آلرژی دارویی، واکنش غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن نسبت به هر دارویی (بدون نسخه، با نسخه پزشک یا گیاهی) که قادر به ایجاد حساسیت است. با این حال، آلرژی به داروهای خاص بیشتر است. شایع ترین علائم و نشانه های آلرژی به دارو، کهیر، بثورات پوستی یا تب است. آلرژی دارویی می تواند واکنش های جدی ایجاد کند، از جمله یک وضعیت خطرناک که بر سیستم های مختلف بدن تأثیر می گذارد (آنافیلاکسی).
آلرژی دارویی همان عارضه جانبی دارو نیست، بلکه یک واکنش شناخته شده احتمالی ذکر شده در برچسب دارو است.
علائم آلرژی دارویی
علائم و نشانه های آلرژی جدی به دارو، اغلب ظرف یک ساعت پس از مصرف آن رخ می دهد. واکنش های دیگر، به ویژه بثورات، احتمال دارد ساعت ها، روزها یا هفته ها بعد از مصرف دارو روی دهد. علائم و نشانه های آلرژی به مسکن ها می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تب
- کهیر
- خارش
- التهاب
- خس خس
- تنگی نفس
- آبریزش بینی
- بثورات پوستی
- خارش و آبریزش چشم
آنافیلاکسی
آنافیلاکسی یک واکنش نادر و خطرناک به آلرژی دارویی است که باعث اختلال گسترده عملکرد سیستم های بدن می شود. علائم و نشانه های آنافیلاکسی شامل موارد زیر است:
- تشنج
- افت فشار خون
- استفراغ یا اسهال
- سرگیجه یا سبکی سر
- نبض ضعیف و سریع
- از دست دادن هوشیاری
- حالت تهوع یا گرفتگی شکم
- سفت شدن مجاری تنفسی و گلو که باعث ایجاد مشکل در تنفس می شود.
سایر شرایط ناشی از آلرژی به دارو
واکنشهای آلرژیک به دارو چند روز یا هفته پس از قرار گرفتن در معرض دارو رخ می دهد و احتمال دارد مدتی پس از قطع آن ادامه یابد. این شرایط عبارتند از:
- بیماری سرمی، که می تواند باعث تب، درد مفصل، بثورات، التهاب و حالت تهوع شود.
- التهاب در کلیه ها (نفریت)، که می تواند باعث تب، خون در ادرار، التهاب عمومی، گیجی و سایر علائم شود.
- کم خونی ناشی از دارو، کاهش گلبول های قرمز خون که می تواند باعث خستگی، ضربان قلب نامنظم، تنگی نفس و علائم دیگر شود.
- بثورات دارویی با ائوزینوفیلی و علائم سیستمیک (DRESS)، که منجر به بثورات، شمارش گلبول های سفید خون بالا، التهاب عمومی و غدد لنفاوی و عود عفونت خاموش هپاتیت می شود.
در صورت مشاهده علائم واکنش شدید یا مشکوک به آنافیلاکسی پس از مصرف دارو، با پزشک خود تماس بگیرید. اگر علائم خفیف تری از آلرژی دارویی دارید، در اسرع وقت با پزشک مشورت کنید.
علل آلرژی دارویی
وقتی سیستم ایمنی بدن به اشتباه دارو را به عنوان یک ماده مضر مانند ویروس یا باکتری شناسایی کند، آلرژی به دارو رخ می دهد. هنگامی که سیستم ایمنی بدن یک دارو را به عنوان یک ماده مضر تشخیص دهد، آنتی بادی مخصوص آن را ایجاد می کند. این وضعیت می تواند در اولین بار مصرف دارو رخ دهد، اما گاهی اوقات آلرژی ایجاد نمی شود تا در معرض مکرر آن قرار بگیرد.
دفعه بعد که دارو را مصرف می کنید، این آنتی بادی های خاص، دارو را علامت گذاری می کنند و حملات مستقیم سیستم ایمنی بدن به آن ماده را انجام می دهند. مواد شیمیایی آزاد شده توسط این فعالیت باعث ایجاد علائم و نشانه های مرتبط با واکنش آلرژیک می شوند.
با این وجود احتمال دارد از اولین قرار گرفتن در معرض دارو مطلع نباشید. برخی شواهد نشان می دهد که مقادیر کمی از دارو در مواد غذایی، مانند آنتی بیوتیک، می تواند بر سیستم ایمنی بدن اثر بگذارد تا بتواند آنتی بادی برای آن ایجاد کند.
برخی از واکنش های آلرژیک احتمال دارد در نتیجه یک روند متفاوت باشد. محققان بر این باورند که برخی از داروها می توانند مستقیماً به نوع خاصی از سلول های سفید خون، موسوم به سلول T متصل شوند. این وضعیت باعث آزاد شدن مواد شیمیایی می شود که می توانند در اولین بار مصرف دارو واکنش آلرژیک ایجاد کنند.
دارو های آلرژی زا
اگرچه هر دارویی می تواند باعث واکنش آلرژیک شود، اما بعضی از داروها بیشتر با آلرژی همراه هستند. این ها شامل:
- آنتی بیوتیک ها، مانند پنی سیلین
- داروهای شیمی درمانی برای درمان سرطان
- داروهایی برای بیماری های خود ایمنی، مانند آرتریت روماتوئید
- مسکن ها مانند آسپرین، ایبوپروفن (Advil، Motrin IB) و ناپروکسن سدیم (Aleve)
واکنش های دارویی غیر آلرژیک
گاهی اوقات واکنش به دارو می تواند علائم و نشانه هایی را ایجاد کند که علائم آن حساسیت دارویی است، اما واکنش دارو با فعالیت سیستم ایمنی بدن ایجاد نمی شود. به این وضعیت واکنش حساسیت غیر آلرژیک یا واکنش دارویی شبه آلرژیک گفته می شود.
داروهایی که بیشتر به این بیماری مرتبط هستند، عبارتند از:
- آسپرین
- مسکن برای معالجه درد
- بی حس کننده های موضعی
- رنگ های مورد استفاده در آزمایش های تصویربرداری (محیط رادیو کنتراست)
عوامل خطر آلرژی دارویی
در حالی که هر فردی ممکن است به یک دارو واکنش آلرژیک نشان دهد، چند عامل می تواند خطر بروز آن را افزایش دهد، از جمله:
- سابقه شخصی یا خانوادگی آلرژی به دارو
- سابقه آلرژی های دیگر مانند آلرژی غذایی یا تب یونجه
- افزایش قرار گرفتن در معرض دارو به دلیل دوزهای بالا، استفاده مکرر یا طولانی مدت
- بیماری های خاصی که معمولاً با واکنش های دارویی آلرژیک همراه هستند، مانند عفونت با HIV یا ویروس Epstein-Barr
پیشگیری از آلرژی دارویی
اگر آلرژی دارویی دارید، بهترین پیشگیری، خودداری از مصرف داروی آلرژی زا است. اقداماتی که می توانید برای محافظت از خود انجام دهید شامل موارد زیر است:
- دستبند بزنید. از یک دستبند هشدار پزشکی استفاده کنید که حساسیت دارویی را مشخص می کند. این اطلاعات می تواند درمان مناسب در موارد اضطراری را تضمین کند.
- به کارکنان مراقبت های بهداشتی اطلاع دهید. مطمئن باشید که حساسیت دارویی به طور واضح در پرونده های پزشکی مشخص شده است. سایر ارائه دهندگان خدمات بهداشتی، مانند دندانپزشک یا هر متخصص پزشکی را در جریان بگذارید.
تشخیص آلرژی دارویی
تشخیص دقیق آلرژی ضروری است. آلرژی های دارویی با تشخیص اشتباه می تواند منجر به استفاده از داروهای نا مناسب یا گران قیمت شود.
برای تشخیص این وضعیت پزشک معاینه بدنی انجام می دهد و از شما سوالاتی ار می پرسد. جزئیات مربوط به شروع علائم، زمان مصرف داروها و بهبود یا بدتر شدن علائم، نشانه های مهمی برای کمک به پزشک در تشخیص است.
پزشک احتمال دارد آزمایشات بالینی را تجویز کند یا فرد را برای انجام آزمایشات به متخصص آلرژی ارجاع دهد. اینها می تواند شامل موارد زیر باشد:
آزمایشات پوستی
در آزمایش پوستی، متخصص آلرژی یا پرستار مقدار کمی داروی مشکوک را با استفاده از یک سوزن کوچک که باعث خراش پوست، تزریق یا پچ می شود، روی پوست تجویز می کند. واکنش مثبت به یک آزمایش باعث برجستگی قرمز و خارش دار می شود. یک نتیجه مثبت نشان می دهد فرد احتمال دارد به آلرژی دارویی مبتلا باشد.
برای برخی از داروها، نتیجه آزمایش منفی معمولاً به این معنی است که به دارو حساسیت ندارید. برای سایر داروها، نتیجه منفی می تواند به طور کامل احتمال آلرژی به دارو را رد نکند.
آزمایش خون
پزشک شاید برای رد سایر شرایطی که می توانند علائم یا نشانه هایی ایجاد کنند، آزمایش خون را انجام دهد.
در حالی که آزمایش خون برای تشخیص واکنش های آلرژیک به چند دارو وجود دارد، اما این آزمایشات اغلب به دلیل بررسی های نسبتاً محدود در مورد صحت آنها مورد استفاده قرار نمی گیرند. اگر نگرانی در مورد واکنش شدید به آزمایش پوست وجود دارد، احتمال دارد از آنها استفاده شود.
هنگامی که پزشک علائم و نتایج آزمایشات را تجزیه و تحلیل می کند، معمولاً می تواند به یکی از نتایج زیر برسد:
- حساسیت دارویی دارید.
- حساسیت دارویی ندارید.
- احتمال دارد حساسیت دارویی با درجات مختلف داشته باشید.
این نتیجه گیری می تواند به پزشک در تصمیم گیری برای آینده برای درمان کمک کند.
درمان آلرژی دارویی
مداخلات مربوط به حساسیت دارویی را می توان به دو استراتژی کلی تقسیم کرد:
- درمان علائم آلرژی موجود
- درمانی که به شما کمک می کند از داروهای آلرژی زا بتوانید استفاده کنید.
مداخلات زیر احتمال دارد برای درمان واکنش آلرژیک به دارو استفاده شود:
- ترک دارو. اگر پزشک تشخیص دهد که یک آلرژی دارویی دارید – یا احتمالاً آلرژی دارید – قطع دارو، اولین قدم در درمان است. در بسیاری از موارد، ترک دارو می تواند تنها مداخله لازم باشد.
- آنتی هیستامین ها پزشک احتمال دارد یک داروی آنتی هیستامین تجویز کند یا یک داروی آنتی هیستامین بدون نسخه مانند دیفن هیدرامین (بنادریل) را توصیه کند که می تواند مواد شیمیایی سیستم ایمنی بدن را که در طی یک واکنش آلرژیک فعال می شوند، مسدود کند.
- کورتیکواستروئیدها. برای درمان التهاب همراه با واکنش های جدی تر، احتمال دارد از کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا تزریقی استفاده شود.
- درمان آنافیلاکسی. آنافیلاکسی برای حفظ فشار خون و پشتیبانی از تنفس به تزریق فوری اپی نفرین و همچنین مراقبت در بیمارستان نیاز دارد.
مصرف داروهای حساسیت زا
اگر آلرژی دارویی تأیید شده باشد، پزشک دارو را تجویز نمی کند. در برخی موارد پزشک می تواند یکی از دو راهکار استفاده از داروی مشکوک استفاده کند.
با هر دو استراتژی، پزشک نظارت دقیق را انجام می دهد، و خدمات مراقبت حمایتی برای درمان واکنش نامطلوب در دسترس است. اگر داروها در گذشته واکنش های شدید و جدی ایجاد کرده باشند، به طور کلی از این مداخلات اجتناب می شود.
چالش درجه بندی شده. اگر تشخیص حساسیت دارویی نامشخص باشد و پزشک قضاوت کند که آلرژی بعید است، شاید یک چالش درجه دارویی را توصیه کند. با استفاده از این روش، دو تا پنج دوز دارو دریافت می کنید که با دوز کم شروع می شود و به دوز مورد نظر افزایش می یابد.
اگر بدون هیچ واکنشی به دوز درمانی رسیدید، پزشک نتیجه می گیرد که به دارو حساسیت ندارید. طبق دستورالعمل قادر به مصرف دارو خواهید بود.
حساسیت زدایی از دارو. اگر مصرف دارویی که باعث واکنش آلرژیک شده باشد ضروری است، پزشک احتمال دارد درمانی بنام حساسیت زدایی دارو را توصیه کند. با استفاده از این روش درمانی، شما دوز بسیار کمی دریافت خواهید کرد. سپس به تدریج دوزهای بیشتری را هر 15 تا 30 دقیقه در طی چند ساعت یا چند روز دریافت می کنید. اگر بدون هیچ واکنشی به دوز مورد نظر رسیدید، می توانید درمان را ادامه دهید.
آخرین دیدگاه‌ها