر شبیه MCV است (که بر میزان هموگلوبین سلول تأثیر می گذارد). بسیاری از پزشکان اساساً MCV را بررسی می کنند. در مقایسه با هموگلوبین متوسط بدن، MCHC آزمایش بسیار بهتری برای تشخیص هیپوکرومی است.

نحوه انجام آزمون

این آزمایش را می توان در بسیاری از بیمارستان ها و کلینیک ها انجام داد. قبل از کشیدن خون، تکنسین آزمایشگاه با ضد عفونی کننده محل (معمولاً رگ بازو) را پاک کرده و از تورنیکت برای تشخیص بهتر ورید استفاده می کند.

سپس تکنسین سوزن را وارد رگ خواهد کرد. با وارد شدن سوزن احتمال دارد یک ضربه تیز و در محل آن  کمی فشار احساس کنید. بعضی از افراد شاید بعد از وارد شدن سوزن احساس سبکی سر یا ضعف کنند. اگر احساس سرگیجه دارید حتما به تکنسین اطلاع دهید. پس از گرفتن نمونه، تکنسین سوزن را برداشته و می خواهد که محل را فشار دهید. وقتی خونریزی متوقف شد، یک باند یا گاز به بازو بسته می شود تا ناحیه تمیز بماند و از احتمال خونریزی بیشتر پیشگیری شود.

وقتی آزمایش تمام شد، می توانید به خانه برگردید و فعالیت های روزانه خود را از سر بگیرید. عوارض جانبی بالقوه این آزمون عبارتند از:

• هماتوم یا کبودی بزرگ (این وضعیت می تواند ناراحت کننده باشد، اما به ندرت رخ می دهد).
• عفونت (وقتی سوزن وارد می شود، خطر کمی از احتمال ورود باکتری به بدن وجود دارد).
• مشکل در بدست آوردن نمونه از خونگیری (مانند افرادی که تحت شیمی درمانی قرار گرفته اند. در آنها دسترسی به رگ ها مشکل است).

نتایج تست میانگین غلظت هموگلوبین بدن

دامنه “نرمال” برای MCHC می تواند تا حدودی در آزمایشگاه های مختلف، متفاوت باشد اما معمولاً بین 32 تا 36 است. بعضی از آزمایشگاه ها دامنه نرمال کمتری به عنوان مثال بین 33.4 تا 35.5 دارند.

MCHC  از هموگلوبین و هماتوکریت محاسبه می شود، بنابراین هر چیزی که با این اعداد تداخل داشته باشد باعث نادرست بودن MCHC می شود.

MCHC احتمال دارد با بسیاری از انواع کم خونی (کم خونی های نرموکرومیک) طبیعی باشد، مانند:

• کم خونی مخلوط
• نارسایی مغز استخوان
• کم خونی ناشی از خونریزی
• کم خونی ناشی از بیماری کلیه
• کم خونی همولیتیک (انواع مختلف)

وقتی MCHC کم باشد، این بدان معنی است که گلبول های قرمز خون هموگلوبین کافی ندارند. دلایل احتمالی این موارد عبارتند از:

• مسمومیت از سرب
• کم خونی سیدروبلاستی
• کم خونی بیماری مزمن
• کمبود آهن (با کم خونی یا بدون آنمی)
• تالاسمی (تالاسمی بتا، تالاسمی آلفا، و تالاسمی اینترمدیا)

دلایل بالا بودن میانگین غلظت هموگلوبین بدن

MCHC بالا به این معنی است که هموگلوبین بیش از حد معمول متمرکز است که از چند طریق رخ می دهد. به عنوان مثال، با تجزیه گلبول های قرمز خون، هموگلوبین غلظت بیشتری پیدا می کند MCHC. اغلب در افراد سیگاری و در بیماری آگلوتینین به طور کاذب افزایش یابد.

دلایل احتمالی بالا بودن MCHC همراه با کم خونی عبارتند از:

• بیماری کبد
• سوختگی شدید
• پرکاری تیروئید
• اسکروسیتوز ارثی
• بیماری هموگلوبین C 13
• بیماری سلول داسی شکل (هموزیگوت)
• کم خونی همولیتیک خود ایمنی (به دلیل داروها، شرایط خودایمنی و موارد دیگر)

استفاده از MCHC با سایر شاخص های سلول های قرمز خون

نتایج MCHC هنگامی که همراه با سایر شاخص های گلبول قرمز، به ویژه MCV استفاده می شود، بسیار مفید است:

• MCHC پایین و MCV کم می تواند نشان دهنده کم خونی فقر آهن، تالاسمی، کم خونی سیدروبلاستیک یا مسمومیت با سرب باشد.
• MCHCبالا و MCV پایین می تواند نشانگر اسفروسیتوز یا بیماری سلول داسی شکل باشد.
• MCHC طبیعی و MCV بالا می تواند به معنی کمبود ویتامین B12 یا فولات یا بیماری کبدی باشد.

علاوه بر شمارش خون و شاخص های گلبول قرمز، آزمایشات بالینی که احتمال دارد لازم باشد شامل موارد زیر است:

• سطح ویتامین B12: سطح ویتامین B12 در جستجوی کم خونی مخرب مفید است.
• اسمیر خون محیطی برای مورفولوژی: اسمیر محیطی شامل مشاهده نمونه خون در زیر میکروسکوپ است. این آزمایش اجازه می دهد تا متخصص آزمایشگاه تغییرات دیگری را در گلبول های قرمز خون که شاید با کم خونی همراه باشد، مانند سلول های هدف، گلبول های قرمز هسته دار و غیره، مستقیماً مشاهده کند.
• بررسی های آهن: آهن و سطح اتصال آهن و یا فریتین سرم می تواند اطلاعات ارزشمندی را در مورد ذخایر آهن ارائه دهد و به تشخیص کمبود آهن از کم خونی های دیگر با MCHC پایین کمک کند.
• آسپیراسیون و یا بیوپسی مغز استخوان: در برخی موارد، شاید برای ارزیابی ظاهر سلولهای خونی در مغز استخوان و ذخایر آهن، نیاز به بررسی مغز استخوان باشد.

نتیجه گیری

آزمایش MCHC وقتی با نتایج دیگر در یک CBC همراه شود معنی دارتر است و می تواند در تشخیص علل کم خونی و همچنین پیش بینی علائم در افراد بدون کم خونی مفید باشد. با این حال، هنگام استفاده از این نتایج، آگاهی از محدودیت ها و همچنین احتمال خطا و استفاده از هرگونه یافته تنها پس از تکرار و پشتیبانی توسط سایر آزمایش ها، بسیار مهم است.