جینکو بیلوبا یک گیاه غنی از آنتی اکسیدان است که برای تقویت سلامت مغز و درمان انواع بیماری‌ها استفاده می‌شود. اگرچه مکمل‌های غذایی معمولاً حاوی عصاره‌های برگ‌های گیاه هستند، با این حال دانه‌های جینکو بیلوبا معمولاً برای اهداف درمانی در طب سنتی چینی استفاده می‌شوند. در سایر مناطق جهان نیز جینکو به عنوان یک دارو، در موارد متعددی مصرف می‌شود.
جینکو حاوی فلاونوئیدهای متعددی است. این مواد ترکیباتی هستند که طرفداران استفاده از این گیاه دارویی ادعا می‌کنند که می‌توانند با بهبود جریان خون در مغز، از این عضو در برابر مشکلات مرتبط با پیری مانند زوال عقل محافظت کنند. به این ترتیب یکی از اثرات درمانی این گیاه ایجاد می‌شود.
جینکو (Ginkgo biloba) یکی از قدیمی ترین گونه‌های درختی زنده است. اکثر محصولات جینکو با عصاره تهیه شده از برگ‌های بادبزن شکل آن ساخته می‌شوند. اعتقاد بر این است که مفیدترین اجزای جینکو فلاونوئید است که دارای خواص آنتی اکسیدانی قوی می‌باشد.
ترپنوئیدها که با گشاد کردن عروق خونی و کاهش “چسبندگی” پلاکت‌ها به بهبود گردش خون کمک می‌کنند نیز در ترکیب این درخت وجود دارد. جینکو معمولاً به صورت قرص خوراکی، عصاره، کپسول یا چای در دسترس است. به هیچ عنوان دانه‌های جینکو را خام یا بو داده مصرف نکنید. زیرا می‌توانند سمی باشند.
جینکو بیلوبا برای درمان چه بیماری های کاربرد دارد؟
بیشتر تحقیقات در مورد جینکو بر روی تأثیر آن بر زوال عقل، حافظه و درد ناشی از جریان بسیار کم خون متمرکز است. به طور کلی تحقیقات در مورد استفاده از جینکو برای درمان شرایط خاص، نتایج زیر را نشان می‌دهد:
زوال عقل: شواهد کافی برای حمایت از استفاده از جینکو برای پیشگیری از زوال عقل یا درمان افراد مبتلا به اختلال شناختی خفیف وجود ندارد.
تقویت حافظه: به طور کلی مطالعه اثر جینکو بر تقویت حافظه نتایج متناقضی به همراه داشته است. در حالی که برخی شواهد نشان می‌دهند که عصاره جینکو ممکن است حافظه را در بزرگسالان سالم بهبود بخشد، اکثر مطالعات نشان می‌دهند که جینکو حافظه، توجه یا عملکرد مغز را بهبود نمی‌بخشد. بنابراین نمی‌توان به طور قطعی درباره این مسئله نظر داد.
اما به طور کلی، در منابع مختلف ادعا می‌شود که جینکو بیلوبا می‌تواند به مبارزه با شرایط زیر کمک کند:
- آسم
- گلوکوم
- خستگی
- افسردگی
- برونشیت
- اضطراب
- وزوز گوش
- فشار خون بالا
- بیماری آلزایمر
- اختلال در نعوظ
- اسکلروز چندگانه
- مقاومت به انسولین
- بیماری شریان محیطی
- اختلال عملکرد جنسی در زنان
- دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن
مزایای مصرف جینکو بیلوبا برای بدن
به نظر می رسد مصرف جینکو بیلوبا حافظه را تقویت می‌کند و همچنین باعث بهبودی عوارض پس از سکته می‌شود. برخی از مطالعات علمی، اما نه همه آنها، فواید جینکو را تایید می‌کنند. بیایید نگاهی به دلایل علمی فواید ادعایی جینکو بیلوبا بندازیم:
زوال شناختی مرتبط با سن
جینکو بیلوبا اغلب به عنوان یک مکمل مفید برای بهبود حافظه، مبارزه با علائم آلزایمر و کاهش زوال شناختی مرتبط با افزایش سن شناخته می‌شود. نتایج حاصل از برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که وقتی این مکمل همراه با سایر داروها استفاده می‌شود، در افرادی که با علائم خفیف بیماری آلزایمر رو به رو هستند، ممکن است بهبودهایی در عملکرد آنها ایجاد شود.
با این حال، در حال حاضر شواهد کافی برای حمایت از فرضیه استفاده از جینکو بیلوبا برای پیشگیری یا درمان بیماری آلزایمر وجود ندارد.
حافظه
در حالی که نتایج برخی از مطالعات کوچک نشان داده است که جینکو بیلوبا ممکن است حافظه را در افراد سالم بهبود بخشد، یک بررسی بزرگ به این نتیجه رسید که مصرف این مکمل باعث بهبود قابل توجهی در حافظه، توجه یا عملکرد اجرایی نمی‌شود.
اضطراب
برخی از مطالعات نشان می‌دهد که جینکو بیلوبا ممکن است برای تسکین علائم اضطراب مفید باشد. یک مطالعه نشان داد افرادی که روزانه 480 میلی‌گرم جینکو بیلوبا مصرف می‌کردند، نسبت به افرادی که دارونما مصرف می‌کردند، 45 درصد کاهش بیشتری در علائم اضطراب داشتند.
چنین نتایجی ممکن است به علت افزایش سطح آنتی اکسیدان باشد. با این حال، هنوز شواهد کافی وجود ندارد که به طور قطعی براساس آن نتیجه بگیریم که این مکمل ممکن است برای درمان اضطراب مفید باشد.
سلامت چشم
کاربرد جینکو بیلوبا در درمان گلوکوم و سایر بیماری‌های چشمی نویدبخش است. جینکو بیلوبا حاوی مواد طبیعی است که به عنوان آنتی اکسیدان عمل می‌کنند و جریان خون را بهبود می‌بخشند. این اثر، دژنراسیون شبکیه را کاهش می‌دهد. همچنین شواهدی از بهبود دید رنگی پس از مصرف جینکو بیلوبا در بیماران مبتلا به رتینوپاتی دیابتی وجود دارد.
فشار خون
بر اساس بررسی تحقیقاتی منتشر شده در Phytomedicine در سال 2014 ، هنوز خیلی زود است که بگوییم جینکو بیلوبا می‌تواند به درمان فشار خون بالا کمک کند یا خیر. در سه کارآزمایی دیگر، مصرف جینکو بیلوبا اثرات قابل توجهی بر فشار خون داشته است. از آنجایی که بیشتر مطالعات بررسی شده دارای نقص قابل توجهی بودند، نویسندگان این مقاله بیان می‌کنند که قبل از تجویز جینکو بیلوبا برای کنترل فشار خون، انجام تحقیقات دقیق تری لازم است.
عوارض ناشی از مصرف جینکو بیلوبا چیست؟
مصرف جینکو بیلوبا ممکن است با بروز برخی عوارض احتمالی همراه باشد که برخی از آنها عبارتند از:
- اسهال
- سردرد
- سرگیجه
- مشکلات گوارشی
- واکنش‌های پوستی آلرژیک
- ضعف عضلانی و حالت تهوع
از آنجایی که جینکو بیلوبا ممکن است بر لخته شدن خون تأثیر بگذارد، افراد مبتلا به اختلالات خونریزی یا کسانی که از داروها یا مکمل‌هایی مانند وارفارین، آسپرین، سیر، ویتامین E و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) که بر لخته شدن خون تأثیر می‌گذارند، مصرف می‌کنند، باید مراقب باشند.
برخی از موارد خونریزی در افرادی که از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنند، رخ داده است. افراد مبتلا به صرع یا دیابت نیز باید از مصرف جینکو بیلوبا خودداری کنند، مگر اینکه این گیاه تحت نظارت پزشک متخصص مصرف شود. زنان باردار نباید جینکو مصرف کنند.
با توجه به اینکه برخی داروها و مکمل‌ها ممکن است با جینکو تداخل داشته باشند، بهتر است قبل از مصرف جینکو با پزشک معالج خود مشورت کنید. جینکو حاوی ترکیبی به نام جینکوتوکسین است. اگرچه جینکوتوکسین در بیشترین مقدار در دانه جینکو یافت می‌شود، اما به مقدار کم در برگ‌ها نیز وجود دارد.
این ماده که از نظر ساختاری مشابه ویتامین B6 است، مشخص شده است که فعالیت ویتامین B6 را مسدود می‌کند. طبق یک گزارش موردی، زنی پس از خوردن مقادیر زیادی دانه جینکو دچار تشنج تونیک – کلونیک عمومی شد و سطح ویتامین B6 خون او کاهش یافت. پس از درمان، که شامل مصرف داروی ویتامین B6 بود، علائم او برطرف شد و تشنج عود نکرد.
جینکو بیلوبا با چه داروهایی تداخل دارد؟
اگر قصد مصرف جینکو بیلوبا را دارید، در مورد هر دارو یا مکملی که در حال حاضر مصرف می‌کنید، با پزشک خود صحبت کنید. جینکو بیلوبا ممکن است با تعدادی از داروها، از جمله موارد زیر تداخل داشته باشد:
- داروهای ضد افسردگی، از جمله پروزاک (فلوکستین) و توفرانیل (ایمی پرامین) (ممکن است اثربخشی این داروها را کاهش دهند)
- داروهای ضد انعقاد (ممکن است لخته شدن خون را کاهش داده و خطر خونریزی را افزایش دهند)
- زاناکس (آلپرازولام) (ممکن است اثربخشی این دارو را کاهش دهد)
- داروهای دیابت (ممکن است پاسخ بدن به این داروها را تغییر دهد)
- استاتین‌ها، از جمله Zocor (سیمواستاتین)
- ایبروفن (افزایش خطر خونریزی)
به طور کلی، دوز استاندارد و مشخصی برای جینکو بیلوبا وجود ندارد. فرمولاسیون‌ها و دوزهای مختلفی از این دارو در مطالعات تحقیقاتی برای بررسی تأثیر این گیاه بر شرایط مختلف استفاده شده است. دوز مناسب برای شما ممکن است به عوامل مختلفی از جمله سن، جنسیت، سابقه پزشکی و فرمولاسیون استفاده شده بستگی داشته باشد.
مثل همیشه، با پزشک معالج خود صحبت کنید تا به شما در تعیین دوز مصرفی جینکو بیلوبا کمک کند.
هشدارهای لازم درباره مصرف جینکو بیلوبا
در حالی که جینکو بیلوبا به طور کلی در صورت مصرف در مقادیر متوسط، یک محصول دارویی بی خطر در نظر گرفته می‌شود، با این حال شرایطی وجود دارد که نباید در آنها، جینکو بیلوبا را مصرف کنید. به طور کلی بروز برخی از عوارض جزئی ممکن است. بنابراین مراقب علائمی مانند سردرد، سرگیجه یا ناراحتی معده باشید.
بروز واکنش‌های آلرژیک نیز ممکن است، بنابراین مراقب بروز واکنش‌های پوستی احتمالی باشید. نگرانی از افزایش خطر خونریزی و تشنج در گزارش‌های موردی وجود دارد. دانه‌های جینکو خام یا بو داده می‌توانند سمی بوده و عوارض جدی به همراه داشته باشند، بنابراین نباید مصرف شوند.
اگر با خطر خونریزی رو به رو هستید، سالمند یا باردار هستید، باید بدانید که مصرف جینکو بیلوبا ممکن است خطر خونریزی در شما را تا حد زیادی افزایش دهد. جینکو با نام‌های بسیار دیگری از جمله بای گوئو، یین‌هسینگ و درخت فسیلی شناخته می‌شود. اما این مکمل بیشتر به عنوان جینکو بیلوبا شناخته می‌شود و به احتمال زیاد آن را در قفسه‌های فروشگاه‌ها با این برچسب مشاهده خواهید کرد. بسیاری از بازارهای مواد غذایی، بهداشتی و فروشگاه‌های دارویی، این محصول را به فروش می‌رسانند.
توصیه های دارویی جینکو بیلوبا
برای اطمینان از دریافت دوز مناسب، مؤسسه ملی بهداشت (NIH) توصیه می‌کند که به دنبال مطالعه و بررسی برچسب حقایق مکمل روی محصولی که می‌خرید، باشید. این برچسب حاوی اطلاعات حیاتی از جمله مقدار مواد فعال در هر قرص خواهد بود. همچنین می‌توانید متوجه شوید که آیا مواد دیگری مانند پرکننده، بایندر و طعم دهنده به محصول اضافه شده است یا خیر.
در نهایت اگر درباره خرید محصول شک دارید، می‌توانید لیست مواد سازنده آن را به پزشک خود اطلاع دهید و درباره مصرف آن با او مشورت کنید. در صورتی که به صرع مبتلا یا مستعد تشنج هستید، حتما از مصرف جینکو اجتناب کنید. مقادیر زیاد جینکوتوکسین می‌تواند باعث بروز تشنج شود.
جینکوتوکسین در دانه‌های جینکو و تا حدی در برگ‌های جینکو یافت می‌شود. بنابراین باید از مصرف مقادیر زیاد برگ و مقادیر اندک دانه جینکو اجتناب کنید. اگر سالمند هستید، به اختلال خونریزی مبتلا شده‌اید یا باردار هستید، به هیچ عنوان مکمل جینکو مصرف نکنید.
زیرا در چنین شرایطی، استفاده از این مکمل ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهد. اگر قصد انجام عمل جراحی را دارید، مصرف جینکو را دو هفته قبل از عمل جراحی متوقف کنید. همچنین این موضوع را به تیم پزشکی خود اطلاع دهید. جینکو ممکن است با برنامه درمانی دیابت تداخل داشته باشد.
اگر در شرایطی که به دیابت مبتلا هستید، جینکو مصرف می‌کنید، سطح قند خون خود را به دقت کنترل کنید تا از بروز مشکلات جدی و خطرناک پیشگیری شود. همچنین نتایج حاصل از برخی تحقیقات علنی نشان داده است که در جوندگانی که جینکو مصرف می‌کنند، خطر ابتلا به سرطان‌های کبد و تیروئید افزایش پیدا می‌کند.
