اطلاع از عوارض مصرف صابون ضد باکتریایی مهم و ضروری است، چون وجود برچسب ضد باکتریایی در این صابونها و مایعات ضد باکتریایی، مصرف کنندگان را گمراه می کند. مردم معتقدند صابون های ضد باکتریایی، از آنها در برابر میکروب ها و باکتری ها محافظت می کند.
سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) توصیه می کند: که افراد برای شستن دست خود از صابون و آب ساده استفاده کنند. زیرا اکثر صابون های ضد باکتریایی از ماده شیمیایی به نام تریکوزان به عنوان یک ماده فعال استفاده می شود.
صابون چگونه عمل می کند؟
چند بار در روز دستان خود را می شوید؟ آیا تا به حال به نوع صابونی که استفاده می کنید فکر کرده اید؟ همه ما می دانیم که شستن دست با صابون با کاهش خطر ابتلا به یک میکروب یا ماده دیگر یک روش تأثیرگذار برای حفظ سلامتی است. اما استفاده از صابون با ترکیبات ضد باکتری می تواند منجر به بروز عوارض شود. برهمین اساس سازمان غذا و داروی آمریکا، در 2 سپتامبر 2016، اضافه کردن ماده افزودنی ضد باکتری را که معمولاً در صابون های بدون نسخه یافت می شوند، را ممنوع کرد.
برای درک کامل حکم FDA، ابتدا باید کمی در مورد نحوه تمیز کردن و ضدعفونی صابون ها اطلاعات کسب کنیم.
به طور کلی دو نوع مولکول وجود دارد:
- مولکول های قطبی که می توانند در آب مخلوط شوند، مانند قند
- مولکول های غیر قطبی که نمی توانند در آب مخلوط شوند.
مولکول های صابون آمفیپاتیک هستند، به این معنی که هم خصوصیات قطبی دارند و هم غیر قطبی. این خاصیت در صابون باعث می شود که بیشتر انواع مولکول ها را در خود حل کنند و آنها از روی سطح پوست پاک شوند. در مورد اکثر عوامل بیماری زا که بیشتر باکتریایی و ویروسی هستند، صابون تأثیر دو برابری و بیشتری دارد. خاصیت آمفیپاتیک صابون باعث از بین رفتن باکتری ها و ویروس ها در دست می شود تا راحت تر شسته شود؛ اما صابون های معمولی لزوماً باکتری ها و ویروس ها را از بین نمی برند، فقط به شما کمک می کنند آنها را از روی پوست دست پاک کنید.
صابون های ضد باکتری دارای خواص مشابه صابون های معمولی هستند، اما به آنها یک ماده دیگری برای جلوگیری از تکثیر باکتری اضافه شده است. این مواد به طور کلی هیچ تاثیری بر روی ویروس ها ندارند، بنابراین خطر ابتلا به بیماری های باکتریایی را کاهش می دهد. متداول ترین ماده افزودنی ضد باکتری موجود در صابون های دستی مصرفی، ترکیبی به نام تریکلوزان است.
همراه با تریکلوزان، سایر مواد شیمیایی مضر موجود در بیشتر صابون های ضد باکتریایی عبارتند از:
- رنگ ها
- پارابن ها
- بیسفنول A
- d-limonene
- تریکلوکاربان
- فتالات و کلرید
- 2-بوتیوکسی اتانول
بسیاری از کارشناسان معتقدند استفاده منظم از محصولاتی با این مواد می تواند برای سلامتی شما مضر باشد. در سپتامبر سال 2016، سازمان غذا و دارو هشدار داده كه تولیدكنندگان دیگر نمی توانند محصولات شستشوی ضد باكتریایی حاوی برخی از مواد مؤثر فعال را به بازار عرضه كنند؛ زیرا این شركت ها نشان ندادند كه این مواد برای استفاده طولانی مدت روزانه مطمئن بوده و از صابون ساده و آب موجود در آن مؤثرتر است.
امروزه تخمین زده می شود که 75% صابون مایع ضد باکتری حاوی تریکلوزان به عنوان ماده فعال است. در حالی که این یک قسمت مفید از بسیاری از محصولات مصرفی مانند خمیر دندان است، اما نگرانی هایی در مورد استفاده از تریکلوزان وجود دارد.
شایع ترین عوارض تریکلوزان در بدن
بررسی های انجام شده بر روی سلول ها و حیوانات در آزمایشگاه ها نشان می دهد این ماده شیمیایی می تواند بر سیگنالینگ هورمون و سایر فرایندهای بیولوژیکی تأثیر بگذارد. همچنین شواهدی وجود دارد که تجمع تریکلوزان در محیط بر موجودات زنده مانند جلبک ها در اکوسیستم های آب تأثیر منفی می گذارد. با این حال، ذکر این نکته نیز مهم است که تا به امروز، تریکلوزان به طور مستقیم با اثرات منفی سلامتی در انسان ارتباط نداشته است. از طرف دیگر، برخی دیگر از مواد افزودنی مانند هگزاکلروفن که به طور مستقیم برای انسان مضر است اخیراً توسط FDA ممنوع شده اند.
شایع ترین عوارض تریکلوزان در بدن، عبارتند از:
اختلال در هورمون های تیروئید
بررسی های متعددی نشان داده اند که تریکوزان، یکی از مواد شیمیایی اصلی صابون ضد باکتری، تنظیم هورمون های تیروئید را مختل می کند. این امر عمدتاً به این دلیل است که تریکلوزان از نظر شیمیایی به هورمون های ترشح شده توسط غده تیروئید شباهت دارد؛ بنابراین، تریکلوزان به قسمت های گیرنده هورمون متصل شده و منجر به عملکرد غیر طبیعی تیروئید می شود. قرار گرفتن در معرض سطوح پایین تریکلوزان، بیان ژن مرتبط با هورمون تیروئید را مختل می کند. حتی ممکن است به میزان قابل توجهی بر غلظت هورمون تیروئید تأثیر بگذارد و منجر به عدم تعادل هورمونی شود.
مقاوم شدن باکتری ها به صابون
یکی از دلایل اصلی استفاده از محصولات ضد باکتریایی، کشتن میکروب ها و باکتری هایی است که فرد با آن در تماس است؛ اما با انجام این کار، بدن در برابر باکتری های جدید مقاومت نمی کند. علاوه بر این، مانند آنتی بیوتیک ها، استفاده طولانی از صابون ضد باکتریایی حتی ممکن است بدن نسبت به باکتری های مقاوم شود. این وضعیت منجر به مشکلات جدیدی می شود که سلامتی فرد را تهدید می کند؛ زیرا بدن شما قادر به مقابله با باکتری ها نیست.
استفاده زیاد از تریکلوزان ممکن است یک خطر بالقوه برای سلامت عمومی باشد. در حالی که صابون ها و پاک کننده های ضد باکتریایی ممکن است باکتری هایی را که برای بدن شما مفید نیستند از بین ببرد. ولی یکی از عوارض صابون ضدباکتریایی آن است که باکتری های مفید برای بدن را هم از بین می برد.
خشکی پوست
یکی دیگر از دلایل جلوگیری از استفاده از صابون ضد باکتریایی، به خصوص برای شستن دست ها، خشکی پوست است. در حقیقت، افرادی که از قبل پوست خشکی دارند باید از مصرف چنین صابون هایی دوری کنند. تریکلوزان که ماده ضدباکتریایی قوی در صابون ها است باعث خشکی پوست می شود.
علائم خشکی پوست، عبارتند از:
- قرمزی
- خارش خفیف
- تحریک و پوسته پوسته شدن پوست
همچنین، انجمن پوست آمریکا در مورد استفاده از صابون ضد باکتری توصیه می کند از صابون ملایم حاوی مواد طبیعی مانند آلوئه ورا یا روغن نارگیل استفاده کنید. پس از شستن دست ها با هر صابون، فراموش نکنید که مقداری مرطوب کننده بزنید.
اختلال در غده پروستات
مواد شیمیایی مضر موجود در صابون ضد باکتریایی می توانند آرایش هورمونی سلول های انسانی و حیوانی را تغییر دهند. در حقیقت، تریکوزان می تواند روی غده هایی مانند پروستات تنظیم شده توسط تستوسترون تأثیر بگذارد. حتی می تواند باعث بزرگتر شدن پروستات شود.
عوارض صابون های ضد باکتریایی در بارداری
اگر از صابون ضد باکتریایی برای محافظت از فرزندان خود در مقابل میکروب ها و باکتری ها استفاده می کنید، مراقب باشید. یک عنصر اصلی، تریکوزان، باعث افزایش آلرژی در کودکان شده است.
استفاده از صابون ضد باکتریایی می تواند بر سیستم ایمنی کودک تأثیر بگذارد. حتی باعث حساسیت بیشتر آنها نسبت به برخی آلرژی ها به ویژه تب یونجه شود. افزایش شیوع آلرژی بادام زمینی در کودکان با تریکلوزان ارتباط دارد. تریكوزان ممكن است بر عملکرد سیستم ایمنی انسان تأثیر منفی بگذارد و باعث ایجاد آلرژی یا تب یونجه شود. حتی به رشد جنین آسیب می رساند.
عوارض صابون های ضد باکتریایی در جنین
تریکلوزان همچنین می تواند باعث ایجاد مشکلات رشدی در کودکان متولد نشده شود. حتی می تواند منجر به نقص هنگام تولد و تأخیر در رشد پس از تولد کودک شود. تریکوزان ممکن است رشد یک نوزاد متولد نشده را به میزان قابل توجهی مختل کند. تریکوزان توانایی بدن در تبدیل کورتیزول به کورتیزون را بسیار کاهش می دهد. این فرایند برای رشد مناسب جنین بسیار مهم است. حتی تریکوزان باعث افزایش وزن می شود.
عوارض صابون های ضد باکتریایی و اضافه وزن
این ماده شیمیایی اغلب توسط کشاورزان برای افزایش وزن بدن حیوانات گوشتی استفاده می شود. بعلاوه، تریکلوزان دارای اثرات مختل کننده غدد درون ریز است که می تواند باعث افزایش وزن شود. بررسی ها نشان داده افرادی که مقادیر بیشتری تریکوزان در ادرار دارند، احتمالاً دارای شاخص توده بدنی بالاتری هستند.
عوارض صابون های ضد باکتریایی و محیط زیست
افزایش سطح تریکلوزان باعث آسیب محیط زیست می شود. مواد شیمیایی موجود در این صابون ها به داخل زهکشی ها و در نهایت به سیستم آب و فاضلاب ریخته می شود. یک نظرسنجی توسط مرکز علمی آب USGS کلرادو نشان می دهد: که مقادیر کمی از مواد شیمیایی مضر صابون ضد باکتریایی می توانند پس از تصفیه در گیاهان فاضلاب باقی بمانند و اغلب در رودخانه ها تشخیص داده می شو د. به نظر می رسد این مواد شیمیایی به طرز چشمگیری جلبک ها و زندگی حیوانات دریایی را تحت تأثیر قرار می دهند.
سخن آخر
اگر در حال شستن دست های خود با صابون ضد باکتری هستید، خود و محیط اطرافتان را در معرض مقادیر بیشتری از این مواد شیمیایی قرار می دهید. به همین دلیل است که FDA افزودن تریكلوسان و 18 ماده ضد باکتری رایج دیگر به صابون های خانگی را ممنوع كرده است.
با این وجود، هنوز استفاده های مصرفی از تریکلوزان وجود دارد که بسیار مفید شناخته شده است. این موارد توسط FDA ممنوع نیست. به عنوان مثال، نشان داده شده است که خمیردندان حاوی تریکلوزان به طور قابل توجهی تشکیل پلاک، تشکیل حفره و التهاب لثه را کاهش می دهد.
طبق گفته مرکز کنترل بیماری های ایالات متحده، شستن دست مانند واکسنی است که خودتان آن را تجویز می کنید. بررسی ها نشان داده شده: شستشو با آب و صابون ساده 82 درصد از باکتریها بر روی دست ها را کاهش می دهد. از طرفی استفاده از صابون معمولی اثرات بهتری دارد. بنابراین، در حالی که FDA صابون های خانگی حاوی بسیاری از مواد ضد باکتری رایج را ممنوع کرده است، شستشوی دست با صابون ساده همچنان سنگ بنای سلامت عمومی خواهد بود. حتی باید همچنان بخشی از بهداشت روزانه شما باشد.
آخرین دیدگاه‌ها