کولیت اولسراتیو یک بیماری التهابی روده (IBD) است که باعث ایجاد التهاب طولانی مدت و زخم در دستگاه گوارش می شود. کولیت اولسراتیو روی بافت داخلی روده بزرگ و راست روده تأثیر می گذارد. علائم این بیماری معمولاً به مرور زمان و نه به طور ناگهانی بروز می کنند. کولیت اولسراتیو می تواند جدی باشد و بعضی اوقات می تواند منجر به عوارض خطرناک شود. در حالی که هیچ درمانی شناخته شده ای برای این بیماری وجود ندارد، اما درمان می تواند علائم و نشانه های بیماری را تا حد زیادی کاهش دهد و حتی باعث بهبودی طولانی مدت شود.
انواع کولیت اولسراتیو
پزشکان غالباً کولیت اولسراتیو را طبق محل بروز آن طبقه بندی می کنند. انواع کولیت اولسراتیو شامل موارد زیر است:
کولیت اولسراتیو حاد شدید. این شکل نادر کولیت بر کل روده بزرگ تأثیر می گذارد و باعث درد شدید، اسهال زیاد، خونریزی، تب و عدم توانایی در نگهداری از غذا می شود.
لوزالمعده پانکلولیت. اغلب بر کل روده بزرگ تأثیر می گذارد و باعث اسهال خونی می شود که ممکن است همراه با گرفتگی شکم و درد، خستگی و کاهش وزن زیاد باشد.
پروکتیت اولسراتیو. در این نوع التهاب به ناحیه ای نزدیک به مقعد (راست روده) محدود می شود و خونریزی از مقعد تنها علامت بیماری است. این شکل از کولیت اولسراتیو خفیف ترین نوع آن است.
کولیت سمت چپ. در این نوع التهاب از راست روده به سمت روده بزرگ سیگموئید و نزولی انتشار می یابد. علائم و نشانه های بیماری شامل اسهال خونی، گرفتگی و درد در سمت چپ شکم و کاهش وزن ناخواسته است.
پروکتوزيسموئيديت. در این شرایط التهاب شامل راست روده و روده بزرگ سیگموئید (قسمت انتهایی روده بزرگ) است. علائم و نشانه ها شامل اسهال خونی، گرفتگی و درد شکم و عدم توانایی در اجابت مزاج است.
در صورت تغییر مداوم در عادت های اجابت مزاج خود و علائمی مانند زیر به پزشک مراجعه کنید.
- درد شکم
- خون در مدفوع
- اسهال که شما را از خواب بیدار می کند.
- اسهال مداوم که به داروهای بدون نسخه پاسخ نمی دهد.
- تب غیر قابل توضیح که بیش از یک یا دو روز به طول می انجامد.
اگرچه کولیت اولسراتیو معمولاً کشنده نیست، اما یک بیماری جدی است که در برخی موارد ممکن است عوارض خطرناکی ایجاد کند.
مطالعه بیشتر: عوارض پوستی در کولیت اولسراتیو
علائم کولیت اولسراتیو
علائم کولیت اولسراتیکی بسته به شدت التهاب و مکانی که در آن وجود دارد می تواند متفاوت باشد.
علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تب
- خستگی
- درد رکتال
- کاهش وزن
- فوریت برای دفع
- عدم رشد در کودکان
- درد و گرفتگی شکم
- اسهال، اغلب با خون یا چرک
- خونریزی رکتال و عبور مقدار کمی خون با مدفوع
بیشتر افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو علائم خفیف تا متوسط دارند. دوره کولیت اولسراتیو ممکن است متفاوت باشد، در حالی که برخی از افراد دارای دوره طولانی بهبودی هستند.
مطالعه بیشتر: اثر پروبیوتیک ها بر کولیت اولسراتیو
علل ببیماری کولیت اولسراتیو
علت دقیق کولیت اولسراتیو ناشناخته است. پیش از این، به نظر می رسید که رژیم غذایی نامناسب و استرس می توانند منجر به این بیماری شوند، اما اکنون پزشکان معتقدند که این عوامل ممکن است علائم بیماری را تشدید کنند؛ اما باعث کولیت اولسروز نمی شوند. یکی از دلایل احتمالی این بیماری نقص سیستم ایمنی بدن است. هنگامی که سیستم ایمنی بدن سعی در مقابله با ویروس مهاجم یا باکتری دارد، یک پاسخ ایمنی غیر طبیعی باعث می شود سیستم ایمنی بدن نیز به سلول های دستگاه گوارش حمله کند. همچنین به نظر می رسد که وراثت در بروز این بیماری تاثیر دارد. کولیت اولسراتیو در افرادی با سابقه خانوادگی این بیماری، شایع تر است. با این حال، بیشتر افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو سابقه خانوادگی از این بیماری را ندارند.
چه عواملی خطر بروز کولیت اولسراتیو را افزایش می دهند؟
عوامل خطر این بیماری عبارتند از:
سن. کولیت اولسراتیو معمولاً قبل از سن 30 سالگی شروع می شود.
سابقه خانوادگی. در صورت داشتن بستگان نزدیک مانند والدین، خواهر یا خواهر یا فرزند خود، در معرض خطر بیشتری قرار دارید.
نژاد یا قومیت. اگرچه سفیدپوستان بیشترین خطر ابتلا به این بیماری را دارند اما در هر نژاد ممکن است رخ دهد.
عوارض کولیت اولسراتیو
عوارض احتمالی کولیت اولسراتیو شامل موارد زیر است:
- کم آبی شدید
- خونریزی شدید
- پوکی استخوان
- بیماری کبد (نادر)
- سوراخ در روده بزرگ
- التهاب پوست، مفاصل و چشم ها
- التهاب روده بزرگ (مگاکولون سمی)
- افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ
- افزایش خطر لخته شدن خون در رگها و شریان ها
مطالعه بیشتر: مدیریت علائم کولیت اولسراتیو
تشخیص کولیت اولسراتیو
پزشک احتمالاً بعد از رد سایر علل احتمالی علائم، کولیت اولسراتیو را تشخیص می دهد. برای تأیید تشخیص کولیت اولسراتیو، ممکن است یک یا چند آزمایش و روش زیر تجویز می شود:
اشعه ایکس. در صورت بروز علائم شدید، پزشک ممکن است از یک پرتوی اشعه ایکس از ناحیه شکم استفاده کند تا عوارض جدی مانند روده بزرگ سوراخ شده را رد و یا تایید کند.
سی تی اسکن. اگر پزشک مشکوک به عارضه کولیت اولسراتیو باشد، ممکن است CT اسکن شکم یا لگن را تجویز کند.
آزمایش خون. پزشک ممکن است آزمایش خون را برای بررسی کم خونی یا بررسی علائم عفونت را پیشنهاد کند.
آزمایش مدفوع. گلبول های سفید موجود در مدفوع می تواند نشانگر کولیت اولسراتیو باشد. یک آزمایش مدفوع همچنین می تواند به رد اختلالات دیگر مانند عفونت های ناشی از باکتری ها، ویروس ها و انگل ها کمک کند.
سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر. در این روش پزشک از لوله ای باریک و انعطاف پذیر با نور استفاده می کند تا روده و سیگموئید، آخرین قسمت روده بزرگ را معاینه کند. اگر روده بزرگ به شدت ملتهب باشد، پزشک این آزمایش را به جای کلونوسکوپی کامل انجام دهد.
کولونوسکوپی. این روش به پزشک امکان می دهد کل روده بزرگ را با استفاده از یک لوله نازک، انعطاف پذیر و روشن با دوربین ضمیمه مشاهده کند. در طی کولونوسکوپی، پزشک می تواند نمونه های کوچکی از بافت (بیوپسی) را نیز برای تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی ببرد. گاهی اوقات یک نمونه بافت می تواند به تأیید تشخیص کمک کند.
درمان کولیت اولسراتیو
درمان کولیت اولسراتیو معمولاً شامل دارو درمانی یا جراحی است. چندین دسته از داروها ممکن است در درمان کولیت اولسراتیو موثر باشند. نوع درمان بستگی به شدت وضعیت و موقعیت مکانی زخم دارد. داروهایی که برای بعضی از افراد خوب است ممکن است برای افراد دیگر مفید نباشد، بنابراین احتمال دارد یافتن داروی مناسب، زمان ببرد.
عمل جراحی
جراحی اغلب می تواند کولیت اولسراتیو را از بین ببرد. اما این به معنای از بین بردن کل روده و راست روده (پروکتوکلکتومی) است. در بیشتر موارد، این شامل روشی به نام آناستوموز مقعد کیسه ایلئال است. این روش، نیاز به قرار گرفتن یک کیسه برای جمع آوری مدفوع است. جراح کیسه ای را در انتهای روده کوچک ایجاد می کند. سپس کیسه مستقیماً به مقعد وصل می شود. در بعضی موارد قرار دادن کیسه امکان پذیر نیست. در عوض، جراحان یک دهانه دائمی در شکم ایجاد می کنند (استیل ایلئال) که از طریق آن مدفوع به کیسه منتقل می شود.
نظارت بر سرطان
به دلیل احتمال افزایش خطر سرطان، بیمار به غربالگری بیشتر در مورد سرطان روده بزرگ نیاز خواهد داشت. برنامه پیشنهادی بستگی به موقعیت زخم و مدت زمان طولانی بودن دوران آن بستگی دارد. اگر زخم بیشتر در قسمت روده باشد، بیمار هر یک تا دو سال به کولونوسکوپی نیاز دارد. اگر بیشتر روده بزرگ را درگیر کرده باشد، یا در صورت درگیر شدن فقط سمت چپ روده بزرگ، بیمار 15 سال پس از تشخیص نیاز به کولونوسکوپی دارد.
درمان خانگی برای کولیت اولسراتیو
بعضی اوقات ممکن است هنگام ابتلا با کولیت اولسراتیو احساس درماندگی کنید. اما تغییر در رژیم و شیوه زندگی تا حدودی می تواند به کنترل علائم کمک کند و زمان بین شدیدتر شدن علائم را طولانی تر کند. هیچ مدرک محکمی وجود ندارد که آنچه می خورید در واقع باعث بیماری التهابی روده می شود. اما برخی از غذاها و نوشیدنی ها می توانند علائم و نشانه های را به ویژه هنگام بروز علائم تشدید کنند. بهتر است یک دفترچه یادداشت برای نوشتن غذاهایی که می خورید تهیه کنید. اگر متوجه شدید بعضی از غذاها باعث تشدید علائم شما می شوند، می توانید آنها را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
مواد غذایی برای محدود کردن یا جلوگیری از بروز علائم
مصرف محصولات لبنی را محدود کنید. بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری متوجه می شوند که با محدود کردن یا حذف مصرف محصولات لبنی، مشکلاتی مانند اسهال، درد شکم و نفخ آنها بهبود می یابد. استفاده از یک محصول آنزیمی مانند لاکتید نیز می تواند موثر باشد. اگر بیماری التهابی روده دارید، غذاهای پر فیبر، مانند میوه و سبزیجات تازه و غلات سبوس دار، ممکن است علائم شما را بدتر کنند. اگر میوه و سبزیجات خام شما را آزار می دهند، سعی کنید آنها را بخارپز کنید و یا بجوشانید. به طور کلی، ممکن است مصرف غذاهای مانند کلم بروکلی و گل کلم و آجیل، دانه، ذرت و پاپ کورن بیشتر با غذاها در خانواده کلم مشکل داشته باشید. غذاهای تند، الکل و کافئین ممکن است علائم شما را بدتر کنند.
سایر اقدامات رژیم غذایی
وعده های غذایی کوچک بخورید. بهتر است به جای دو و یا سه وعده غذایی بزرگ، پنج یا شش وعده غذایی کوچک روزانه بخورید.
با یک متخصص تغذیه صحبت کنید. اگر شروع به کاهش وزن کردید یا مجبور شدید رژیم غذایی خود را زیاد محدود کنید، با یک متخصص تغذیه مشورت کنید.
مایعات زیادی بنوشید. سعی کنید روزانه مایعات زیادی بنوشید. الکل و نوشیدنی هایی که حاوی کافئین هستند روده های را تحریک و می توانند اسهال را بدتر کنند.
استرس
اگرچه استرس باعث این بیماری نمیشود، اما می تواند علائم و نشانه های آن را بدتر کند.
برای کمک به کنترل استرس خود سعی کنید:
ورزش. حتی ورزش خفیف می تواند به کاهش استرس، افسردگی و عادی سازی حرکات اجابت مزاج شما کمک کند.
تمرینات آرامش و تنفس منظم. یک روش مؤثر برای مقابله با استرس، انجام تمرینات آرامش و تنفس است.
بیوفیدبک. این روش کاهش استرس به کمک می کند تا تنش عضلانی را کاهش داده و ضربان قلب خود را با کمک دستگاه کاهش دهید. هدف این است که وارد یک حالت آرام شوید تا بتوانید راحت تر با استرس کنار بیایید.
راه های درمانی جایگزین برای کولیت اولسراتیو
بسیاری از مبتلایان به اختلالات گوارشی از نوعی درمان مکمل و جایگزین (CAM) استفاده کرده اند.
برخی از روش های درمانی متداول برای این بیماری، عبارتند از:
آلوئه ورا. ژل آلوئه ورا ممکن است برای افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو اثر ضد التهابی داشته باشد، اما همچنین می تواند باعث اسهال شود.
پروبیوتیک . محققان گمان می کنند افزودن بیشتر باکتریهای مفید (پروبیوتیک) که به طور معمول در دستگاه گوارش یافت می شود، می تواند به مبارزه با این بیماری کمک کند. اگرچه تحقیقات محدود است، اما بررسی ها نشان داده اضافه کردن پروبیوتیک به همراه سایر داروها می تواند مفید باشد.
مکمل های گیاهی و غذایی. اکثر روش های درمانی جایگزین توسط سازمان غذا و دارو تایید نمی شود. تولید کنندگان ادعا می کنند که روشهای درمانی آنها بی خطر و مؤثر است اما نیازی به اثبات آن نیست. علاوه بر این، حتی گیاهان و مکمل های طبیعی نیز می توانند عوارض جانبی داشته و باعث تداخلات دارویی شوند. اگر تصمیم دارید هرگونه مکمل گیاهی را امتحان کنید، به پزشک خود بگویید.
آخرین دیدگاه‌ها