تب های هموراژیک ویروسی یا Viral hemorrhagic fevers بیماری های عفونی هستند که می توانند باعث بروز بیماری های شدید و خطرناکی شده و حتی زندگی فرد مبتلا را به خطر بیاندازد. این عارضه ممکن است به دیواره رگ های خونی ریز داخل بدن آسیب رسانده و باعث نشت آن ها شده و همچنین توانایی لخته شدن خون را مختلف کنند. خونریزی داخلی ناشی از این بیماری ممکن است خفیف بود یا اینکه به کلی حیات فرد را به خطر بیاندازد.
انواع تب های هموراژیک ویروسی
برخی از انواع تب های هموراژیک ویروسی عبارتند از:
- دنگو
- ابولا
- لاسا
- ماربورگ
- تب زرد
این بیماری ها بیشتر در مناطق گرمسیری جهان افراد را درگیر می کند. تب هموراژیک ویروسی در صورتتماس با حیوانات آلوده، افراد یا حشرات پخش شده و افراد جدیدی را مبتلا خواهد کرد. در حال حاضر هیچ درمانی برای تب هموراژیک ویروسی وجود ندارد. داروی ضد ویروسی ربابیرین (Rebetol ، Virazole) ممکن است به کوتاه شدن دوره برخی از عفونت ها کمک کرده و در بعضی موارد از عوارض جانبی این بیماری جلوگیری کند اما نمی تواند باعث درمان این بیماری شود. واکسیناسیون فقط برای برخی از انواع تب همولوژیک ویروسی وجود دارد. در نتیجه تا زمان تولید واکسن انواع مختلف این بیماری ،بهترین روش پیشگیری از ابتلا به این بیماری ها خواهد بود.
علت تب های هموراژیک ویروسی
ویروس هایی که باعث بروز تب هموراژیک ویروسی می شوند، به صورت طبیعی در بدن انواع حیوانات و حشرات میزبان مثل پشه ها، کنه ها، جوندگان یا خفاش ها زندگی می کنند.
هر یک از این میزبان ها به طور طبیعی در یک منطقه زندگی کرده و در نتیجه مردم ساکن در آن منطقه دچار این بیماری ها خواهند شد. البته برخی از تب های هموراژیک ویروسی از فردی به رد دیگر منتقل می شوند. در نتیجه در صورت مسافرت یک فرد آلوده از یک منطقه به منطقه دیگر این بیماری ممکن است در نواحی دیگر نیز گسترش یابد.
شیوه انتقال بیماری تب های هموراژیک ویروسی
مسیر انتقال هر ویروس متفاوت است. برخی از تب های هموراژیک ویروسی توسط نیش پشه یا کنه پخش می شوند. بعضی از انواع دیگر از طریق تماس با خون آلوده یا مایع منی منتقل می شوند. بعضی از گونه های دیگر این بیماری ها نیز از طریق مدفوع موش آلوده یا ادرار به دیگران منتقل می شود.
به عنوان مثال اگر به منطقه ای سفر کنید که ابتلا به تب هموراژیک ویروسی در آن شایع باشد، ممکن است در آنجا به این بیماری آلوده شده و پس از بازگشت از سفر علائم شما بروز پیدا کند. معمولاً 21 روز زمان لازم خواهد بود تا علائم تب های هموراژیک ویروسی نمایان شود.
عوامل خطر تب های هموراژیک ویروسی
همانطور که پیش از این نیز گفته شد، سفر به مناطقی که این بیماری ها در آن شایع است احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش خواهد داد. البته عوامل دیگری نیز وجود دارد که می تواند احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهد:
- کار با بیماران
- کشتار حیوانات آلوده
- سوزن مشترک برای تزریق
- داشتن رابطه جنسی محافظت نشده
- کار در فضای باز یا در ساختمان های دارای موش های آلوده
- قرار گرفتن در معرض خون آلوده یا مایعات دیگر بدن فرد بیمار
علائم تب های هموراژیک ویروسی
علائم و نشانه این بیماری با توجه به نوع بیماری متفاوت خواهد بود. به طور کلی، علائم و نشانه های اولیه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تب شدید
- خستگی
- سرگیجه
- دردهای عضلانی ، استخوانی یا مفصل
- ضعف
علائم تهدید کننده زندگی در انواع تب های هموراژیک ویروسی
موارد شدید برخی از انواع این بیماری ممکن است باعث خونریزی شود. اما افراد به ندرت به خاطر از دست دادن خون می میرند. ممکن است خونریزی به اشکال زیر اتفاق بیفتد:
- زیر پوست
- در اندام های داخلی
- از دهان، چشم ها یا گوش ها
سایر علائم و نشانه های عفونت های شدید می تواند شامل موارد زیر باشد:
- شوک سپتیک
- نقص سیستم عصبی
- کما
- هذیان گویی
- نارسایی کلیه
- نارسایی تنفسی
- نارسایی کبد
زمان مراجعه به پزشک در انواع تب های هموراژیک ویروسی
بهترین زمان برای مراجعه به پزشک قبل از سفر به کشورهای درحال توسعه دیگر است. زیرا باید از واکسیناسیون مورد نیاز پیش از سفر به آن کشورها مطلع شده و برای انجام آن ها اقدام کنید.
اگر به محض بازگشت از سفر به خانه دچار علائم و نشانه های تب های هموراژیک ویروسی شدید باید حتماً با پزشک مشورت کنید. ترجیحاً با کسی که در پزشکی بین المللی یا بیماری های عفونی تخصص دارد در این مورد صحبت کنید. یک متخصص ممکن است بتواند بیماری شما را سریعتر تشخیص داده و آن را به نحو مؤثرتری درمان کند. حتماً به پزشک اطلاع دهید که به تازگی به چه مناطقی سفر کرده اید.
عوارض تب های هموراژیک ویروسی
تب خون ریزی ویروسی می تواند به قسمت های زیر از بدن شما آسیب برساند:
- مغز
- چشم ها
- قلب
- کلیه ها
- کبد
- ریه ها
- طحال
در برخی موارد ، این آسیب به اندازه ای شدید است که باعث مرگ فرد مبتلا می شود.
پیشگیری از ابتلا به تب های هموراژیک ویروسی
جلوگیری از ابتلا به تب های هموراژیک ویروسی، به ویژه در کشورهای در حال توسعه باعث بروز چالش های بزرگی شده است. بسیاری از عوامل اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی مثل جنگ ، آوارگی ، از بین بردن زیستگاه ، عدم بهداشت و مراقبت های پزشکی مناسب که به بروز ناگهانی و شیوع بیماری های عفونی کمک می کنند از جمله موارد مشکل ساز در کنترل این بیماری ها هستند.
اگر در یکی از کشورهای توسعه یافته زندگی، کار کرده یا به آن جا سفر کرده اید. بهتر است برای محافظت از خود اقدامات احتیاطی و بهداشتی را با دقت رعایت کنید. این کار می تواند استفاده از دستکش، ماسک یا موارد دیگر باشد.
واکسیناسیون
واکسن تب زرد به طور کلی بی خطر و مؤثر تلقی می شود، اگرچه در موارد نادر ممکن است با عوارض جانبی جدی نیز همراه باشد. در مورد وضعیت کشورهایی که به آن سفر می کنید با مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها تماس بگیرید زیرا برخی از آنها برای ورود به گواهینامه واکسیناسیون نیاز خواهند داشت. واکسن تب زرد برای کودکان زیر 9 ماه یا برای زنان باردار خصوصاً در سه ماهه اول توصیه نمی شود.
مراقبت در برابر پشه ها و کنه ها
برای مراقبت از خود در برابر حشراتی مثل پشه ها و کنه ها نهایت تلاش خود را بکنید. علی الخصوص هنگامی که کشورهای توسعه یافته سفر می کنید. بهتر است برای پیاده روی در هوای آزاد و جنگل ها از لباس های پوشیده استفاده کرده و بدن خود را پوشیده نگه دارید. همچنین در هنگام غروب و طلوع آفتاب سعی کنید تا از هتل یا محل سکونت خود خارج نشده یا از دافع حشرات با غلظت 20 تا 25 درصد استفاده کنید.
محافظت از خود در برابر جوندگان
اگر در محلی زندگی می کنید که شیوع تب های هموراژیک ویروسی زیاد است، بهتر است برای جلوگیری از آلودگی توسط جوندگان توصیه های زیر را عملی کنید:
- غذای حیوانات خانگی را در ظروف مناسب قرار داده و به خوبی از آن ها در برابر جوندگان دیگر مراقبت کنید.
- زباله ها را در داخل سطل زباله دردار قرار داده و گاهی اوقات به خوبی آن را بشویید.
- زباله ها را به طور مرتب از خانه خارج کنید.
- از محکم بودن درها و پنجره ها اطمینان حاصل کنید
- چمن های اطراف منزل را به طور منظم کوتاه کنید.
تشخیص تب های هموراژیک ویروسی
تشخیص تب های هموراژیک ویروسی در چند روز اول بروز بیماری ممکن است کار بسیار دشواری باشد. علائم و نشانه های اولیه رایج در بین انواع این تب های هموراژیک ویروسی شامل تب بالا، درد عضلانی، سردرد و خستگی شدید می شود که با بیماری های دیگر هم مشترک بوده و روند تشخیص را مشکل خواهد کرد.
برای کمک به تشخیص احتمالاً پزشک در مورد تاریخچه بیماری ها، مسافرت و هرگونه قرار گرفتن در معرض جوندگان یا پشه ها سؤالاتی را مطرح خواهد کرد. حتما سفرهای بین المللی را با جزئیات شرح دهید، از جمله کشورهایی که از آنها بازدید کرده اید، تاریخ ها و همچنین هر گونه تماسی که ممکن است با منابع احتمالی عفونت داشته باشید.
برای تأیید تشخیص معمولاً آزمایش هایی مثل نمونه خون گرفتن از فرد نیاز خواهد بود. از آنجایی این بیماری ها به شدت ویروسی و مسری هستند، این آزمایش ها حتماً باید در آزمایشگاه های خاص با رعایت اقدامات احتیاطی صورت گیرد.
درمان تب های هموراژیک ویروسی
داروها
در حالی که هیچ درمان خاصی برای اکثر تب های خونریزی ویروسی وجود ندارد، داروی ضد ویروسی رباویرین(Rebetol ، Virazole) ممکن است به کوتاه شدن دوره برخی از عفونت ها کمک کرده و در برخی موارد از بروز عوارض جانبی ناشی از این بیماری جلوگیری کند.
مایع تراپی
مراقبت و حمایت از فرد مبتلا اهمیت بسیار زیادی دارد. برای جلوگیری از کم آبی به مایعات بیشتری نیاز داشته و باید بتوانید تعادل الکترولیت ها را حفظ کنید. زیرا این مواد معدنی برای حفظ عملکرد اعصاب و عضلات اهمیت بسیار زیادی دارند.
عمل جراحی و فرآیندهای دیگر
برخی از افراد ممکن است نیاز به دیالیز داشته باشند. دیالیز یک روش مصنوعی برای از بین بردن ضایعات از خون خواهد بود.
نتیجه گیری
تب های هموراژیک ویروسی بیماری های عفونی هستند که می توانند باعث بروز بیماری های شدید و خطرناکی شده و حتی زندگی فرد مبتلا را به خطر بیاندازد. این عارضه ممکن است به دیواره رگ های خونی ریز داخل بدن آسیب رسانده و باعث نشت آن ها شده و همچنین توانایی لخته شدن خون را مختلف کنند. خونریزی داخلی ناشی از این بیماری ممکن است خفیف بود یا اینکه به کلی حیات فرد را به خطر بیاندازد.
در حالی که هیچ درمان خاصی برای اکثر تب های خونریزی ویروسی وجود ندارد، داروی ضد ویروسی رباویرین ممکن است به کوتاه شدن دوره برخی از عفونت ها کمک کرده و در برخی موارد از بروز عوارض جانبی ناشی از این بیماری جلوگیری کند.
