علت بوی بد پا چیست و چگونه درمان می شود؟

 اگرچه بوی پا مشکلی آزار دهنده و شرم آور محسوب می شود، اما گاهی اوقات ممکن است نشان دهنده مشکل جدی تری باشد.

 معمولاً این مشکل بیشتر افرادی که تمایل به تعریق شدید دارند، را تحت تأثیر قرار می دهد. در حقیقت، بد بو بودن پاها اغلب با عرق کردن بیش از حد آنها همراه است.

تعریق بیش از حد پاها منجر به رشد باکتری هایی می شود که به طور طبیعی روی پاها و داخل کفش ها یا جوراب ها قرار می گیرند.

باکتری های شایع مرتبط با بوی پا hominus اورئوس، کورینه باکتریا و Brevibacteria هستند. اگر با این مشکل روبرو هستید، اولین چیزی که باید به آن توجه کنید رعایت بهداشت پا است.

مشکل بوی پا فقط به ماه های تابستان محدود نمی شود. در واقع، افراد مبتلا به پاهای بدبو و عرق کرده احتمالاً در تمام طول سال با این مشکل دست و پنجه نرم می کنند.

علل بوي پا

بوی پا در درجه اول از تهویه نامناسب پاها ناشی می شود. افرادی که در طولانی مدت، به طور منظم از کفش های سر بسته و بدون جوراب استفاده می کنند، بیشتر در معرض این مشکل هستند زیرا پای آنها، فضای کافی برای تنفس را ندارد.

گردش هوا در کفش های سربسته بسیار کم است و اجازه نمی دهد عرق پاهای شما تبخیر شود. در این وضعیت با توجه به وجود هزاران غده عرق در پا، لایه های عرق روز به روز تجمع می یابد.

رطوبت ناشی از عرق باعث تکثیر باکتری های پای شما می شود. این باکتری ها، کربوهیدرات ها، اسیدهای چرب و پپتیدها را عمدتا برای تولید اسید استیک به اسیدهای کوچکتر تجزیه می کنند. محصولات جانبی باکتری ها باعث بدبو شدن پاهای شما می شود.

علاوه بر تعریق و فعالیت باکتریایی، بوی پا نیز می تواند از رشد قارچ در پا که به طور فزاینده ای عرق می کند، ناشی شود. این وضعیت معمولاً در مورد پای ورزشکار (tinea pedis) مشاهده می شود. علاوه بر آن، عوامل زیر در ایجاد عرق و بوی بد پا نیز نقش دارند:

• کمبود روی
• عدم شستشو روزانه پاها
• استفاده از یک جفت کفش به مدت چند روز پشت سر هم
• برخی تغییرات هورمونی در بدن، به ویژه در دوران بلوغ و بارداری
• پوشیدن کفشی که ممکن است برای پای شما خیلی تنگ باشد.
• استرس، که می تواند باعث تعریق بیشتر از حد معمول در پاها شود.
• پوشیدن کفش هایی که از مواد غیرقابل تنفس مانند پلاستیک ساخته شده اند.

تشخیص بوی پا

تشخیص معمولاً از طریق بررسی سابقه و معاینه فیزیکی انجام می شود. تشخیص بوی پا به ندرت به آزمایش تشخیصی نیاز دارد.

با این حال، از آنجا که تعریق بیش از حد می تواند نشان دهنده علائم بیماری باشد بهتر است آزمایش تشخیصی برای مشکل زمینه ای انجام شود.

درمان پزشکی بوی پا

به طور کلی بوی پا یک بیماری خوش خیم محسوب می شود که به راحتی و با اقدامات مناسب بهداشت پا قابل کنترل یا درمان است. تمیز و پاك نگه داشتن پاها برای درمان این وضعیت ضروري است. به همین منظور، پزشک ممکن است استفاده از یک صابون ضد باکتری مناسب یا یک محلول ضد عفونی کننده ملایم برای شستن پاها با هر روز به مدت حدود یک هفته توصیه کند.

بهتر است که قبل از پوشیدن جوراب یا کفش، تمام آثار رطوبت پا را از بین ببرید. بنابراین، هنگامی که پاهای خود را شستید، به آنها زمان دهید تا در هوا خشک شوند و یا آنها را با یک حوله تمیز پاک کنید. خشک نگه داشتن پاها باعث می شود تا رشد باکتری ها در پاها خنثی شود. به افرادی که مستعد تعریق زیاد هستند توصیه می شود که اسپری ضد عرق یا پودر پا را روی پاهایشان بگذارند.

ضد عرق ها

ضد عرق هایی که حاوی کلرید آلومینیوم هستند، در زیر سطح پای شما قرار می گیرد تا فعالیت غدد عرق واقع در کف پاهای شما کاهش یابد. مکانیسم ضد عرق ها این است که در هنگام عرق کردن پاها، این محصول با رطوبت درگیر شده و جذب پوست می شود و در نهایت غده های عرق را می بندد.

الکل

یک گزینه جایگزین که می تواند برای درمان بوی پا مفید باشد استفاده از الکل ترجیحاً بعد از استحمام یا دوش گرفتن به کف پاهایتان است. همیشه قبل از استفاده از الکل مطمئن شوید که پاهای شما کاملا خشک شده است. به راحتی پنبه را در محلول آغشته کنید و آن را بین انگشتان پا قرار دهید. قبل از استفاده از الکل مالش دهنده آن را روی ناحیه کوچکی از پوست آزمایش کنید. تا هرگونه تحریک پوستی یا واکنش نامطلوب رد شود.

سایر درمان ها ممکن شامل تزریق سم بوتولینوم است. داروهای آنتی کولینرژیک که به صورت خوراکی یا موضعی استفاده می شوند، می توانند در درمان بوی پا موثر باشد. درمان جراحی (سمپاتکتومی کمر) را می توان به عنوان آخرین گزینه درمان این وضعیت در نظر گرفت.

درمان خانگی برای کاهش بوی پا

اگر پاهایی عرق کرده و بدبو دارید، می توانید با رعایت نکات زیر و درمان های خانگی از شدت بوی پا جلوگیری کنید.

خود مراقبتی

اقدامات زیر می تواند به شما در مدیریت بوی بد پا کمک کند:

پاهای خود را با شستن روزانه با آب و صابون تمیز نگه دارید. گاهی اوقات، مجبور خواهید شد که یک آداب پاکسازی دقیق تری را انجام دهید تا آلودگی های چسبنده را از بین ببرد. استحمام روزانه، پاکیزگی پا را تضمین نمی کند. زیرا تمیز شدن پاها، به مواردی بیش از شستشو زیر آب روان نیاز دارد.

از آنجا که بیشتر اوقات پاهای شما در کفش و جوراب نگهداری می شود، آنها تمایل به جمع آوری مقدار زیادی خاک و آوار دارند که باید بطور مرتب از بین بروند.

خیساندن پا می تواند به شل شدن لایه سرسخت آلودگی و سلولهای مرده ای که روی پاهای شما قرار گرفته اند، کمک کند. اما بعد از آن باید آنها را لایه برداری کنید.

خشک کردن پا بعد از شستن، به اندازه تمیز کردن آنها مهم است. پای مرطوب محل تولید باکتری و بیماری است. بنابراین، بسیار مهم است که شما باید پای خود را به خصوص فضای بین انگشتان پا را در هوا خشک کنید. پس از آن بهتر است از یک پودر سبک استفاده شود تا رطوبت باقیمانده را جذب کند.

انتخاب جوراب و کفش مناسب

یک راهکار ضروری دیگر برای بهداشت صحیح پا، استفاده هر روز جوراب نو، تمیز و خشک است. در واقع افرادی که زیاد عرق می کنند باید جوراب های خود را بیش از یک بار در روز عوض کنند. توصیه می شود وقتی برای مدت طولانی از خانه خارج می شوید، یک جفت جوراب اضافی را همراه خود داشته باشید.

در هنگام خرید جوراب، بدنبال گزینه هایی باشید که از پارچه های طبیعی و مناسب پوست ساخته شده اند. شاید فکر کنید که جوراب نخی، بهترین گزینه است اما اینگونه نیست. در حالی که پنبه به جذب عرق پا کمک کرده، اما آن را از پوست دور نمی کند، و این باعث می شود تا پای شما تاول بزند. درعوض، انواع خاصی از الیاف اکریلیک، ترکیبات مصنوعی و گره های مخصوص را که به منظور خشک نگه داشتن رطوبت از پای شما طراحی شده اند، را انتخاب کنید. همچنین، لحظه ای که جوراب هایتان خیس شده یا عرق کرده آنها تعویض کنید. از جوراب های پلی استر و نایلون که فقط باعث تعریق شدیدتر پای شما می شوند، دوری کنید.

یک جفت کفش را به مدت چند روز پی در پی نپوشید. به افرادی که بیش از حد عرق و بوی بد پا دارند توصیه می شود کفشی بپوشند که فضای کافی برای گردش هوا در آن وجود داشته باشد. جنس کفش شما نیز در تهویه مناسب پاها نقش مهمی دارد. همیشه کفش هایی را انتخاب کنید که با مواد سبک و قابل تنفسی ساخته شده و باعث می شوند عرق سریعتر تبخیر شود.

بهداشت ناخن ها

تمیز و کوتاه کردن منظم ناخن های پا از مراحل اساسی بهداشت پا است. کف پاهای شما به دلیل تجمع سلول های مرده پوست اغلب به مرور زمان خشن و سخت می شود. این لایه از پوست مرده در آب خیس و عرق می کند تا بیش از حد خیس شود و محیط ایده آلی را برای رشد میکروب ها ایجاد کند. برای از بین بردن منظم سلولهای مرده پوست، نکات مراقبت از پا را حفظ کنید.

افرادی که با پاهای بدبو دست و پنجه نرم می کنند، می توانند کفی های دارویی را نیز در کفش های خود قرار دهند.

روی

برخی از شواهد علمی نشان می دهد که سولفات روی موضعی ممکن است برای مقابله با  عرق و بوی بد پا مفید باشد. طبق یک مطالعه در سال 2013 که روی 108 نفر (88 مرد و 20 زن) با بوی پا انجام شد، استفاده موضعی محلول سولفات روی 15٪ در کف و انگشتان پا باعث بهبود چشمگیر وضعیت آنها شد. در واقع، 70٪ از بیماران تحت درمان با سولفات روی موضعی سولفات پس از دو هفته درمان، بهبود کامل را تجربه کردند. محققان نتوانستند ساز و کار دقیق عملکرد این اثر مثبت را مشخص کنند. این امر مستلزم تحقیقات دقیق علمی برای تعیین خواص مفید روی در کاهش بوی پا است.

روی پتانسیل امیدوار کننده ای را به عنوان یک روش درمانی جایگزین برای پاهای بدبو نشان داده است. اما روش دقیق عملکرد آن هنوز مشخص نیست و همچنان به بررسی های بیشتری نیاز دارد.

پودر تالکوم

یکی دیگر از ترفندهای مطمئن و آسان برای کاهش بوی پا، پوشاندن پاها با مقدار کمی پودر تالک با بوی خوب است. پاشیدن سبک پودر ممکن است به جذب عرق و رطوبت پای شما کمک کند. در نتیجه، رشد باکتری های تولید کننده بوی بد را خنثی سازد. برای این منظور می توانید از پودر بچه، ضد باکتری یا ضد قارچ نیز استفاده کنید.

توجه: برخی از گزینه های دیگر برای تسکین بوی پا در اینترنت وجود دارد. اینها عمدتا شامل خیساندن نمک اپسوم، کیسه های چای، روغن های اساسی و جوش شیرین است. با این وجود هیچ مدرک علمی برای اثبات ادعاهای آنها وجود ندارد.

در بوی پا، چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

یک باور غلط وجود دارد که مردان نسبت به زنان بیشتر با این مشکل روبرو هستند. اما واقعیت این است که این مشکل هم در زنان و هم مردان شایع است.

گرچه اغلب تصور می شود بوی پا یک ناراحتی شرم آور است. اما تعریق بیش از حد یا غیرعادی می تواند نشان دهنده یک مشکل جدی تر باشد.

علاوه بر این، عملکرد غیر طبیعی پوست و ضمائم آن ممکن است خطر ابتلا به عوارض پا مرتبط با دیابت، بیماری عروق محیطی و نوروپاتی را افزایش دهد. اگر از مشکل بوی پا رنج می برید بهتر است در صورت بروز علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:

• در صورت زخم یا بریدگی روی پا
• اگر پوست پاهای شما به طور غیرمعمولی قرمز به نظر می رسد.
• اگر پاهای شما متورم شد.

حتی اگر در میان جمعیت های پر خطر قرار نداشته و علائم ناخوشایندی ندارید، باید در صورت ادامه بوی پا، علی رغم رعایت بهداشت مناسب پا و مراقبت از خود  به دنبال کمک پزشکی باشید.