گلی بنکلامید یک نوع داروی ضد دیابت و از گروه سولفونیل اوره است. سولفونیل اوره به داروهایی گفته می شود که پزشک ها آن را برای کنترل دیابت نوع دو تجویز می کنند. وظیفه اصلی این داروها کنترل قند خون است. این دارو به شکل های مختلفی از جمله قرص و داروی مایع خوراکی در داروخانه ها موجود است.
گلی بنکلامید برای مدیریت دیابت استفاده می شود. مصرف منظم این دارو به باعث می شود که پانکراس انسولین بیشتری ترشح کند تا سطح قند خون شما پایین بیاید.
انسولین هورمونی است که به طور طبیعی در بدن، و توسط غده پانکراس تولید می شود. این هورمون به کنترل سطح قند خون کمک می کند.
دیابت شیرین یک نوع بیماری مزمن است که به آن ملیتوس هم گفته می شود. این بیماری به دو شکل مختلف رخ می دهد. حالت اول زمانی است که بدن شما نمی تواند انسولین کافی تولید کند و یا انسولین تولید شده نسبت به سطوح طبیعی بسیار کم و ناکافی است. حالت دوم بیماری زمانی رخ می دهد که انسولین کافی در بدن ترشح می شود ولی بدن نمی تواند از این هورمون به درستی استفاده کند.
افراد مبتلا به دیابت برای کنترل میزان قند خون خود نیاز به درمان دارند. کنترل سطح قند خون خطر عوارض بعدی را به میزان بسیار زیادی کاهش می دهد. برخی از افراد می توانند با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی، قند خون خود را کنترل کنند، اما برای افراد دیگر، داروهایی مانند گلی بنکلامید در کنار تغییرات رژیم غذایی تجویز می شود.
گلی بنکلامید میزان انسولین تولید شده توسط پانکراس را افزایش می دهد و از این طریق به کنترل گلوکز خون کمک می کند.
موارد منع مصرف گلی بنکلامید
مصرف داروی گلی بنکلامید برای افرادی با شرایط خاص مناسب نیست و تنها در صورت تجویز پزشک باید از دارو استفاده شود. پزشکان معمولا داروی بن کلامید را برای افراد زیر تجویز یا توصیه نمی کنند:
- خانم ها در دوران بارداری یا شیردهی
- بیمارانی که دچار مشکلات، قلبی، کبدی یا کلیوی هستند.
- افرادی که در صورت مصرف دارو دچار واکنش های آلرژیک می شوند.
- افرادی که بیش از حد معمول ورزش می کنند، زیرا مصرف دارو می تواند بر سطح قند خون تأثیر بگذارد.
- در صورت ابتلا به اختلالات ارثی نادر مانند پورفیری که در اثر کمبود آنزیم گلوکز 6 فسفات دهیدروژناز در بدن رخ می دهد.
همچنین اگر داروی دیگری مصرف می کنید، حتی اگر جزء داروهای بدون نسخه باشد، پزشک استفاده همزمان از داروها را توصیه نمی کند.
زمان مصرف قرص گلی بنکلامید
اگر داروی مایع خوراکی برای نوزاد تجویز شده است، باید دارو را حدود 15 دقیقه قبل از شیر خوردن به نوزاد بدهید. دوز دارو برای مصرف کودکان بسته به وزن بدن آنها تفاوت دارد. در برخی از کودکان ممکن است دارو بیش از یک بار در روز مورد نیاز باشد. دستورالعمل های پزشک خود را به دقت دنبال کنید.
گلی بنکلامید را دقیقاً طبق دستور العمل پزشک مصرف کنید. دوز شروع معمول برای بزرگسالان 5 میلی گرم در روز است. این دارو به صورت تک دوز برای مصرف با صبحانه یا بلافاصله بعد از آن تجویز می شود. اگر به شما یا فرزندتان داروی مایع خوراکی داده شده است، مراقب باشید مقدار صحیح آن را با استفاده از سرنگ خوراکی و آداپتور اندازه گیری کنید. برای این کار می توانید از دستورالعمل های چاپ شده در بروشور کمک بگیرید.
قبل از شروع درمان، نحوه مصرف دارو را در بروشور با دقت مطالعه کنید تا اطلاعات بیشتری در مورد داروی گلی بنکلامید داشته باشید. همچنین مطالعه این بروشور لیست کاملی از عوارض جانبی دارو را در اختیار شما قرار می دهد.
اگر فراموش کردید یک نوبت دارو را در زمان معمول مصرف کنید، می توانید آن را به وعده غذایی بعدی موکول کنید. اگر مصرف دارو را تا روز بعد به یاد نیاوردید، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید. برای جبران دوز فراموش شده، هرگز دو نوبت دارو را در یک روز مصرف نکنید.
اگر یک نوبت را فراموش کردم چه کنم؟
اگر یک نوبت مصرف دارو را فراموش کردید، دوز بعدی را بلافاصله قبل از وعده غذایی بعدی مصرف کنید. علاوه بر آن شما نمی توانید به دلیل فراموش کردن مصرف دارو، دوز خود را دو برابر کنید. همچنین به یاد داشته باشید که باید از مصرف داروهای اضافی برای جبران دوز فراموش شده خودداری کنید. نکات مهم دیگر در مورد مصرف داروی گلی بنکلامید عبارت است از:
- توصیه هایی که در مورد رژیم غذایی و ورزش به شما داده شده است، را به دقت رعایت کنید.
- گلی بنکلامید را همراه یا بلافاصله بعد از اولین وعده غذایی اصلی که صبحانه است، مصرف کنید.
- قرص ها باید طبق دستور پزشک بلافاصله قبل از غذا مصرف شوند. پس از مصرف دارو، هیچ یک از وعده های غذایی را حذف نکنید یا خوردن غذا را به تاخیر نیاندازید.
روش هایی برای کنترل بهتر تاثیر گلی بنکلامید
تا حد امکان غذاهای ساده مصرف کنید. غذاهای تند و پرادویه می توانند باعث تشدید علائم بیماری شوند. پزشک هر چند وقت یک بار برای شما آزمایشاتی را تجویز می کند تا از این طریق شما میزان قند خون شما کاملا بررسی شود.
یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید. برای کاهش عوارض جانبی دارو و همچنین جایگزینی مایعات از دست رفته بدن حداقل روزی 8 لیوان آب بنوشید. اگر پزشک در مورد تغییرات رژیم غذایی، ترک سیگار یا ورزش منظم دستورالعمل هایی به شما داده است، باید حتما توصیه های پزشک را رعایت کنید.
قند خون پایین یا هیپوگلیسمی معمولا در صورت فراموش کردن یک وعده غذایی، ورزش بیش از حد معمول، بیماری یا مصرف الکل ممکن است رخ دهد. پیش از هر چیز باید به معاینات منظم پزشک اهمیت بدهید. این مراجعات منظم به مطب برای این است که علائم بیماری شما تحت نظارت پزشک بهتر کنترل شود. اگر می خواهید درمان دندانپزشکی انجام دهید، باید حتما دندانپزشک را از ابتلای خود به بیماری دیابت مطلع کنید. همچنین لیست داروهای مصرفی خود را به دندانپزشک اطلاع بدهید.
متاسفانه دیابت نوع دو درمان ندارد و علائم بیماری به صورت مادام العمر با بیمار باقی می ماند. بنابراین مصرف قرص ها را ادامه دهید مگر اینکه پزشکتان به شما توصیه دیگری کرده باشد.
قبل از شروع هر ورزش بدنی جدید با پزشک خود مشورت کنید، زیرا ورزش می تواند بر سطح قند خون شما تأثیر بگذارد. در صورت انجام تمرینات ورزشی باید سطح خون خود را به طور منظم بررسی کنید.
مصرف گلی بنکلامید در برخی از بیماران با عوارض ناخواسته ای مانند افزایش وزن همراه است. بنابراین به شما توصیه می شود که به طور منظم ورزش کنید تا بتوانید به طور موثری از افزایش وزن مرتبط با این دارو پیشگیری کنید.
در صورت خرید هر نوع دارو، برای آشنایی با نحوه مصرف و عوارض احتمالی حتما بروشورهای داخل جعبه را با دقت مطالعه کنید. همچنین در صورت داشتن هر گونه سوال در مورد دارو می توانید از پزشک داروساز نیز کمک بگیرید.
اگر راننده هستید، باید مراقب باشید، زیرا اگر دیابت شما به خوبی کنترل نشود، توانایی شما برای تمرکز تحت تاثیر قرار می گیرد. ممکن است به شما توصیه شود قبل از سفر سطح قند خون خود را چک کنید و در سفرهای طولانی یک میان وعده همراه خود داشته باشید.
اگر به طور غیرمعمول تشنه می شوید، دفع ادرار بیشتر از حد طبیعی دارید یا در خود احساس خستگی شدید می کنید، باید علائم را به پزشک خود اطلاع دهید. اینها علائمی هستند که نشان می‌دهند قند بیش از حد در خون شما وجود دارد و دوز داروی مصرفی شما ممکن است نیاز به تغییراتی داشته باشد.
سعی کنید علائم کاهش قند خون را کاملا بشناسید. شما باید بدانید که اگر قند خون شما خیلی پایین بیاید چه احساسی پیدا خواهید کرد. کاهش قند خون با عنوان هیپوگلیسمی شناخته می شود. اولین نشانه های هیپوگلیسمی احساس لرزش، اضطراب، عرق کردن، رنگ پریدگی، احساس گرسنگی، تپش قلب و سرگیجه شدید است.
اگر این اتفاق رخ داد، یک خوراکی حاوی قند، مانند قرص دکستروز، شیرینی یا نوشیدنی های شیرین غیر رژیمی بخورید. پس از آن برای کنترل بهتر علائم می توانید یک میان وعده سبک مانند ساندویچ یا موز بخورید.
گلی بنکلامید و متفورمین
گلی بنکلامید/متفورمین ، همچنین به عنوان گلیبورید/متفورمین شناخته می شود و با نام تجاری گلوکوانس به فروش می رسد. یک داروی ضد دیابت ترکیبی با دوز ثابت است که برای درمان دیابت نوع 2 استفاده می شود. حاوی گلی بنکلامید ، یک سولفونیل اوره و متفورمین ، یک بیگوانید است.
متفورمین به ندرت ممکن است باعث ایجاد یک بیماری جدی و خطرناک به نام اسیدوز لاکتیک شود. اگر بیماری کلیوی دارید به پزشک خود اطلاع دهید. احتمالاً پزشک به شما خواهد گفت که گلیبورید و متفورمین مصرف نکنید. همچنین اگر بالای 65 سال سن دارید و تا به حال دچار حمله قلبی شده اید، به پزشک خود اطلاع دهید.
اگر استازولامید (Diamox)، دی کلرفنامید (Keveyis)، متازولامید، توپیرامات (Topamax، در Qsymia)، یا زونیسامید (Zonegran) مصرف می کنید، به پزشک خود اطلاع دهید.
اگر اخیراً به یکی از بیماری هایی مانند عفونت جدی، اسهال شدید، استفراغ یا تب مبتلا شده اید یا اگر به هر دلیلی مایعات بسیار کمتر از حد معمول می نوشید، به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است مجبور شوید مصرف گلیبورید و متفورمین را تا زمان بهبودی متوقف کنید.
اگر در حال انجام جراحی، از جمله جراحی دندان، یا هر روش پزشکی مهمی هستید، به پزشک اطلاع دهید که گلیبوراید و متفورمین مصرف می کنید. همچنین اگر قصد انجام هر گونه روش اشعه ایکس را دارید که در آن رنگ تزریق می شود، به پزشک خود اطلاع دهید، به خصوص اگر مقدار زیادی الکل می نوشید یا قبلاً مصرف کرده اید یا بیماری کبدی یا نارسایی قلبی داشته اید.
ممکن است لازم باشد قبل از عمل مصرف گلیبورید و متفورمین را قطع کنید و 48 ساعت صبر کنید تا درمان مجدد شروع شود. پزشک دقیقاً به شما خواهد گفت که چه زمانی باید مصرف گلیبورید و متفورمین را قطع کنید و چه زمانی باید دوباره مصرف آن را شروع کنید.
نوشیدن الکل خطر ابتلا به اسیدوز لاکتیک را افزایش می دهد یا ممکن است باعث کاهش قند خون شود. مصرف الکل در حین مصرف گلیبورید و متفورمین نیز به ندرت ممکن است علائمی مانند برافروختگی (قرمزی صورت)، سردرد، حالت تهوع، استفراغ، درد قفسه سینه، ضعف، تاری دید، آشفتگی ذهنی، تعریق، خفگی، مشکل تنفسی و اضطراب را ایجاد کند.
پزشک آزمایش‌های خاصی را قبل و در طول درمان تجویز می‌کند تا میزان عملکرد کلیه‌ها و پاسخ بدن شما به گلیبورید و متفورمین را بررسی کند. در مورد خطرات مصرف گلیبوراید و متفورمین با پزشک خود مشورت کنید.
مصرف همزمان متفورمین و گلی بنکلامید
ترکیب گلیبورید و متفورمین برای درمان دیابت نوع 2 (شرایطی که بدن به طور معمول از انسولین استفاده نمی کند و بنابراین نمی تواند میزان قند خون را کنترل کند) در افرادی که دیابت آنها به تنهایی با رژیم غذایی و ورزش قابل کنترل نیست استفاده می شود.
گلیبورید متعلق به دسته ای از داروها به نام سولفونیل اوره است و متفورمین در دسته ای از داروها به نام بیگوانیدها قرار دارد. گلایبورید با وادار کردن لوزالمعده به تولید انسولین (ماده طبیعی که برای تجزیه قند در بدن لازم است) قند خون را کاهش می‌دهد و به بدن کمک می‌کند از انسولین به طور موثر استفاده کند.
این دارو فقط در افرادی که بدنشان به طور طبیعی انسولین تولید می کند در کاهش قند خون تاثیر دارد. متفورمین به بدن کمک می کند تا میزان گلوکز (قند) خون را کنترل کند. مقدار گلوکزی را که از غذا جذب می کنید و میزان گلوکز ساخته شده توسط کبد را کاهش می دهد. همچنین به بدن شما کمک می کند تا از انسولین خود به طور موثرتری استفاده کند.
گلیبورید و متفورمین برای درمان دیابت نوع 1 (شرایطی که در آن بدن انسولین تولید نمی کند و بنابراین نمی تواند میزان قند خون را کنترل کند) یا کتواسیدوز دیابتی (یک بیماری جدی که ممکن است در صورت عدم درمان قند خون بالا رخ دهد) استفاده نمی شود.
نحوه مصرف متفورمین و گلی بنکلامید
ترکیب گلیبورید و متفورمین به صورت قرص خوراکی می آید. معمولا یک تا دو بار در روز همراه با غذا مصرف می شود. دستورالعمل های روی برچسب نسخه خود را به دقت دنبال کنید و از پزشک یا داروساز خود بخواهید هر قسمتی را که متوجه نمی شوید توضیح دهد. گلیبورید و متفورمین را دقیقاً طبق دستور مصرف کنید. از مصرف آن بیشتر یا کمتر یا بیشتر از آنچه پزشک تجویز کرده است، مصرف نکنید.
احتمالاً پزشک داروی شما را با دوز پایین گلیبورید و متفورمین شروع می کند و ممکن است به تدریج دوز را افزایش دهد، نه بیشتر از یک بار در هر 2 هفته.
ترکیب گلایبوراید و متفورمین دیابت را کنترل می کند اما آن را درمان نمی کند. حتی اگر احساس خوبی دارید به مصرف گلایبوراید و متفورمین ادامه دهید. بدون مشورت با پزشک مصرف گلایبوراید و متفورمین را قطع نکنید.
تفاوت بین گلیکلازید و گلیکلازید MR چیست؟
گلیکلازید (MR) یک فرمول جدید از داروی گلیکلازید است و یک بار در روز تجویز می شود. ماتریس هیدروفیل پلیمر مبتنی بر هیپروملوز در فرمولاسیون جدید بر آزاد سازی تدریجی دارو تأثیر می گذارد. این فرمول فراهمی زیستی بالایی را نشان می دهد و جذب آن تحت تأثیر مصرف همزمان با غذا قرار نمی گیرد.
عوارض قرص گلی بنکلامید چیست؟
بیشتر داروها علاوه بر اثرات مفیدشان، می توانند عوارض ناخواسته ای در بدن ایجاد کنند. اگرچه ممکن است بسیاری از بیماران نیز این عوارض را تجربه نکنند. معمولا فهرست کاملی از عوارض احتمالی دارو در بروشور وجود دارد. معمولا وقتی برای مدتی از دارو استفاده می کنید بدن به تدریج با دارو سازگار می شود. به همین علت پس از مدت کوتاهی اثرات ناخواسته دارو از بین می رود. اما اگر هر یک از عوارض برای مدت طولانی ادامه یافت، باید در اسرع وقت با پزشک خود صحبت کنید.
برخی از رایج ترین عوارض احتمالی داروی گلی بنکلامید عبارت است از:
- ناراحتی معده
- افزایش وزن
- تهوع و استفراغ
- احساس لرزش و اضطراب
- کاهش قند خون پایین (هیپوگلیسمی)
- مشکلات گوارشی مانند یبوست یا اسهال
| عوارض جانبی رایج گلی بنکلامید | در صورت بروز عارضه چه کاری می توانم انجام دهم؟ |
| احساس بیماری (تهوع) یا بیماری (استفراغ) | به غذاهای ساده بچسبید – از غذاهای غنی یا تند خودداری کنید. |
| مدفوع سفت که به سختی دفع می شود (یبوست) | یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید و مقدار زیادی آب بنوشید. |
| مدفوع شل و آبکی (اسهال) | برای جایگزینی مایعات از دست رفته مقدار زیادی آب بنوشید. |
| علائم قند خون پایین (گلوکز) : احساس لرزش یا اضطراب، عرق کردن، رنگ پریدگی، احساس گرسنگی، احساس تپش قلب (تپش قلب)، احساس سرگیجه | چیزی حاوی قند مانند یک بیسکویت شیرین یا یک نوشیدنی شیرین (نه رژیمی) بخورید و این را با یک میان وعده مانند ساندویچ دنبال کنید. در صورت مشاهده این علائم به پزشک خود اطلاع دهید. |
| افزایش وزن | اگر این مشکل ایجاد شد، در معاینه بعدی به پزشک خود اطلاع دهید. |
در صورت بروز هیپوگلیسمی چه کنیم؟
مصرف داروی گلی بنکلامید ممکن است باعث کاهش قند خون (هیپوگلیسمی) شود. علائم قند خون پایین شامل ضعف، سرگیجه، گرسنگی، تعریق، لرزش، تاری دید، عدم تعادل در راه رفتن و همچنین افزایش ضربان قلب هستند.
اگر هر یک از علائم کاهش قند خون را تجربه کردید، باید فوراً اقدامات زیر را انجام دهید:
مرحله اول: پیش از هر چیز قند خون خود را با استفاده از یک دستگاه کنترل قند خون خانگی یا گلوکومتر بررسی کنید. اگر سطح قند خون شما کمتر از 4 میلی مول در لیتر است، 15 گرم قند مصرف کنید، به عنوان مثال:
- 3 قرص گلوکز یا
- نصف لیوان آب میوه یا
- 3 قاشق چایخوری شکر، عسل یا شربت
مرحله 2: پس از 15 دقیقه باید احساس بهتری داشته باشید. اگر دستگاه کنترل قند خون خانگی دارید، دوباره سطح قند خون خود را چک کنید.
مرحله 3: اگر سطح قند خون شما هنوز کمتر از 4 میلی مول در لیتر است و همچنان علائم کاهش قند خون را دارید، باید 15 گرم دیگر قند مصرف کنید.
اگر با وجود مصرف مواد غذایی شیرین علائم شما بهتر نشد و همچنان دچار ضعف و سرگیجه هستید، باید فورا به پزشک مراجعه کنید یا خود را به نزدیکترین بیمارستان برسانید.
قرص گلی بنکلامید در بارداری
داده های مربوط به استفاده از گلی بنکلامید در بارداری شامل بیش از 9500 بررسی است. با این حال، گلی بنکلامید در مدیریت دیابت بارداری، که بیشتر در سه ماهه دوم یا سوم رخ می دهد، استفاده می شود. بنابراین، نتایج بررسی سه ماهه اول وجود ندارد و افزایش خطر ناهنجاری های مادرزادی یا سقط جنین را نمی توان رد کرد.
داده‌های مربوط به خطر بزرگ شدن سن حاملگی (LGA) یا ماکروزومی در نوزادان و هیپوگلیسمی نوزادان به دنبال درمان دیابت بارداری با گلی بنکلامید در مقایسه با انسولین و یا متفورمین نتایج متناقصی را نشان می دهد. این در حالی است که چاقی و کنترل قند خون، که هر دو به طور قابل توجهی بر این پیامدها تأثیر می گذارند.
هیچ خطر افزایشی برای مرگ داخل رحمی، زایمان زودرس، زردی نوزاد/هیپربیلی روبینمی یا پذیرش در بخش مراقبت های ویژه نوزادان (NICU) ناشی از مصرف آن شناسایی نشده است.
توصیه های فعلی موسسه ملی بهداشت و مراقبت عالی (NICE) متفورمین (به تنهایی یا همراه با انسولین) را برای مدیریت دیابت بارداری یا از قبل موجود پیشنهاد می کند.
به زنان مبتلا به دیابت از قبل که قصد بارداری دارند توصیه می شود قبل از بارداری و در طول سه ماهه اول از اسید فولیک با دوز بالا (5 میلی گرم در روز) استفاده کنند.
قرار گرفتن در معرض گلی بنکلامید در هر مرحله از بارداری معمولاً به عنوان دلیل پزشکی برای ختم بارداری یا هرگونه نظارت اضافی جنین در نظر گرفته نمی شود. با این حال، زنان مبتلا به دیابت ممکن است نیاز به نظارت بیشتر بر رشد جنین و حجم مایع آمنیوتیک بدون توجه به دارو داشته باشند.
سایر عوامل خطر ممکن است در موارد فردی وجود داشته باشد که ممکن است به طور مستقل خطر پیامد نامطلوب بارداری را افزایش دهد.
نحوه نگهداری گلی بنکلامید
- تمام داروها را دور از دسترس و دید کودکان نگهداری کنید.
- داروها باید در جای خشک و خنک و دور از حرارت و نور مستقیم نگهداری شوند.
- داروی مایع خوراکی را باید حداکثر 30 روز پس از باز کردن استفاده کنید. برای یادآوری می توانید تاریخ باز کردن بطری را روی برچسب یادداشت کنید.
نکات مهم در مورد مصرف دارو:
- هرگز دارو را بیش از دوز تجویز شده مصرف نکنید.
- هرگز دارو را به افراد دیگر ندهید، حتی اگر به نظر می رسد که شرایط بیماری آنها مانند شما باشد.
- داروهای تاریخ گذشته را نگه ندارید. آنها را به داروخانه محلی خود ببرید تا آنها را از چرخه مصرف خارج کنند.
- اگر فکر می کنید که ممکن است بیش از حد از این دارو مصرف کرده باشید، حتما موضوع را به بخش اورژانس بیمارستان اطلاع بدهید.
