تحقیقات نشان داده 15 درصد از زوجین نابارور هستند، که در این میان در بیش از یک سوم موارد ناباروری ها، مردان نقش دارد. ناباروری مردان به دلیل تولید اسپرم کم، عملکرد غیر طبیعی اسپرم یا انسدادی که مانع ازخروج اسپرم می شود، می باشد. بیماری ها، صدمات، مشکلات بهداشتی مزمن، انتخاب سبک زندگی و سایر عوامل می توانند در ایجاد ناباروری مردان نقش داشته باشند.
علائم ناباروری مردان
نشانه اصلی ناباروری مردان ناتوانی در فرزندآوری است. ممکن است علائم بارز دیگری وجود نداشته باشد.
در برخی موارد یک مشکل اساسی مانند یک اختلال ارثی، عدم تعادل هورمونی، رگ های گشاد شده اطراف بیضه یا واریکوسل، وضعیتی می باشد که این رگ های گشاد شده اطراف بیضه مانع عبور اسپرم می شود و در نهایت باعث بروز علائم می شود.
علائم مرتبط با ناباروری مردان عبارتند از:
- مشکلات عملکرد جنسی، (مشکل در انزال یا کم بودن مایع انزال، کاهش میل جنسی یا مشکل در نعوظ)
- درد، تورم یا توده در ناحیه بیضه
- عدم توانایی بویایی
- رشد غیر طبیعی پستان یا ژنیکوماستی
- کاهش موهای صورت یا بدن یا سایر علائم ناهنجاری کروموزومی یا هورمونی
- تعداد اسپرم کمتر از حد معمول
علت ناباروری مردان
باروری مردان یک فرآیند پیچیده است. برای اینکه بتوانید فرزنددار شوید، موارد زیر باید رخ دهد:
شما باید بتوانید اسپرم سالم تولید کنید.
در ابتدا، این شامل رشد و شکل گیری اندام تولید مثل مردان در دوران بلوغ می شود.
حداقل یکی از بیضه های شما باید به درستی کار کند، و بدن شما باید تستوسترون و سایر هورمون ها را تولید کند تا تولید اسپرم را تحریک کند.
اسپرم باید به مایع منی منتقل شود.
پس از تولید اسپرم در بیضه ها، لوله های ظریفی آنها را به مایع منی منتقل می کنند تا زمانی که با مایع منی مخلوط شوند و خارج از آلت تناسلی بیرون بریزند.
باید اسپرم کافی در مایع منی وجود داشته باشد.
اگر تعداد اسپرم موجود در مایع منی شما کم باشد، این احتمال را کاهش می دهد که یکی از اسپرم های شما سلول تخم یا تخمک همسر شما را بارور کند. تعداد اسپرم کم در کمتر از 15 میلیون اسپرم در هر میلی لیتر مایع منی یا کمتر از 39 میلیون در هر انزال است.
اسپرم باید عملکردی داشته و قادر به حرکت باشد.
اگر حرکت یا عملکرد اسپرم شما غیر طبیعی باشد، ممکن است اسپرم نتواند به سلول تخم برسد یا نفوذ کند.
مشکلات مربوط به باروری مردان می تواند ناشی از تعدادی از مسائل بهداشتی و درمانی باشد. برخی از این موارد عبارتند از:
واریکوسل
واریکوسل تورم رگ هایی است که بیضه را احاطه می کند. این شایع ترین علت برگشت پذیر نازایی مردان است. دلیل دقیق عدم واریکو سل باعث ناباروری ناشناخته است. اما ممکن است مربوط به تنظیم دمای غیر طبیعی و اکثرا بالا بودن دمای بیضه ها به دلیل شرایط فیزیکی اطراف بیضه ها باشد. واریکوسل منجر به کاهش کیفیت و کاهش تحرک اسپرم می شود.
درمان واریکوسل می تواند تعداد و عملکرد اسپرم را بهبود بخشد. حتی به طور بالقوه می تواند نتایج را هنگام استفاده از تکنیک های تولید مثل کمکی مانند لقاح آزمایشگاهی بهبود بخشد.
عفونت
برخی از عفونت ها می توانند عامل اختلال در تولید اسپرم یا سلامت و یا تحرک اسپرم شده و یا باعث ایجاد جای زخم شوند که از از عبور اسپرم جلوگیری می کند. این موارد شامل التهاب اپیدیدیمیت یا عفونت بیضه ها (ارکیت) و برخی عفونت های مقاربتی از جمله سوزاک یا HIV است. اگرچه برخی از عفونت ها می توانند به آسیب دائمی بیضه منجر شوند، اما اغلب اوقات اسپرم ها هنوز قابل درمان می باشند.
مشکلات انزال
انزال رتروگراد هنگامی اتفاق می افتد که مایع منی به جای بیرون آمدن از نوک آلت تناسلی در هنگام ارگاسم وارد مثانه شود. شرایط مختلف بهداشتی می تواند باعث انزال به صورت رتروگراد شود. شرایطی از جمله: دیابت، آسیب های نخاعی ،داروها و جراحی های مثانه، پروستات یا مجرای ادرار باعث انزال برگشتی یا رترو گرید می گردد. برخی از مردان با آسیب نخاعی یا بیماری های خاص نمی توانند مایع منی را انزال کنند، حتی اگر هنوز اسپرم تولید می کنند. غالباً در این موارد اسپرم ها را می توان برای استفاده در تکنیک های تولید مثل در محیط آزمایشگاه یا تزریق اسپرم به داخل رحم به استفاده کرد.
آنتی بادی هایی ضد اسپرم
آنتی بادی های ضد اسپرم سلول های سیستم ایمنی هستند که به اشتباه اسپرم ها را به عنوان مهاجمان مضر تشخیص می دهند و سعی در از بین بردن آنها دارند.
تومورها
سرطان ها و تومورهای بدخیم می توانند بر روی اندام های تولید مثل مرد به طور مستقیم، از طریق غده هایی که هورمون های مربوط به تولید مثل، مانند غده هیپوفیز یا از طریق دلایل ناشناخته آزاد می کنند، تأثیر بگذارد. در برخی موارد، جراحی، پرتودرمانی یا شیمی درمانی برای معالجه تومورها می تواند روی باروری مردان تأثیر بگذارد.
بیضه های غیرمتعارف
در برخی از مردان، در طول رشد جنین، یک یا هر دو بیضه نمی توانند از شکم به کیسه ای که به طور معمول شامل بیضه ها است (کیسه بیضه) فرو روند. کاهش باروری در مردانی که این بیماری را تجربه کرده اند بیشتر است.
عدم تعادل هورمون ها
ناباروری می تواند ناشی از اختلالات خود بیضه ها یا ناهنجاری هایی باشد که بر سایر سیستم های هورمونی از جمله هیپوتالاموس، هیپوفیز، تیروئید و غده های آدرنال تأثیر می گذارد. تستوسترون پایین (هیپوگنادیسم مردانه) و سایر مشکلات هورمونی تعدادی از دلایل اصلی ناباروری در مردان محسوب می شود.
نقص لوله هایی حمل اسپرم
بسیاری از لوله های مختلفی که اسپرم را حمل می کنند، به دلایل مختلف از جمله آسیب دیدگی از عمل جراحی، عفونت های قبلی، تروما یا رشد غیر طبیعی مانند فیبروز کیستیک یا شرایط ارثی مشابه آنها مسدود شوند. انسداد می تواند در هر سطحی، از جمله درون بیضه، در لوله هایی که بیضه را تخلیه می کنند، در دیواره عروق، در نزدیکی مجاری انزال یا مجرای ادرار رخ دهد.
نقص کروموزوم
اختلالات ارثی مانند سندرم کلاین فلتر باعث رشد غیر طبیعی اندام های تولید مثل مرد می شود. سایر سندرم های ژنتیکی مرتبط با ناباروری شامل فیبروز کیستیک، سندرم کالمان و سندرم کارتاژنر است. که همه این ها نوعی اختلال مادر زادی در دستگاه تناسلی مرد بوده و اندام تناسلی غیر طبیعی می باشند.
مشکلات رابطه جنسی
این موارد می تواند شامل مشکلاتی درایجاد و یا حفظ نعوظ کافی برای رابطه جنسی (اختلال نعوظ)، انزال زودرس، مقاربت دردناک، ناهنجاری های آناتومیکی یا ساختاری از جمله باز شدن مجرای ادرار در زیر آلت (هیپوس پادیاس) یا مشکلات روانی باشد که در رابطه جنسی دخالت می کنند.
بیماری سلیاک
(یک بیماری گوارشی ناشی از حساسیت به گلوتن)، بیماری سلیاک می تواند باعث ناباروری مردان شود. باروری ممکن است بعد از اتخاذ یک رژیم بدون گلوتن بهبود یابد.
داروهای خاص
جایگزینی تستوسترون، استفاده طولانی مدت از استروئید آنابولیک، داروهای ضد سرطانی (شیمی درمانی)، برخی داروهای ضد قارچ، برخی داروهای که در درمان زخم استفاده می شود و برخی داروهای دیگر می توانند تولید اسپرم را مختل کرده و باروری مردان را کاهش دهند.
دلایل محیطی ناباروری مردان
قرار گرفتن بیش از حد در بعضی از عناصر محیطی مانند گرما، سموم و مواد شیمیایی می تواند تولید اسپرم یا عملکرد و تحرک اسپرم را کاهش دهد.
دلایل خاص شامل موارد زیر است:
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی صنعتی مثل سموم دفع آفات، علف کش ها، حلال های آلی، مواد رنگ آمیزی و سرب
- قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین
- پرتودرمانی یا اشعه ایکس
- بیش از حد گرم شدن بیضه ها و استفاده مکرر از سونا یا وان های گرم
- نشستن به مدت طولانی، پوشیدن لباس تنگ و یا کار با رایانه برای مدت زمان طولانی.
- استفاده مواد مخدر یا کوکائین یا ماری جوانا
- مصرف الکل
- استعمال دخانیات
- استرس عاطفی
- اضافه وزن
- افسردگی: تحقیقات نشان می دهد در صورتی که شریک زندگی مرد مبتلا به افسردگی شدید باشد، احتمال بارداری کمتر خواهد بود.
- مشاغل خاصی از جمله جوشکاری یا مشاغل طولانی مدت مانند نشستن طولانی مدت به عنوان راننده کامیون
پیشگیری ناباروری مردان
بسیاری از انواع ناباروری مردان قابل پیشگیری نیست. با این وجود، می توانید از برخی علل شناخته شده ناباروری مردان جلوگیری کنید. مثلا:
- عدم مصرف سیگار ومواد مخدر
- مصرف محدود یا عدم مصرف الکل
- کاهش وزن
- وازکتومی
- کاهش استرس
- پرهیز از قرار گرفتن در معرض سموم دفع آفات، فلزات سنگین و سایر سموم
تشخیص ناباروری مردان
بسیاری از زوج های نابارور بیش از یک دلیل ناباروری دارند، بنابراین به احتمال زیاد شما نیاز به مراجعه به پزشکتان خواهید داشت. ممکن است تعدادی آزمایش انجام شود تا علت ناباروری تشخیص داده شود. در بعضی موارد، هیچگاه علت مشخص نمی شود.
آزمایش های ناباروری می تواند گران باشد و ممکن است تحت پوشش بیمه نباشد.
تشخیص مشکلات ناباروری مردان معمولاً شامل موارد زیر است:
معاینه بدنی عمومی و تاریخچه پزشکی
این شامل معاینه دستگاه تناسلی و پرسیدن سؤال در مورد هرگونه شرایط ارثی، مشکلات بهداشتی مزمن، بیماری، زخم ها یا جراحی هایی هستند که می تواند روی باروری تأثیر بگذارد. پزشکتان ممکن است درباره عادت های جنسی و رشد جنسی در دوران بلوغ شما نیز سؤال کند.
آنالیز یا تجزیه مایع منی در آزمایشگاه
نمونه های مایع منی را می توان از چند طریق مختلف بدست آورد. می توانید نمونه ای را با خودارضایی و انزال در یک ظرف مخصوص در مطب پزشک تهیه کنید. به دلیل اعتقادات مذهبی یا فرهنگی، برخی از مردان روش جایگزین جمع آوری مایع منی را ترجیح می دهند. در چنین مواردی، مایع منی با استفاده از کاندوم مخصوص در حین مقاربت جمع آوری می شود.
سپس مایع منی به آزمایشگاه فرستاده می شود تا تعداد اسپرم های موجود را اندازه گیری شود. به دنبال هرگونه ناهنجاری در شکل (مورفولوژی) و حرکت (تحرک) اسپرم باشد. آزمایشگاه همچنین مایع منی را برای علائم مشکلاتی مانند عفونت بررسی می کند. اغلب تعداد اسپرم ها از یک نمونه به نمونه دیگر به طور قابل توجهی تغییر می کند. در بیشتر موارد، چندین آزمایش آنالیز مایع منی در طی یک دوره زمانی انجام می شود تا از نتایج دقیق اطمینان حاصل شود. اگر تجزیه و تحلیل اسپرم شما طبیعی باشد، پزشکتان احتمالاً قبل از انجام هرگونه آزمایش ناباروری مرد، آزمایش کامل از همسرتان را توصیه می کند.
پزشکتان ممکن است آزمایشات دیگری را برای کمک به شناسایی علت ناباروری شما توصیه کند. این موارد می تواند شامل موارد زیر باشد:
سونوگرافی اسکروتوم یا کیسه بیضه
در این تست از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر در داخل بدن استفاده می شود. سونوگرافی اسکروتوم می تواند به پزشکتان کمک کند تا ببیند واریکو سل یا هیدرو سل (جمع شدن مایع اطراف بیضه) و یا سایر مشکلات در بیضه ها و ساختارهای پشتیبان وجود دارد یا خیر.
آزمایش هورمون
هورمونهای تولید شده توسط غده هیپوفیز، هیپوتالاموس و بیضه ها نقش اساسی در رشد جنسی و تولید اسپرم دارند. ناهنجاری های موجود در سایر سیستم های هورمونی یا اندام نیز ممکن است به ناباروری کمک کند. آزمایش خون سطح تستوسترون و سایر هورمون ها را اندازه گیری می کند.
ادرار پس از انزال
اسپرم موجود در ادرار می تواند نشان دهد که اسپرم به جای بیرون آمدن آلت در هنگام انزال به سمت عقب در مثانه حرکت می کند یا نمی کند؟
آزمایشات ژنتیکی
هنگامی که غلظت اسپرم بسیار کم شده باشد، می تواند یک علت ژنتیکی باشد. آزمایش خون می تواند نشان دهد که آیا تغییرات ظریف در کروموزوم Y وجود دارد. آزمایش ژنتیکی ممکن است برای تشخیص علائم مختلف مادرزادی یا ارثی سفارش داده شود.
بیوپسی یا نمونه برداری بیضه
بیوپسی بیضه، شامل از بین بردن نمونه ها از بیضه با سوزن است. اگر نتایج بیوپسی بیضه نشان دهد که تولید اسپرم طبیعی است، احتمالاً مشکل شما به دلیل انسداد یا مشکل دیگری در انتقال اسپرم ایجاد می شود.
تست های تخصصی عملکرد اسپرم
تعدادی آزمایش می تواند مورد استفاده قرار گیرد تا بررسی شود اسپرم پس از انزال چگونه زنده می ماند، و تا چه حدی می تواند در سلول تخم نفوذ کند و آیا مشکلی در اتصال تخم وجود دارد یا خیر. به طور کلی، این آزمایش ها به ندرت انجام می شود و اغلب توصیه های لازم برای درمان را تغییر نمی دهد.
سونوگرافی ترشحی
یک وسیله کوچک به روده شما وارد می شود. این امکان را به پزشکتان می دهد تا پروستات شما را معاینه کرده و به دنبال انسداد لوله هایی که مایع منی را حمل می کنند باشد.
درمان ناباروری مردان
برای افزایش شانس دستیابی به بارداری چند مرحله وجود دارد که می توانید در خانه انجام دهید:
افزایش دفعات رابطه جنسی: برقراری رابطه جنسی هر روز یا حداقل چهاربار در روز قبل از تخمک گذاری، احتمال بارداری شریک زندگی خود را افزایش می دهد.
از مصرف چرب کننده ها خودداری کنید: محصولاتی مانند آستروگلید یا ژله K-Y، لوسیون ها و بزاق ممکن است باعث اختلال در حرکت و عملکرد اسپرم شود. از پزشکتان در مورد چرب کننده ها سوال کنید.
مقابله و پشتیبانی از ناباروری مردان
مقابله با ناباروری می تواند مشکل باشد. اما با این حال فشار عاطفی یک زن و شوهر بسیار زیاد است و برنامه هایی برای مقابله با فشار عاطفی می تواند به شما کمک کند.
برنامه ریزی برای آشفتگی عاطفی
- محدودیت ها را تعیین کنید. از قبل تصمیم بگیرید که چه تعداد روابط جنسی و چه روشی از نظر عاطفی برای شما و شریک زندگی قابل قبول است و حد نهایی را تعیین کنید.
- در مورد احساسات خود صحبت کنید. گروه های خدمات مشاوره را برای کمک به قبل و بعد از درمان پیدا کنید تا به شما در ادامه روند کمک کند و در صورت عدم موفقیت درمان، اندوه را تسکین دهد.
مدیریت استرس عاطفی در طول درمان
تکنیک های کاهش استرس مانند یوگا، مدیتیشن و ماساژ درمانی را تمرین کنید.
- از مشاوره استفاده کنید. مشاوره مانند درمان رفتاری شناختی، که از روش هایی استفاده می کند که شامل آموزش آرامش و مدیریت استرس است، می تواند به کاهش استرس کمک کند.
- احساسات خود را بیان کنید. به جای اینکه احساس گناه یا عصبانیت داشته باشید، به دیگران نزدیک شوید با عزیزان در تماس باشید. صحبت با شریک زندگی، خانواده و دوستانتان می تواند کمک کننده باشد.
زمان مراجعه به پزشکتان
اگر بعد از گذشت یک سال از مقاربت منظم، محافظت نشده در صورت داشتن هر یک از موارد زیر نتوانسته اید بچه دار شوید، به پزشکتان مراجعه کنید و موارد زیر را با پزشکتان مطرح نمایید:
- مشکلات نعوظ یا انزال، میل جنسی کم یا سایر مشکلات عملکرد جنسی
- درد، ناراحتی، توده یا تورم در ناحیه بیضه
- سابقه خانوادگی بیضه، پروستات یا مشکلات جنسی
- جراحی کشاله ران، بیضه، آلت تناسلی مرد یا بیضه
در اینجا برخی از اطلاعات به شما کمک می کند تا برای قرار ملاقات خود با پزشکتان آماده شوید:
- از محدودیت های قبل از قرار ملاقات آگاه باشید. در زمان تعیین وقت، حتماً بپرسید که آیا پیشاپیش کاری وجود دارد که لازم باشد انجام دهید. اگر یک تجزیه و تحلیل مایع منی برنامه ریزی شده باشد، شما باید حداقل دو روز و حداکثر 11 روز قبل از آزمایش از انزال خودداری کنید.
- علائمی را که تجربه کرده اید، فشارهای اساسی یا تغییرات اخیر زندگی را بنویسید.
- مطلع شوید که آیا سابقه خانوادگی از مشکلات باروری دارید یا خیر. داشتن یک خویشاوند خون مرد، مانند برادر یا پدر، با مشکلات باروری یا سایر تولیدمثل ممکن است سرنخ هایی را برای ایجاد مشکلات باروری ایجاد کند.
- از والدین خود دریابید که در هنگام تولد یا در کودکی بیضه های کوچک و یا مسائل دیگری داشته اید.
- لیستی از تمام داروها، ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنید تهیه کنید. این شامل استفاده قبلی از مواد تقویتی ماهیچه ها و هرگونه استفاده از الکل، تنباکو، ماری جوانا یا سایر داروهای تفریحی است.
- همچنین ممکن است شریک زندگی شما به آزمایش نیاز داشته باشد تا ببیند آیا او دارای مشکلات باروری است یا نه. همچنین خوب است که با همسرتان با هم باشید تا بتواند پزشکتان بتواند با دستورالعمل های خود به شما کمک کند.
آخرین دیدگاه‌ها