کمردرد یکی از شایع ترین دلایلی است که افراد به پزشک مراجعه کرده یا کار خود را از دست می دهند. علاوه بر این کمردرد علت اصلی بروز ناتوانی ها در سراسر جهان به حساب می آید. اکثریت افراد حداقل یک بار در طول زندگی خود کمر درد را تجربه کرده اند. خوشبختانه اقداماتی وجود دارد که با استفاده از آن ها می توانید از بروز کمردرد جلوگیری کرده یا درد ناشی از آن را تا حد قابل توجهی کاهش دهید. اگر اقدامات پیشگیرانه برای بروز کمردرد افاقه نکرد، درمان های خانگی ساده و داشتن فرم بدنی مناسب غالباً به بهبود کمردرد کمک کرده و بعد از گذشت چند هفته به وضعیت عادی زندگی خود باز خواهید گشت. در موارد نادر نیز ممکن است برای درمان کمردرد فرد نیاز به عمل جراحی داشته باشد.
علت کمردرد
کمردرد ممکن است به صورت ناگهانی بعد از بلند کردن وزنه سنگین یا افتادن ظاهر شده و قبل از شش هفته بهبود یابد که به آن حاد گفته می شود. از طرف دیگر کمردردی که بیش از سه هفته ماندگار باشد مزمن نامیده می شود و احتمال بروز آن بسیار کمتر از کمردرد حاد است. اغلب کمردرد بدون دلیل ایجاد شده و پزشک نمی تواند با آزمایش یا تصویربرداری علت اصلی بروز آن را تشخیص دهد.
شرایط همراه با بروز کمر درد
با این حال شرایطی که معمولاً با بروز کمردرد در ارتباط است شامل موارد زیر می شود:
- فشار عضله یا رباط. بلند کردن اجسام سنگین یا حرکت ناگهانی از جمله مواردی است که می تواند باعث شود تا فشار به عضلات کمر و رباط های ستون فقرات فرد وارد شود. در صورتی که وضعیت بدنی مناسبی نداشته باشید نیز وارد شدن فشار های مدام به عضلات کمر از جمله مواردی است که موجب اسپاسم های دردناک عضلات ناحیه کمر و بروز کمردرد خواهد شد.
- دیسک بیرون زده یا پاره شده. دیسک ها همانند بالشتک های ایمنی عمل می کنند که در بین استخوان ها (مهره های ستون فقرات) قرار گرفته و از آن ها محافظت می کنند. مواد نرم موجود در داخل دیسک ممکن است دچار بیرون زدگی یا پارگی شده و باعث شود تا بر روی عصب ها فشار وارد شود. بیماری های دیسک اغلب به صورت کاملاً اتفاقی در حین عکس برداری های اشعه ایکس تشخیص داده می شوند.
- آرتروز. استئوآرتریت می تواند کمر را تحت تأثیر خود قرار دهد. در برخی موارد، آرتروز در ستون فقرات می تواند منجر به تنگ شدن فضای اطراف نخاع و بروز عارضه ای به نام تنگی مجرای نخاعی شود.
- بی نظمی های اسکلتی. عارضه ای به نام اسکلولیوزیس که در آن ستون فقرات به طرفین انحنا پیدا می کند نیز از جمله مواردی است که می تواند باعث بروز کمردرد شود. معمولاً این عارضه بیشتر در سنین میانسالی بروز پیدا کرده و سپس باعث کمردرد خواهد شد.
- پوکی استخوان. اگر استخوان های شما حالت شکننده و متخلخلی پیدا کرده باشند، مهره های ستون فقرات ممکن است دچار شکستگی های فشاری شوند.
عوامل خطر کمردرد
- هر کسی در هر سنی می تواند دچار کمردرد شود.
- حتی کودکان و نوجوانان نیز ممکن است دچار این عارضه شوند.
به طور کلی عوام خطر ابتلا به کمردرد، عبارتند از:
- سن. با افزایش سن میزان شیوع کمردرد نیز افزایش پیدا خواهد کرد. معمولاً بروز کمردرد از سنین 30 یا 40 سالگی شروع خواهد شد.
- ورزش نکردن. نداشتن برنامه ورزشی منظم باعث ضعیف شدن عضلات شکم و کمر و در نهایت ابتلا به کمردرد در سنین بالا خواهد شد.
- اضافه وزن. چاقی و اضافه وزن بدن از جمله موارد دیگری است که باعث وارد شدن فشار بیش از حد بر روی کمر و بروز کمردرد خواهد شد.
- بیماری ها. برخی از بیماری ها مثل انواع آرتروز و سرطان می توانند باعث بروز کمردرد در فرد مبتلا شوند.
- بلند کردن وزنه نادرست. اگر در حین بلند کردن وزنه های سنگین به جای پاها از کمر خود استفاده کنید، احتمال بروز کمردرد تا حد قابل توجهی افزایش خواهد یافت.
- بیماری های روانی. به نظر می رسد که افراد مبتلا به افسردگی و اضطراب بیش از دیگران در معرض ابتلا به کمردرد قرار دارند.
- سیگار کشیدن. کشیدن سیگار از جمله مواردی است که باعث کاهش جریان خون به سمت ستون فقرات شده و در نتیجه باعث شود تا مواد مغذی کافی به دیسک های قرار گرفته در قسمت کمر نرسد. علاوه بر این استعمال دخانیات باعث می شود تا بهبود کمردرد با سرعت کمتری صورت گرفته و فرد برای مدت طولانی تری دچار کمردرد باشد.
علائم کمردرد
به طور کلی علائم و نشانه های کمردرد شامل موارد زیر می شود:
- درد عضلانی کمر
- درد ناگهانی یا طولانی مدت
- دردی که با ماساژ بهبود پیدا می کند.
- دردی که به سمت پاها کشیده می شود.
- دردی که با خم شدن، بلند کردن اجسام، ایستادن یا راه رفتن شدت می یابد.
زمان مراجعه به پزشک در کمر درد
معمولاً کمردرد طی چند هفته با درمان خانگی و مراقبت از خود بهبود خواهد یافت. در صورتی که با استفاده از اقدامات و خود مراقبتی ها شامل بهبود علائم کمردرد خود نبودید، بهتر است برای تشخیص و معالجه به پزشک مراجعه کنید. در موارد نادر، بروز کمردرد می تواند نشان دهنده یک مشکل یا بیماری جدی باشد.
در صورتی که کمردرد شما با موارد زیر همراه بود بهتر است سریعاً به پزشک مراجعه کنید:
- با تب همراه باشد.
- باعث بروز مشکلات روده و مثانه شده باشد.
- با کاهش وزن یکباره و بی دلیل همراه باشد.
- به قدری شدید بود که با استراحت کردن بهبود نیافت
- گسترش یافته و در یک یا هر دو پای خود احساس درد می کنید.
- در پی کمردرد زمین خورده یا دچار آسیب دیدگی های دیگری شده باشید.
- باعث ضعف، بی حسی و مور مور شدن یک یا هر دو پای شما شده باشد.
همچنین اگر برای اولین بار بعد از عبور از سن 50 سالگی دچار کمردرد شده یا سابقه ابتلا به سرطان، پوکی استخوان داشته و در جوانی تان استروئید یا مواد مخدر مصرف می کرده اید، حتماً برای معاینه به پزشک مراجعه کنید.
پیشگیری کمردرد
می توانید با بهبود وضعیت و شرایط بدنی خود تا حد زیادی از بروز مجدد کمردرد پیشگیری کنید.
برخی راهکارها برای پیشگیری از بروز درد، عبارتند از:
- ورزش. انجام ورزش های سبک و منظم هوازی از جمله ورزش هایی است که باعث افزایش استقامت و قدرت عضلات کمر شده و به بهبود عملکرد این عضلات کمک خواهد کرد. برای ورزش بهتر است به سراغ پیاده روی و شنا کردن بروید. علاوه بر این برای انتخاب فعالیت های ورزشی مناسب با شرایط و وضعیت بدنی خود می توانید با پزشک متخصص مشورت کنید.
- افزایش قدرت عضلانی و انعطاف پذیری. ورزش های تقویت کننده عضلات شکم و کمر باعث قوی تر شدن هفته بدن شما شده و در نتیجه همانند یک کمربند محافظتی برای عملکرد کمر شما به حساب خواهد آمد. افزایش انعطاف پذیری باسن و پاها نیز به بهبود وضعیت قرار گیری کمر کمک کرده و در نتیجه مانع بروز کمردرد در آینده خواهد شد. برای انتخاب بهترین ورزش ها برای افزایش قدرت عضلانی و انعطاف پذیری می توانید از متخصص فیزیوتراپی کمک بگیرید.
- حفظ وزن سالم. داشتن اضافه وزن از جمله مواردی است که باعث فشار آمدن به عضلات کمر خواهد شد. به همین خاطر اگر چاق هستید با کم کردن وزن خود، لطف بزرگی در حق کمر خود کنید. از بروز کمردرد تا حد قابل توجهی جلوگیری خواهید نمود.
- ترک سیگار. برای ترک سیگار و انتخاب بهترین راه با توجه به شرایط خود، بهتر است با پزشک متخصص در این مورد مشورت کنید.
ایستادن و بلند کردن هوشمندانه
از حرکاتی که باعث چرخش و فشار آمدن به کمر شما می شود بپرهیزید.
یاد بگیرید که از بدن خود به درستی و با توجه به مکانیک آن استفاده کنید:
- ایستادن هوشمندانه. قور نکنید. بهتر است وضعیت لگن شما در حالت خنثی قرار گرفته و مدت زمان طولانی در طول روز سرپا نایستید. همچنین در حین نشستن پاهای خود را بر روی زیر پایی قرار دهید. تا فشار کمتری به کمرتان وارد شود. در صورتی که به خاطر کار یا شرایط زندگی خود مجبورید ساعت های طولانی را بایستید، حتماً بعد از مدتی جای پای خود را تغییر دهید. حتی وزن خود را جابه جا کنید. هر نیم ساعت حداقل یک بار وضعیت بدنی خود را تغییر داده و یک جا ثابت نمانید.
- بلند کردن هوشمندانه. تا حد امکان از بلند کردن وزنه های سنگین بپرهیزید. اگر ناچارید به خاطر شرایط کار خود دائماً وزنه های سنگین جابه جا کنید، بیشتر وزن و فشار را روی پاهای خود انداخته و از وارد کردن فشار به کمر خود تا حد امکان بپرهیزید. در حین بلند کردن اجسام کمر خود را صاف نگه دارید. از چرخاندن کمر بپرهیزید. همچنین می توانید برای کاهش فشار در حین بلند کردن اجسام از یکی از اطرافیان خود کمک بگیرید.
تشخیص کمردرد
پزشک با معاینه وضعیت کمر و بررسی توانایی فرد در نشستن، ایستادن، راه رفتن و بلند کردن پاها اقدام به تشخیص کمردرد خواهد کرد. علاوه بر این پزشک ممکن است از مراجعه کننده درخواست کند تا به کمردرد خود از 0 تا 10 نمره بدهد تا میزان شدت کمردرد مشخص شود. این ارزیابی ها به تعیین اینکه منشأ بروز کمردرد کدام قسمت بوده و تا چه میزان می توانید بدون درد حرکت کنید کمک زیادی خواهد کرد. این بررسی های ساده حتی می تواند به تشخیص موارد جدی تر بروز کمردرد در افراد کمک کند.
در صورتی که پزشک در علت اصلی بروز کمردرد شک داشته باشد، ممکن است انجام آزمایشات زیر را برای فرد تجویز کند:
- اشعه ایکس. این تصاویر شیوه قرار گرفتن استخوان ها، آرتروز یا شکستگی احتمالی استخوان ها را به تصویر خواهد کشید. البته تصویر حاصل از اشعه ایکس به تنهایی نشان دهنده مشکلات عضلانی، دیسک یا فشار بر روی عصب ها نخواهد بود.
- ام آر آی یا سی تی اسکن. تصاویر این اسکن ها به تشخیص بیرون زدگی دیسک ها یا مشکلات استخوانی، عضلانی، بافتی، تاندونی، عصبی، رباط ها و حتی رگ های خونی کمک خواهد کرد.
- آزمایش خون. انجام آزمایش خون نیز از جمله مواردی است که می تواند به تشخیص عفونت یا دیگر بیماری های زمینه ساز بروز کمردرد کمک کند.
- اسکن استخوانی. در موارد نادر، پزشک ممکن است برای تشخیص تومور استخوانی یا شکستگی های فشاری ناشی از پوکی استخوان دستور به انجام اسکن استخوانی دهد.
- مطالعات عصب ها. الکترومیوگرافی (EMG)، ضربان های الکتریکی تولید شده توسط اعصاب و واکنش عضلات فرد را اندازه گیری خواهد کرد. این آزمایش می تواند فشرده شدن عصبی ناشی از دیسک فتق یا تنگ شدن کانال ستون فقرات شما (تنگی نخاع) را تأیید کند.
درمان کمردرد
بیشتر کمردردهای حاد بعد از گذشت چند هفته و با استفاده از مراقبت ها و درمان های خانگی بهبود خواهد یافت. با این حال این عارضه ممکن است برای افراد مختلف متفاوت بوده و گاهی اوقات تبدیل به یک مشکل پیچیده شود. برای کمردردهای حاد استفاده از مسکن و کمپرس گرم می تواند موثر باشد. اما استراحت در رتختخواب در چنین مواردی توصیه نمی شود. به قدری که توان تحمل دارید، فعالیت های روزانه خود را ادامه دهید. فعالیت های سبک مثل پیاده روی و انجام کارهای روزمره خود را دنبال کنید. ولی از انجام فعالیت های بدنی که باعث افزایش درد می شود بپرهیزید. در صورتی که درمان ها و مراقبت های خانگی بعد از چند هفته به بهبود شما کمک نکرد، پزشک ممکن است داروهای قوی تر یا سایر روش های درمانی برای کمردرد را پیشنهاد کند.
داروها برای درمان کمردرد
با توجه به وضعیت کمردرد، پزشک می تواند داروهای زیر را توصیه کند:
استفاده از مسکن های بدون نیاز به نسخه (OTC)
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم از جمله داروهایی است که می تواند به بهبود درد ناشی از کمردرد کمک کند. اما مصرف بیش از حد داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی ممکن است باعث بروز عوارض جانبی در فرد مصرف کننده شود. در صورتی که داروها و مسکن های بدون نیاز به نسخه کارساز نبود، بهتر است با پزشک برای استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی نیاز به تجویز مشورت کنید.
شل کننده های عضلانی
اگر کمردرد شما خفیف تا متوسط بوده و با مصرف مسکن های بدون نیاز به نسخه بهبودی حاصل نشد. پزشک ممکن است برای کاهش علائم کمردرد، مصرف شل کننده های عضلانی را تجویز کند. البته مصرف آن ها ممکن است باعث خواب آلودگی یا سرگیجه شود.
تسکین دهنده های درد موضعی
این موارد به شکل کرم یا پماد عرضه شده و کافی است آن ها را بر روی ناحیه درد بمالید.
داروهای ضد افسردگی
استفاده برخی داروهای ضد افسردگی می تواند به کاهش علائم کمردرد مزمن کمک کند.
تزریق
اگر اقدامات درمانی و مراقبتی دیگر درد را تسکین نداده و درد به دست و پای شما کشیده شود، پزشک ممکن است کورتیزون یک داروی ضد التهابی، یا داروی بی حس کننده را به فضای موجود در اطراف نخاع (فضای اپیدورال) تزریق کند. تزریق کورتیزون به کاهش التهاب در اطراف ریشه های عصبی کمک خواهد کرد، اما اثر تسکینی این دارو تنها چندماه باقی مانده و بعد از گذشت مدتی مجدداً فرد دچار احساس کمردرد خواهد شد.
آموزش
در حال حاضر هیچ برنامه آموزشی پذیرفته شده ای برای آموزش افراد مبتلا به کمردرد و مدیریت درد ناشی از آن وجود ندارد. بنابراین آموزش برای کاهش کمردرد ممکن است شامل یک کلاس آموزشی، صحبت و مشاوره با پزشک یا نمایش یک فیلم یا بروشور باشد. این آموزش معمولاً بر حفظ فعالیت، کاهش فشار و نگرانی تمرکز داشته و از بروز آسیب دیدگی در آینده جلوگیری خواهد کرد.
ورزش و فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست می تواند از شیوه های درمانی مختلفی مثل گرما، اولتراسوند، تحریک الکتریکی و تکنیک های رها سازی عضلانی برای فرد مبتلا به کمردرد و کاهش علائم این عارضه استفاده کند. با بهبود علائم درد ناشی از کمردرد نیز، فیزیوتراپ به سراغ آموزش ورزش ها و حرکات افزایش انعطاف پذیری خواهد رفت. قوی تر شدن عضلات کمر و عضلات شکم علاوه بر بهبود فرم بدنی احتمال وارد شدن به عضلات کمر و تاندون ها را کاهش داده و در نتیجه احتمال اینکه فرد دچار کمردرد شود کمتر خواهد شد. استفاده منظم از این حرکات ورزشی و تکنیک ها در طول روز از جمله مواردی است که از بازگشت مجدد درد کمر جلوگیری خواهد کرد.
عمل جراحی برای درمان کمردرد
عده کمی از افراد مبتلا به کمردرد برای درمان این عارضه نیاز به عمل جراحی خواهند داشت. اگر دچار دردهای غیر مرتبطی می شوید که به پاها کشیده شده و با ضعف پیشرونده عضلات نشای از فشار به عصب ها همراه است، عمل جراحی یکی از گزینه های درمانی مناسب برای شما خواهد بود. در غیر این صورت، جراحی معمولاً برای اصلاح مشکلات ساختاری و استخوانی مثل انحراف ستون فقرات یا بیرون زدگی دیسکی که نسبت به دیگر درمان ها پاسخگو نیست، مورد استفاده قرار می گیرد.
درمان های جایگزین کمردرد
اگر به هر دلیلی تمایل به انجام درمان های گفته شده در قسمت های قبلی نداشته باشید، شیوه های درمانی دیگری نیز وجود دارد که می توانید از آن ها برای بهبود کمردرد خود بهره ببرید. اما در هر صورت قبل از امتحان هرکدام از شیوه های درمانی حتماً با پزشک خود در این مورد مشورت کنید.
- کایروپراکتیک یا درمان دستی. در این شیوه با دستکاری ستون فقرات، تاندون ها و رباط ها سعی در بهبود و درمان مشکلات استخوانی موجود خواهند داشت.
- طب سوزنی. پزشک در این شیوه درمانی از سوزن های استیل ضد زنگ برای فرو کردن در نقاط مختلف بدن استفاده خواهد کرد. این درمان می تواند تا حدی به کاهش کمردرد کمک کند.
- تحریک عصب الکتریکی از طریق پوست (TENS). در این شیوه درمانی از یک دستگاه دارای باتری برای ارسال تکانه های الکتریکی به ناحیه دردناک استفاده خواهد شد. مطالعات نشان داده است که استفاده از این شیوه درمانی همراه با دیگر شیوه های درمانی کمردرد می تواند اثربخشی TENS را تا حد قابل توجهی افزایش دهد.
- ماساژ. اگر کمردرد به وجود آمده ناشی از گرفتگی عضلات یا فشار بیش از حد بر روی عضلات فرد باشد. ماساژ می تواند تا حد زیادی به بهبود گرفتگی ها و کاهش درد ناشی از کمردرد کمک کند.
- یوگا. این رشته ورزشی دارای تنوع بسیار زیادی بوده و شامل وضعیت های بدنی، تمرینات تنفسی و تکنیک های آرام سازی بدن می شود. حرکات کششی و قدرتی در یوگا به بهبود وضعیت بدنی و افزایش قدرت عضلانی کمک کرده و در نتیجه می تواند باعث کاهش کمردرد شود.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
بهتر است قبل از حضور در مطب موارد زیر را آماده کنید:
- لیستی از تمامی علائم و نشانه های بیماری را تهیه کنید. همه نشانه های مربوط و غیر مربوط به بیماری خود را یادداشت کرده و همراه خود داشته باشید.
- اطلاعات مهم شخصی را یادداشت کنید. بهتر است استرس ها و تغییرات اخیری که در زندگی تان افتاده است را یادداشت کنید.
- لیستی از تمامی داروهای مصرفی خود تهیه کنید. نام تمامی داروها، مکمل ها و ویتامین های که مصرف می کنید را همراه با میزان مصرف خود یادداشت کنید.
- دوست یا یکی از اعضای خانواده خود را همراه ببرید. گاهی اوقاتت به خاطر سپردن تمامی موارد و اطلاعاتی که پزشک در اختیارتان قرار می دهد، کار دشواری است. در نتیجه بردن همراه به یادآوری اطلاعات مهم و نکات کمک زیادی خواهد کرد.
- سؤالات خود را یادداشت کنید. تمامی سؤالات مربوط و غیر مربوطی که به ذهنتان رسیده و قصد پرسیدن آن ها از پزشک را دارید را یادداشت کرده و همراه خود به مطب ببرید.
سوالات بیمار از پزشک
در مورد کمردرد بهتر است سؤالات زیر را در حین معاینه پزشک مطرح کنید:
- علت اصلی بروز این کمردردها چیست؟
- تا چه مدت نیاز به درمان خواهم داشت؟
- کدام شیوه درمانی را توصیه می کنید؟
- برای جلوگیری از بازگشت کمردرد چه پیشنهادی دارید؟
- آیا نیاز به انجام آزمایش های تشخیصی خاصی خواهم داشت؟
- در صورت تجویز دارو، آیا مصرف این داروها عوارض جانبی به همراه خواهد داشت؟
- دچار بیماری های دیگری هستم. چگونه می توانم به بهترین شکل این بیماری ها را در کنار هم مدیریت کنم؟
- چه اقدامات خود مراقبتی و درمان های خانگی وجود دارد که بهتر است آن ها را امتحان کنم؟
سوالات پزشک
در حین معاینه، پزشک ممکن است برای تشخیص دقیق تر علت کمردرد سؤالات زیر را مطرح کند:
- از چه زمانی کمردرد شما شروع شد؟
- آیا تا کنون دچار آسیب دیدگی از ناحیه کمر شده اید؟
- آیا درد کمر شما دائمی بوده یا به صورت موقت بروز پیدا می کند؟
- آیا درد ناشی از کمر درد بر روی عملکرد شما تأثیری گذاشته است؟ تا چه میزان؟
- آیا در کنار کمردرد دچار علائم و نشانه های دیگری نیز شده اید؟
- در طول روز کارهای بدنی سنگین انجام می دهید؟
- در طول روز چه میزان احساس افسردگی یا اضطراب دارید؟
- تا این لحظه چه شیوه های درمانی و خود مراقبتی هایی را برای درمان کمردرد خود امتحان کرده اید؟ آیا کمکی به بهبود کمردرد شما کرده است؟
نتیجه گیری
کمردرد ممکن است به صورت ناگهانی بعد از بلند کردن وزنه سنگین یا افتادن ظاهر شده و قبل از شش هفته بهبود یابد که به آن حاد گفته می شود. از طرف دیگر کمردردی که بیش از سه هفته ماندگار باشد مزمن نامیده می شود. دقت داشته باشید که احتمال بروز کمردرد مزمن بسیار کمتر از کمردرد حاد است. بیشتر کمردردهای حاد بعد از گذشت چند هفته و با استفاده از مراقبت ها و درمان های خانگی بهبود خواهد یافت. با این حال این عارضه ممکن است برای افراد مختلف متفاوت بوده و گاهی اوقات تبدیل به یک مشکل پیچیده شود. برای کمردردهای حاد استفاده از مسکن های بدون نیاز به نسخه و استفاده از کمپرس گرم ممکن است تمام چیزهایی باشد که به آن نیاز داشته باشید. اما استراحت در رتختخواب در چنین مواردی توصیه نمی شود.
آخرین دیدگاه‌ها