گاستروپارزی یا فلج معده

فلج معده یا گاستروپارزی، زمانی اتفاق میفتد که معده برای مدتی طولانی خالی باشد، که باعث اختلال در حرکات طبیعی معده می شود. این اختلال منجر به علائم مختلفی می شود که می تواند شامل حالت تهوع، استفراغ، احساس سیری سریع و تخلیه آهسته معده باشد که به تخلیه تأخیری معده معروف است. گاستروپارزی ممکن است به دلیل عوامل مختلفی ایجاد شود. هیچ درمان قطعی برای گاستروپارزی شناخته نشده است، اما درمان های رایج پزشکی می تواند به شما در مدیریت علائم این اختلال کمک کنند.

علت بروز گاستروپارزی 

اگرچه علت دقیق گاستروپارزی مشخص نیست، اما تصور می شود که این وضعیت ارتباطی با اختلالات سیگنال های عصبی معده داشته باشد. وقتی اعصاب معده تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار بگیرند، باعث کاهش حرکات کند محتویات معده می شود. سایر مشکلات مانند حساسیت بیش از حد معده به سیگنال های سیستم عصبی و عدم توانایی واکنش مناسب معده در برابر میل یک وعده غذایی، احتمالا در ایجاد این اختلال تاثیر دارند. اکثر انواع گاستروپارزی در یکی از دسته های زیر قرار می گیرند:

• ایدیوپاتیک، یا ناشناخته
• عمل جراحی موثر بر معده
• گاستروپازی مربوط به دیابت

تقریبا 36 درصد موارد گاستروپارزی به دلیل علت ناشناخته بروز می کنند. این نوع گاستروپارزی، به گاستروپارزی ایدیوپاتیک معروف است. بسیاری از اوقات این وضعیت پس از یک بیماری ویروسی رخ می دهد، اما دانشمندان هنوز در مورد این نظریه مطمئن نیستند.

یکی دیگر از دلایل عمده آسیب به سیستم عصبی که بر هضم غذا تأثیر می گذارد، دیابت است، به ویژه دیابتی که به خوبی کنترل نشود. در این شرایط، قند خون بالا می تواند به مرور زمان به اعصاب معده آسیب برساند.

جراحی هایی که معده یا سایر اندام های گوارشی را درگیر می کنند نیز می توانند سیگنال های معده را تغییر دهند. ۱۳ درصد افرادی که مبتلا به گاستروپارزی هستند، تحت نوعی عمل جراحی مرتبط با دستگاه گوارش قرار گرفته اند.

عوامل خطر ابتلا به گاستروپارزی

عوامل زیر، احتمال ابتلا به گاستروپارزی را در افراد افزایش می دهند:

• فیبروز سیستیک
• اختلالات تیروئید
• بیماری پارکینسون
• برخی از سرطان ها
• عفونت های ویروسی
• بیماری های خود ایمنی
• داروهایی که تخلیه ی معده را کندتر می کنند.
• آمیلوئیدوز، وضعیتی که باعث تجمع غیرطبیعی پروتئین در اندام ها می شود.

گاستروپارزی منجر به چه علائمی می شود؟

علائم گاستروپارزی ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشد و در بعضی از افراد بیشتر از دیگران رخ می دهد. علائم گاستروپارزی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• استفراغ
• نفخ شکم
• سوء تغذیه
• حالت تهوع
• لاغری ناخواسته
• از دست دادن اشتها
• درد ناحیه ی بالای شکم
• احساس سیری بعد از میل مقدار اندکی غذا

تشخیص گاستروپارزی 

پزشک معاینه بدنی انجام می دهد و در مورد سوابق پزشکی تان از شما سوالاتی می پرسد. به منظور رد سایر علل احتمالی، پزشک احتمالاً برخی آزمایشات را انجام می دهد. این آزمایشات، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آزمایش خون. آزمایش خون می تواند دیابت و سایر شرایط را رد کند.
• سونوگرافی. می توان از آن برای رد و یا تشخیص بیماری کبد، پانکراتیت و بیماری کیسه صفرا استفاده کرد.
• آندوسکوپی فوقانی. در آندوسکوپی فوقانی، پزشک شما یک لوله نازک و دراز را به سمت پایین مری و معده هدایت می کند تا انسداد معده و سایر شرایط را بررسی کند.

هنگامی که پزشک سایر علل احتمالی علائم شما را رد کرد، آزمایشاتی را برای بررسی میزان تخلیه معده شما تجویز می کند.

این آزمایشات می تواند شامل موارد زیر باشد:

• اسمارت پیل. کپسول همراه با دستگاهی است که برای ردیابی سرعت حرکت محتویات در دستگاه گوارش استفاده می شود.
• آزمایش تنفسی کربن یا تست اوره آز تنفسی. در این آزمایش، تولید دی اکسید کربن از طریق دستگاه گوارش ارزیابی می شود.
• تست سینتی گرافی تخلیه معده یا اسکن تخلیه معده. شامل خوردن مقدار کمی از مواد غذایی به همراه یک ماده رادیواکتیو بی ضرر می باشد. به طوری که پزشک شما می تواند سرعت تخلیه معده تان را تشخیص دهد.

درمان فلج معده 

اگر گاستروپارزی شما به دلیل بیماری هایی مانند دیابت ایجاد شده است، اولین قدم بهبود، درمان علت ایجاد کننده اختلال است. پس از آن، پزشک ممکن است در برخی موارد داروها، تغییر رژیم غذایی و حتی جراحی را توصیه کند.

دارو:

پزشک ممکن است یک یا چند دارو برای درمان گاستروپارزی شما تجویز کند. داروهایی که برای کنترل حالت تهوع و استفراغ ناشی از گاستروپارزی تجویز می شوند، می توانند شامل موارد زیر باشد:

• پرومتازین
• اندانسترون
• پروکلرپرازین

سایر داروهایی که عضلات معده را تحریک می کنند و به هضم غذا کمک می کنند، عبارت اند از:

• دومپریدون
• متوکلوپرامید
• اریترومایسین

با این حال، این داروها، مانند سایر داروهای درمانی، می توانند عوارض جانبی ایجاد کنند. با پزشک خود صحبت کنید تا جوانب مثبت و منفی هر دارو را بسنجید تا بفهمید کدام یک برای درمان شما مناسب تر است.

عمل جراحی:

اگر سوءتغذیه یا استفراغ شما حتی با استفاده از داروها نیز بهتر نشود، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که در مورد شما، جراحی معده انجام شود. هدف از جراحی گاستروپارزی، کمک به تخلیه موثرتر معده است. در این جراحی یک محرک معده معروف به GES (محرک الکتریکی معده) می تواند در معده کاشته شود. این دستگاه برای افرادی که به داروها پاسخ نمی دهند مورد تایید سازمن غذا و دارو است.

مطالعات نشان داده است که در اولین سال پس از رواج این جراحی، تا ۹۷ درصد افراد مورد جراحی واقع شده، تهوع و استفراغ کمتری را تجربه می کنند و قادر به افزایش وزن هستند. این دستگاه همچنین ممکن است امید به زندگی مرتبط با گاستروپارزی را بهبود بخشد.

رژیم غذایی:

مراجعه به یک متخصص تغذیه، روش رایجی برای درمان گاستروپارزی است. یک متخصص تغذیه می تواند غذاهایی را پیشنهاد کند که بدن آنها را راحت تر هضم کند و به بدن اجازه می دهند مواد مغذی بیشتری را جذب کند. متخصص تغذیه ممکن است موارد زیر را به شما پیشنهاد دهد:

• غذا را کاملاً بجوید.
• مایعات پر کالری بنوشید.
• غذاهای کم چرب بخورید.
• گوشت ها و لبنیات خاص را محدود کنید.
• چهار تا شش وعده در روز غذا بخورید.
• بعد از غذا خوردن، به آرامی پیاده روی کنید.
• مصرف الکل و نوشیدنی های گازدار را ترک کنید.
• سعی کنید بعد از غذا به مدت دو ساعت دراز نکشید.
• وعده های غذایی را کم حجم و به طور مکرر مصرف کنید.
• در صورت امکان، به صورت رورانه، مولتی ویتامین مصرف کنید.
• سعی کنید روزانه حدود 34 تا 51 اونس (1 تا 1.5 لیتر) آب بنوشید.
• از غذاهایی که فیبر زیادی دارند، مانند کلم بروکلی و پرتقال پرهیز کنید.
• سبزیجات و میوه های پخته شده بخورید تا مقدار فیبر موجود در آنها کاهش یابد.

اگر مورد شدید گاستروپارزی دارید، ممکن است نتوانید غذاهای جامد بخورید و مایعات بنوشید. در این حالت، ممکن است شما به یک لوله تغذیه نیاز داشته باشید تا وضعیت شما بهبود یابد. ترک سیگار نیز می تواند برای شرایط کلی شما مفید باشد.

در ابتلا به گاستروپارزی چه بخوریم؟از متخصص تغذیه خود لیست کاملی از غذاهای توصیه شده برای افراد مبتلا به گاستروپارز را بخواهید. یک لیست مختصر از غذاهای مناسب برای افراد مبتلا به این اختلال، شامل موارد زیر است:

مواد غذایی حاوی نشاسته:

• پنیر
• برنج
• پنکیک
• پروتئین
• تخم مرغ
• ماکارونی
• نان شیرین ساده
• خامه گندم یا برنج
• غلات گندم پف کرده و برنج
• نان سبوس دار بدون آجیل و دانه
• میگو، صدف، گوش ماهی، صدف خوراکی
• سیب زمینی، سفید یا شیرین (بدون پوست)
• گوشت مرغ یا بوقلمون (بدون پوست و سرخ نشده)

میوه ها و سبزیجات:

• موز
• سیب
• آب سبزیجات
• چغندر (پخته)
• هویج (پخته شده)
• قارچ (پخته شده)
• آبگوشت سبزیجات
• آب میوه و نوشیدنی
• هلو و گلابی (کنسرو شده)

سم بوتولینوم نوع A:

سم بوتولینوم A نوع سمی است که فعالیت عضلات را کاهش می دهد. اثرات این سم در مورد گاستروپارزی و سایر اختلالات دستگاه گوارش مورد مطالعه قرار گرفته است. تزریق دارو به عضله اسفنکتر پیلوریک در برخی مطالعات این وضعیت را بهبود بخشیده است. با این حال، به دلیل نتایج متناقض و کوچک بودن اکثر مطالعات، دانشمندان اظهار داشتند که قبل از اطمینان به تحقیقات بیشتری نیاز است.

در واقع، اثرات سم بوتولینوم موقتی است (به طور کلی سه تا نه ماه). مطالعات تحقیقاتی نتایج متفاوتی را برای ایجاد بهبود در علائم بیماران گاستروپارتیک نشان داده است. برای تعیین ایمنی و اثربخشی طولانی مدت این درمان بالقوه برای افراد مبتلا به گاستروپارزی، تحقیقات بیشتری لازم است.

تحریک عصب واگ:

عملکرد عصب واگ برای هضم غذا مهم است. در سال 2018، تحقیقاتی برای بررسی استفاده از تحریک عصب واگ برای درمان افراد مبتلا به گاستروپارزی انجام شده است. امید این است که تحریک عصب واگ به کاهش التهاب و مشکلات عصبی مرتبط با گاستروپارزی کمک کند.

عوارض فلج معده یا گاستروپارزی 

علائم مرتبط با گاستروپارزی یا فلج معده، مانند استفراغ و کاهش اشتها، می تواند باعث کم آبی و سوء تغذیه شود. کمبود آب بدن و سوء تغذیه می تواند مشکلات زیادی ایجاد کند، از جمله:

• ضعف عضلانی
• کاهش حجم ادرار
• کاهش فشار خون
• ضعف سیستم ایمنی
• افزایش ضربان قلب
• تنفس سریع و پی در پی
• عدم تعادل الکترولیت ها

از آنجا که گاستروپارزی باعث می شود غذا به مدت طولانی در معده بماند، می تواند باعث رشد بیش از حد باکتری ها نیز شود. غذا همچنین می تواند به صورت توده هایی به نام bezoars که باعث حالت تهوع، استفراغ و انسداد در معده می شود، تجمع یابد. کنترل سطح گلوکز خون برای افراد دیابتی ضروری است.

گاستروپارزی می تواند مدیریت سطح گلوکز خون را دشوارتر کند. اگر مشکوک به ابتلا به گاستروپارزی هستید، با پزشک خود مشورت کنید. آنها قبل از تشخیص بیماری، یک معاینه کامل انجام می دهند. اگر مبتلا به گاستروپارزی هستید، با پزشک خود برای تهیه یک برنامه درمانی بر اساس نیازهای خاص سلامتی خود، همکاری کنید.

هر چقدر اطلاعات بیشتری درباره ی سبک زندگی خود به پزشک معالج تان بدهید، او بهتر می تواند درباره بیماری تان تصمیم بگیرد. در زمان تعیین وقت قبلی، حتماً سوال کنید که آیا باید کاری را پیشاپیش، مانند محدود کردن رژیم غذایی، را انجام دهید یا خیر. ممکن است پزشک معالج شما قبل از مراجعه برای ویزیت، استفاده از برخی داروهای ضد درد مانند مسکن را منع کند. علائمی را که تجربه می کنید، بنویسید. اطلاعات روانی، از جمله استرس های عمده یا تغییرات اخیر زندگی تان را بنویسید.

لیستی از تمام داروها، ویتامین ها و سایر مواد دارویی گیاهی یا خوراکی را که مصرف می کنید، حتما به پزشک ارائه دهید. پیروی از دستورات درمانی تجویز شده توسط پزشک، می تواند به سرعت موجب بهبود شما گردد.