ریه ها

ریه ها اندام های کیسه مانندی هستند که دقیقاً در زیر قفسه دنده و بالای دیافراگم و در دو طرف قلب قرار دارند. آن ها بخش مهمی از سیستم تنفسی می باشند. آن ها تقریباً مخروطی شکل با یک نقطه گرد در راس و یک پایه مسطح در انتها هستند. اگرچه ریه ها به صورت یک جفت می باشند، اما از نظر اندازه و شکل برابر نیستند. ریه راست کمی پهن تر اما کوتاه تر از ریه  چپ است تا جایی برای کبد فراهم شود. در عوض ریه چپ به خاطر قرار گیری قلب نسبت به ریه راست باریکتر است. به طور کلی، ریه چپ دارای وزن و ظرفیت کمتری نسبت به ریه راست است.

به طور معمول، ریه های مرد می تواند هوای بیشتری را نسبت به زن نگه دارد.

ریه ها مرکز سیستم تنفسی هستند. مهمترین کارکرد آن ها، گرفتن اکسیژن از محیط و انتقال آن به جریان خون است. این عضو حیاتی بر همه جنبه های بدن و سلامتی ما تأثیر می گذارند. بزرگسالان در هر دقیقه به طور معمول 15 تا 20 بار نفس می کشند که این رقم در حدود 20،000 تنفس در روز است. نوزادان سریع تر از بزرگسالان نفس می کشند. به عنوان مثال، میزان تنفس طبیعی نوزاد در هر دقیقه تقریبا 40 برابر است در حالی که میانگین میزان استراحت تنفس در بزرگسالان 12 تا 16 تنفس در دقیقه است.

ساختار ریه ها

ریه راست به سه بخش مختلف تقسیم می شود که لوب نامیده می شود. ریه چپ فقط دو لوب دارد. لوب ها از بافتی مانند اسفنج ساخته شده اند. این ها توسط دو غشا احاطه شده است، که غشاها به عنوان پلور ریوی شناخته می شوند. لایه داخلی مستقیماً سطح بیرونی ریه ها را احاطه و محافظت می کند و لایه بیرونی به دیواره داخلی قفس سینه متصل می شود. فضای بین این دو غشا از مایع پلور پر شده است. پلور ها، ریه ها را از دیواره سینه جدا می کند. هر نیمه ریه های چپ و راست غشای پلور مخصوص به خود را دارد. به همین دلیل است که وقتی یک ریه ها سوراخ می شود، دیگری هنوز هم می تواند کار کند.

عملکرد ریه ها

ریه ها مانند اسفنجی صورتی رنگ هستند زمانی که هوا را به داخل می کشند، باز می شوند. وقتی که دی اکسید کربن را دفع می کنند، آن ها فشرده می شوند. این ها ماهیچه هایی برای وارد و خارج کردن هوا ندارند. قفس دیافراگم و دنده اساساً کار پمپاژ آن ها را انجام می دهند.

هنگامی که فرد نفس می کشد، هوا به سمت گلو و به داخل نای می رود. نای به قسمت های کوچکتر موسوم به لوله های برونشی تقسیم می شود. لوله های برونش به داخل ریه ها می روند. لوله های برونش در زیر هر قسمت از ریه ها به زیر گروه های کوچک تر تقسیم می شوند. کوچکترین شاخه ها، برونشیول نامیده می شوند و هر برونشیول دارای کیسه هوایی است که آلوئول نیز نامیده می شود. حدود 480 میلیون آلوئول در انسان وجود دارد. آلوئول ها در دیواره های خود شبکه های مویرگی دارند. اکسیژن از طریق آلوئول ها، به مویرگ ها انتقال پیدا کرده و وارد جریان خون می شود. اکسیژن از طریق جریان خون وارد قلب و سپس در سراسر بدن به بافت ها و اندام ها منتقل می شود.

با ورود اکسیژن به جریان خون، دی اکسید کربن از خون به داخل آلوئول ها منتقل و از بدن دفع می شود. به این فرآیند تبادل گاز گفته می شود. هنگامی که فرد نفس کم عمق می کشد، دی اکسید کربن در بدن جمع می شود. این تجمع باعث خمیازه می شود.

سورفاکتانت ریوی

سلول های ویژه موجود در آلوئول ها ترکیبی را ایجاد می کنند که به عنوان سورفاکتانت ریوی شناخته می شود. این ترکیب از لیپیدها، پروتئین ها و کربوهیدرات ها تشکیل شده است.

سورفاکتانت ریوی تعدادی از کارکردهای مهم حیاتی را انجام می دهند، که عبارتند از:

• افزایش کارایی بهتر تنفس
• جلوگیری از تخریب آلوئول ها

هر آلوئول مانند کیسه پلاستیکی است که درون آن مرطوب می باشد.

اگر وجود سورفاکتانت نبود، کیسه به سمت داخل فرو می رود، و طرف های داخلی به هم می چسبند. سورفکتانت از فرو رفتن آلوئول ها جلوگیری می کند. قبل از تولد، تولید سورفاکتانت شروع نمی شود. به همین دلیل نوزادانی که زودرس به دنیا می آیند، در تنفس دچار مشکل می شوند که به آن سندرم دیسترس تنفسی نوزادان (RDS) گفته می شود.

آزمایش اسپیرومتری عملکرد ریه ها را اندازه گیری می کند.

سایر کارکردهای ریه ها

این سیستم نه تنها ما را قادر به نفس کشیدن و صحبت کردن می کنند بلکه از سیستم قلبی عروقی نیز حمایت و به حفظ pH بدن کمک می کنند. تنفس شناخته شده ترین نقش ریه ها است، اما آن ها عملکردهای مهم دیگری را نیز انجام می دهند.

برخی عملکرد های ریه ها عبارتند از:

فیلتر کردن خون. ریه ها لخته های کوچک خون را فیلتر می کنند.

محافظت در برابر عفونت. غشاهای خاصی در ریه ها وجود دارند که ایمونوگلوبولین A را ترشح می کنند. ایمونوگلوبولین A از ریه ها در برابر برخی عفونت ها محافظت می کند.

حفظ تعادل pH. دی اکسید کربن بیش از حد می تواند باعث اسیدی شدن خون شود. ریه ها در برابر افزایش pH و اسیدی شدن محیط سرعت تنفس را افزایش می دهند تا تعادل pH حفظ شود.

ترشح مخاطی. مخاطی که مسیرهای تنفسی را پوشش می دهند ذرات گرد و غبار و باکتری ها را جذب کرده و این ذرات را به سمت بالا حرکت می دهند تا توسط دستگاه گوارش از بین بروند.

ریه ها روش خاصی برای محافظت از خود دارند. Cilia یک پوشش مو مانندی (مژه ها) است که لوله‌های برونشی را محافظت می کند. موج مژگان به جلو و عقب باعث می شود مخاط به داخل گلو پخش شود. مخاط، ریه ها را تمیز می کند و آن ها را از گرد و غبار، میکروب ها و هر چیز ناخواسته دیگری که ممکن است وارد ریه ها شود، پاک می کند.

مخزن خون. ریه ها می توانند در هر لحظه مقدار زیادی خون را ذخیره کنند. این عملکرد برای مثال می تواند در هنگام ورزش مفید باشد. مقدار خون ریه ها می تواند از 500 تا 1000 میلی لیتر متغیر باشد. عملکرد ریه ها با قلب هماهنگی دارد و می توانند به عملکرد قلب کمک کنند.

بیماری های ریه ها و دستگاه تنفسی

بیماری های دستگاه تنفسی می توانند بر روی هر بخشی از سیستم تنفسی، از دستگاه تنفس فوقانی تا برونش ها و حتی  آلوئولها تأثیر بگذارند.

بیماری های التهابی ریه ها

 بیماری های التهابی ریه ها شامل موارد زیر است:

آسم

آسم شامل تنگی و تورم انسداد مجاری هوایی و تولید مخاط بیش از حد است. این باعث تنگی نفس و خس خس سینه می شود. آسم شایع ترین بیماری مزمن ریه ها است. آسم آلرژیک به طور معمول در کودکی شروع می شود. حملات آسم هنگامی اتفاق میفتد که مجاری هوایی سفت و باریک شود و جریان هوا را کند می کند. در این صورت ریه ها متورم و ملتهب می شوند.

بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD)

این بیماری به عنوان برونشیت مزمن یا آمفیزم نیز شناخته می شود. COPD با گذشت زمان بدتر می شود و ممکن است در اثر سیگار کشیدن، آلودگی هوا، مواد شیمیایی یا یک بیماری ژنتیکی ایجاد شود. COPD، معمولاً ناشی از آسیب هایی است که استعمال دخانیات به شش ها وارد می کند.

ذات الریه ها

ذات الریه ها عفونت قفسه سینه در اعماق برونشیول ها و آلوئول ها است. این بیماری باعث ایجاد چرک و خلط شده و ریه ها را متورم می کند، در نتیجه نفس کشیدن سخت می شود. ذات الریه ها می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد. کودکان خردسال، سالمند، افراد سیگاری و افرادی که بیمار هستند بیشتر در معرض خطر ابتلا یه این بیماری هستند.

سل

سل، یک عفونت باکتریایی است که از طریق قطرات هوا از سرفه و عطسه پخش می شود. سل می تواند جدی باشد و منجر به جای زخم ریه ها شود. همچنین ممکن است در بدن بدون ایجاد علائم باقی بماند و یا به قسمت های دیگر بدن انتشار یابد.

بیماری های حفره پلور

افیوژن پلور. غالباً به دلیل سرطان در حفره قفسه سینه یا در نزدیکی آن ایجاد می شود و باعث تجمع مایعات در حفره پلور خواهد شد. افیوژن پلور می تواند مربوط به نارسایی احتقانی قلب یا سیروز کبدی باشد. علل دیگر آن التهاب پلور است که ممکن است با عفونت بروز کند.

پنوموتوراکس. تجمع هوا در داخل حفره پلور به عنوان پنوموتوراکس گفته می شود که ریه ها را فشرده می کند و در صورت شدید بودن، باعث می شود که ریه ها مانند یک بادکنک خوابیده و از بین بروند. پنوموتوراکس می تواند ناشی از تروما باشد.

بیماری عروقی ریوی

بیماری های عروقی ریوی، بر روی عروقی که خون را از طریق ریه ها حمل می کنند تأثیر می گذارد.

انواع بیماری عروقی ریوی، عبارتند از:

آمبولی شریان ریوی. در آمبولی شریان ریوی یک لخته خون در جای دیگری از بدن تشکیل می شود و در جریان خون به قلب و سپس به ریه ها می رود. آمبولی شریان ریوی می تواند منجر به مرگ ناگهانی شود. به ندرت، آمبولی می تواند از چربی، مایع آمنیوتیک یا هوا تشکیل شود.

فشار خون شریانی ریوی. فشار خون شریانی ریوی در اثر افزایش فشار در عروق ریوی ایجاد می شود. بعضی اوقات دلایل این امر مشخص نیست.

ورم ریوی. ورم ریوی اغلب ناشی از نارسایی احتقانی قلب است.

خون ریزی ریوی. مویرگ های آسیب دیده و ملتهب می توانند خون را در آلوئه پخش کنند. علائم خون ریزی ریوی ممکن است سرفه خونی باشد.

علت اختلالات و بیماری ها ریه ها

بیماری ها یا اختلالات ریوی می تواند تنفس را دشوار کند. آن ها یک دلیل شایع برای مراجعه به پزشکان در بیشتر کشورها هستند. اختلالات و بیماری های ریوی بیشتر در اثر عوامل زیر ایجاد می شود:

• قارچ
• باکتری ها
• ویروس ها
• هوای آلوده
• مواد شیمیایی
• درمعرض دود بودن
• مصرف سیگار و تنباکو

انواع عامل آلرژی ها (آلرژن ها)، مانند:

• گرده گل ها و گیاهان
• گرد و خاک موجود در هوا
• شوره و پوست حیوان خانگی
• زباله های حشرات (مانند کنه های گرد و غبار)
• آلرژن های غذایی (لبنیات، آجیل، غذاهای دریایی و غیره)

مراجعه به پزشک در اختلالات ریه ها

در صورت بروز علائم شدید ریه ها به پزشک خود مراجعه کنید.

طبق اعلام انجمن ریه ها آمریکا، علائم هشدار دهنده بیماری ریه ها شامل موارد زیر است:

• سرفه خونی
• خس خس سینه و یا تنفس پر سر و صدا
• سرفه مزمن که یک ماه یا بیشتر طول بکشد.
• درد مزمن قفسه سینه که یک ماه یا بیشتر طول بکشد.
• خلط ترشح شده از ریه ها که یک ماه یا بیشتر طول بکشد.

تست های عملکرد ریه ها

اگر اختلال تنفسی دارید، ممکن است به آزمایش هایی نیاز داشته باشید تا عملکرد ریه های شما بررسی شوند. این تست ها به تشخیص بیماری های مزمن مانند آسم کمک می کنند.

تست و عملکرد اسکن معمول ریه ها شامل موارد زیر است:

اسپیرومتری

این آزمایش جریان هوا را در ریه های شما اندازه گیری می کند.

نمونه خلط یا مخاط

نمونه گیری از خلط و یا مخاط، نوع عفونت باکتریایی و یا ویروسی را مشخص می کنند.

آزمایش گاز خون شریانی

این آزمایش میزان اکسیژن موجود در جریان خون را اندازه گیری می کند. شما برای انجام این آزمایش، به آزمایش خون نیاز دارید. نمونه خون به آزمایشگاه فرستاده می شود تا میزان اکسیژن و دی اکسید کربن موجود در آن اندازه گیری شود.

آزمایش خون

آزمایش خون یک عفونت باکتریایی یا ویروسی را شناسایی می کند. همچنین شمارش گلبول های سفید را بررسی می کند. تعداد زیاد گلبول های سفید ممکن است به معنای ابتلا به عفونت باشد.

اشعه ایکس قفسه سینه

اشعه ایکس قفسه سینه به پزشک کمک می کند تا ریه ها را بررسی کند. اشعه ایکس مناطقی را که ملتهب باشد را نشان می دهد. پزشک ممکن است انواع دیگری از اسکن ها را نیز توصیه کند.

آزمایش اکسید نیتریک اکساید

اکسید نیتریک به جریان آرام عروق خونی و مجاری هوایی کمک می کند. سطح اکسید نیتریک می تواند نشان دهد که آیا داروهای خاصی باعث آسم شما می شوند یا نمی شوند. برای این آزمایش شما نیاز به نفس کشیدن در یک لوله دارید.

ظرفیت انتشار ریه ها

این آزمایش چگونگی انتقال اکسیژن از ریه ها به خون را بررسی می کنند. برای این آزمایش، ممکن است شما نیاز به نفس کشیدن در یک لوله و یا آزمایش خون داشته باشید.

پالس اکسیمتری

پالس اکسیمتری آزمایش ساده ای است که میزان اکسیژن موجود در خون را اندازه گیری می کند. یک گیرنده روی انگشت یا روی پوست شما قرار می گیرد. سطح اکسیژن خون میزان عملکرد خون را بررسی می کند.

درمان بیماری های ریه ها

اگر بیماری تنفسی دارید، پزشک ممکن است چندین نوع درمان را تجویز کند. درمان بیماری های ریه ها به علت بیماری بستگی دارد. درمان ها مربوط به شرایط تنفسی مانند COPD، آسم و پنومونی اغلب شامل تنفس و تهویه مطبوع است.

درمان COPD همچنین ممکن است شامل مصرف دارو و تغییر سبک زندگی باشد.

برخی از درمان های مربوط به مشکلات تنفسی عبارتند از:

• داروهای ضد قارچ برای عفونت قارچی
• آنتی بیوتیک ها برای عفونت باکتریایی مانند سل
• داروهای سورفکتانت مصنوعی برای کمک به آلوئول ها
• سایر داروهای ضد آسم، مانند بتا آگونیست ها و ضد کلرژیک
• داروهای ضد ویروسی برای عفونت ویروسی مانند ذات الریه ها ویروسی
• داروهای ضد التهابی مانند استروئیدها برای آسم و حساسیت های شدید
• داروهای سیستم ایمنی بدن، مانند داروهای ضد IgE و اصلاح کننده لکوترین
• برونکودیلاتیلاتورهای استنشاقی برای کمک به باز شدن موقت مجاری هوایی در افراد مبتلا به آسم یا COP

پیشگیری از بیماری های ریه

راه های سالم نگه داشتن ریه ها عبارتند از :

ترک سیگار. استعمال دخانیات، می تواند منجر به سرطان ریه ها و COPD از جمله برونشیت مزمن و آمفیزم شود. سیگار کشیدن منجر به تنگ شدن راه های هوایی می شود، ریه ها را باد می کند و به مرور زمان بافت ها را از بین می برد بنابراین سعی کنید خانه خود را به یک منطقه بدون دود تبدیل کنید.

جلوگیری از عفونت. راه های جلوگیری از شیوع عفونت های تنفسی، شامل شستن دست ها، جلوگیری از شلوغی در فصل آنفولانزا، و تزریق واکسن آنفلوانزا و ذات الریه ها می باشد.

ورزش. ورزش های هوازی ظرفیت ریه ها را بهبود می بخشد، و سالم ماندن می تواند بیماری های دیگری را که ممکن است روی ریه ها تأثیر بگذارند را دفع کند.

معاینات منظم. بررسی های منظم بهداشتی، حتی در صورت سلامتی کامل، می توانند مشکلات و بیماری ها را در مراحل اولیه تشخیص دهد.

جلوگیری از قرار گرفتن در معرض آلاینده. مواد شیمیایی مورد استفاده در باغ ها یا خانه می تواند به ریه ها آسیب برساند. در صورت استفاده از مواد شیمیایی قوی، ماسک بپوشید. رادون یک ماده شیمیایی طبیعی است که سالانه با 21000 مرگ و میر ناشی از سرطان ریه ها در آمریکا مرتبط است. حدود 2900 نفر از این افراد هرگز سیگاری نکشیده اند.

کنترل رطوبت. رطوبت داخل منزل خود را با استفاده از فن و تهویه مطبوع نگه دارید. در صورت امکان سطوح مرطوب را تمیز و خشک کنید.