یک بارداری معمولی، از اولین روز آخرین قاعدگی زن (LMP) تا تولد نوزاد 40 هفته طول می کشد. در تقویم بارداری، مراحل بارداری به سه مرحله سه ماهه اول، سه ماهه دوم و سه ماهه سوم تقسیم می شود که به آن ها trimesters بلوغ گفته می شود. جنین در طی این مراحل دچار تغییرات زیادی می شود.
در تقویم بارداری یک دوره از دست رفته قاعدگی اغلب اولین علامت بارداری بودن زن می باشد. بسیاری از زن ها از آزمایشات حاملگی در منزل برای تشخیص اینکه آیا باردار هستند یا نه استفاده می کنند. با این وجود، حداقل یک هفته پس از آخرین دوره زن، این آزمایشات دقیق تر می شوند. آن ها اگر آزمایش را کمتر از 7 روز قبل از آخرین دوره قاعدگی انجام دهند، ممکن است نتیجه نادرست باشد. اگر آزمایش مثبت باشد، احتمالاً زن واقعاً باردار است. اما اگر تست منفی باشد، احتمال اشتباه بودن آزمون وجود دارد. پزشک می تواند آزمایش خون را برای تشخیص بارداری تجویز کند.
افزایش وزن در بارداری
میزان وزنی که یک زن باید در دوران بارداری به دست آورد بستگی به شاخص توده بدنی (BMI) قبل از بارداری او دارد. زنانی که وزن طبیعی دارند باید در طول دوران بارداری بین 11 تا 16 کیلوگرم وزن به دست آورند. زنانی که قبل از بارداری دچار کمبود وزن هستند باید وزن بیشتری به دست بیاورند. زنانی که قبل از بارداری دارای اضافه وزن یا چاقی هستند کمتر دچار اضافه وزن می شوند.
مصرف کالری توصیه شده برای یک خانم با وزن معمولی که کمتر از 30 دقیقه در هفته ورزش می کند، 1800 کالری در روز در طول سه ماهه اول، 2200 کالری در روز در سه ماهه دوم و 2،400 کالری در سه ماهه سوم است.
عوارض بارداری
زنان باردار با رشد جنین ممکن است عوارض و علائم خاصی را تجربه کنند. کم خونی، عفونت ادراری و تغییر خلق و خو ممکن است در زنان باردار بروز کند. ممکن است یک مادر در معرض خطر ابتلا به فشار خون بالا (پره اکلامپسی) باشد که خطر زایمان زودرس و سایر خطرات احتمالی برای جنین را افزایش می دهد.
بیماری شدید صبحگاهی یا ویار حاملگی hyperemesis gravidarum باعث تهوع و استفراغ مداوم بویژه در 12 هفته اول بارداری می شود. این بیماری ممکن است منجر به علائم سه ماهه اول، کاهش وزن و کمبود آب بدن شود و نیاز به تزریق دارو های داخل وریدی و داروهای آنتی بیوتیکی دارد.
زنان باردار باید از احتمال بروز دیابت حاملگی آگاه باشند. دیابت علائمی مانند تشنگی بیش از حد و گرسنگی، تکرر ادرار و خستگی ایجاد می کند. چاقی و اضافه وزن بیش از حد ممکن است به خصوص با پیشرفت بارداری بروز کند که مادر و نوزاد را در معرض خطر قرار می دهد. زنان باردار باید از پزشک خود بپرسند که در دوران بارداری چه مقدار وزنی باید بدست آورند.
سه مرحله از دوران بارداری
در تقویم بارداری دوازده هفته اول بارداری، سه ماهه اول محسوب می شود. سه ماهه دوم هفته های 13 تا 27 است و سه ماهه سوم حدودا از هفته 28 آغاز می شود و تا زمان تولد ادامه دارد.
سه ماهه اول: تغییرات اولیه در بدن زن
تغییرات اولیه که حاکی از بارداری است در سه ماهه اول شروع می شوند. یک دوره از دست رفته قاعدگی ممکن است اولین نشانه ای از لقاح و استقرار تخمک باشد و نشان می دهد زن باردار است.
سه ماهه اول بارداری ممکن است یک زن تغییرات جسمی و عاطفی را تجربه کند.
تغییرات هورمونی تقریباً بر همه اعضای بدن یک زن تأثیر می گذارد. برخی از علائم بارداری زودرس در بسیاری از خانم ها عبارتند از:
- سردرد
- یبوست
- تکرر ادرار
- حالت تهوع
- نوسانات خلقی
- خستگی شدید
- سوزش سر دل
- افزایش یا کاهش وزن
- هوس یا بیزاری از غذاهای خاص یا ویار
- سینه های متورم و بیرون زدن نوک آن ها
سه ماهه اول: تغییر در روند روزمره زن
برخی از تغییرات در سه ماهه اول بارداری می تواند برخی از وقایع زندگی روزمره زن را تغییر دهد. ممکن است لازم باشد زن زودتر به رختخواب برود، وعده های غذایی مکرر و یا حجم کوچکتری بخورد. برخی از خانم ها ناراحتی زیادی را تجربه می کنند و برخی دیگر شاید اصلاً علائم خاصی را احساس نکنند. زنان باردار، دوره های بارداری متفاوتی را تجربه می کنند. حتی ویژگی و جزییات بارداری ها در زنان باردار می تواند با بارداری قبلی آن ها کاملاً متفاوت باشد.
سه ماهه اول: کودک در 4 هفته
در 4 هفته بارداری، نوزاد در حال رشد است و برخی تغییرات را تجربه می کند، از جمله:
- جوانه های بازو و پا شروع به رشد می کنند.
- قلب و سیستم عصبی (مغز و نخاع) جنین شروع به شکل گیری می کند.
سه ماهه اول: کودک در 8 هفته
در تقویم بارداری در 8 هفته بارداری، جنین تکامل بیشتری پیدا می کند:
- صورت شروع به رشد می کند.
- بازو ها و پا ها طولانی تر می شوند.
- بند ناف به وضوح قابل مشاهده است.
- قلب کودک شروع به ضربان می کند.
- همه اندام های اصلی بدن جنین شکل گرفته اند.
- اندام های جنسی، انگشتان دست و انگشتان پا شکل می گیرند.
سه ماهه اول: کودک در 12 هفته
هفته 12 بارداری، پایان سه ماهه اول است، در این مرحله از رشد،:
- اندام های جنسی خارجی نشان می دهد کودک پسر است یا دختر.
- رشد سر کم و کندتر می شود، و جنین حدود 7 سانتی متر طول و تقریباً یک اونس وزن دارد.
- پلک های نزدیک برای محافظت از چشم رشد می کنند. اما پلک ها تا هفته 28 باز نمی شوند.
- اعصاب و ماهیچه های جنین با هم شروع به کار می کنند. کودک می تواند دستان خودش را مشت کند.
سه ماهه دوم بارداری
سه ماهه دوم: تغییرات در مادر
بر اساس تقویم بارداری پس از ورود به سه ماهه دوم مادر ممکن است نسبت به سه ماهه اول وضعیت راحت تری پیدا کند. حالت تهوع (بیماری صبحگاهی) و خستگی کاهش می یابد یا کاملاً از بین برود. با این وجود، مادر تغییرات بیشتری در بدن خود مشاهده می کند. با بزرگ شدن جنین، شکم شروع به بزرگ شدن می کند. با پایان یافتن سه ماهه دوم، زن حتی می تواند تکان خوردن جنین خود را احساس کند.
سه ماهه دوم: تغییرات جسمی و عاطفی در یک زن
برخی از تغییراتی که احتمال دارد مادر در سه ماهه دوم در بدن خود تجربه کند، عبارتند از:
- تیرگی پوست اطراف نوک سینه ها
- خارش روی شکم، کف دست و پا
- تورم مچ پا، انگشتان دست و صورت
- درد های پشت، شکم، کشاله ران یا درد ران
- علائم کششی روی شکم، سینه، ران یا باسن
- برآمدگی دست یا انگشتان دست (سندرم تونل کارپال)
- تکه هایی از پوست تیره، معمولاً روی گونه ها، پیشانی، بینی یا لب فوقانی (به این حالت گاهی ماسک بارداری یا ملاسما یا رخساره های کلوماس گفته می شود).
زنان باردار در این مرحله بهتر است:
- در صورت تهوع، از بین رفتن اشتها، استفراغ، زردی پوست یا خستگی همراه با خارش دست و پا با پزشک خود تماس بگیرند. این علائم می تواند نشانه مشکلات کبدی باشد.
- اگر تورم ناگهانی یا شدید و یا اضافه وزن ناگهانی دارند، سریعاً با پزشک خود تماس بگیرند. این علائم می تواند نشانه یک وضعیت جدی به نام پره اکلامپسی باشد.
سه ماهه دوم: کودک در 16 هفته
با تغییر بدن در سه ماهه دوم، کودک به رشد خود ادامه می دهد:
- سیستم اسکلتی عضلانی او شکل می گیرد.
- پوست شروع به شکل گیری کرده و تقریباً شفاف است.
- مكونيوم یا اولین مدفوع جنین در روده مادر تولید مي شود.
- جنین حدود 10 تا 12 سانتی متر طول و تقریباً 3 اونس وزن دارد.
- کودک شروع به مکیدن و حرکت دادن دهان (رفلکس مکیدن) خود می کند.
سه ماهه دوم: کودک در 20 هفته
در حدود 20 هفته در سه ماهه دوم، احتمالا:
- کودک قادر به شنیدن و بلعیدن است.
- ابرو، مژگان، ناخن جنین شکل گرفته و حتی می تواند خودش را بخاراند.
- کودک فعال تر می شود. مادر می تواند حرکت یا لگد زدن او را احساس کند.
- اکنون در نیمه دوران بارداری، کودک حدود 22 سانتی متر طول و حدود 9 اونس وزن دارد.
- کودک توسط موهای ریز به نام lanugo و یک پوشش محافظ مومی به نام vernix احاطه شده است.
سه ماهه دوم: کودک در 24 هفته
تا 24 هفته، بیشتر تغییرات برای رشد کودک رخ می دهد:
- مو روی سر کودک شروع به رشد می کند.
- اثر انگشت و بند های انگشت شکل می گیرند.
- ریه ها تشکیل شده اند، اما هنوز کار نمی کنند.
- کودک یک چرخه خواب و بیداری منظمی پیدا می کند.
- جوانه های چشایی روی زبان کودک شکل می گیرند.
- مغز استخوان کودک شروع به ساختن سلول های خونی می کند.
- اگر کودک پسر باشد، بیضه های او شروع به نزول در بیضه می کند. اگر دختر باشد، رحم و تخمدان های او در جای خود شان قرار می گیرند.
سه ماهه سوم بارداری
سه ماهه سوم: هفته 29 – هفته 40 (تولد)
در تقویم بارداری سه ماهه سوم مرحله آخر بارداری است. برخی عواملی هایی که در سه ماهه دوم آغاز شده ادامه پیدا خواهند کرد. به احتمال زیاد برخی موارد جدید هم اضافه می شوند. با رشد کودک و فشار بیشتر به اندام های داخلی، ممکن است مادر متوجه مشکلات تنفسی خود شده و مجبور به تکرار ادرار باشد. این موارد طبیعی هستند و به محض تولد نوزاد، باید از بین بروند.
سه ماهه سوم: تغییرات عاطفی و جسمی در مادر
زنان باردار در سه ماهه سوم متوجه تغییرات بدنی بیشتری خواهند شد، از جمله:
- بواسیر
- برآمدگی ناف
- تنگی نفس
- سوزش قلب
- اختلال در خواب
- حساس شدن پستان به لمس
- تورم مچ پا، انگشتان دست و صورت
- گرفتگی و انقباضات شکم که می تواند نشان دهنده زایمان زودرس باشد
- کودک “در حال افتادن” است، برای همین شکم به سمت پایین کشیده می شود.
در سه ماهه سوم بارداری تغییرات دیگری در بدن مادر رخ می دهند که قابل مشاهده نیستند. با نزدیک شدن به موعد زایمان، دهانه رحم مادر نازک تر و نرم تر می شود و به باز شدن رحم در هنگام زایمان کمک می کند. در این مرحله پزشک با انجام معاینات منظم، پیشرفت بارداری را کنترل خواهد کرد .
سه ماهه سوم: کودک در هفته 32 بارداری
بر اساس در تقویم بارداری در هفته 32 در سه ماهه سوم بارداری، رشد کودک ادامه می یابد:
- حرکات و لگد زدن کودک افزایش می یابد.
- چشم های کودک می توانند باز و بسته شوند.
- لانگو (موهای ریز) شروع به ریزش خواهند کرد.
- استخوان های کودک نرم اما کاملاً شکل گرفته است.
- بدن کودک شروع به ذخیره مواد معدنی، مانند آهن و کلسیم می کند.
- ریه ها به طور کامل شکل نگرفته اند، اما حرکات “نفس کشیدن” را تمرین می کنند.
- کودک در هفته 32 حدود 2 تا 4 کیلوگرم وزن دارد و طول آن 38 تا 40 سانتی متر است.
سه ماهه سوم: کودک در 36 هفته
در 36 هفته، با نزدیک شدن به موعد زایمان، کودک به رشد خود ادامه می دهد:
- چربی بدن کودک افزایش می یابد.
- پوشش مومی محافظ (ورنیکس) ضخیم می شود.
- کودک حدود 40 تا 48 سانتی متر طول دارد و وزنی حدود 2.5 تا 4.5 کیلوگرم است.
- کودک بزرگتر می شود و فضای کمتری برای حرکت کردن دارد. حرکات کودک کند تر می شوند، اما مادر هنوز هم حرکات را حس می کند.
سه ماهه سوم: کودک در 37 تا 40 هفته
سرانجام، از 37 تا 40 هفته آخرین مراحل رشد کودک اتفاق میفتد:
- تا پایان 37 هفته، کودک به عنوان جنین کامل در نظر گرفته می شود.
- با نزدیک شدن به موعد زایمان، ممکن است کودک برای شروع زایمان تغییر وضعیت داده و از سر به سمت پایین شکم مادر قرار بگیرد.
- متوسط وزن جنین هنگام تولد بین 3.500 تا 4.500 کیلوگرم و طول متوسط 48 تا 53 سانتی متر است. بیشتر نوزادان سالم در وزن ها و اندازه های مختلفی ما بین این مقدار قرار می گیرند.
