تست عملکرد ریه

تست عملکرد ریه، میزان عملکرد ریه ها را بررسی می کند تامشخص شود ریه های شما به چه اندازه خوب کار می کنند. این آزمایشات می توانند مشکلات و اختلالات ریه را شناسایی کنند.

تست عملکرد ریه می تواند موارد زیر را مشخص کند:

• ریه های شما چه مقدار هوا را در خودشان نگه دارد.
• با چه سرعتی هوا می تواند در داخل ریه ها جریان پیدا کند.
• ریه ها تا چه اندازه ای می توانند اکسیژن را وارد بدن و دی اکسید کربن را از خون خارج کنند.

انواع تست عملکرد ریه

انواع تست عملکرد ریه عبارتند از:

اسپیرومتری

• اسپیرومتری رایج ترین آزمایش برای بررسی عملکرد ریه است.
• اسپیرومتری، میزان و سرعت هوای خارج شده از ریه ها را اندازه گیری می کند.
• برای انجام اسپیرومتری شما در یک وسیله دهانی متصل به دستگاهی بنام اسپیرومتر نفس می کشید. دستگاه نتایج را ثبت می کند.
• اسپیرومتری می تواند موارد مختلفی را در مورد نحوه تنفس اندازه گیری کند. جزئیات اندازه گیری شده توسط اسپیرومتری شامل میزان هوا در بازدم، میزان هوای دم و بازدم در 1 دقیقه و مقدار هوای باقی مانده در ریه ها پس از یک بازدم طبیعی است.

انتشار گاز

• آزمایش انتشار گاز، میزان اکسیژن و سایر گازهایی را که در کیسه های هوایی ریه ها ( آلوئول ) در دقیقه حرکت می کنند، را اندازه گیری می کند.
• آزمایش انتشار گاز میزان گازهای که از ریه ها جذب خون می شوند را مشخص می کنند.

آزمایش انتشار گاز شامل موارد زیر است:

• گازهای خون شریانی که میزان اکسیژن و دی اکسید کربن موجود در جریان خون را نشان می دهد.
• ظرفیت انتشار مونوکسید کربن ( DLCO ) که چگونگی انتقال مونواکسید کربن (CO) را از ریه ها به خون بررسی می کند.

پلیتسموگرافی بدن

ممکن است از پلیتسموگرافی برای اندازه گیری موارد زیر استفاده شود:

ظرفیت کل ریه (TLC)

TLC مقدار حجم کلی هوا در ریه ها را اندازه گیری می کند. برای انجام این آزمایش، شما در یک اتاق هوای کوچک قرار می گیرید و از طریق دهانه نفس می کشید. فشار و جریان هوا اندازه گیری می شود.

حجم باقیمانده (RV)

• RV مقدار هوایی است که بعد از بازدم در ریه ها باقی می ماند.
• برای اندازه گیری آن، شما در یک اتاق قرار می گیرید و در حالی که فشار غرفه کنترل می شود، نفس می کشید. ممکن است در هنگام انجام این آزمایش نیاز داشته باشید از طریق دهان نفس بکشید.

 تست چالش استنشاق

تست های چالش استنشاق برای اندازه گیری چگونگی واکنش تنفس شما به موادی که ممکن است باعث آسم یا خس خس سینه شوند، انجام می گیرد. این آزمایش ها همچنین مطالعات تحریک آمیز نامیده می شوند. در طول آزمایش، شما مقداری از ماده محرک از طریق نبولایزر استنشاق می کنید. نبولایزر، وسیله ای است که از ماسک صورت یا دهانشویه استفاده می کند و از طریق آن مواد محرک در غبار ریز (آئروسل) وارد ریه های شما می کند.

برای ارزیابی عملکرد ریه تست اسپیرومتری قبل، حین و بعد از استنشاق این ماده انجام می شود.

تست استرس ورزش ریه

• تست های استرس ورزش نحوه تأثیر ورزش روی ریه های شما را بررسی می کنند.
• پس از ورزش و سپس دوباره در حالت استراحت میزان عملکرد ریه ها اندازه گیری می شود.

تست شست و شوی چند نفس

آزمایش شست و شوی چند نفس برای بررسی ریه افرادی که فیبروز کیستیک دارند، انجام می شود. برای این آزمایش، بیمار از طریق یک لوله نفس می کشد. هوایی را که بیمار تنفس می کند در ابتدا حاوی گاز ردیاب است. سپس هوای منظم را تنفس می کند در حالی که میزان هوایی خارج می کند و حاوی مواد ردیاب است کنترل می شود. نتایج آزمایش به عنوان شاخص ترخیص ریه (LCI) ثبت می گردد.

مقدار LCI بالا به این معنی است که ریه ها به خوبی کار نمی کنند.

همچنین ممکن است آزمایشاتی به نام تست عملکرد ریوی یا PFT انجام بگیرد.

نتایج عملکرد ریه به طور مستقیم در برخی از تست ها اندازه گیری و در برخی دیگر محاسبه می شود. هیچ آزمایشی به تنهای نمی تواند کل عملکرد ریه را بررسی و اندازه گیری کند، بنابراین ممکن است برای تشخیص میزان عملکرد ریه، بیش از یک نوع آزمایش انجام شود. ممکن است برخی از آزمایشات بعد از استنشاق دارو، تکرار شوند.

کاربرد تست عملکرد ریه

آزمایش عملکرد ریه به شرح زیر است:

• تشخیص علت مشکلات تنفسی
• بررسی عملکرد ریه فرد قبل از عمل جراحی
• بررسی میزان بهبودی و تاثیر گذاری روند های درمانی در بیماری های ریه
• تشخیص و تایید برخی از بیماری های ریه، مانند آسم یا بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD)
• اندازه گیری میزان آسیب به ریه های افرادی که مرتبا در معرض مواد شیمیایی یا مجرک ها قرار دارند.

انجام تست عملکرد ریه

برای آمادگی بیشتر برای انجام تست عملکرد ریه بهتر است در موارد زیر حتما با پزشک خود مشورت کنید:

• هرگونه حساسیت دارویی که دارید.
• اخیراً درد قفسه سینه یا سکته قلبی داشته اید.
• اخیراً جراحی بر روی چشم، قفسه سینه یا شکم خود انجام داده اید یا اگر ریه شما مشکل خاصی دارد.
• برای مشکل ریه مانند آسم دارو مصرف می کنید. ممکن است لازم باشد قبل از آزمایش مصرف برخی داروها را متوقف کنید.

دستورالعمل های تست عملکرد ریه

برای انجام هر نوع تست عملکرد ریه، باید دستورالعمل های زیر را رعایت کنید:

• از خوردن مواد غذایی یا نوشیدنی های حاوی کافئین خودداری کنید.
• کافئین می تواند باعث تحریک راه های هوایی شما شود و هوای بیشتری را عبور دهد.
• برای آزمایش، لباس های راحتی بپوشید که به هیچ وجه تنفس شما را محدود نکند.
• درست قبل از انجام آزمایش وعده غذایی سنگین نخورید. برای انجام تست های عملکرد ریه باید نباید 6 ساعت قبل از آزمایش سیگار بکشید و یا ورزش شدید انجام دهید.
• در صورت نیاز به استفاده از برونکودیلاتیلاتورها (باز کننده های برونش ها) یا سایر داروهای استنشاقی، دستورالعمل های خاصی را دریافت خواهید کرد. ممکن است لازم باشد قبل یا در طول آزمایش در پزشکی تنفس کنید.

نحوه انجام تست عملکرد ریه

آزمایش عملکرد ریه معمولاً در اتاق های مخصوصی انجام می شود که کلیه تجهیزات مناسب را دارند. این آزمایش معمولاً توسط متخصص تنفسی یا تکنسین متخصص آموزش دیده انجام می شود .در اکثر آزمایشات، برای جلوگیری از نشت هوا از بینی، باید از یک گیره بینی استفاده کنید. سپس در دهانه متصل به دستگاه ضبط نفس می کشید. مراحل انجام گرفته در طی آزمایشات، به نوع آزمایش بستگی دارد. به عنوان مثال، ممکن است از شما خواسته شود تا حد امکان نفس عمیق بکشید و سپس نفس خود را تندتر کرده و به آرامی هوا را خارج کنید. همچنین ممکن است از شما خواسته شود تا 15 ثانیه نفس عمیق و سریع داشته باشید.

ممکن است برخی از آزمایشات با یک اسپری حاوی دارویی که وارد مجاری هوایی شما می شود، تکرار گردد. در برخی از تست ها احتمال دارد از شما خواسته شود که مخلوط خاصی از گازها مانند اکسیژن خالص، مخلوطی از هلیوم و هوا یا مخلوطی از مونوکسید کربن و هوا را تنفس کنید. برای اندازه گیری گازهای خونی، یک نمونه خون در شریان مچ دست گرفته می شود. در صورت داشتن پلیتسموگرافی بدن، از شما خواسته می شود که در یک محفظه کوچک بنشینید. این محفظه شبیه به یک باجه تلفنی است، با پنجره هایی که امکان دیدن را فراهم می کند. محفظه تغییرات کوچک فشار را که هنگام نفس کشیدن اتفاق میفتد را اندازه گیری می کند.

صحت تست های عملکرد ریه بستگی به این دارد که شما تا چه حدی بتوانید تمام دستورالعمل ها را به درستی انجام دهید. ممکن است درمانگر از شما بخواهد در بعضی از آزمایش ها نفس عمیق بکشید تا بهترین نتیجه را بگیرید. طول مدت زمان تست های عملکرد ریه بسته به اینکه چند آزمایش انجام بگیرند ممکن است از 5 تا 30 دقیقه طول بکشد.

عوارض تست عملکرد ریه

اگر قصد انجام تست آزمایش گاز خون شریانی دارید، ممکن است از یک سوزن برای جمع آوری خون استفاده شود که در این صورت کمی احساس درد داشته باشید. تست های دیگر عملکرد ریه معمولاً بدون درد هستند. برخی از آزمایشات ممکن است برای افرادی که بیماری ریه دارند خسته کننده باشد. ممکن است بعد از تنفس سریع یا بیرون رفتن از محفظه، احساس سرفه یا احساس سرگیجه کنید، اما در حین انجام آزمایش به شما فرصتی برای استراحت بین تست ها داده می شود. ممکن است گیره بینی یا نفس کشیدن از طریق دهان کمی باعث ناراحتی شما شود.

اگر پلیتسموگرافی بدن انجام می دهید این احتمال وجود دارد که در محفظه های هوایی احساس ناراحتی کنید. اما در صورت احساس ناراحتی بیش از حد، پزشک در نزدیکی شما خواهد بود تا در را باز کند. برخی از داروهای تنفسی می توانند باعث لرز یا ضربان قلب شوند. اگر احساس درد یا ناراحتی در قفسه سینه دارید، سریعاً به درمانگر خود بگویید. برای یک فرد سالم، بروز عوارض احتمالی به ندرت دیده می شود.

اگر وضعیت جدی قلبی یا ریه دارید، در مورد خطرات احتمالی با پزشک مشورت کنید.

نتایج تست عملکرد ریه

برخی از عوامل بر روی نتایج تست عملکرد ریه تاثیر منفی می گذارند و ممکن است شما نتوانید آزمایش را به درستی انجام دهید:

• زنان باردار
• چاقی و یا اضافه وزن
• مصرف داروهایی مانند سالبوتامول
• مصرف آرام بخش قبل از انجام تست
• مصرف مواد کافئین دار قبل از آزمایش
• به دلیل درد قادر به تنفس طبیعی نیستید.
• شما قادر به پیروی از دستورالعمل ها یا انجام تست ها نیستید.

نتایج تست عملکرد ریه نرمال

مقادیر عادی به سن، قد، قومیت و جنسیت شما بستگی دارد. نتایج عادی به صورت درصد بیان می شود. اگر مقدار آن تقریباً 80٪ از مقدار پیش بینی شده شما باشد، معمولاً یک مقدار غیر طبیعی تلقی می شود. نتایج غیر طبیعی معمولاً به این معنی است که شما ممکن است به بیماری قفسه سینه یا ریه مبتلا شوید. برخی از بیماری های ریه (مانند آمفیزم، آسم، برونشیت مزمن و عفونت ها) باعث می شوند ریه ها حاوی هوای زیادی باشند و مدت بیشتری از آن خالی شود. این بیماری های ریه به اختلالات انسدادی ریه گفته می شود.

سایر بیماری های ریه باعث می شود که ریه ها دچار زخم شده و کوچکتر شوند به طوری که هوای بسیار کمی در آن وجود داشته باشد و در انتقال اکسیژن به خون ضعیف باشند.

نمونه هایی از این نوع بیماری ها عبارتند از:

• اضافه وزن شدید
• سارکوئیدوز و اسکلرودرما
• فیبروز ریوی (زخم یا ضخیم شدن بافت ریه)

ضعف عضلانی همچنین می تواند نتایج آزمایش غیرطبیعی ایجاد کند، حتی اگر ریه ها طبیعی باشند، مشابه بیماری هایی که باعث ریه های کوچکتر می شوند.