پزشکی هسته ای و یا رادیولوژی هسته ای، رشته ای از پزشکی است که افراد با استفاده از نوعی مواد رادیواکتیو آموزش های لازم را کسب کرده اند. با استفاده از این فناوری، آنها می توانند بافت ماهیچه ای، اندام ها و خون را بررسی کرده و مشکلات آن نواحی را درمان کنند.
در رادیولوژی هسته ای از موادی به نام رادیودارو استفاده می شود. اشعه موجود در آنها می تواند انواع خاصی از بیماری ها را درمان یا قسمتی از بدن را در حین اسکن با دوربین مخصوص مشخص کند. رادیولوژیست هسته ای تصاویر حاصله را از محل و چگونگی جذب مواد در بدن برای تشخیص یک بیماری تجزیه و تحلیل می کند.
رادیولوژیست هسته ای چه می کند؟
رادیولوژیست های هسته ای در بیمارستان ها، مراکز تحقیقاتی، دانشگاه ها یا کلینیک ها کار می کنند. اغلب، رادیولوژیست های هسته ای آزمایش هایی را انجام می دهند، اما آنها همچنین شرایط لازم برای درمانی برخی شرایط را دارند.
به طور روزانه، رادیولوژیست های هسته ای داروهای رادیویی را تجویز می کنند، اسکن بدن انجام می دهند تا ببینند این مواد چگونه با بدن ارتباط دارند، نتایج آزمایش را مشاهده می کنند و یافته های آنها را با بیماران و پزشکان مورد بررسی قرار می دهند. بسته به نتایج به دست آمده، نقش یک پزشک هسته ای در مراقبت از بیمار ممکن است به همین جا ختم شود و پزشک دیگری از نتایج آن برای تشکیل یک برنامه درمانی استفاده کند. اگر بر اساس آزمایش، بیمار نیاز به داروهای رادیویی داشته باشد، رادیولوژیست هسته ای می تواند در درمان به بیمار کمک کند.
رادیولوژیست های هسته ای معمولاً از تصویربرداری هسته ای برای ردیابی و درمان بیماری های قلبی، سرطان، بیماری پارکینسون، خونریزی داخلی و عملکرد اندام ها و موارد دیگر استفاده می کنند.
آموزش های لازم برای پزشک هسته ای شدن
رادیولوژیست های هسته ای به نوعی یک پزشک هستند، بنابراین باید یک دوره کارشناسی را گذرانده و در یک دانشکده پزشکی معتبر شرکت کنند. این فرایند معمولاً در مجموع 8 سال طول می کشد. پس از اتمام دانشکده پزشکی و تبدیل شدن به یک پزشک دارای مجوز کامل، آنها آموزش ویژه ای در زمینه پزشکی هسته ای کسب خواهند کرد. این برنامه ها معمولا تا 3 سال طول می کشد.
پزشکان هسته ای پس از اتمام یک برنامه تحصیلات تکمیلی، می توانند برای دریافت مجوز به عنوان دکتر پزشکی هسته ای درخواست دهند.
متخصصان پزشکی هسته ای با طیف وسیعی از آسیب شناسی در تمام رده های سنی سروکار دارند، اما تمرینات بالینی خاص شامل ورود عمده در موارد زیر است:
- انکولوژی (تشخیص و درمان سرطان)
- قلب و عروق
- نفرو اورولوژی (درمان کلیه)
- ارتوپدی (شرایط مربوط به استخوان ها و مفاصل)
- روماتولوژی
- روانپزشکی عصبی (اختلالات روانی مرتبط با بیماری های سیستم عصبی)
چه زمانی باید به متخصص هسته ای مراجعه کنیم؟
در بیشتر موارد، پزشک عمومی شما را به رادیولوژیست هسته ای ارجاع می دهد. رادیولوژیست های هسته ای اغلب با پزشکان دیگر به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از برنامه درمانی همکاری می کنند. به عنوان مثال، رادیولوژیست های هسته ای اغلب برای درمان و نظارت بر سرطان، با انکولوژیست ها همکاری می کنند.
ممکن است پزشک شما را به رادیولوژیست هسته ای ارجاع دهد زیرا قبل از درمان یا تشخیص شما به اطلاعات بیشتری نیاز دارد. شاید آنها بدانند چه اتفاقی می افتد. اما قبل از تصمیم گیری نیاز به یک اسکن دقیق تر و جامع تر دارند.
برخی از رایج ترین آزمایشاتی که رادیولوژیست های هسته ای انجام می دهند، عبارتند از:
- اسکن سینه
- اسکن مغز
- اسکن تیروئید و پاراتیروئید
- اسکن تومور
- اسکن ریه
- اسکن دستگاه گوارش
- اسکن کلیه
- اسکن استخوان
- اسکن قلب
- اسکن خون برای بیماری های خونی
رادیولوژیست هسته ای چه کاری انجام می دهد؟
روند گرفتن اسکن پزشکی هسته ای بستگی به نوع آزمایش مورد نیاز شما دارد. به علاوه، هر آزمایشی ممکن است پروتکل های خاص خود را داشته باشد. با این حال، این فرایند به طور کلی شامل موارد زیر است:
مصرف داروهای رادیویی: متخصص رادیولوژی هسته ای یا داروهای رادیویی را به شما تزریق می کند یا از داروهای رادیویی خوراکی استفاده می کند. آنها اغلب ردیاب نامیده می شود. فاصله بین تجویز و اسکن می تواند از چند دقیقه تا چند روز متغیر باشد.
آماده شدن برای اسکن: از شما خواسته می شود که جواهرات یا لباس هایی را که ممکن است در آزمایش اختلال ایجاد کنند، را از بدن خود خارج کنید. برخی از اسکن ها ممکن است به آمادگی پیشرفته تری مانند ناشتایی چند ساعته یا تغییر رژیم غذایی نیاز داشته باشند.
اسکن شدن: معمولاً اسکن گرفتن مستلزم آرام ماندن است در حالی که یک دوربین گاما از رادیوداروهای بدن شما عکس می گیرد. مهم است که در این زمان ثابت بمانید تا بتوانید دقیق ترین عکس های ممکن را بدست آورید. زیرا برهم کنش رادیونوکلئیدها در بدن می تواند نامحسوس باشد.
بسته به وضعیت شما، یا متخصص رادیولوژی هسته ای یا پزشک شما نتایج شما را بررسی کرده و با شما همکاری می کنند تا برنامه درمانی مناسب برای سلامتی خود را تهیه کنید.
پزشک هسته ای از چه روش های استفاده می کند؟
آزمایشات تشخیصی که پزشک هسته ای برای درمان و یا تشخیص بیماری های استفاده می کند، معمولاً شامل موارد زیر است:
- تصویربرداری توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) در سرطان شناسی. به طور گسترده برای مرحله بندی، ارزیابی پاسخ و ارزیابی عود در انواع سرطان استفاده می شود.
- اسکن استخوان. اسکن استخوان متابولیسم استخوان را ارزیابی می کند و به طور معمول در مراحل مختلف سرطان استفاده می شود و همچنین در آسیب شناسی های دیگر استخوان نقش دارد.
- تهویه و پرفیوژن تصویربرداری ریه، با استفاده از دو عامل تصویربرداری پی در پی، برای تشخیص آمبولی ریه (لخته شدن ریه)
- تصویربرداری از پرفیوژن میوکارد (آزمایش تصویربرداری که نحوه جریان خون در قلب را نشان می دهد). تفاوت در جریان خون بین حالت استراحت و حالت استرس، اطلاعاتی در مورد تامین خون قلب ارائه می دهد
- تصویربرداری کلیه، برای ارزیابی جای زخم و تخلیه کلیه
- تصویربرداری از گره لنفاوی (برای ارزیابی تخلیه لنفاوی یک تومور)، جایی که یک ردیاب به داخل تومور تزریق می شود تا غدد لنفاوی تخلیه کننده مشخص شود. این تکنیک در انواع مختلف سرطان برای هدایت جراحی استفاده می شود
- اندازه گیری دقیق میزان فیلتراسیون گلومرولی (فیلتراسیون کلیه)، که برای محاسبه دوز عوامل شیمی درمانی بالقوه مضر استفاده می شود.
روش های درمانی احتمالی توسط این متخصصین، عبارتند از:
- تجویز رادیو ید، که توسط بافت تیروئید بسیار موثر جذب می شود. هدف این است که مقدار زیادی از اشعه را به صورت موضعی منتقل کرده و به سلولهای غیر طبیعی اطراف آسیب برساند. این دارو برای درمان پرکاری غدد تیروئید و سرطان تیروئید استفاده می شود
- درمان تومورهای متاستاتیک نوروآندوکرین (تومورهای مربوط به سیستم عصبی و غدد هورمونی که از محل اولیه سرطان گسترش یافته است). با اتصال یک ساطع کننده رادیواکتیو به مولکولهای خاص، دوز زیادی از تشعشعات را می توان به طور دقیق به سرطان رساند و به سلول های بدخیم محلی آسیب رساند.
- درمان متاستازهای استخوانی (جایی که سرطان به استخوان ها سرایت می کند) برای انواع مختلف سرطان، با استفاده از استخوان به دنبال مواد بسیار رادیواکتیو، که می تواند سرطان متاستاتیک (یا ثانویه) را کنترل کند.
پزشکی هسته ای یک تخصص متنوع است. پزشکی هسته ای را می توان با سایر تخصص های فرعی مانند طب داخلی و غدد درون ریز ترکیب کرد. رشته ای فوق تخصصی نیز شامل موارد زیر است:
- قلب شناسی هسته ای
- انکولوژی
- غدد درون ریز
- بیماری متابولیک استخوان
- متخصص اطفال
آخرین دیدگاه‌ها