عوارض مصرف زیاد ایبوپروفن

عوارض مصرف زیاد ایبوپروفن ، در کوتاه مدت و یا بلند مدت،  می تواند در موارد نادر کشنده باشد. ایبوپروفن یک داروی ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID) است. افراد برای درمان درد، تب و التهاب از آن استفاده می کنند. این دارو یکی از پرمصرف ترین داروها در جهان است.

مصرف بیش از حد آن باعث بروز علائم می شود و در موارد نادر، احتمال دارد کشنده باشد. اگر فردی بیش از حد ایبوپروفن مصرف کرده، باید با مراکز درمانی تماس بگیرد.

ایبوپروفن چیست؟

ایبوپروفن نوعی داروی NSAID و تسکین دهنده درد است، که افراد برای کاهش درد و تسکین التهاب مصرف می کنند. Advil و Motrin نام تجاری داروی ایبوپروفن است. افراد می توانند دوز کمتری از دارو را بدون نسخه تهیه کنند و دوز بالاتر نیز با نسخه پزشکی در دسترس است.

ایبوپروفن در فرمول های قرص، کپسول، ژل مایع، قرص جویدنی و سوسپانسیون یا قطره موجود است. این ماده همچنین در بسیاری از محصولات مختلف از جمله داروهای سرماخوردگی و آلرژی، ماده ای اصلی است.

ایبوپروفن با جلوگیری از تولید پروستاگلاندین ها اثر می کند. پروستاگلاندین ها هنگام بروز آسیب نقش اساسی در التهاب دارند. آنها باعث برافروختگی پوست، گرما، التهاب و درد می شوند. ایبوپروفن با اتصال به گیرنده های COX-1 و COX-2 روی آنزیمی به نام پروستاگلاندین سنتاز، فعالیت آنها را مسدود می کند.در دوز مناسب، ایبوپروفن یک داروی بی خطر برای مصرف کودکان و بزرگسالان است.

ایبوپروفن یک داروی ضد التهاب غیر استروئیدی بدون نسخه (OTC NSAID) است که برای درمان التهاب، تب و درد خفیف استفاده می شود. میلیون ها نفر از این دارو برای درمان موارد زیراستفاده می کنند:

• تب
• سردرد
• آرتروز
• کمردرد
• دندان درد
• گرفتگی های قاعدگی

برخی از نام های تجاری ایبوپروفن عبارتند از:

• ادویل
• میدول
• نوپرین
• موترین
• پامپرین IB

دوز توصیه شده ایبوپروفن

دوز توصیه شده ایبوپروفن به سن فرد بستگی دارد.

دوز ایبوپروفن برای بزرگسالان

دوز توصیه شده برای بزرگسالان یک یا دو قرص 200 میلی گرم هر چهار تا شش ساعت است. بزرگسالان نباید بیش از 800 میلی گرم در یک بار یا 3200 میلی گرم در روز مصرف کنند.

بزرگسالان بالای 60 سال برای کنترل علائم خود نباید تا حد امکان ایبوپروفن مصرف کنند. سالمندان بیشتر در معرض عوارض جانبی کلیه و دستگاه گوارش هستند.

دوز ایبوپروفن برای کودکان

برای تعیین دوز بی خطر در کودکان، باید از وزن کودک و فرمول داروی ایبوپروفن که استفاده می کنید آگاهی داشته باشید.

ایبوپروفن، به شکل قطره برای نوزاد، مایعات و قرص های جویدنی برای کودکان موجود است. جدول زیر خلاصه ای از دوزهای توصیه شده و حداکثر روزانه را بر حسب میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن برای بزرگسالان و کودکان نشان می دهد.

	درمان تب	مسکن درد	حداکثر دوز روزانه
کودکان 3-23 ماهه کودکان 24 ماه تا 12 سال	5 میلی گرم در کیلوگرم در هر دوز 10 میلی گرم در کیلوگرم در هر دوز	5-10 میلی گرم در کیلوگرم در هر دوز	40 میلی گرم در کیلوگرم در روز
بزرگسالان 12 سال به بالا	200-400 میلی گرم در هر دوز	200-400 میلی گرم در هر دوز	1200 میلی گرم در روز

دوز ایبوپروفن برای شیرخوران

به کودکان زیر شش ماه ایبوپروفن ندهید. برای شیرخوران شش ماه تا یک سال، دوز محافظت شده فرمولاسیون شیرخوران به وزن آنها بستگی دارد.

وزن	دوز 50 میلی گرم / 1.25 میلی لیتر شیرخوار
زیر 12 پوند	قبل از استفاده از این دارو از پزشک خود بپرسید.
12 تا 17 پوند	1.25 میلی لیتر (50 میلی گرم)
18 تا 23 پوند	1.875 میلی لیتر (75 میلی گرم)

همیشه کمترین دوز موثر ایبوپروفن را مصرف کنید و در چارچوب های زمانی زیر، یک دوز واحد مصرف آن را در نظر بگیرید:

• هر6-8 ساعت برای کودکان
• هر 4-6 ساعت برای بزرگسالان

بعضی از پزشکان احتمال دارد حداکثر دوز روزانه را تجویز کنند.

تداخلات دارویی با ایبوپروفن

برخی از داروها می توانند خطر مصرف بیش از حد ایبوپروفن را افزایش دهند.

بدون مشورت با پزشک خود هیچ یک از داروهای زیر را با ایبوپروفن مصرف نکنید:

• لیتیوم، به دلیل افزایش خطر سمیت
• متوترکسات، به دلیل افزایش خطر سمیت
• دیورتیک ها، به دلیل افزایش خطر نارسایی کلیه
• آسپرین، زیرا احتمال دارد خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهد.
• ضدانعقاد(داروهای رقیق کننده خون)، مانند وارفارین، زیرا می تواند خطر خونریزی جدی دستگاه گوارش را افزایش دهد.

مصرف توام ایبوپروفن با الکل همچنین می تواند خطر ابتلا به عوارض جانبی جدی مانند خونریزی معده یا روده را افزایش دهد.

مصرف ایبوبروفن در بارداری

مصرف NSAID ها، از جمله ایبوپروفن، می تواند در دوران بارداری خطرناک باشد. به این دلیل که آنها می توانند عملکرد پروستاگلاندین هایی را که هنگام زایمان و برای رشد سیستم قلبی عروقی جنین مهم هستند، تغییر دهند. فرد باید قبل از مصرف ایبوپروفن در دوران بارداری به خصوص در سه ماهه سوم با پزشک مشورت کند.

مصرف ایبوبروفن در دوران شیردهی

دوز 400 میلی گرم ایبوپروفن در شیر مادر قابل تشخیص نیست، اما دوزهای بالاتر می تواند وارد شیر مادر شود. به این معنی که اگر یک خانم بیش از حد آن را مصرف کند، در معرض عوارض ایبوپروفن از طریق شیر مادر قرار می گیرد. متخصصان از تأثیر مقادیر کم ایبوپروفن در شیر مادر بر نوزادان اطلاعی ندارند. اما خانم ها باید قبل از مصرف در دوران شیردهی، با پزشک مشورت کنند.

علائم مصرف بیش از حد ایبوبروفن

مصرف زیاد ایبوپروفن می تواند باعث درد معده شود. مصرف بیش از حد ایبوپروفن، خطرناک نیستند و در کمتر از 1٪ کشنده است. گفته می شود، برخی از افراد عوارض شدیدی را تجربه کرده اند.

هیچ دوز مشخصی برای زمانی که یک بزرگسال علائم مصرف بیش از حد را تجربه می کند وجود ندارد.

اگر کودک کمتر از 100 میلی گرم در کیلوگرم ایبوپروفن مصرف کند، احتمال دارد هیچ علائم مصرف بیش از حد را تجربه نکند. با این حال، در دوز 400 میلی گرم در کیلوگرم، کودک می تواند عوارض جانبی جدی  را تجربه کند. علائم مصرف بیش از حد ایبوپروفن می تواند در عرض 4 ساعت بعد از مصرف دارو رخ دهد.

همه افراد بلافاصله علائم مصرف بیش از حد ایبوپروفن را تجربه نخواهند کرد. برخی از افراد هیچ علائم قابل مشاهده ای ندارند.

علائم خفیف مصرف بیش از حد ایبوپروفن می تواند شامل موارد زیر باشد:

• راش
• تعریق
• اسهال
• دل درد
• سرگیجه
• تاری دید
• استفراغ
• حالت تهوع
• سوزش سردل
• وزوز گوش یا زنگ زدن در گوش

علائم شدید می تواند شامل موارد زیر باشد:

• کما
• تشنج
• سردرد شدید
• افت فشار خون
• تنفس دشوار یا کند
• تولید ادرار کم یا زیاد

شیرخواران که بیش از حد مصرف می کنند احتمال دارد علائم بی حالی (عدم پاسخگویی) یا آپنه (قطع موقتی تنفس) را نشان دهند.

شایع ترین علائم مصرف زیاد ایبوپروفن، عبارتند از:

التهاب معده و اختلال هضم غذا

یکی از رایج ترین عوارض جانبی ایبوپروفن در هنگام مصرف دارو در دوزهای توصیه شده، دل درد است. هنگامی که ایبوپروفن گیرنده های COX-1 را در معده مسدود  کند، می تواند لایه محافظ آن را مختل کند.

افرادی که بیش از حد ایبوپروفن مصرف می کنند احتمال دارد عوارض جانبی را تجربه کنند که از درد معده تا خونریزی شدید در دستگاه گوارش متغیر است. در این شرایط حتی ممکن است عوارض طی چند ساعت پس از مصرف زیاد رخ دهد.

مشکلات کلیوی

نارسایی کلیه می تواند در کودکان و بزرگسالانی که  ایبوپروفن زیاد مصرف می کنند رخ دهد. با این حال، بروز این عوارض زیاد شایع نیست. بررسی سمیت ایبوپروفن، توسط نویسندگان در 2019 نشان داد که از 63 نفر با علائم تجربه ایبوپروفن، تنها ۲ نفر نارسایی کلیه داشته اند. در بیشتر موارد، متخصصان مراقبت های بهداشتی می توانند نارسایی کلیه ناشی از مصرف مقدار زیادی ایبوپروفن درمان کنند.

اختلال در سیستم عصبی مرکزی

افرادی که دوزهای بیش از 400 میلی گرم در کیلوگرم را مصرف می کنند، احتمال دارد سمیت سیستم عصبی مرکزی را تجربه کنند. این وضعیت می تواند باعث از بین رفتن هوشیاری و کما شود.

کودکان احتمال دارد در اثر مصرف بیش از حد، دچار تشنج و کاهش هوشیاری شوند. حتی در برخی از کودکان شاید دچار اختلال در تنفس شوند. پزشکان اورژانس می توانند سمیت سیستم عصبی مرکزی را که به دلیل مصرف بیش از حد ایبوپروفن اتفاق میفتد را معکوس کنند.

در مقایسه با NSAID ها مانند دیکلوفناک، مفنامیک اسید و ناپروکسن، مصرف بیش از حد ایبوپروفن به میزان کمتری با سمیت سیستم عصبی مرکزی ارتباط دارد.

عوارض و خطرات مصرف زیاد ایبوبروفن

رایج ترین عارضه ناشی از مصرف بیش از حد ایبوپروفن، اسیدوز متابولیک است که در آن بدن نمی تواند ترکیبات اسیدی را از خون و بافت های خود حذف کند.

بدن، ایبوپروفن را تجزیه  و به ترکیبات اسیدی تبدیل می کند. در صورت مصرف بیش از حد، ترکیبات اسیدی تجمع یافته و می توانند pH خون و بافت های بدن را کاهش دهند. این وضعیت باعث اسیدی شدن بدن می شود. مصرف بیش از حد ایبوپروفن می تواند باعث نارسایی کلیوی و تشنج شود، که بر تولید و حذف ترکیبات اسیدی تأثیر می گذارد.

اسیدوز متابولیک می تواند باعث بروز علائم زیر شود:

• تغییرات فشار خون
• نقص سیستم ایمنی
• اختلالات عملکرد قلب
• خطر بالاتر ضربان قلب نامنظم است.
• تحویل اکسیژن تغییر یافته از طریق جریان خون

آزمایش خون بعد از مصرف زیاد ایبوپروفن می تواند کاهش تعداد پلاکت ها را نشان دهد. حتی در این شرایط ممکن است توانایی بدن در تشکیل لخته های خون کاهش یابد.

درمان مصرف بیش از حد ایبوبروفن

در صورت مصرف بیش از حد ایبوپروفن باید فورا به دنبال مراقبت پزشکی باشید. در بیشتر موارد، پزشکان می توانند از بروز عوارض مصرف بیش از حد ایبوپروفن پیشگیری کنند.

پزشک اورژانس سابقه کاملی از میزان مصرف ایبوپروفن در فرد و در چه زمانی مصرف کرده را ثبت می کند.

در بیمارستان، پزشکان تنفس، ضربان قلب و سایر علائم حیاتی را کنترل می کنند. پزشک احتمال دارد لوله ای را از طریق دهان فرو کند تا از خونریزی داخلی احتمالی مطمئن شود.

همچنین سایر گزینه های درمانی برای پیشگیری از بروز عوارض مصرف این دارو، عبارتند از:

• ملین ها
• مایعات داخل وریدی
• داروهایی که منجر به استفراغ شوند.
• کمک به وضعیت تنفس بیمار، مانند اکسیژن درمان یا دستگاه تنفس
• شستشوی معده (پمپاژ معده)، فقط در صورت مصرف دارو در آخرین ساعت

سخن آخر

ایبوپروفن از طریق نسخه پزشک و بدون نسخه به راحتی در دسترس است. شاید به همین دلیل، مصرف زیاد از آن بسیار شایع است. افراد احتمال دارد علائم مصرف بیش از حد را فقط در دوزهای زیاد تجربه کنند. از ایبوپروفن نمی توانید بیش از حد استفاده کنید. همیشه باید آن را دقیقاً همانطور که روی برچسب نوشته شده یا طبق توصیه پزشک مصرف کنید. مصرف بیش از حد ایبوپروفن، می تواند عوارض جانبی خطرناکی از جمله آسیب به معده یا روده ایجاد کند. در موارد نادر، مصرف بیش از حد احتمال دارد کشنده باشد. اگر فکر می کنید شما یا شخصی بیش از حد داروی ایبوپروفن مصرف کرده، با خدمات اورژانس تماس بگیرید.

مصرف مقادیر بالای ایبوپروفن در مدت زمان طولانی همچنین می تواند خطر سکته یا حمله قلبی را افزایش دهد. احتمالاً بعد از مصرف بیش از حد ایبوپروفن با درمان سریع پزشکی بهبود خواهید یافت، اما برخی از افراد دچار مشکلات کبدی، کلیوی یا معده می شوند NSAID. ها مانند ایبوپروفن نباید توسط افرادی که سابقه زخم یا خونریزی از دستگاه گوارش دارند استفاده شود.

همیشه برچسب های محصول را با دقت بخوانید و کمترین میزان ایبوپروفن را که به تسکین علائم کمک می کند، مصرف کنید. اگر بعد از مصرف ایبوپروفن علائم زخم را تجربه کردید، مصرف را متوقف و با پزشک خود تماس بگیرید.