هماتوم

هماتوم به طور کلی به عنوان مجموعه ای از خون در خارج رگ های خونی تعریف می شود. آن ها به طور معمول، در اثر آسیب به دیواره رگ خونی بوجود می آید و خون از رگ خونی به بافت های اطراف منتقل می شود. این اختلال می تواند ناشی از صدمه به هر نوع رگ خونی (شریان، ورید یا مویرگ کوچک) باشد. معمولاً هماتوم به عنوان نوعی خون ریزی توصیف می شود که کم و بیش لخته شده باشد، اما خون ریزی فرایندی فعال و مداوم است. هماتوم یک مشکل شایع است که در نتیجه صدمه به یکی از رگ های خونی بزرگتر در بدن ایجاد می شود. بیشتر افراد در برخی از نقطه های زندگی دچار هماتوم می شوند. هماتوم می تواند مانند کبودی به نظر برسد، اما کبودی ها به دلیل آسیب رساندن به رگ های خونی کوچک به جای بزرگ بودن ایجاد می شوند.

این اختلال ممکن است در هر رگ خونی، از جمله رگ ها، شریان ها و مویرگ ها رخ دهد. محل آن می تواند ماهیت آن را تغییر دهد. این اختلال یك مشكل بسیار شایع است كه بسیاری از افراد با آن روبرو می شوند.

انواع hematoma

hematoma را می توان در زیر پوست یا ناخن ها به عنوان هماتوم های مورب در اندازه های مختلف مشاهده کرد.hematoma پوستی را می توان آلودگی نیز نامید. آن ها همچنین می تواند در اعماق بدن اتفاق بیفتد که ممکن است قابل مشاهده نباشد. هماتوم ممکن است گاهی اوقات توده ای را تشکیل دهد که قابل احساس هستند. گاهی اوقات آن ها بر اساس موقعیتشان نامگذاری می شوند.

برخی از نمونه های آن عبارتند از:

• زیر جلدی در زیر ناخن
• هماتوم طحال در طحال
• هماتوم کبدی درون کبد
• گوش یا حفره در بین غضروف گوش و پوست پوشاننده
• subdural بین بافت مغز و پوشش داخلی مغز رخ می دهد.
• داخل شکمی، صفاقی و یا بعد از عمل در داخل حفره شکم
• اپیدورال داخل جمجمه در بین جمجمه و پوشش بیرونی مغز
• اپیدورال ستون فقرات در بین مهره های نخاعی و پوشش بیرونی نخاع

با حذف بقایای خون و ترمیم دیواره رگ های خونی توسط مکانیسم های ترمیم بدن، بیشتر هماتوم ها با گذشت زمان بطور خودبخود برطرف می شوند. در موارد دیگر براساس علائم یا محل آن ها، با جراحی و یا تخلیه خون از بین می رود.

تشخیص افتراقی hematoma و کبودی

در مقابل هماتوم، کبودی ها جدی نیستند، معمولاً قبل از محو شدن کاملاً روشن یا زرد می شوند. تغییر رنگ و حساسیت به پوست در منطقه آسیب دیده باعث می شود تا مردم باور کنند که هماتوم و کبودی یکسان است. هنگامی که خون از رگ های خونی کوچکتر نشت می شود، کبودی ایجاد می شود و باعث می شود لکه بنفش، آبی یا تاریکی روی پوست ظاهر شود. کبودی هنگام بهبودی تغییر می رنگ داده و معمولاً قبل از محو شدن کاملاً روشن یا زرد می شود. کبودی ها به طور کلی جدی نیستند. در مقابل، هماتوم نشتی از رگ خونی بزرگتر است. علامتی که می گذارد ممکن است به رنگ آبی تیره یا سیاه باشد، اما همچنین می تواند باعث قرمزی قابل توجهی شود. صدمات شدیدتر باعث ایجاد آن ها می شود که ممکن است جدی باشد و نیاز به معالجه پزشکی دارد.

بیشتر کبودی ها بدون نیاز به درمان به خودی خود بهبود می یابند. کبودی شدید به ندرت رخ می دهد ، اما ممکن است به بافت های داخلی یا اندام آسیب برساند و برای جلوگیری از عفونت نیاز به درمان دارد. ممکن است برخی از افراد مستعد ابتلا به کبودی باشند، از جمله افرادی که کم خونی یا کمبود ویتامین دارند و افرادی که رقیق کننده خون مصرف می کنند.

علتhematoma

شایع ترین علت ایجاد هماتوم آسیب یا تروما در رگ های خونی است که می تواند در نتیجه هرگونه آسیب به رگ های خونی اتفاق بیفتد و عملکرد دیواره رگ های خونی را مختل کند. حتی کمترین آسیب رگ های خونی می تواند منجر به هماتوم شود. به عنوان مثال، یک هماتوم در زیر ناخن به سادگی می تواند از ترومای جزئی به ناخن یا از سکته مغزی رخ دهد.

تروما شدید می تواند باعث هماتوم شدیدتری شود. سقوط از ارتفاع یا تصادف وسیله نقلیه موتوری می تواند باعث خون ریزی قابل ملاحظه ای در زیر پوست یا داخل حفره های بدن (قفسه سینه یا شکم) شود.

سایر انواع آسیب بافتی که باعث ایجاد هماتوم می شود ناشی از جراحی، روش های تهاجمی پزشکی یا دندانپزشکی (به عنوان مثال بیوپسی، برش، کاتتریزاسیون قلبی) و تزریق داروها (به عنوان مثال انسولین، رقیق کننده خون، واکسن) می باشد. از آنجا که این روش ها به بافت های اطراف و رگ های خونی آسیب می رسانند، اغلب هماتوم ها ممکن است در اطراف محل عمل جراحی ایجاد شوند. گاهی اوقات، ممکن است یک هماتوم به صورت خودبخود اتفاق بیفتد و هیچ علتی قابل شناسایی نداشته باشد.

داروها و خطر هماتوم

برخی داروهای رقیق کننده خون می تواند خطر ایجاد هماتوم را افزایش دهد. افرادی که داروهایی مانند وارفارین، Plavix کلوپیدوگرل، آسپیرین، یا محصولات حاوی آسپرین مصرف می کنند ممکن است هماتوما بسیار ساده تر را تجربه کنند.. این داروها توانایی لخته شدن خون را مختل می کنند و در این صورت آسیب جزئی به رگ های خونی باعث ایجاد هماتوم می شود.

سایر داروهای معمول و مکمل هایی که ممکن است تمایل به خون ریزی را در بدن افزایش دهند، عبارتند از:

• ویتامین E
• جینکو بیلوبا
• مکمل های سیر
• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یا NSAID هایی مانند ایبوپروفن

همچنین شرایط پزشکی خاصی وجود دارد که ممکن است خطر دیگری برای بروز این عارضه ایجاد کند.

افراد با شرایط زیر به طور بالقوه در معرض خطر بیشتری برای هماتوما قرار دارند:

• سرطان خون
• بیمارهای مزمن کبدی
• استفاده بیش از حد از الکل
• تعداد پلاکت پایین (ترومبوسیتوپنی)
• اختلالات خونی (مانند هموفیلی و بیماری فون ویلبراند)

علائم هماتوم

• علائم یک هماتوما به اندازه و محل آن بستگی دارد.
• درد، تورم، قرمزی و هماتوم مبهم از علائم رایج این عارضه می باشند.

برخی از علائم اختصاصی وابسته به محل هماتوم، عبارتند از:

• علائم نوع طحال، کبدی یا صفاقی مانند درد شکم، درد پهلو
• علائم اپیدورال مانند کمردرد، ضعف، بی اختیاری ادرار و یا مدفوع
• علائم هماتوما زیر جلدی، از جمله درد ناخن، ضعف ناخن، از بین رفتن ناخن
• علائم هماتوم subdural که عبارتند از سردرد، مشکلات عصبی (ضعف در یک طرف بدن، مشکل در صحبت کردن، افتادن)، گیجی، تشنج

بعضی اوقات، این بیماری هیچ علائم خاصی ندارد در حالی که ممکن است یک هماتوم شدید در بدن رخ داده باشد. به عنوان مثال، خون ریزی داخل حفره شکم، می تواند قبل از ایجاد هرگونه علائمی بسیار انتشار پیدا کرده باشد. از طرف دیگر، یک هماتوم کوچک در زیر ناخن می تواند درد زیادی را ایجاد کند، زیرا خون به فضای بسیار تنگ در زیر بستر ناخن جمع می شود و باعث التهاب و سوزش ناخن و پوست اطراف و درد و تورم می شود. بسته به موقعیت هماتوم، گاهی اوقات توده های در محل خون ریزی احساس می شوند.

مراجعه به پزشک

اگر علائم بروز هماتوم در پوست، شدید یا اندازه آن همچنان در حال بزرگ شدن باشد، ممکن است نیاز به ارزیابی و مراجعه به پزشک داشته باشد. به عنوان مثال، هماتوم در مغز (subdural) یا اپیدورال به خصوص اگر با مشکلات عصبی همراه باشد، نیاز به درمان سریع و جراحی دارد. پزشکانی که به طور معمول بیماران مبتلا به این عارضه را درمان می کنند، پزشکان اورژانس، جراحان مغز و اعصاب و پزشکان داخلی هستند.

تشخیص هماتوم

تشخیص این بیماری شامل معاینه جسمی به همراه بررسی تاریخچه پزشکی جامع بیمار است. به طور کلی، آزمایش خون خاصی برای تشخیص آن وجود ندارد. اما بسته به شرایط، آزمایشات می تواند شامل شمارش کامل خون (CBC)، و پانل متابولیک و آزمایش های کبدی باشد.

برای تشخیص هماتوم در بدن اغلب مطالعات تصویربرداری زیر انجام می گیرد:

• توموگرافی کامپیوتری سر (CT) که می تواند برای تایید و یا تشخیص هماتوم زیر جلدی مفید می باشد.
• CT شکم آزمایش خوبی برایت شخیص هماتوما در حفره شکمی (داخل شکمی، کبدی، طحال، رتوپروتئون، صفاقی) می باشد.
• تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) در تشخیص نوع اپیدورال نسبت به سی تی اسکن قابل اطمینان تر است.

درمان هماتوم

درمان این عارضه به محل، علائم و وضعیت بالینی بیماری بستگی دارد. برخی از این افراد ممکن است به هیچ وجه نیاز به درمان نداشته باشند، در حالی که برخی دیگر نیاز به درمان فوری دارند. از طرف دیگر، هماتومای علامت دار یا آن هایی که در مکان های خاصی قرار دارند، گاهی اوقات نیاز به معالجه پزشکی یا جراحی دارند.

جراحی یک روش متداول برای درمان برخی از هماتوم ها است. وجود علائم و محل هماتوم به طور کلی بیانگر این است که چه نوع رویه ای برای درمان این بیماری لازم است و در چه زمانی درمان باید انجام شود. به عنوان مثال، یک هماتوم subdural منجر به علائمی مانند سردرد، ضعف یا سردرگمی ممکن است نیاز به درمان فوری توسط یک جراح مغز و اعصاب داشته باشد. برعکس، یک هماتوم زیر جلدی عاری از علائم و مزمن ممکن است نیاز به درمان نداشته باشد. یک هماتوم زیر ناخن با ناراحتی شدید قابل تخلیه است تا خون از فضای بین ناخن و بافت زیرین تخلیه شود.

اگر علت اصلی یا عامل مؤثر در بروز خون ریزی تاثیر داشته باشد، اصلاح یا درمان علت اصلی نیز می تواند در درمان این بیماری تاثیر مثبتی داشته باشد. به عنوان مثال، اگر فرد مبتلا به هماتوما مصرف کننده داروی رقیق کننده خون باشد، پزشک بسته به وضعیت فردی ممکن است قطع دارو و یا جایگزین کردن آن را پیشنهاد کند.

سبک زندگی و درمان خانگی هماتوم

از روش های درمانی ساده در خانه می توان برای درمان هماتوم های سطحی (زیر پوست) استفاده کرد. بیشتر آسیب ها و هماتوم ها را می توان با استراحت، استفاده از کیسه های آب سرده وفشرده سازی، بالا نگه داشتن ناحیه آسیب دیده درمان کرد. درمان خانگی این بیماری به اختصار RICE نامیده می شود که این اقدامات معمولاً به کاهش التهاب و تسکین علائم بیماری کمک می کنند.

• Rest، استراحت کافی
• I استفاده از یخ یا بسته سرد به مدت 20 دقیقه و 4 تا 8 بار در روز
• C فشرده سازی با استفاده از باندهای الاستیک و جوراب های واریس
• Elevate بالا بردن ناحیه زخمی بالاتر از سطح قلب

حتی اگر هیچ علت خاصی برای درمان آن وجود نداشته باشد، ممکن است بیمار برای مدیریت علائم مرتبط با این بیماری نیاز به دارو داشته باشد. به عنوان مثال، درد ناشی از هماتوم با داروهای ضد درد مانند استامینوفن (تایلنول) قابل درمان است.

پیگیری هماتوم

محل هماتوم، علائم و اندازه آن از عوامل اصلی تعیین کننده پیگیری مناسب هماتوم است. به عنوان مثال، یک هماتوم در اندازه کوچک و بدون علامت ممکن است برای انجام پیگیری نیاز به اسکن  CT هر چند ماه یکبار نیاز داشته باشد.

پیشگیری هماتوم

پیشگیری از هماتوما به طور کامل امکان پذیر نیست، اما در موارد خاص می توان از بروز آن پیشگیری کرد.

در افراد، به ویژه سالمندان، که داروهای رقیق کننده خون یا داروهای ضد پلاکت (آسپیرین ) مصرف می کنند، سقوط یکی از علل عمده تروما و تشکیل این عارضه است. سقوط می تواند باعث ایجاد هماتوم در پاها، قفسه سینه یا مغز شده و در بعضی مواقع منجر به بیماری یا مرگ شود. بنابراین، اقدامات برای جلوگیری از سقوط در این افراد می تواند از بروز هماتوم جلوگیری کند. کودکان به ویژه، خردسالان به دلیل افتادن و صدمات جزئی در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. هماتوما که ناشی از تروما و کار سنگین بدنی یا ورزش های رقابتی است، کمتر قابل پیشگیری می باشند.

پیش آگهی هماتوم

به طور کلی، پیش آگهی این بیماری مطلوب است و در بیشتر مواقع آن ها منجر به بیماری جدی یا خطرناک نمی شوند. محل وجود هماتوم در پیش آگهی آن نقش دارد.