کودکان طلاق و اثرات منفی آن

کودکان طلاق بشدت در معرض آسیبهای اجتماعی و روانی و حتی مشکلات جسمی هستند. طلاق سخت ترین واقعه در زندگی افراد است. طلاق به خصوص در صورت وجود فرزندان ممکن است دشوار باشد، اما وقتی هر دو والدین تلاش می کنند تا فرزندان خود راحتی پس از طلاق حمایت کنند، می تواند نتیجه خوبی برای همه داشته باشد.

تأثیرات کوتاه مدت طلاق بر کودکان

مشاجره و دعوای والدین برای جدا شدن و حتی خود طلاق می تواند بر روی کودکان آنها تاثیرات کوتاه مدتی داشته باشد. برخی از تاثیرات کوتاه مدت طلاق بر کودکان، عبارتند از:

اضطراب

پیامدهای طلاق باعث تنش، عصبانیت و اضطراب در کودکان می شود. كودكان كوچك نسبت به كودكان بزرگ مستعد ابتلا به این اضطراب هستند زیرا وابستگی زیادی به هر دو والدین دارند. کودک مضطرب به سختی می تواند بر روی درس خواندن تمرکز کند و ممکن است علاقه خود را به فعالیتهایی که روزی عاشق آنها بودند را از دست بدهد.

استرس مداوم

طبق آکادمی روانپزشکی کودکان و نوجوانان آمریکا، بسیاری از کودکان، خودشان را دلیل طلاق والدین شان می دانند و تلاش می کنند آنها را با همدیگر آشتی دهند. این وضعیت می تواند منجر به استرس و فشار زیادی بر ذهن کودکان شود. حتی این استرس می تواند چندین پیامد مانند افکار منفی و کابوس داشته باشد.

نوسانات خلقی و تحریک پذیری

کودکان خردسال حتی در تعامل با افراد آشنا ممکن است دچار نوسانات خلقی شوند و تحریک پذیر شوند. بعضی از کودکان از اطرافیان کناره گیری می کنند، با کسی حرف نمی زنند. در این شرایط کودک ساکت می شود و ترجیح می دهد تنها باشد.

احساس غم شدید

غم شدید ناشی از طلاق ممکن است ذهن کودک را درگیر کند. در این شرایط او سرانجام در افسردگی فرو می رود که نشان دهنده غم و ناراحتی طولانی مدت کودک است.

سرخوردگی و پریشانی

کودکان طلاق ممکن است احساس ناامیدی و سرخوردگی کنند زیرا از حمایت عاطفی جامع والدین خود برخوردار نیستند. اگر یکی از والدین ها به تنهایی و بدون حضور والدین دیگر از او مراقبت کنند، این وضعیت حتی ممکن است بدتر شود.

اثرات کوتاه مدت طلاق می تواند رشد روانی و فیزیولوژیکی کودک را مختل کند و در طولانی مدت تأثیر بگذارد.

تأثیرات طولانی مدت طلاق بر کودکان

همه چیز ممکن است برای کودکی که والدین خودش را در حال جدایی از همدیگر می بیند، ناخوشایند باشد. ذهن آنها هنوز انعطاف پذیر است، به این معنی که می توانند به راحتی تحت تأثیر حوادث اطراف قرار بگیرند. بر همین اساس طلاق حتی در طولانی مدت می تواند بر کودکان تاثیر بگذارد، از جمله تاثیرات طولانی مدت طلاق در کودکان عبارتند از:

مشکلات رفتاری و اجتماعی

کودک هنگام طلاق بیشتر در معرض خطر رفتار خشونت آمیز و ضد اجتماعی قرار می گیرد. او ممکن است حوصله خودش را از دست بدهد و از تعرض به کسی دریغ نداشته باشد. بررسی ها نشان می دهد که اکثر این کودکان صفات مشخص پرخاشگری و نافرمانی را با شدت متفاوتی از خود نشان می دهند. موارد شدید این شرایط باعث می شود کودک با ویژگی های ناسازگار اجتماعی تربیت شود.

مشکلات در روابط

این کودکان، به عشق و علاقه در یک رابطه شک می کنند. آنها ممکن است در بزرگسالی ذهنیت منفی نسبت به برقراری رابطه داشته باشند و به راحتی نتوانند به دیگران اعتماد کنند.

سو ء مصرف مواد

مواد مخدر و الکل راهی برای نوجوانان است تا ناامیدی و اضطراب خود را از کاهش دهند. تحقیقات نشان داده است سوء مصرف مواد در نوجوانانی که والدین آنها طلاق گرفته اند بیشتر دیده می شود. با این حال، احتمال اینکه یک نوجوان تسلیم وسوسه شود، بسیار زیاد است. سو ء مصرف مواد در درازمدت اثرات مخربی بر سلامتی کودک دارد.

افسردگی

احساس ناراحتی و دلشکستگی ناشی از طلاق والدین می تواند کودک را به یک فرد افسرده تبدیل کند. افسردگی یک مشکل بهداشت روانی است و در کودکانی که شاهد طلاق هستند بیشتر دیده می شود. محققان معتقدند طلاق می تواند عاملی موثر در موارد اختلال دوقطبی مشاهده شده در کودکان باشد.

اختلال در موقعیت اقتصادی، اجتماعی و تحصیلی

طلاق و اثرات ناشی از آن در طولانی مدت می تواند وضعیت تحصیلی کودکان طلاق را تحت تاثیر قرار دهد و علاقه کودک به درس خواندن را کاهش دهد. کودکان طلاق، افت شدید در وضعیت تحصیلی خود را نشان می دهند. این شرایط حتی می تواند توانایی کودک را در یادگیری در مدرسه و دانشگاه به طور قابل توجهی مختل کند. افت تحصیلی کودکان طلاق می تواند وضعیت شغلی آنها در آینده را تحت تاثیر قرار دهد و آنها را از داشتن یک موقعیت اقتصادی – اجتماعی مناسب محروم کند.

جنبه های مثبت طلاق برای کودکان

طلاق فقط به زن و شوهر محدود نمی شود بلکه یک خانواده را تحت تاثیر قرار می دهد؛ اما اگر چه طلاق می تواند به سلامت روانی و جسمی فرزندان آسیب برساند، اما گاهی اوقات، جدایی والدین بهتر از این است که کودک مرتبا شاهد مشاجره والدین خود باشد.

از آنجا که کودکان بعد از جدایی والدین خود دیگر با مشاجره والدین روبرو نمی شوند، آنها با ذهنیت مثبت از مدرسه یا دانشگاه به خانه برمی گردند.

کودک وقت با کیفیتی را با والدین می گذراند.

اگر کودک اجازه این را داشته باشد که بین خانه والدین جدا شده خود رفت و آمد کند، فرصت بهتری برای بودن با پدر و یا مادر خود پیدا خواهد کرد. در این شرایط کودک می تواند به هر یک از والدین فرصتی می دهد تا مسئولیت های خودشان را به طور مساوی تقسیم کنند و همچنین به عنوان مادر یا پدر دلسوزی برای فرزند خود باقی بمانند.

کودک دغدغه ای مشاجره را ندارد و بهتر درس می خواند.

تحقیقات نشان داده است که طلاق می تواند به کودک کمک کند تا بهتر درس بخواند و نمرات خود را بهبود بخشد، زیرا وی دیگر نگرانی و دغدغه ای به عنوان مشاجره والدین را ندارد. همچنین، هر یک از والدین می توانند وقت مناسبی را برای تکالیف و کمک به کودک اختصاص دهند.

کودکان ممکن است اشتباهات والدین خود را تکرار نکنند.

بررسی ها در مورد تأثیرات مثبت طلاق نشان داده است که کودکانی که شاهد جدایی والدین خود هستند، در هنگام بروز درگیری ها و تعارضات می توانند بلوغ و صبر و حوصله بیشتری را نشان دهند. آنها ارتباط بهتری برقرار می کنند و همیشه سعی می کنند اشتباهات والدین خود را تکرار نکنند.

واکنش کودکان نسبت به تصمیم طلاق والدین

واکنش کودک نسبت به تصمیم والدینشان به عوامل مختلفی از جمله سن و جنسیت کودک بستگی دارد.

جنسیت

طلاق به طور یکسان بر پسران و دختران تأثیر می گذارد، اما در برخی موارد، یک جنسیت خاص ممکن است واکنش نامطلوب تری نسبت به جنس دیگر نشان دهد. به عنوان مثال، افسردگی ناشی از طلاق در پسران بیشتر از دختران است. از طرف دیگر، دختران تمایل بیشتری به بروز مشکلات شدید رفتاری دارند. به طور کلی، طلاق دارای واکنشهای روانشناختی یکسان و معادل در میان کودکان از هر دو جنس است.

سن

سن کودک نقش مهمی در نحوه واکنش وی به جدایی والدین خود دارد:

کودک پیش دبستانی: در این سن یک نوزاد خیلی کوچک است که نمی تواند طلاق را درک کند. تأثیرات طلاق بر روی یک کودک نوپا ابتدایی است اما احتمال دارد به مرور زمان عمیق تر شود. یک کودک نوپا مشاهده می کند که یکی از والدین دیگر بخشی از زندگی او نیست، اما دلیل آن را نمی فهمد. کودک ممکن است اصرار به ملاقات با والدین دیگر داشته باشد و از این بابت عصبانی و خشمگین شود.

کودکان دبستانی: کودک ممکن است بروز مشکلات بین مادر و پدرشان را درک کند اما ممکن است خود طلاق را تشخیص ندهد. آنها وقتی متوجه می شوند که دیگر قرار نیست با هر دو والد زندگی کند، به راحتی مضطرب و استرس می شوند. ممکن است علائمی مانند اشتها ضعیف، عدم علاقه به بازی با دوستان خود را بروز دهد و از والدین خود بخواهند دوباره با سمت هم برگردند.

کودکان در قبل از 13 سالگی : نوجوانان ممکن است طلاق را درک کرده اما با پذیرش آن مخالفت یا مقاومت می کند. او همچنین در مسائل بی اهمیت تحریک پذیر خواهد شد. حتی خود را عامل طلاق بداند و سعی کند والدین خود را با هم آشتی دهد.

نوجوانان: نوجوانان طلاق را درک می کنند و شناخت واضحی از دلایل آن دارند. به همین دلیل، آنها به احتمال زیاد با دیدن اینکه والدینشان می خواهند از هم جدا شوند از نظر عاطفی ناراحت می شوند. یک نوجوان افت تحصیلی را نشان می دهد و از حلقه دوستان فعلی خود کناره گیری می کند همچنین ممکن است به دلیل عصبانیت و ناامیدی از صحبت با یکی از والدین یا هر دو خودداری کند. ممکن است اولین علائم تمایل به سو ء مصرف مواد مانند اعتیاد به الکل و مواد مخدر را نشان دهد.

در دسترس بودن حمایت عاطفی والدین برای کودکان

اگر کودک از یک سیستم حمایت عاطفی مناسبی برخوردار باشد، احتمال بروز هرگونه عوارض طولانی مدت طلاق کمتر است. حمایت عاطفی می تواند از داشتن یک خواهر یا برادر حامی تا پدربزرگ و مادربزرگ باشد که از کودک نگهداری می کند.

راهکارهای کاهش اثرات طلاق در کودکان

شاید جدا شدن زن و شوهر بدون فرزند اشکالی نداشته باشد اما در برخی شرایط، پدر و مادر مجبور هستند به خاطر فرزندانشان همیشه در کنار هم بمانند؛ اما برای برخی از والدین حتی با داشتن فرزند، امکان اینکه در کنار همدیگر بتوانند به زندگی خود ادامه دهند، وجود ندارد. در این شرایط برخی راهکارها برای کاهش اثرات طلاق در کودکان وجود دارد، از جمله:

طلاق قریب الوقوع را از کودکان مخفی نکنید.

آشکار شدن طلاق قریب الوقوع در آخرین لحظه می تواند کودک را گیج و شوکه کند. قبل از اینکه کودک متوجه موضوع شود، او را از راه تصمیم که گرفته اید، آگاه کنید. به او بگویید مادر و پدر او تصمیم گرفته اند جداگانه زندگی کنند؛ اما باید به کودک خود این موضوع را بگویید که او دلیل این جدایی نیست. شریک زندگی خود را به خاطر طلاق تحقیر یا سرزنش نکنید.

هریک از والدین حتی پس از طلاق در تربیت کودک خود سهیم باشند.

آکادمی روانپزشکی کودکان و نوجوانان آمریکا معتقد است وقتی والدین بعد از طلاق همچنان در تربیت کودک خود سهیم باشند، کودک آنها بهتر عمل می کنند. بعد از طلاق همه وقایع مهم خانوادگی، به ویژه روز تولد فرزند خود را با هم جشن بگیرید. همچنان به عنوان پدر و مادر کودک خود را راهنمایی کنید به آنها بگویید که تصمیم شما نباید در زندگی آنها تأثیر بگذارد و آنها باید با فعالیتهایی مانند رفتن به مدرسه، تحصیل و بازی با دوستانشان به زندگی عادی خود ادامه دهند.

یک روال سالم داشته باشید.

این امر به ویژه در کودکان نوپا و پیش دبستانی خیلی اهمیت دارد. اجازه ندهید طلاق روال زندگی کودک را مختل کند. به تغذیه، استحمام و خواب کودک اهمیت دهید. کودک را نوازش کنید. همه اینها احساس عادی بودن را در زندگی کودک به وجود می آورد.

ملاقات کودکان از والدین دیگر منع نشود.

اگر حضانت فرزند را به دست آوردید، ملاقات فرزند با والدین دیگر را محدود یا ممانعت نکنید. به یاد داشته باشید، همسر سابق شما هنوز والدین فرزند شما است و به اندازه شما حق دارد که فرزند خودش را ببیند. وقتی فرزندان به هر دو والدین دسترسی داشته باشند، می تواند احساس بهتر و طبیعی تری داشته باشد، حتی اگر والدین با هم زیر یک سقف زندگی نکنند.

این نکات می تواند از بروی عوارض دراز مدت در کودکان طلاق جلوگیری کند تا او زندگش شاد و طبیعی داشته باشد.

طلاق برای شما و فرزندانتان یک قرص تلخ است؛ اما اگر چاره دیگری به جز انتخاب آن ندارید، مطمئن شوید که بچه های شما تحت تأثیر این جدایی قرار نمی گیرند. طلاق والدین نباید مانعی برای رشد آنها باشد.