شایع ترین علت سرفه به نوع آن بستگی دارد. انواع سرفه بسته به مدت زمان بروز آن به سه دسته تقسیم می شود. سرفه صرفاً یک دفع ناگهانی هوا است که به معنای پاک کردن یک ماده تحریک کننده، انسداد، میکروارگانیسم یا مایعات از مجاری تنفسی است. سرفه می تواند انعکاسی (خودکار) یا القا شود (کاری که عمداً انجام می دهید). در حالی که سرفه رایج ترین دلیل مراجعه افراد به پزشک مراقبت های اولیه است، علت سرفه می تواند از سرماخوردگی یا آنفولانزا گرفته تا آلرژی، بیماری ریوی یا حتی ریفلاکس اسید بسیار متفاوت باشد.
اگرچه سرفه می تواند نشانه ای از یک بیماری جدی باشد، اما بیشتر اوقات، بدون نیاز به مراقبت پزشکی خود به خود برطرف می شود.
واقعیت هایی در مورد سرفه
- مجموعه علل متنوعی برای ایجاد سرفه وجود دارد.
- برخی از انواع سرفه ها ،فقط در شب اتفاق میفتد.
- درمان های خانگی می توانند اکثر سرفه ها را تسکین دهند.
- برخی میکروب ها می توانند از طریق سرفه از فردی به فرد دیگر منتقل شوند.
- اگر تشخیص دلیل ایجاد سرفه دشوار باشد، انجام رادیوگرافی از قفسه سینه ممکن است لازم باشد.
مراحل انجام سرفه
- استنشاق (نفس کشیدن)
- افزایش فشار در گلو و ریه ها با بسته شدن تارهای صوتی.
- با باز شدن تارهای صوتی، خروج سریع هوا باعث می شود صدای سرفه ایجاد شود.
اگر کسی زیاد و به صورت مزمن سرفه کند، می تواند نشانه یک بیماری باشد. بسیاری از سرفه ها به دلیل بیماری های عفونی مانند سرماخوردگی ایجاد می شوند، اما دلایل غیر عفونی نیز وجود دارد. ما در بخش بعدی به برخی از دلایل بالقوه ایجاد سرفه می پردازیم.
شایع ترین علل سرفه کدامند؟
بیشتر سرفه ها به دلیل تاثیرات ویروس ها بر بدن، ایجاد می شوند و بدون انجام درمان خاصی، برطرف خواهند شد. اگرچه بروز سرفه های زیر حاد، حاد و مزمن علت های یکسانی دارد اما مدت زمانی که سرفه می کنید اغلب نشان دهنده علت اصلی سرفه است.
| نوع سرفه | مدت زمان سرفه |
| سرفه حاد | کمتر از سه هفته |
| سرفه زیر حاد | سه تا هشت هفته |
| سرفه مزمن | بیش از هشت هفته |
سرفه حاد
به طور کلی، سرفه حاد، علامت عفونت در حال رشد سریع یا تشدید حاد یک بیماری مزمن است.
شایعترین دلایل سرفه حاد
- آنفلوانزا
- برونشیت حاد
- سیاه سرفه
- سرماخوردگی
- بیماری ریفلاکس معده (GERD)
- نارسایی حاد قلب همراه با احتقان
- تشدید بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD)
- عفونت دستگاه تنفسی فوقانی شامل سینوزیت، فارنژیت و اپی گلوتیت
- سندرم سرفه در راه هوایی فوقانی، اغلب مربوط به رینیت آلرژیک یا رینیت غیر آلرژیک
سایر نشانه های علت سرفه شامل سن فرد، مرطوب یا خشک بودن سرفه، زمان سرفه (روز / شب) و علائم همراه است.
به عنوان مثال سیاه سرفه تمایل به تأثیر بر روی نوزادان دارد و سرفه خشک و مشخصی است. در مقابل، COPD عمدتا بزرگسالان را مبتلا می کند و دارای سرفه مثبتی با ضخامت زیاد مخاط است. وجود تب، لرز و دردهای عضلانی می تواند به تشخیص علل عفونی از موارد غیر عفونی کمک کند.
این سرنخ ها می توانند در تشخیص علت اصلی سرفه موثر باشند. سابقه پزشکی دقیق (شامل سابقه استعمال دخانیات، سابقه خانوادگی، مصرف دارو و عفونت های تنفسی قبلی) نیز حیاتی است.
سرفه تحت حاد
سرفه تحت حاد طبقه بندی “حد وسط” است که به جدا کردن دلایل سرفه حاد از دلایل سرفه مزمن کمک می کند. غالباً، سرفه زیر حاد نتیجه عفونت دستگاه تنفسی فوقانی است که به راحتی انتشار پیدا کرده است.
برای سرفه ای که بین سه تا هشت هفته طول می کشد، شایع ترین دلایل این موارد عبارتند از:
- آسم
- سینوزیت باکتریایی
- سرفه بعد از عفونت (معمولاً ویروسی)
تشخیص سرفه زیر حاد مشابه سرفه حاد است و شامل معاینه فیزیکی و بررسی سابقه پزشکی شما می باشد. اگر مشکوک به آسم باشید، ممکن است آزمایش برونکوپرووکشن تجویز شود.
سرفه های پس از عفونت و سینوزیت خفیف باکتریایی اغلب بدون درمان خود به خود برطرف می شوند. به دلیل عدم وجود علائم شدید، برخی از پزشکان یک ترکیب بدون آنتی هیستامین و ضد احتقان بدون نسخه کلاریتین-دی را برای یک هفته تجویز می کنند و در صورت عدم موفقیت، یک دوره آنتی بیوتیک خوراکی را امتحان کنید.
سرفه مزمن
سرفه مزمن سرفه ای است که بیش از هشت هفته طول بکشد اما گاهی ممکن است سالها ادامه یابد.
هفت علت شایع علت مزمن، عبارتند از:
- آسم
- برونشیت مزمن ناشی از سیگار کشیدن
- برونشیت ائوزینوفیلی غیرآسم (NAEB)
- GERD (خصوصاً شکلی که به آن ریفلاکس معده گفته می شود).
- سندرم سرفه در راه هوایی فوقانی (به ویژه در افرادی که دارای سیستم ایمنی به خطر افتاده)
- برونشکتازی (گسترش مجاری تنفسی ناشی از شرایط بیشماری از جمله COPD، سیاه سرفه، اچ آی وی، بیماری التهابی روده و بیماری های خودایمنی)
- استفاده از مهارکننده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین (ACE) مانند لیزینوپریل و داروهای مشابه با “-پریل
علل کمتر رایج سرفه مزمن عبارتند از:
- سل
- نارسایی حاد قلب چپ
- متاستاز سرطان (انتشار سرطان) به ریه ها
- سرفه روان زا (سرفه ای عادی از ریشه روانشناختی)
- سرطان برونکوژنیک (سرطان در درجه اول بر مجاری تنفسی ریه تأثیر می گذارد).
- سارکوئیدوز (یک بیماری التهابی است که باعث ایجاد توده های گرانولی در ریه ها و سایر اندام ها می شود).
- اختلال در حلق، که در آن عبور از دهان و لوله خراب عملکرد نادرست، اجازه می دهد مواد غذایی و سایر مواد وارد ریه ها
از آنجا که علل سرفه مزمن بسیار متنوع است، معمولاً انجام آزمایشات آزمایشگاهی و تصویربرداری مورد نیاز است. در بعضی موارد، پزشک ممکن است به شما توصیه کند از مصرف برخی داروها یا مواد تحریک کننده خودداری کنید تا ببینید آیا سرفه برطرف می شود یا خیر. با مهارکننده های ACE – داروهایی که بیشتر برای کنترل فشار خون بالا استفاده می شوند – ممکن است چهار هفته طول بکشد تا سرفه کاملا برطرف شود.
موارد شدید یا مقاوم در برابر درمان ممکن است لازم باشد برای تحقیقات بیشتر به متخصص ریه یا آلرژی ارجاع شود.
ژنتیک
اگرچه معمولاً ژنتیک در بررسی سرفه در نظر گرفته نمی شود، اما اختلالات ژنتیکی خاصی وجود دارد که با سرفه مشخص می شوند. اینها به جای نقص جسمی منجر به نقص عصبی می شوند که منجر به اختلال عملکرد حلق و دیسفاژی (مشکل در بلع) می شود.
یکی از این شرایط به نام دیستروفی عضلانی حلق و حلق (OPMD) شناخته می شود که به طور معمول با علائم پس از 40 سالگی بروز می کند. علاوه بر افتادگی چشم، OPMD می تواند باعث ضعف عضلات گلو شود و منجر به سرفه مزمن و خفگی شود. این یک اختلال پیشرونده نادر است که در نهایت بر راه رفتن و عملکرد شناختی تأثیر می گذارد.
نوروپاتی حسی ارثی اتوزومی غالب (ADHSN) یکی دیگر از اختلالات ارثی نادر است که با سرفه مزمن و ریفلاکس مشخص می شود. صدای گرفتگی صدا، پاکسازی مداوم گلو و از دست دادن شنوایی (ناشی از فشار مداوم در مجرای گوش خارجی) از ویژگی های مشترک است. اعتقاد بر این است که ADHSN با جهش ژنی در کروموزوم 3p22-p24 مرتبط است.
چه عواملی خطر بروز سرفه را افزایش می دهد؟
هر ماده استنشاقی که باعث تحریک یا انسداد مجاری تنفسی شود، می تواند رفلکس سرفه را تحریک کند. قرار گرفتن مداوم در معرض این مواد می تواند منجر به وضعیتی شود که تحت عنوان حساسیت به سرفه شناخته می شود و در آن به طور غیر طبیعی به مواد استنشاق شده حساس می شوید. این مربوط به تغییراتی در ساقه مغز است که سیگنالهای عصبی القا کننده سرفه را تقویت می کند.
در حالی که سیگار کشیدن یکی از علل شایع است و یک عامل سبک زندگی است که می توانید به راحتی تغییر دهید اما تحریک کننده های دیگری نیز وجود دارند که به همان اندازه تأثیرگذار هستند.
مطالعات انجام شده بر روی پستانداران نشان داده است که دود سیگار تحریک پذیری سلولهای عصبی در ساقه مغز را افزایش می دهد و باعث ایجاد انعکاس ناگهانی سرفه می شود. قرار گرفتن در معرض مداوم فقط این اثر را افزایش می دهد.
عوامل خطر خاصی وجود دارد که می تواند خطر ابتلا به حساسیت به سرفه و همراه با آن طول مدت یا شدت سرفه را افزایش دهد. آنها عبارتند از:
- آلودگی هوا
- آسم کنترل نشده
- آلرژی (به ویژه آلرژی فصلی)
- سیگار کشیدن (از جمله دود سیگار)
- بخارات صنعتی، دود، گرد و غبار و مواد شیمیایی موجود در هوا
اجتناب می تواند کمک زیادی به کاهش بروز، دفعات و در بعضی موارد از شدت سرفه کند.
سرفه های مزمن در کودکان اغلب به دلیل آسم ایجاد می شوند، اما ممکن است در مواردی مانند استفاده از قطره های بینی یا GERD نیز باشند.
همچنین به ندرت، سرفه مزمن در بزرگسالان می تواند ناشی از سل، عفونت های قارچی ریه و یا سرطان ریه باشد.
در سرفه چه زمانی با پزشک مشورت کنیم؟
اگر سرفه شما شدید و مزمن باشد،باید با پزشک تماس بگیرید. همچنین اگر سرفه به مدت 3 هفته، بدون بهبودی ادامه داشته باشد، باید مشورت با پزشک انجام گیرد.
در اکثر موارد، هیچ دلیل یا بیماری جدی زمینه ای در مورد سرفه وجود ندارد، اما در موارد نادر، سرفه طولانی مدت می تواند نشانه ای از مواردی باشد که به درمان نیاز دارند، مانند سرطان ریه یا نارسایی قلبی.
دلایل دیگر مراجعه به پزشک عبارتند از:
- سرفه شدید
- کاهش وزن
- مشکلات تنفسی
- مشکل در بلعیدن
- تب طولانی مدت
- تغییرات در صدا
- درد قفسه سینه
- سرفه با خلط خونی
- بدتر شدن وضعیت سرفهظظ
- ایجاد تورم یا توده هایی در ناحیه گردن
علت سرفه چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر پزشک تشخیص دهد که سرفه شما ناشی از سرماخوردگی یا آنفولانزا است، توصیه عمومی این خواهد بود که، استراحت کنید، مایعات زیادی بنوشید و اجازه دهید روند بهبودی تان به شکل طبیعی ادامه پیدا کند. در اکثر موارد، چنین سرفه هایی پس از 1-2 هفته برطرف می شوند. اما سرفه های ناشی از عفونت ویروسی که بیش از دو هفته ادامه داشته باشند احتمالاً نیاز به مراقبت پزشکی دارد. پزشک معالجتان ممکن است برخی آزمایش های تشخیصی، مانند عکس برداری از قفسه سینه را انجام دهد.
نمونه برداری از خلط که برای تجزیه و تحلیل و بررسی به آزمایشگاه ارسال می شود تا مشخص شود که چه چیزی باعث ایجاد عفونت و سرفه شده است. احتمال دارد اسپیرومتری برای بررسی ابتلا به آسم و سایر بیماری های تنفسی انجام شود. در صورت تشخیص آسم، ممکن است داروی ضد آسم برای بیمار تجویز شود. گاهی اوقات، پزشک عمومی می تواند بیمار را برای ادامه روند تشخیص و درمان به متخصص ریه یا متخصص گوش، بینی و گلو ارجاع دهد.
سرفه چگونه درمان می شود؟
- عسل در برخی موارد می تواند سرفه را تسکین دهد.
- اگر دارو های مهارکننده ACEمصرف می کنید، با توجه به اینکه سرفه مزمن از عوارض ان است احتمالا پزشکتان از شما بخواهد مصرف آن را قطع کنید و داروی بی عارضه تری را جایگزین کند.
- کدئین، دکسترومتورفان و سایر داروهای سرکوب کننده سرفه اغلب توسط افراد مبتلا، برای رفع سرفه، استفاده می شود. با این حال بررسی های دقیقی در مورد داروهای رفع کننده سرفه و میزان واقعی تاثیر آنها برای کاهش علائم انجام نشده است.
درمان های خانگی سرفه کدامند؟
گاهی اوقات استفاده از چای لیمو و عسل، به همان اندازه داروهای بدون نسخه ای که می توان از داروخانه ها تهیه کرد، می تواند تاثیر خوبی بر روند بهبودی افراد بگذارد.عسل باعث کاهش تحریک گلو شده و در نتیجه باعث کاهش تعداد سرفه ها می شود.
برای خردسالان، بهتر است قبل از مصرف داروی ضد سرفه از داروخانه ها با پزشک معالجتان مشورت کنید. برخی از مواد موجود در داروهای ضد سرفه، مانند کدئین می تواند برای خردسالان خطرناک باشد. هیچ بررسی دقیقی مبنی بر اینکه داروهای ضد سرفه به درمان خردسالان کمک می کنند وجود ندارد و در مواردی به دلیل عوارض جانبی می توانند خطرناک هم باشند. همچنین می توان از داروهای سرکوب کننده سرفه، مانند کلکودین، دکسترومتورفان و آنتی هیستامین ها استفاده کرد.
استفاده از اکسپکتورانت ها یا خلط آور ها
این داروها، باعث ترشح خلط و سایر مواد خارجی از نای، برونش ها و ریه ها می شوند. از این داروها به عنوان مثال، می توان به گایافنسین اشاره کرد. مواد خلط آور و محرک سرفه را می توان بدون نسخه ی پزشک از داروخانه ها تهیه نمود.
آخرین دیدگاه‌ها