13 علت درد شکم در نوجوانان و راه های درمان آن

درد شکم در نوجوانان اغلب یک بیماری جدی نیست و کودکان، از جمله نوجوانان، در برخی مواقع آن را تجربه می کنند. با این حال، درد شدید و مکرر همراه با علائم دیگر، نیاز به مراقبت پزشکی دارد. در این پست دلایل مختلف درد شکم در نوجوانان را به همراه گزینه های درمانی ارائه می دهیم.

شدت و محل درد شکم نشان دهنده انواع دردهای شکمی می باشد که عبارتند از:

• درد عمومی: درد در بیش از نیمی از ناحیه شکم است. این نوع درد ممکن است با سوء هاضمه، گاز یا عفونت ویروسی همراه باشد. گاهی اوقات، درد عمومی می تواند شدید شود، بنابراین نشان دهنده انسداد یا سایر مشکلات شدید در روده است.
• درد موضعی: این درد به یک قسمت از شکم محدود می شود. معمولاً با مشکلاتی در یک اندام مانند معده، کیسه صفرا یا آپاندیس همراه است.
• گرفتگی یا درد شبیه گرفتگی: به طور کلی این درد نشان دهنده مشکل جدی نیست. ممکن است به دلیل نفخ یا گاز باشد و ممکن است اسهال به دنبال داشته باشد. دردی شبیه گرفتگی اگر با تب همراه باشد، مکرر رخ دهد یا بیش از 24 ساعت طول بکشد، می تواند نگران کننده باشد. زنان نیز می توانند این نوع درد را در دوران قاعدگی تجربه کنند.
• درد کولیکی: این درد معمولاً به طور ناگهانی شروع و به پایان می رسد و به شکل موجی رخ می دهد. معمولاً با شدت شدید، این نوع درد ممکن است با سنگ کلیه یا سنگ کیسه صفرا همراه باشد.

علائم درد شکم در نوجوانان

درد شکم اغلب با علائم دیگر رخ می دهد. بر اساس علت اصلی درد، علائم و نشانه های مرتبط می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تب
• نفخ
• اسهال
• سردرد
• گلو درد
• بدن درد
• استفراغ
• حالت تهوع
• تغییرات در حرکات روده

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر کودک شما علائم زیر را تجربه کرد، فورا به پزشک مراجعه کنید:

• گلو درد
• سردرد
• استفراغ
• کاهش وزن
• خون در مدفوع
• نفخ بیش از دو روز
• تغییر در اجابت مزاج
• اسهال بیش از پنج روز
• تب (> 100.4 درجه فارنهایت)
• درد قفسه سینه، گردن یا شانه
• خونریزی طولانی مدت واژینال
• بی اشتهایی طولانی مدت
• سوزش یا درد در هنگام ادرار
• ناراحتی شکمی برای بیش از یک هفته

مدیریت درد شکم در نوجوانان

اگر کودک شما درد شکمی را با علائم دیگر تجربه کرد، توصیه می شود برای شناسایی علت درد شکم به یک پزشک مراجعه کنید. بدون مشورت با پزشک هیچ دارویی بدون نسخه به کودک خود ندهید. با این حال، برای درد خفیف شکم، می توانید نکات زیر را در خانه برای تسکین درد امتحان کنید.

• نوشیدن آب به صورت تدریجی: به آرامی آب یا مایعات دیگر را بنوشید. مایعات گرم ممکن است به تسکین درد کمک کند.
• پرهیز از غذای جامد: از غذای جامد یا غذاهایی که هضم آنها سخت است در چند ساعت اول یا تا زمانی که به پزشک مراجعه کنید، خودداری کنید.
• بعد از استفراغ مواد غذایی خاصی بخورید: اگر نوجوان استفراغ کرده است، حداقل به مدت شش ساعت از مصرف غذای جامد خودداری کنید. می توانید به کودک خود مواد غذایی ملایم مانند برنج، آب سیب یا کراکر بدهید. به کودک خود لبنیات ندهید.
• از مصرف مرکبات در هنگام سوء هاضمه اجتناب کنید: اگر کودک شما دچار سوزش سر دل یا سوء هاضمه همراه با درد در قسمت بالای شکم است، از مصرف مرکبات یا غذاهای چرب خودداری کنید. همچنین بهتر است از محصولات گوجه فرنگی، کافئین و نوشیدنی های گازدار اجتناب کنید.

علل شکم درد در نوجوانان (دختر و پسر)

درد شکم می تواند ناشی از شرایط مختلفی باشد. علل جزئی می تواند شامل مسمومیت غذایی، یبوست، رفلاکس اسید، آلرژی غذایی (عدم تحمل لاکتوز)، سندرم روده تحریک پذیر و آنفولانزای معده باشد. علل شدید درد می تواند شامل موارد زیر باشد:

آپاندیسیت

التهاب آپاندیس است و اغلب در نوجوانان رخ می دهد. در این حالت، درد معمولا از قسمت میانی شکم به سمت راست و پایین منتقل می شود. علائم دیگر می تواند شامل تهوع، استفراغ، تورم شکم یا تب کم باشد.

گاستروانتریت (آنفولانزای معده)

این یک بیماری بسیار شایع است و در اثر عفونت باکتریایی یا ویروسی ایجاد می شود. ویروس های رایج عامل عفونت عبارتند از روتاویروس، ویروس نوروالک، آدنوویروس، انترو ویروس در حالی که عوامل باکتریایی رایج عبارتند از: اشریشیا کلی، سالمونلا، شیگلا، یرسینیا و کمپیلوباکتر. علائم دیگر می تواند شامل اسهال، استفراغ، تب یا سردرد باشد.

یبوست

یبوست زمانی اتفاق می‌افتد که در اجابت مزاج به دلیل سفت شدن مدفوع مشکل داشته باشد یا دفعات دفع مدفوع کمتر باشد (کمتر از سه بار در هفته). درد ناشی از یبوست معمولا در سمت چپ شکم است. علائم دیگر می تواند شامل درد و فشار در ناحیه راست روده در هنگام حرکات روده، نفخ یا خونریزی مقعدی باشد.

عفونت ادراری

این عارضه در بین نوجوانان به خصوص در دختران بسیار شایع است. به غیر از درد شکم، علائم می تواند شامل درد پهلو یا کمردرد، تب و لرز، درد یا سوزش در هنگام ادرار، ادرار بدبو، ادرار کدر یا وجود خون در ادرار باشد.

استرس

پریشانی عاطفی (استرس، اضطراب، افسردگی یا سایر مسائل روانشناختی) در کودکان مدرسه‌ای نیز می‌تواند باعث دردهای مکرر شکم شود. این درد که به عنوان درد عملکردی شکم نیز شناخته می شود، دلیل قابل شناسایی دیگری ندارد. علاوه بر این، هیچ علامت دیگری مانند تهوع، استفراغ، تب، ضعف یا اسهال در آن نوجوانان مشاهده نمی شود.

واکنش های غذایی (عدم تحمل)

برخی از اقلام غذایی هنگام مصرف می توانند باعث واکنش شوند. یکی از این شرایط عدم تحمل لاکتوز است. مصرف لبنیات در نوجوانان مبتلا به عدم تحمل لاکتوز ممکن است باعث درد شکم، نفخ، گاز یا اسهال شود.

بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD)

زمانی رخ می دهد که محتویات معده برمی گردد (ریفلاکس اسید) و لوله غذا (مری) را تحریک می کند. نوجوانان مبتلا به GERD می توانند سوزش سر دل، بوی بد دهان، سایش دندان ها، استفراغ، درد در قفسه سینه یا بالای شکم، یا درد در هنگام بلع را تجربه کنند.

سنگ کلیه

سنگ کلیه توده جامد سختی از مواد معدنی و عناصری هستند که در کلیه ها قرار می گیرند. معمولا این سنگ ها از طریق ادرار عبور می کنند، اما ممکن است گاهی اوقات در کلیه ها باقی بمانند و در نتیجه باعث ناراحتی شوند. درد ناشی از سنگ کلیه به طور ناگهانی از پشت یا پهلوها شروع می شود و شدید و مداوم است. علائم دیگر ممکن است شامل تهوع و استفراغ باشد.

تروما یا آسیب

هر گونه ضربه یا آسیب بلانت در ناحیه شکم نه تنها می تواند باعث درد شود، بلکه باعث سوراخ شدن و هماتوم (خونریزی) در اندام های داخلی می شود.

بیماری کیسه صفرا

در این حالت مجرای صفراوی مسدود می شود که اغلب به دلیل وجود سنگ کیسه صفرا است. درد معمولاً در سمت راست بالای شکم و بعد از غذا مشاهده می شود در حالی که سایر علائم شامل تب و یرقان است. در بزرگسالان شایع تر از نوجوانان است. افزایش چاقی در بین نوجوانان خطر تشکیل سنگ کیسه صفرا را افزایش داده است.

بیماری التهابی روده (کولیت اولسراتیو و بیماری کرون)

این بیماری بیشتر در گروه سنی 15 تا 35 سال به اوج خود می رسد. التهاب در دستگاه گوارش می تواند باعث درد شکم، کاهش وزن یا اسهال شود. نوجوانان مبتلا به کولیت اولسراتیو نیز می توانند اسهال خونی را تجربه کنند.

سندرم روده تحریک پذیر: این یک اختلال مزمن است که روده بزرگ یا کولون را درگیر می کند. علائم شامل درد مزمن شکم، نفخ، اسهال، از دست دادن اشتها، یا تغییر در حرکات روده است.

زخم معده: زخم باز است که در معده یا قسمت فوقانی روده کوچک ظاهر می شود. عفونت توسط باکتری هلیوباکتر پیلوری به عنوان شایع ترین علت این زخم ها شناسایی شده است. علائم می تواند شامل سوزش معده، از دست دادن اشتها، آروغ زدن مکرر، یا استفراغ باشد.

درد شکم در پسران نوجوان

جدای از علل فوق، پسران نوجوان ممکن است به دلیل شرایط زیر دچار درد شکم شوند:

پیچ خوردگی بیضه: اغلب در پسران نوجوان به عنوان یک وضعیت اورژانسی رخ می دهد که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. پیچ خوردگی بیضه به دلیل پیچ خوردگی طناب اسپرماتیک رخ می دهد و در نتیجه جریان خون به بیضه را مسدود می کند. علائم ممکن است شامل درد شدید در کیسه بیضه، درد شکم، بیضه‌های بزرگ شده و کیسه بیضه متورم، قرمز و حساس باشد.

درد شکم در دختران نوجوان

چند علت درد شکم مختص دختران نوجوان است:

دیسمنوره (کرامپ و درد لگن همراه با قاعدگی)

این عارضه با گرفتگی دردناک در دوران قاعدگی همراه است و شایع ترین مشکل دختران در بین تمام گروه های سنی است. علائم مشخصه ممکن است شامل درد در ناحیه تحتانی شکم، درد لگن، دردی که به قسمت پایین کمر و ران ها می رسد، حالت تهوع، استفراغ و سردرد باشد. این درد معمولا بین 8 تا 72 ساعت طول می کشد و با شروع قاعدگی رخ می دهد.

Mittelschmerz (درد تخمک گذاری)

این درد در قسمت پایین شکم در اواسط چرخه قاعدگی (بین هفت تا 24 روز) رخ می دهد و با افزایش سطح هورمون لوتئینیزه کننده (LH) همراه است. معمولاً در قسمت پایین سمت راست شکم احساس می شود و شدت آن ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشد.

اندومتریوز: علائم آندومتریوز اغلب در دوران نوجوانی شروع می شود. این وضعیت به عنوان وجود بافت آندومتر در خارج از رحم تعریف می شود. این می تواند علائمی مانند کمردرد، درد پهلو، حالت تهوع، سردرد، خستگی و فوریت ادرار را نشان دهد.

پیچ خوردگی تخمدان: این وضعیت بیشتر به دلیل تومور یا کیست تخمدان رخ می دهد و می تواند باعث درد حاد شکم شود. درد معمولاً در یک طرف ایجاد می‌شود و درد سمت راست شایع‌تر از درد سمت چپ است. علائم دیگر می تواند شامل تهوع، استفراغ، تب و وجود توده قابل لمس باشد.

حاملگی خارج از رحم: حاملگی خارج از رحم در خارج از رحم (معمولا در داخل لوله های فالوپ) رخ می دهد و می تواند جدی باشد. در نوجوانان فعال از نظر جنسی، حاملگی خارج از رحم می تواند علائمی مانند درد شدید زیر شکم، گرفتگی در ناحیه آسیب دیده لگن، خونریزی غیرطبیعی رحم و آمنوره (عدم قاعدگی) را نشان دهد.

بیماری التهابی لگن (PID): این بیماری به عفونت و التهاب دستگاه تناسلی فوقانی از جمله رحم و لوله های فالوپ اشاره دارد. در نوجوانان، شرکای جنسی متعدد و افزایش بروز بیماری های مقاربتی (STDs) خطر ابتلا به PID را افزایش می دهد. علائم شامل درد زیر شکم، یافته های غیر طبیعی در معاینه لگن (حساسیت رحم/حرکت دهانه رحم)، ترشحات غیر طبیعی واژن یا دهانه رحم است.

تشخیص درد شکم

تشخیص ممکن است نیاز به یک سری آزمایشات و معاینات آزمایشگاهی داشته باشد. پزشک شما ممکن است عوامل زیر از جمله سن، سابقه درد، هرگونه ضربه، علائم مرتبط، سابقه خانوادگی و سابقه زنان را در نظر بگیرد.

تشخیص ممکن است نیاز به معاینه فیزیکی از جمله معاینه شکم، و معاینه رکتوم و لگن داشته باشد. سایر تحقیقات آزمایشگاهی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آزمایش خون، مدفوع و ادرار برای بررسی عوامل عفونی (باکتری، ویروس یا انگل)
• سونوگرافی شکم
• اشعه ایکس شکم
• سی تی اسکن
• کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی (لوله از طریق رکتوم به داخل کولون برای بررسی روده ها و کولون)
• نوار قلب (الکتروکاردیوگرام)
• آندوسکوپی فوقانی (لوله از طریق دهان به مری، معده و روده کوچک فوقانی برای تشخیص هر گونه مشکل)

درمان شکم درد در نوجوانان

درمان درد شکم بستگی به شرایط یا بیماری زمینه ای دارد. برای درمان علل درد از روش های درمانی زیر استفاده می شود. پزشکان می توانند در صورت بروز عفونت، آنتی بیوتیک را به کودک شما توصیه کنند.

بیماری های التهابی اغلب با عوامل ضد التهابی یا سرکوبگرهای ایمنی درمان یا مدیریت می شوند . داروهای ضد درد یا مسکن همچنین می توانید داده می شود برای از بین بردن درد شدید.

به نوجوانان مبتلا به یبوست ممکن است نرم کننده یا ملین مدفوع توصیه شود. برای شرایط مرتبط با رفلاکس اسید، ممکن است برای کودک شما آنتی اسیدها یا مسدود کننده های H2 تجویز شود.

نوجوانانی که به دلیل پریشانی عاطفی درد عملکردی شکمی را تجربه می کنند، ممکن است مشاوره یا درمان روانشناختی توصیه شود. علاوه بر این، پزشکان ممکن است تغییراتی را در عادات غذایی کودک برای تسکین علائم مربوط به واکنش های غذایی یا عدم تحمل و حرکات روده پیشنهاد دهند.

در موارد دیگر مانند آپاندیسیت، پیچ خوردگی تخمدان یا بیضه، ضربه به شکم یا انسداد روده، جراحی بهترین گزینه است.

عوامل خطر برای درد شکم در نوجوانان

عوامل زیر ممکن است خطر درد شکم را افزایش دهند.

سن: برخی از بیماری ها مانند آپاندیسیت، گاستروانتریت یا پیچ خوردگی بیضه که باعث درد شکم می شود در نوجوانان و کودکان بزرگتر شایع تر است.

سابقه خانوادگی: به دلیل سابقه پزشکی قبلی در خانواده ها، ممکن است فرزند شما بیشتر مستعد ابتلا به بیماری های زنانه (اندومتریوز یا دیسمنوره)، بیماری های التهابی و واکنش های غذایی باشد.

چگونه از درد شکم جلوگیری کنیم؟

درد شکم ممکن است همیشه قابل پیشگیری نباشد. با این حال، می توانید کودک خود را تشویق کنید که این اقدامات احتیاطی را برای به حداقل رساندن خطرات برخی شرایط که منجر به درد معده می شود، رعایت کند:

• وعده های غذایی کوچک و مکرر بخورید.
• هیدراته بمانید و در روز مقدار زیادی آب بنوشید.
• فعالیت بدنی داشته باشید و تمرینات مناسب سن را به طور منظم انجام دهید.
• از مصرف مواد غذایی که می تواند باعث سوء هاضمه یا گاز معده شود خودداری کنید.
• از رژیم غذایی با فیبر بالا و متعادل استفاده کنید. میوه ها، سبزیجات و غلات کامل را در تمام وعده های غذایی خود بگنجانید.

درد شکم ممکن است به دلیل مشکلات جزئی یا جدی رخ دهد. علل درد شکم متعدد است و علائم مشابهی دارد. بنابراین، تشخیص قطعی چنین دردی می تواند دشوار باشد. خوشبختانه، بیشتر علل را می توان در خانه درمان یا مدیریت کرد. با این حال، اگر کودک شما علائم شدیدی را تجربه کرد، به پزشک خود مراجعه کنید.