بیماری شاگاس (Chagas disease) یک بیماری التهابی و عفونی است که توسط انگل Trypanosoma cruzi که در مدفوع تریاتومین (ردوئید) یافت می شود، به وجود می آید. بیماری شاگاس در آمریکای جنوبی ، آمریکای مرکزی و مکزیک که محل اصلی زندگی تریاتومین است، شایع تر از دیگر نقاط جهان است. البته موارد نادری از مبتلایان به بیماری شاگاس در جنوب ایالات متحده نیز یافت شده است. بیماری چاگاس همچنین به عنوان بیماری تریپانوزومیازیس آمریکایی نیز شناخته می شود. در صورت عدم درمان به موقع این بیماری، چاگاس می تواند منجر به بروز مشکلات جدی قلبی و گوارشی در فرد مبتلا شود.
درمان بیماری چاگاس با هدف کشتن انگل در عفونت حاد و مدیریت علائم و نشانه ها در مراحل بعدی انجام خواهد گرفت. همچنین اقداماتی وجود دارد که خود فرد می تواند برای جلوگیری از عفونت از آن ها استفاده کند.
علت بیماری شاگاس
علت ابتلا به بیماری شاگاس انگل Trypanosoma cruzi است که از حشره ای به نام تریاتومین به انسان منتقل می شود. این حشرات در نتیجه مکیدن خون حیوان مبتلا به این انگل آلوده می شوند. تریاتومین ها معمولاً در مکزیک، آمریکا جنوبی، آمریکای مرکزی در داخل خانه های کاهگلی، خاکی و خشتی زندگی می کنند. آن ها در طول روز در داخل شکاف های بین دیوارها یا سقف پنهان شده و شب ها بیرون می آیند. این حشرات غالباً در هنگام خواب از خون انسان ها تغذیه می کنند. تریاتومین های آلوده به انگل بعد از تغذیه از فرد، انگل را روی پوست فرد باقی خواهند گذاشت. سپس انگل از طریق چشم، دهان، بریدگی، خراش یا زخم ناشی از نیش حشره وارد بدن فرد خواهند شد.
خراشیدن یا مالش محل نیش به ورود انگل ها به داخل بدن کمک خواهد کرد. به محض ورود انگل به بدن فرد، انگل با سرعت زیادی شروع به تکثیر کرده و در تمام بدن پخش خواهد شد.
همچنین فرد ممکن است با موارد زیر آلوده شود:
- انتقال خون آلوده
- متولد شدن از زنی که آلوده به cruzi است.
- پیوند عضو از بدن فردی که مبتلا به آلودگی cruzi بوده
- کار در آزمایشگاه و قرار گرفتن به صورت تصادفی در معرض انگل
- خوردن غذاهای پخته نشده آلوده به مدفوع حشره مبتلا به انگل cruzi
- گذراندن زمانی در جنگل هایی که حیوانات وحشی آلوده مثل راکون ها زندگی می کنند.
عوامل خطر بیماری شاگاس
عوامل زیر ممکن است خطر ابتلا به بیماری شاگاس را افزایش دهد:
- دریافت خون یا پیوند عضو فردی که آلوده باشد.
- زندگی در اقامتگاه هایی که در آن تریاتومین زندگی می کند.
- زندگی در مناطق روستایی فقیرنشین آمریکای مرکزی، آمریکای جنوی و مکزیک
سفر به مناطق در معرض خطر مثل آمریکای جنوبی، آمریکای مرکزی و مکزیک به ندرت باعث ابتلا به بیماری شاگاس خواهد شد. زیرا بیشتر مسافران تمایل به ماندن در داخل هتل ها و ساختمان های تمیز و تازه ساز دارند. همانطور که پیش از این هم گفته شد تریاتومین ها معمولاً در ساختمان های کاهگلی یا خشتی زندگی می کنند.
علائم بیماری شاگاس
بیماری شاگاس می تواند یک بیماری ناگهانی و مختصر (حاد) ایجاد کند یا ممکن است به یک بیماری طولانی مدت (مزمن) منجر شود. علائم این بیماری درجات مختلفی داشته و ممکن است خفیف تا شدید باشد. اگرچه که بسیاری از این افراد تا مرحله مزمن بیماری هیچ علائمی را تجربه نمی کنند.
مرحله حاد بیماری شاگاس
مرحله حاد بیماری شاگاس ممکن است هفته ها تا ماه ها ادامه داشته و اغلب بدون علامت است.
در صورت بروز علائم و نشانه نیز، معمولاً خفیف بوده و شامل موارد زیر می شود:
- تب
- سردرد
- درد بدن
- تورم پلک
- خستگی
- تورم غدد
- ضایعات پوستی
- از دست دادن اشتها
- تورم در محل عفونت
- بزرگ شدن کبد یا طحال
- حالت تهوع، اسهال یا استفراغ
علائم و نشانه های مرحله حاد معمولاً خود به خود از بین خواهند رفت. اما در صورت عدم درمان، عفونت ادامه یافته و در بعضی موارد وارد مرحله مزمن بیماری می شود.
مرحله مزمن بیماری شاگاس
علائم و نشانه های مرحله مزمن بیماری شاگاس ممکن است 10 تا 20 سال پس از عفونت اولیه ظاهر شده یا حتی ممکن است هرگز بروز پیدا نکند.
اما در موارد شدید، علائم و نشانه های بیماری شاگاس مزمن شامل موارد زیر است:
- ضربان قلب نامنظم
- ایست قلبی ناگهانی
- نارسایی احتقانی قلب
- بلع مشکل به دلیل بزرگ شدن مری
- درد شکم یا یبوست به دلیل بزرگ شدن روده بزرگ
زمان مراجعه به پزشک در شاگاس
اگر در مناطق یا محله های پر خطر بیماری شاگاس سفر کرده یا در آنجا زندگی می کنید بهتر است با بروز علائم و نشانه های این بیماری مثل تورم در محل عفونت، تب، خستگی، بدن درد، ضایعات پوستی و حالت تهوع به پزشک مراجعه کنید.
عوارض بیماری شاگاس
اگر بیماری شاگاس تا مرحله مزمن پیشروی کند، ممکن است عوارض جدی قلبی یا گوارشی برای فرد مبتلا به وجود آورد.
این عوارض جانبی شامل موارد زیر می شود:
- نارسایی قلبی. نارسایی قلبی هنگامی رخ می دهد که قلب شما آنقدر ضعیف یا سفت شود که نتواند خون کافی را برای تأمین نیازهای بدن به قسمت های دیگر بدن پمپاژ کند.
- بزرگ شدن مری (megaesophagus). این بیماری نادر ناشی از بزرگ شدن غیر عادی (اتساع) مری فرد است که می تواند در بلع و هضم غذا مشکلاتی را به وجود آورد.
- بزرگ شدن روده بزرگ (Megacolon). بزرگ شدن روده بزرگ زمانی اتفاق می افتد که روده بزرگ شما بطور غیرطبیعی گشاده شده و باعث درد شکم، تحریک و یبوست شدید شود.
پیشگیری بیماری شاگاس
اگر در مناطق پر خطر بیماری شاگاس زندگی می کنید، اقدامات زیر می تواند تا حدی به جلوگیری از بروز عفونت کمک کند:
- برای خارج کردن حشرات از محل زندگی خود از حشره کش ها استفاده کنید.
- زمان خوابیدن در خانه های کاهگلی از حشره کش ها در اطراف محل خواب یا تختخواب خود استفاده کنید.
- از خوابیدن در خانه های کاهگلی و خشتی اجتناب کنید. احتمال آلوده بودن این منازل به تریاتومین ها بسیار زیاد است.
- استفاده از دافع حشرات بر روی پوست. برای محافظت از پوست خود در برابر آلودگی و حشرات از دافع حشرات استفاده کنید.
تشخیص بیماری شاگاس
پزشک برای تشخیص این بیماری فرد را معاینه کرده و برای تشخیص دقیق تر در مورد علائم و نشانه های احتمالی سؤالاتی را مطرح خواهد کرد. اگر علائم و نشانه های بیماری شاگاس را داشته باشید، آزمایش خون می تواند وجود انگل T.cruzi یا پروتئین هایی که سیستم ایمنی بدن فرد مبتلا برای مبارزه با انگل در خون ایجاد می کند (آنتی بادی ها) را تأیید کند. اگر به بیماری شاگاس مبتلا شده باشید به احتمال زیاد آزمایش های بیشتری برای تشخیص دقیق بیماری، تشخیص اینکه آیا این بیماری وارد فاز مزمن شده یا باعث عوارض قلبی یا گوارشی شده باشد، مورد نیاز خواهد بود.
این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- الکتروکاردیوگرام، روشی است که فعالیت الکتریکی قلب فرد را ثبت خواهد کرد.
- تصویربرداری اشعه ایکس، تصاویر به دست آمده از این شیوه به پزشک اجازه می دهد تا احتمال بزرگ شدن قلب فرد را مورد بررسی قرار دهد.
- اکوکاردیوگرام، آزمایشی که با استفاده از امواج صوتی تصویر متحرکی از قلب فراهم می کند که به پزشک اجازه می دهد تا هرگونه تغییر در قلب یا عملکرد آن را متوجه شود.
- آندوسکوپی فوقانی، روشی که در آن از یک لوله نازک به نام آندوسکوپ استفاده می شود تا تصاویر دقیقی از وضعیت مری گرفته شود.
درمان بیماری شاگاس
درمان بیماری شاگاس با هدف کشتن انگل و مدیریت علائم و نشانه ها انجام خواهد شد.
در مرحله حاد بیماری شاگاس، داروهای تجویز شده بنزنیدازول و نیفورتیموکس می توانند در درمان بیماری شاگاس مؤثر باشند. اگرچه بنزنیدازول مورد تأیید سازمان غذا و داروی (FDA) برای استفاده در کودکان 2 تا 12 ساله است، اما هنوز در داروخانه های ایالات متحده موجود نیست. داروی Nifurtimox نیز در حال حاضر توسط سازمان غذا و داروتأیید نشده است. البته خوشبختانه هر دو داروی نامبرده در مناطق درگیر، در دسترس هستند. با این حال، در ایالات متحده آمریکا ، این داروها فقط از طریق مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) قابل تهیه خواهد بود.
پس از رسیدن بیماری شاگاس به مرحله مزمن، دیگر داروها تأثیری در درمان بیماری نخواهند داشت. اما این داروها ممکن است برای افراد جوانتر از سن 50 سال ارائه تجویز شود، زیرا ممکن است به کند شدن پیشرفت بیماری و کاهش عوارض جانبی کمک کند.
درمان های دیگر انتخابی برای بیماری شاگاس به علائم آن بستگی خواهد داشت:
- عوارض مربوط به قلب. درمان ممکن است شامل داروها، دستگاه ضربان ساز یا دستگاه های دیگر برای تنظیم ضربان قلب، جراحی یا حتی پیوند قلب باشد.
- عوارض مربوط به دستگاه گوارش. درمان ممکن است شامل اصلاح رژیم غذایی، داروها، کورتیکواستروئیدها یا در موارد شدید جراحی باشد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
احتمال زیاد بعد از بروز علائم و نشانه های این بیماری به پزشک عمومی مراجعه خواهید کرد. پزشک نیز با توجه به علائم و تشخیص اولیه شما را به متخصص بیماری های عفونی ارجاع خواهد داد. اما بهتر است قبل از حضور در مطب آمادگی و اطلاعات کامل در مورد بیماری به دست آورده و سپس به پزشک مراجعه کنید. از آن جایی که مدت زمان ملاقات با پزشک کوتاه بوده و حرف های زیادی برای گفتن خواهید داشت. در نتیجه بهتر است با آمادگی کامل به پزشک مراجعه کرده و از این زمان کوتاه نهایت استفاده را ببرید.
بهتر است قبل از حضور در مطب موارد زیر را آماده کنید:
- لیستی از تمامی علائم و نشانه های بیماری را تهیه کنید. همه نشانه های مربوط و غیر مربوط به بیماری خود را یادداشت کرده و همراه خود داشته باشید.
- اطلاعات مهم شخصی را یادداشت کنید. بهتر است استرس ها و تغییرات اخیری که در زندگی تان افتاده است را یادداشت کنید.
- لیستی از تمامی داروهای مصرفی خود تهیه کنید. نام تمامی داروها، مکمل ها و ویتامین های که مصرف می کنید را همراه با میزان مصرف خود یادداشت کنید.
- دوست یا یکی از اعضای خانواده خود را همراه ببرید. گاهی اوقات به خاطر سپردن تمامی موارد و اطلاعاتی که پزشک در اختیارتان قرار می دهد، کار دشواری است. در نتیجه بردن همراه به یادآوری اطلاعات مهم و نکات کمک زیادی خواهد کرد.
- سؤالات خود را یادداشت کنید. تمامی سؤالات مربوط و غیر مربوطی که به ذهنتان رسیده و قصد پرسیدن آن ها از پزشک را دارید را یادداشت کرده و همراه خود به مطب ببرید.
سوالات بیمار از پزشک
در مورد بیماری شاگاس بهتر است سؤالات زیر را مطرح کنید:
- علائم این بیماری موقتی است یا دائمی؟
- چه درمان هایی برای این بیماری وجود دارد؟
- علت اصلی احتمالی بروز این بیماری چیست؟
- آیا قبل از انجام آزمایشات باید موارد خاصی را رعایت کنم؟
- برای تشخیص دقیق این بیماری به انجام چه آزمایشاتی نیاز خواهم داشت؟
- مبتلا به بیماری های دیگری نیز هستم. چگونه می توانم این بیماری ها را به طور همزمان مدیریت کنم؟
- آیا این بیماری مسری است؟ آیا افراد دیگری که باهم به سفر رفته بودیم نیز ممکن است دچار این بیماری شده باشند؟
- آیا بروشور یا برگه پرینت شده در مورد بیماری دارید که با خود به خانه ببرم؟ برای کسب اطلاعات بیشتر مطالعه چه وب سایتی را توصیه می کنید؟
سوالات پزشک از بیمار
پزشک احتمالاً در حین معاینه و تشخیص بیماری سؤالات زیر را مطرح خواهد کرد:
- علائم شما تا چه میزان شدید هستند؟
- از چه زمانی شاهد بروز علائم این بیماری بودید؟
- آیا عاملی باعث بهبود علائم این بیماری می شود؟
- ایا عاملی باعث شدت گرفتن علائم این بیماری می شود؟
- آیا علائم ادامه دار هستند یا به صورت گهگاه بروز پیدا می کنند؟
- آیا تاکنون در مناطق و محله هایی مثل مکزیک یا خانه های کاهگلی زندگی کرده اید؟
خلاصه
بیماری شاگاس یک بیماری التهابی و عفونی است که توسط انگل Trypanosoma cruzi که در مدفوع تریاتومین (ردوئید) یافت می شود، به وجود می آید. بیماری شاگاس در آمریکای جنوبی ، آمریکای مرکزی و مکزیک که محل اصلی زندگی تریاتومین است، شایع تر از دیگر نقاط جهان است.
تریاتومین های آلوده به انگل بعد از تغذیه از فرد، انگل را روی پوست فرد باقی خواهند گذاشت. سپس انگل از طریق چشم، دهان، بریدگی، خراش یا زخم ناشی از نیش حشره وارد بدن فرد خواهند شد. در صورتی که به مناطق یا محله های پر خطر بیماری شاگاس سفر کرده یا در آنجا زندگی می کنید بهتر است با بروز علائم و نشانه های این بیماری مثل تورم در محل عفونت، تب، خستگی، بدن درد، ضایعات پوستی و حالت تهوع به پزشک مراجعه کنید. درمان بیماری شاگاس با هدف کشتن انگل و مدیریت علائم و نشانه ها انجام خواهد شد.
آخرین دیدگاه‌ها