ابلیشن و انواع مختلف آن

ابلیشن یا فرسایش یک روش پزشکی است که جراح در آن لایه‌ای از بافت را برمی‌دارد. این روش را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان با جراحی یا با تکنیک های کمتر تهاجمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ و آسیب زننده تر مانند لیزر درمانی انجام داد. ابلیشن برای درمان انواع بیماری ها، از نزدیک بینی گرفته تا برخی از مشکلات قلبی استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. همچنین می‌توان از آن برای رفع برخی مشکلات آرایشی مانند بافت ناهموار پوست استفاده کرد.

ابلیشن چگونه انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود؟

ابلیشن در بیمارستان یا مطب پزشک انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. معمولاً کم تهاجمی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌و با کمترین میزان آسیب است، به این معنی که با برش های کوچک و یا بدون برش انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. بسته به روش، جراح ممکن است از لیزر، انجماد یا سوزاندن برای برداشتن بافت استفاده کند. انواع کمتر متداول فرسایش شامل تشعشعات، مواد شیمیایی و امواج مایکروویو است.

ابلیشن ممکن است تحت بیهوشی موضعی یا عمومی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ انجام شود. این بدان معناست که بسته به نوع ابلیشنی که انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهید، ممکن است در طی جراحی هوشیار یا نیمه هوشیار باشید.

ابلیشن سطحی

ابلیشن سطحی را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان روی پوست، چشم یا سایر بافت های سطحی انجام داد. انواع روش های ابلیشن به کاربرد آنها بستگی دارد:

پوست

فرسایش سطحی پوست شامل برداشتن لایه ای از بافت برای موارد زیر است:

• درمان تغییر رنگ
• بهبود بافت پوست
• برداشتن ضایعات (زخم ها)، زگیل ها یا تومورهای سطح پوست

این روش هنگامی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که برای اهداف آرایشی برای القای بازسازی یا ترمیم پوست استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، درم ابریژن نامیده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. درم ابریژن معمولاً توسط یک متخصص پوست در مطب پزشکی و با استفاده از تکنیک های زیر انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود:

• لیزر فرسایش: لیزر برای ضایعات سطحی یا تغییر رنگ پوست استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.
• شیمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ابلیشن: در این روش از اسیدهای موضعی برای لایه برداری پوست یا از بین بردن زگیل استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.
• Cryoablation: در Cryoablation گازهای سرد مانند نیتروژن مایع یا آرگون پوست را منجمد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.
• Fulguration: این روش جریان های الکتریکی با فرکانس بالا ضایعات یا زگیل های کوچک را از بین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برد.

چشم

درمان‌های لیزری چشم که برای درمان نزدیک‌بینی، دوربینی و آستیگماتیسم استفاده می‌شوند، شکل دیگری از ابلیشن سطحی هستند. این روش که به عنوان جراحی لیزیک نیز شناخته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، سلول های سطحی قرنیه را حذف می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. قرنیه قسمت شفاف چشم شما است که عنبیه و مردمک را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پوشاند و اجازه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد نور به چشم وارد شود. جراحی لیزیک ممکن است برای اصلاح دید شما شکل قرنیه را تغییر دهد. درمان های لیزر چشم توسط چشم پزشکان (جراحان چشم) در مراکز درمانی انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

گوش و حلق و بینی

ابلیشن سطحی را می‌توان برای بیماری های گوش و حلق و بینی انجام دارد. یک روش برای درمان خروپف یا آپنه خواب، بافت اضافی کام نرم روی سقف دهان را از بین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برد. سایر روش ها ممکن است بر روی سینوس ها، لوزه ها و گره های تیروئید انجام شود.

ابلیشن قلبی

فرسایش قلبی تکنیکی است که معمولاً برای اصلاح مشکلات ریتم قلب (آریتمی) استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. این روش بافت قلب را برای انسداد مسیرهای عصبی از بین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برد. این کار سیگنال های الکتریکی را که باعث ایجاد آریتمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند را متوقف می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

ابلیشن قلب معمولاً توسط متخصصین قلب در یک بیمارستان انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. آنها یک لوله نازک و انعطاف پذیر به نام کاتتر را از طریق ورید یا شریان کشاله ران وارد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. سپس لوله را تا قلب عبور می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند. انرژی برای انجماد یا سوزاندن ناحیه بافت استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. این تکنیک که معمولاً به عنوان فرسایش کاتتر شناخته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند برای درمان آریتمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دهلیز (حفره های فوقانی) یا بطن ها (حفره های تحتانی) قلب استفاده شود.

ابلیشن آندومتر

ابلیشن آندومتر یک روش کم تهاجمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ است که پوشش داخلی رحم (اندومتر) را از بین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برد. هدف از این روش کاهش یا توقف خونریزی شدید قاعدگی است. معمولا ابلیشن آندومتر توسط متخصص زنان در یک مرکز پزشکی انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

برای همه انواع ابلیشن آندومتر، ابزار از طریق واژن به داخل رحم وارد شده و با تکنیک های زیر انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود:

• فرکانس رادیویی پرانرژی: در این روش یک توری منبسط شده جریان الکتریکی را برای تخریب پوشش ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.
• ابلیشن با بالون حرارتی: یک کاتتر با یک بالون در انتهای رحم وارد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. بالون با مایعی با درجه حرارت 190 درجه فارنهایت پر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود تا از بافت آندومتر را از بین ببرد.
• فرسایش اندومتر با مایکروویو (MEA): انرژی مایکروویو از طریق یک پروب نازک به داخل رحم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رود تا پوشش داخلی را از بین ببرد.
• Cryoablation: در این روش یک کاوشگر سرد تا -4 درجه فارنهایت برای انجماد پوشش استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

ابلیشن آندومتر نوعی پیشگیری از بارداری یا روش عقیم سازی محسوب نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. اما اگر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خواهید در آینده بچه دار شوید، نباید ابلیشن آندومتر انجام دهید. چون در بارداری بعد از ابلیشن خطر حاملگی خارج از رحم یا سقط جنین وجود دارد. حتی احتمال مرگ کودک قبل یا بعد از تولد نیز وجود دارد.

سایر روش های ابلیشن

فرسایش کاربردهای بسیار دیگری نیز دارد، از جمله:

فرسایش مغز استخوان

معمولاً از این روش برای برداشتن مغز استخوان قبل از پیوند مغز استخوان استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. با ترکیبی از شیمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌درمانی و پرتودرمانی انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. همچنین فرسایش مغزی را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان برای رسیدگی به مسائل مختلفی مانند تومورهای مغزی یا تشنج انجام داد. ابلیشن در مقایسه با جراحی تومور مغزی باز که شامل برداشتن بخش‌های بزرگی از جمجمه است، کم تهاجمی تر ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌و کم خطرتر است. برخی از شرایط عود کننده مانند گلیوما ممکن است به چندین جراحی فرسایش نیاز داشته باشند. فرسایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به کاهش درد و کاهش زمان بهبودی کمک کند.

جراحی مغز ساب

برای درمان برخی اختلالات عصبی مانند بیماری پارکینسون و سردردهای خوشه ای استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. جراحی مغز ابلیتیو برای تعدادی از بیماری های عصبی استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. پیشرفت‌ها در داروها و سایر درمان‌ها استفاده از فرسایش را در بیماری‌های عصبی کاهش داده است، اما هنوز در برخی موارد استفاده می‌شود. به‌ویژه در مواردی که دارو و سایر درمان‌ها نتوانسته‌اند تسکین دهند.

اختلالات عصبی که با فرسایش درمان می‌شوند عبارتند از:

• لرزش
• درد مزمن
• تومورهای مغزی
• اختلالات حرکتی مانند بیماری پارکینسون
• اختلالات روانپزشکی مانند اختلال افسردگی اساسی
• تشنج و شرایط صرعی که به داروها پاسخ نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند.

فرسایش مثانه

ساییدن مثانه معمولاً برای درمان سرطان مثانه است. ابلیشن از طریق یک سوند که به مجرای ادرار وارد می شود، صورت می گیرد.

ابلیشن وریدی

فرسایش وریدی اغلب برای درمان واریس یا سایر مشکلات گردش خون استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. با کنترل فشار خون و کلسترول و حفظ سبک زندگی سالم قلب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان از این شرایط پیشگیری کرد.

عوارض جراحی ابلیشن

در بیشتر موارد، انجام جراحی ابلیشن به تکرار آن و جراحی دیگر نیازی ندارد. ابلیشن مجدد اغلب در موارد قلبی رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند. در برخی افراد، ابلیشن برای رفع دائمی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آریتمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ کافی نیست. جراحان ممکن است مجبور شوند یک ابلیشن دیگر انجام دهند، یا حتی بیمار به یک دستگاه مانند دفیبریلاتور یا ضربان ساز نیاز پیدا کند.

همچنین این خطر وجود دارد که بافت های اطراف در هر نوع جراحی فرسایشی آسیب ببینند. ابزار ابلیشن مورد استفاده یا انرژی که در طی جراحی فرسایش منتقل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به طور بالقوه باعث خونریزی، التهاب و حتی پارگی های کوچک در نواحی اطراف محل ابلیشن شود. در این شرایط ممکن است برای ترمیم این آسیب به جراحی بعدی نیاز داشته باشید.

آمادگی و تشخیص برای جراحی ابلیشن

تصمیم به استفاده از فرسایش برای اصلاح یا درمان یک بیماری خاص توسط شما و ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما گرفته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. به طور معمول، ابتدا برای وضعیت شما یکسری دارو تجویز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود و زمانی که این داروها منع مصرف داشته باشند یا اثر مثبتی بر روی درمان بیماری شما نداشته باشند، جراح یا پزشک معالج شما ممکن است ابلیشن را توصیه کند. تشخیص اینکه شما به این روش جراحی نیاز دارید یا ندارید به نوع وضعیت و بیماری شما بستگی دارد.

با توجه به علت اصلی نیاز شما به جراحی، پزشک ممکن است  تعدادی آزمایش را برای شما در روز جراحی تجویز کند. بیشتر این آزمایش‌ها برای شناسایی و تعیین دقیق ناحیه خاص برای درمان و تلاش برای جلوگیری از عوارض مانند مشکلات خونریزی پس از عمل انجام می شوند.

در فرسایش قلبی، به طور خاص، پزشک احتمالاً آزمایش های زیر را تجویز می کند:

• الکتروکاردیوگرام (ECG)
• اکوکاردیوگرافی (اکو)
• تست هولتر مانیتور
• اکوکاردیوگرافی ترانس مری (TEE)
• نقشه برداری قلب با استفاده از تست الکتروفیزیولوژیک (EP)
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی قلب (MRI) یا توموگرافی کامپیوتری (CT)

برای اکثر جراحی های ابلیشن، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما آزمایش خون و انواع مختلف مطالعات تصویربرداری را بررسی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. در برخی موارد مانند مشکلات وریدی ممکن است یک ارزیابی فیزیکی برای تشخیص وضعیت شما و برنامه ریزی برای جراحی کافی باشد. در همه موارد، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما یک ارزیابی فیزیکی کلی انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد و سابقه سلامتی و بیماری های شما را قبل از جراحی بررسی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

بهبودی بعد از ابلیشن چه مدت طول می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کشد؟

بهبودی پس از جراحی ابلیشن، در بیشتر موارد، ساده است و افرادی که تحت این عمل قرار می‌گیرند، به مراقبت طولانی مدت زیادی نیاز ندارند. این جراحی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند بسیاری از بیماری های زمینه ای از تومورها گرفته تا ریتم غیر طبیعی قلب را درمان کند. با این حال، ممکن است مواردی وجود داشته باشد که در آن بیمار به مراقبت‌های مداوم، جراحی‌های بعدی یا جراحی فرسایش دیگری نیاز پیدا کند.

سخن آخر

ابلیشن روشی است که در آن لایه ای از بافت را برای درمان بسیاری از بیماری های زمینه ای برداشته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. می‌تواند مشکلات سطحی جزئی، مانند از بین بردن زگیل‌های روی پوست، و همچنین شرایط جدی‌تر، مانند مشکلات ریتم قلب را درمان کند. همچنین ممکن است برای موارد زیبایی مانند بهبود بافت و تغییر رنگ پوست استفاده شود.