شناخت فرق پانیک و اضطراب از این جهت مهم است که گاهی این دو وضعیت باهم دیگر به اشتباه گرفته می شوند. حملات پانیک و اضطراب هر دو باعث افزایش ضربان قلب، تنفس کم عمق و احساس پریشانی می‌شوند. با این حال، این دو وضعیت به طور معمول از نظر شدت و علت بروز با یکدیگر متفاوت هستند. حملات پانیک در اغلب موارد شدیدتر هستند و می‌توانند با یا بدون وجود محرک خارجی رخ دهند، در حالی که حملات اضطراب پاسخی به یک تهدید موجود است.
افراد اغلب از اصطلاحات حمله پانیک و حمله اضطراب به جای یکدیگر استفاده می‌کنند، با این حال این دو وضعیت یکسان نیستند. این نوع حملات شدت و مدت زمان متفاوتی دارند. علائم اضطراب با مشکلات سلامت روانی از جمله اختلال وسواس فکری اجباری و تروما ارتباط دارند، در حالی که حملات پانیک عمدتا بر افراد مبتلا به اختلال پانیک تأثیر می‌گذارد.
فرق بین حملات پانیک و اضطراب
از آنجایی که علائم این دو وضعیت روانی بسیار مشابه هستند، تشخیص فرق پانیک و اضطراب می‌تواند کار دشواری باشد. با این حال چند نکته در این زمینه وجود دارد که می‌توانند مفید باشند. این موارد در جدول زیر لیست شده‌اند:
| حملات اضطراب | حملات پانیک |
| پاسخی به یک عامل استرس زا یا تهدید درک شده است. | معمولاً در اثر یک عامل رخ می‌دهد، اما می‌تواند بدون علت نیز رخ دهد. |
| احساس اضطراب ممکن است به تدریج در طول زمان ایجاد شود. | علائم معمولاً به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند. |
| شدت علائم می‌تواند از خفیف تا شدید متفاوت باشد. | علائم مخرب هستند و ممکن است شامل احساس گسست باشند. |
| علائم ممکن است برای دوره‌های طولانی تری وجود داشته باشد.
|
به طور معمول پس از چند دقیقه فروکش می‌کند. |
این نکات می‌توانند به تشخیص افتراقی این دو مشکل کمک کنند.
فرق پانیک و اضطراب از نظر علائم
اضطراب و حملات پانیک علائم مختلفی دارند. شناخت علائم هر کدام از این مشکلات، می‌توانند به تشخیص صحیح اختلال توسط پزشک کمک کنند.
علائم حمله پانیک
حملات پانیک به طور ناگهانی رخ می‌دهند و می‌توانند با یا بدون وجود یک محرک قابل شناسایی ایجاد شوند. علائم حملات پانیک، عبارت‌اند از:
- تعریق
- دل درد
- تنگی نفس
- حالت تهوع
- گرگرفتگی یا لرز
- افزایش ضربان قلب
- احساس درد در قفسه سینه
- احساس سرگیجه یا سبکی سر
- بی حسی یا احساس گزگز در اندام‌ها
افرادی که حمله پانیک را تجربه می‌کنند، ممکن است که با شرایط زیر رو به رو شوند:
- احساس از دست دادن کنترل
- ترس ناگهانی به خاطر احساس مرگ
- احساس گسست و جدا شدن از خود یا محیط اطراف
حملات پانیک به طور معمول بین 5 تا 20 دقیقه طول می‌کشند. با این حال، این احتمال وجود دارد که چندین حمله پانیک پشت سر هم رخ دهند. به این ترتیب ممکن است که به نظر برسد که یک حمله بسیار طولانی رخ داده است. پس از حمله، بسیاری از افراد در باقی روز احساس استرس، نگرانی یا شرایط غیرعادی را تجربه می‌کنند.
علائم حمله اضطرابی
در حالی که حملات پانیک به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند، علائم اضطراب پس از یک دوره نگرانی بیش از حد رخ می‌دهند. علائم اضطراب ممکن است در طی چند دقیقه یا چند ساعت آشکارتر شود. این علائم معمولاً شدت کمتری نسبت به حملات پانیک دارند. حملات اضطرابی یک بیماری قابل تشخیص نیستند. با این حال، علائم اختلال اضطراب فراگیر (GAD)، عبارت‌اند از:
- تعریق
- لرزیدن
- عصبی بودن
- تحریک پذیری
- اختلالات خواب
- مشکل در تمرکز
- افزایش ضربان قلب
- تنفس سریع و پی در پی
- احساس خطر قریب الوقوع
بروز علائم اضطراب اغلب بیشتر از علائم حمله پانیک طول می‌کشد. به طوری که این علائم ممکن است روزها، هفته‌ها یا ماه‌ها باقی بمانند.
فرق پانیک و اضطراب از نظر علت
علل دقیق بروز اضطراب و اختلالات هراس نامشخص است. افراد احتمالاً به علت وجود ترکیبی از عوامل ژنتیکی، پزشکی و علل خارجی به این اختلالات مبتلا می‌شوند. افراد ممکن است به علت تهدیدات قابل پیش بینی یا غیرقابل پیش بینی حملات پانیک یا اضطراب را تجربه کنند. این تهدیدها ممکن است واقعی یا ذهنی باشند.
به عنوان مثال، فرد ممکن است که در اثر عوامل زیر به حملات اضطراب یا پانیک مبتلا شود:
- عوارض مصرف دارو
- ترک الکل یا مواد مخدر
- شرایط مزمن یا درد مزمن
- عوامل استرس زای محیطی
- استفاده بیش از حد از محرک‌هایی مانند کافئین
- فوبیا (ترس بیش از حد از اشیا یا موقعیت‌های مختلف)
- قرار گرفتن در معرض محرک‌های تروما و آسیب‌های روانی
این احتمال وجود دارد که عوامل دیگری نیز باعث بروز این حملات شوند.
عوامل مستعد کننده ابتلا به حملات پانیک
اگر موارد زیر در مورد فردی صادق باشد، ممکن است که او حملات پانیک را تجربه کند:
- رویدادهای استرس زا
- ترومای رخ داده در گذشته
- عوامل استرس زای زندگی روزمره
- سابقه شخصی یا خانوادگی حملات پانیک
- مشکلات مربوط به مصرف الکل یا مواد مخدر
- ابتلا به یک بیماری مزمن پزشکی، مانند اختلال تیروئید، دیابت یا بیماری قلبی
- سایر مسائل مربوط به سلامت روان، مانند افسردگی، اختلال دوقطبی یا اختلال اضطرابی
زنان دو برابر مردان در معرض ابتلا به اختلال اضطراب هستند.
تفاوت اضطراب و پانیک از نظر تشخیص
با مراجعه به پزشک می‌توانید مشکل خود را تشخیص دهید. روانپزشکان می‌توانند ابتلا افراد به حملات پانیک، اختلال پانیک و اختلال اضطراب را تشخیص دهند. با این حال از آنجایی که روانپزشکان تشخیص خود را براساس تعاریف موجود در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم (DSM-5) انجام می‌دهند، این متخصصان نمی‌توانند حمله اضطراب را به عنوان یک بیماری تشخیص دهند. زیرا این اختلال یک وضعیت بالینی تعریف شده در DSM-5 نیست.
با این حال، آنها می‌توانند علائم اضطراب را تشخیص دهند و برای درمان فرد به او کمک کنند. پزشک علائم و رویدادهای زندگی فرد را برای تشخیص هر یک از این شرایط مورد بحث قرار می‌دهد. آنها همچنین ممکن است یک ارزیابی روانشناختی برای تعیین اینکه علائم بروز یافته در فرد در کدام دسته از این اختلالات قرار می‌گیرند، انجام دهند.
علاوه براین پزشک باید اختلالاتی را که با این موارد علائم مشابهی را دارند، رد کنند. برای انجام این کار، پزشک ممکن است موارد زیر را انجام دهد:
- آزمایش خون
- معاینه فیزیکی
- آزمایشات قلب، مانند EKG
به این ترتیب مشکل فرد با اطمینان بیشتری تشخیص داده می‌شود.
فرق پانیک و اضطراب از نظر درمان
انجمن اضطراب و افسردگی آمریکا، روش‌های درمانی خانگی زیر را برای کاهش استرس و اضطراب توصیه می‌کند:
- به مدت 8 ساعت در شب بخوابید.
- مصرف الکل و کافئین را محدود کنید.
- رژیم غذایی مناسب و متعادل داشته باشید.
- مدیتیشن، یوگا یا تنفس عمیق را تمرین کنید.
- عوامل استرس زا را مدیریت کنید یا کاهش دهید.
علاوه براین در هنگام بروز حمله پانیک یا اضطراب، موارد زیر می‌توانند مفید باشند:
- تکنیک‌های آرام‌سازی: روش‌های آرام‌سازی، مانند آرام‌سازی پیشرونده عضلانی و تصویرسازی هدایت‌شده، می‌توانند احساس وحشت و اضطراب را کاهش دهند.
- تکنیک‌های تنفس: مشکل در تنفس از جمله شایع ترین و هشدار دهنده ترین علائم این حملات است. یادگیری تکنیک‌های کنترل تنفس می‌تواند در طول حمله به حفظ آرامش فرد کمک کند.
- روش ذهن آگاهی: ذهن آگاهی به افراد کمک می‌کند تا در لحظه حال باقی بمانند. این تمرین می‌تواند به ویژه برای افرادی که به اضطراب مبتلا هستند و تمایل به نگرانی در مورد عوامل استرس زا دارند، مفید باشد.
- علائم حمله هراس یا اضطراب می‌توانند بسیار ترسناک باشند. اذعان به وقوع چنین موقعیتی و به خاطر سپردن این موضوع که علائم به زودی برطرف می‌شوند، می‌تواند اضطراب و ترس را کاهش دهد.
علاوه براین موارد، روش‌های پزشکی نیز برای کمک به کاهش علائم این حملات وجود دارد.
روش‌های درمانی پزشکی حملات پانیک و اضطراب
روانپزشکان علائم فرد را ارزیابی کرده و بر اساس آن یک روش درمانی مناسب را تجویز می‌کنند. انواع روان درمانی و مصرف دارو، به صورت مستقل یا ترکیبی، برای رفع این مشکلات استفاده می‌شوند.
روان درمانی
شرکت در جلسات درمانی بین فردی می‌تواند به شناسایی عوامل محرک و مدیریت علائم کمک کند. هدف درمان کمک به افراد برای پذیرش گذشته و تلاش برای ساختن آینده است. این جلسات می‌توانند به صورت حضوری یا آنلاین انجام شوند. درمان شناختی رفتاری (CBT) یک روش درمانی رایج برای کاهش علائم GAD و اختلال پانیک است.
روش CBT بر پاسخ‌های رفتاری فرد به رویدادها یا عوامل استرس زا خاص تمرکز دارد. درمانگران با بیماران خود کار خواهند کرد تا عادات و تکنیک‌های رفتاری جدیدی برای پاسخ به عوامل استرس زا در آنها ایجاد کنند.
دارودرمانی
مصرف دارو می‌تواند علائم بروز یافته را در افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی و هراس شدید کاهش دهد. پزشکان ممکن است که مصرف داور را به عنوان یک روش درمانی مستقل یا مکمل، در کنار روان درمانی، تجویز کنند. به عنوان مثال، ممکن است که پزشک داورهای زیر را تجویز کند:
مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs):
این داروها نوعی از داروهای ضد افسردگی هستند که سطح سروتونین را در مغز افزایش می‌دهند.
مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نورآدرنالین (SNRIs):
این دسته دارویی، یکی دیگر از داروهای ضد افسردگی است که با افزایش سطح سروتونین و نورآدرنالین در مغز عمل می‌کنند.
پرگابالین:
در صورتی که مصرف داروهای ضد افسردگی موثر نباشد، پزشک ممکن است پره گابالین را، که یک داروی ضد تشنج است، تجویز کند. پزشکان معمولاً این دارو را برای کاهش دفعات و شدت تشنج در صرع تجویز می‌کنند. با این حال، می‌تواند به کاهش علائم اضطراب نیز کمک کند.
بنزودیازپین‌ها:
پزشکان ممکن است بنزودیازپین‌ها را به عنوان یک برنامه درمانی کوتاه مدت برای اضطراب شدید تجویز کنند. این دارو آرام بخش است و برای استفاده طولانی مدت بی خطر نیست.
در سال 2020، سازمان غذا و دارو (FDA) هشدار داد که مصرف بنزودیازپین می‌تواند منجر به بروز وابستگی فیزیکی شود و ترک آن می‌تواند جدی، خطرناک و کشنده باشد. ترکیب این داروها با الکل، مواد افیونی و سایر مواد می‌تواند منجر به مرگ شود. هنگام استفاده از این داروها و سایر داروهای ضد اضطراب، رعایت دستورات پزشک ضروری است.
بهتر است که پیش از مصرف هر کدام از این داروها، درباره آنها اطلاعات لازم را به دست آورید.
سخن آخر
به طور کلی حملات پانیک و اضطراب با یکدیگر متفاوت هستند، اما علائم مشترکی دارند. حملات اضطرابی اغلب به دنبال دوره‌هایی از نگرانی طولانی مدت رخ می‌دهد. حملات پانیک به طور ناگهانی رخ می‌دهند و علائم آنها اغلب شدیدتر است. وحشت و اضطراب می‌توانند ناراحت کننده و مخرب باشند، اما استراتژی‌های خودیاری می‌توانند شدت علائم را کاهش دهند.
روان درمانی و مصرف دارو نیز می‌توانند از بروز حملات جدید پیشگیری کنند یا شدت آنها را کاهش دهند. درمان زودهنگام، نتایج بهتری را به همراه خواهد داشت.
