اشعه X قفسه سینه

آزمایش اشعه X قفسه سینه یا CHEST X RAY یا CXR یک آزمایش رادیولوژی غیر آسیب زننده رایج است که تصویری از قفسه سینه و اندام های داخلی نشان می دهد. برای انجام این آزمایش، قفسه سینه در معرض تابش  اشعه X قرار می گیرد و تصویری بر روی فیلم یا در رایانه دیجیتال تشکیل می شود. CHEST X RAY همچنین به رادیوگرافی قفسه سینه، روزنتوگرام قفسه سینه یا CXR گفته می شود. بسته به تراکم اعضا، هر عضو در حفره قفسه سینه درجات مختلف تابش را جذب می کند و سایه های مختلفی روی فیلم ایجاد می کند. آزمایشCHEST X RAY به دلایل مختلف سفارش داده می شود. بسیاری از شرایط بالینی را می توان با این آزمایش ساده رادیولوژی ارزیابی کرد. به طور کلی، آزمایش اشعه X قفسه سینه یک روش ساده، سریع، ارزان و نسبتاً بی ضرر است و حداقل خطر اشعه را دارد.

CHEST X RAY به طور گسترده در دسترس است.

نحوه آماده سازی برای اشعه X قفسه سینه

بیمار معمولاً لباس راحتی پوشیده و مواد حاوی فلز قبل از گرفتن اشعه X از بدن خارج می شوند. خانم های باردار برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض اشعه X غیرضروری در جنین ممکن است به پزشک و تکنسین اطلاع دهند زیرا در این صورت برخی یا تمام تصاویر گرفته نشود. این اقدامات احتیاطی برای مثال پوشاندن محافظ های سرب ممكن است روی شکم قرار گیرد تا در صورت لزوم از تابش اشعه ایكس به جنین جلوگیری شود.

روش اشعه X قفسه سینه

برای آماده سازی برای CHEST X RAY، به بیمار معمولاً دستور داده می شود که یک لباس راحت بپوشد و تمام اشیاء حاوی فلز موجود در قسمت بالای بدن (گردنبند، زیپ، سینه بند، دکمه، جواهرات، عینک) را بردارد. زیرا وجود این موارد در این آزمایش اختلال ایجاد می کند. هیچ گونه آماده سازی خاص دیگر، مانند ناشتا بودن برای پرتونگاری روزمره سینه ضروری نیست. سپس از تکنسین خواسته می شود جلوی سطحی که در مجاورت فیلم تصاویر را ثبت می کند بایستد.

قسمت جلوی قفسه سینه نزدیک به سطح است.

بخش دیگری از دستگاه که تابش اشعه را آزاد می کند، در پشت بیمار قرار می گیرد. در صورت مناسب بودن موقعیت، تکنسین ممکن است به بیمار توصیه کند نفس عمیقی بکشد و آن را نگه دارد و سپس با فعال کردن دستگاه (مشابه گرفتن عکس معمولی) تصویر گرفته شود. تصویر پس از چند ثانیه روی فیلم ضبط می شود.

فیلم می تواند در عرض چند دقیقه آماده شود تا توسط پزشک بررسی شود.

انواع تصاویر تهیه شده در اشعه X قفسه سینه

نمای خلفی-قدامی یا نمای PA

معمولاً یک تصویر از پشت به جلو انجام می شود که به آن نمای خلفی-قدامی یا نمای “PA” گفته می شود.

نمای قدام-خلفی یا نمای AP

در شرایطی که شخصی قادر به ایستادن نباشد می توان تصویر را هنگام قرار گرفتن سطح ضبط  اشعه ی قرار داده شده در پشت، از آن عکس گرفته شود. از آنجا که تصویر در این سناریو از جلو به عقب گرفته شده است، به آن یک نمای قدام-خلفی (AP) گفته می شود. یک فیلم جانبی به طور کلی در این شرایط امکان پذیر نیست. این روش همچنین می تواند اشعه X قفسه سینه قابل حمل یا پرتابل نامیده شود زیرا دستگاه اشعه X برای گرفتن پرتونگاری به نزدیک بیمار آورده شده است.

سایر تصاویر قفسه سینه از موقعیت های مختلف، گاهی اوقات توسط پزشک برای موقعیت های خاص سفارش داده می شود.

سایه های سیاه و سفید

تصاویر سینه سیاه و سفید هستند و تنها روشنایی یا تاریکی را که ساختارهای مختلف را تعریف می کند، مشخص می کنند. به عنوان مثال، استخوان های دیواره سینه ممکن است بیشتر تابش را جذب کرده و در نتیجه، در فیلم سفیدتر هستند. بافت ریه، که بیشتر از هوا تشکیل شده است، اجازه می دهد تا بیشتر اشعه ها از آن عبور کنند و فیلم را به صورت تاریک تر انتشار می دهند. قلب و آئورت سفید به نظر می رسند، اما معمولاً از استخوان ها کم تراکم تر هستند، بنابراین کم نور تر به نظر می رسند.

سایه ها بستگی به میزان تابش جذب شده توسط عضو خاص بر اساس ترکیب آن دارد. ساختارهای استخوانی بیشترین تابش اشعه X را جذب می کنند و بر روی فیلم سفید ظاهر می شوند. ساختار های توخالی حاوی هوا، مانند ریه ها، معمولاً تاریک به نظر می رسند.

سایه سفید قلب در وسط میدان، بالای دیافراگم و بیشتر به سمت چپ است. نای (لوله ریوی)، آئورت و مری ازقسمت بالای قفسه سینه به  پایین می آید و با ستون مهره  هم هم پوشانی دارند.

اشعه X غیر طبیعی قفسه سینه

بسیاری از ناهنجاری ها را می توان در آزمایش اشعه X قفسه سینه تشخیص داد.

ناهنجاری های شایع در آزمایش اشعه X قفسه سینه به شکل زیر مشاهده می شود:

• وجود آبسه در ریه
• شانه های در رفته
• شکستگی مهره یا مهره ها
• اندازه قلب بزرگ شده (کاردیومگالی)
• ادم ریوی (ایجاد مایعات در ریه یا رگ های خونی آن)
• فتق هیاتال (ورود قسمت بالای معده به داخل حفره قفسه سینه)
• سرطان ریه یا سایر توده های ریه (سایه نامنظم و غیر طبیعی در زمینه های ریه)
• پنومونی. سایه غیر طبیعی سفید یا مبهم در زمینه های ریه که به طور طبیعی تاریک به نظر می رسد.
• حفره های موجود در ریه ها یا ضایعات حفره ای ریه از قبیل: (سل، سارکوئیدوز (نوعی سرطان ریه) و غیره)
• آنوریسم آئورت. آئورت گشاد شده  گسترده شدن خط میانی سینه که روی ستون مهره هارا پوشانده است.
• دنده های شکسته یا استخوان های بازو (بی نظمی در ساختار و شکل هر یک از دنده ها و یا استخوان شکسته بازو)
• جمع شدن مایع بین ریه و دیواره ها قفسه (پولورال افیوژن) که سینه از ریه ها سفیدتر دیده می شوند و مرزهای تیز ریه ها را بر روی فیلم مشخص تر می کند.
• وجود غیر طبیعی هوا بین دیواره قفسه سینه و ریه ایجاد سایه سیاه مشخص (تیره تر از زمینه های ریه) بین مرز بافت ریه و مرز داخل دیواره قفسه سینه که اصطلاحا به آن پنوموتوراکس می گویند.

کاربرد اشعه X قفسه سینه

برخی از شرایط رایج تشخیص داده شده بر روی اشعه X قفسه سینه، عبارتند از:

• ذات الریه
• توده ریه
• شکستگی دنده
• قلب بزرگ شده
• نارسایی احتقانی قلب
• مایعات اطراف ریه (افیوژن پلور)
• هوای اطراف ریه (پنوموتوراکس)

بسیاری از بیماری ها یا شرایط ممکن است بر اساس آزمایش اشعه X قفسه سینه تشخیص داده شوند. آزمایش اشعه X قفسه سینه همچنین می تواند در رد و تشخیص های مشکوک بسیار مفید باشد. رادیولوژیست، پزشکی است که به طور خاص برای نظارت و تفسیر معاینات رادیولوژی آموزش دیده است، تصاویر را تجزیه و تحلیل کرده و گزارش امضا شده را به پزشک اصلی یا پزشک  ارجاع می کند، که پزشک در مورد نتایج با شما صحبت خواهد کرد.

نتایج آزمایش اشعه X قفسه سینه تقریباً بلافاصله برای بررسی توسط پزشک آماده می شود.

کاهی بررسی های بیشتر ممکن است لازم باشد. شاید یک ناهنجاری بالقوه نیازمند ارزیابی بیشتر با نماهای اضافی یا تکنیک تصویر برداری ویژه باشد. بررسی های بیشتر نیز ممکن است انجام شود تا ببینیم آیا با گذشت زمان تغییری در یک ناهنجاری رخ داده است. بررسی بیشتر که به منظور پیگیری صورت می گیرند گاهی اوقات بهترین راه برای تشخیص اینکه آیا درمان تاثیری داشته یا تغییر کرده است، می باشند؟

مزایا اشعه X قفسه سینه

• هیچگونه پرتویی در بدن بیمار پس از معاینه با اشعه X باقی نمی ماند.
• اشعه X معمولاً هیچ عارضه جانبی در محدوده تشخیصی معمولی ندارد.
• از آنجا که تصویربرداری با اشعه X سریع و آسان است. به ویژه در تشخیص و درمان اضطراری، مفید می باشد.
• تجهیزات اشعه X نسبتاً ارزان است و در اتاق های اورژانس، مطب پزشک، مراکز مراقبت سرپایی، آسایشگاه ها و سایر مناطق وجود دارد، و این موضوع کار را هم برای بیماران و هم برای پزشکان راحت می کند.

خطرات اشعه X قفسه سینه

همیشه احتمال ابتلا به سرطان، به علت در معرض بیش از حد بودن اشعه X وجود دارد.

با این حال، مزایای تشخیص دقیق بسیار بیشتر از خطر آن است.

در صورت وجود احتمال بارداری، زنان باید همیشه به پزشک یا تکنسین پرتونگاری خود اطلاع دهند. در حین معاینات با اشعه X مراقبت های ویژه ای صورت می گیرد تا از کمترین میزان تابش اشعه X ممکن هنگام تهیه بهترین تصاویر برای ارزیابی، استفاده شود. سازمان های ملی و بین المللی حفاظت از رادیولوژی مرتباً استانداردهای تکنیکی را که توسط متخصصان رادیولوژی استفاده می شود، مرور و به روز می کنند. ممکن است دمای خنک در اتاق معاینه و سرد بودن صفحه ضبط، برای بیمار آزار دهنده باشد. افراد مبتلا به آرتروز یا آسیب دیدگی به دیواره سینه، شانه ها یا بازوها ممکن است در هنگام  معاینه ناراحتی داشته باشند و یا احساس درد کنند.

یک تکنسین در یافتن راحت ترین موقعیت ممکن ،که کیفیت تصویر تشخیصی را تضمین می کند، به شما کمک می کند.

محدودیت اشعه X قفسه سینه

اشعه X قفسه سینه یک معاینه بسیار مفید است، اما محدودیت هایی نیز دارد.

از آنجا که برخی از شرایط قفسه سینه نمی تواند بر روی تصویر معمولی با اشعه X قفسه سینه قابل تشخیص باشد، این معاینه لزوما نمی تواند تمام مشکلات قفسه سینه را  تایید یا رد کند. به عنوان مثال، سرطان های كوچك ممكن است روی اشعه ایكس قفسه سینه نشان داده نشوند. لخته شدن خون در ریه ها، وضعیتی که به نام آمبولی ریوی خوانده می شود، در اشعه X قفسه سینه قابل مشاهده نیست.