درد در سالمندان، شایع ترین شکایت در مطب پزشکان در بین بیماران سالمند است. درد در سالمندان می تواند یک مشکل پیچیده اما با اهمیت برای درمان باشد. استفاده از داروهاي خوراكي برای کاهش درد می تواند منجر به عوارض جانبي و تداخلات دارويی شود. درمان های غیر دارویی می توانند در بهبود علائم و توانایی سالمند و به حداقل رساندن مصرف دارو و عوارض جانبی آن بسیار مهم باشند.
شیوع درد در سالمندان
طبق اعلام انجمن درد آمریكا، حداقل 50 میلیون نفر در آمریکا مبتلا به درد هستند.
این درد حتی ممکن است ماه ها و سال ها طول بکشد. متخصصان معتقدند درد مزمن بخشی طبیعی از دوره سالمندی و پیری نیست. این در حالی است که افراد بالای 60 سال نیز دو برابر بیشتر از بقیه مردم از درد مزمن رنج می برند. عده ای تقریباً هر روز داروهای آسپیرین یا ایبوپروفن را برای تسکین درد مصرف می کنند.
علت درد در سالمندان
بروز درد مزمن در سالمندان به تدریج افزایش می یابد.
شایع ترین علل درد مزمن در این جمعیت شامل:
- آرتریت
- سرطان
- دیابت قندی
- بیماری های قلبی عروقی و عصبی
تشخیص درد در سالمندان
راهکارهای بسیاری برای درمان درد مزمن در سالمندان با تمرکز بر استفاده از داروهای بدون نسخه و داروهای مختلف برای بررسی کاهش درد وجود دارند که عبارتند از:
ارزیابی درد
ارزیابی درد می تواند گاهی مشکل و دشوار باشد.
در یک بررسی های اخیر عوامل زیر به عنوان موانع مدیریت موثر درد در سالمندان شناخته شده است:
- کمبود امکانات
- احتمالات و نگرانی ها
- عدم پشتیبانی و مشاور
- بیماری های روانی و اجتماعی
- عدم کفایت در آموزش مناسب
گرفتن یک تاریخچه پزشکی مناسب برای بررسی و ارزیابی درد در سالمندان اغلب مشکل و پیچیده است.
بسیاری از بیماران سالمند فکر می کنند که با افزایش سن، درد کاملا طبیعی و جزئی از روند پیری است. علاوه بر این، بسیاری از بیماران مسن با درآمدهای کم نگران هزینه و پول برای داروها یا نسخه های دارویی خودشان هستند. از طرفی سالمندان این نگرانی را دارند که شکایت از درد ممکن است منجر به آزمایش ناخواسته، تشخیص های مانند سرطان یا مصرف انواع داروهای شود که می تواند برای او قابل تحمل نباشد.
علاوه بر این، بیماران با مشکلات روانی احتمال دارد در بیان درد خود مشکل داشته باشند، بنابراین باید سرنخ های دیگری برای ارزیابی درد در سالمندان پیدا کرد. این سرنخ ها عبارتند از:
- زمان درد
- شدت درد
- کیفیت درد
- تغییر در رفتارها
- اختلال در راه رفتن
- لکه دار شدن صورت
- کاهش سطح فعالیت
- عوامل تحریک کننده درد
- عوامل تسکین دهنده درد
- مشکلات سوء مصرف مواد
- سلامت روان مانند افسردگی یا اضطراب
معاینه جسمی مناطقی که درد در آن قسمت احساس می شوند در ارزیابی درد اهمیت دارند. اما، معاینه ریه ها، قلب و شکم و معاینه عصبی می تواند در تعیین بهترین روش تشخیصی و درمانی به پزشک کمک کنند.
آزمایشات تشخیصی جانبی
مطالعات تشخیصی آزمایشگاهی دیگری که برای تشخیص درد در سالمندان مورد توجه قرار می گیرند، شامل:
- میزان ویتامین D
- آزمایش کامل خون
- مشخصات متابولیک
- آزمایش عملکرد تیروئید
- غربالگری برای اختلالات روماتولوژیک التهابی
برخی مطالعات وجود نشان می دهد کمبود ویتامین D می تواند درد را بدتر کند. حداقل، مکمل ویتامین D می تواند در جلوگیری از پوکی استخوان کمک کند و خطر شکستگی دردناک را کاهش دهد.
اشعه X برای شناسایی مناطق دردناک و ارزیابی آسیب شناسی انجام می گیرد. با این حال، انجام MRI از این مناطق غالباً غیر ضروری می باشد. اسکن با اشعه ایکس برای تشخیص و درمان پوکی استخوان مفید است.
عوارض درد در سالمندان
درد مزمن در سالمندان ممکن است فرد را از انجام ابتدایی ترین کارهای خانگی عاجز کند. حتی امکان دارد فرد را مجبور کند پیاده روی یا ورزش نکنند زیرا ورزش می تواند به آن ها آسیب بزند. عدم تحرک سالمندان باعث ضعیف شدن آن ها می شود و فرد را در معرض خطر پوکی یا شکستگی استخوان قرار می دهد. درد در سالمندان می تواند خواب فرد را مختل کند. همچنین ممکن است در زندگی اجتماعی فرد اختلال ایجاد کرده و باعث شود فرد از برقراری رابطه با دوستان و نزدیکان خود خودداری کند.
در نهایت، درد در سالمندان می تواند همه چیز را از زندگی سالمند حذف کند. جای تعجب نیست که بسیاری از مبتلایان به درد، دچار افسردگی می شوند. حتی احتمال دارد تصمیم به خودکشی بگیرند. چون این افراد فکر می کنند اگر قرار است همیشه این درد را وجود داشته باشد و ادامه یابد. من دیگر به درد خانواده و جامعه نمی خورم. درد می تواند توانایی سالمندان در تمرکز، خواب و کنار آمدن با عوامل استرس زا زندگی را کاهش دهد. درد در سالمندان حتی هزینه های درمانی را به طور قابل توجهی افزایش می دهد.
درمان زودرس درد
خبر خوب این است که این رنج تا حد زیادی قابل پیشگیری است. متأسفانه، متخصصان می گویند، افراد مسن فکر می کنند که درد آن ها خوب نمی شود و به دنبال درمان نیستند. تا حدودی آن ها معتقدند درد بخشی طبیعی از دوران سالمندی و پیری است. در یک نظرسنجی گالوپ برای بنیاد آرتریت، مشخص شد 89 درصد از سالمندان حداقل یک بار در ماه احساس درد می کنند. اما فقط حدود 66 درصد آن ها به پزشک مراجعه می کنند. از طرفی برخی از پزشکان مایل به تجویز دارو برای درد سالمندان نیستند زیرا می ترسند بیمار معتاد شود .
متخصصان هشدار می دهند ساکت شدن در برابر درد خطرناک است. زیرا درد مداوم ممکن است باعث شود “درد” باقی بماند و انواع بیماری ها را ایجاد کند. به همین دلیل از بین بردن درد در مراحل اولیه بسیار مهم است. سالمندان بهتر است برای شروع روند درمانی خود، به پزشک عمومی یا متخصص داخلی مراجعه کنند. لیستی از مسکن ها و داروهای دیگری که مصرف می کنند، از جمله داروهای بدون نسخه، ویتامین ها، مکمل های غذایی و داروهای گیاهی را یادداشت کنند. چون این لیست به پزشک کمک می کند تا یک روش درمانی مطمئن و مؤثرتر را برای آن ها تجویز کند.
درمان های موضعی درد
برای بسیاری از بیماران، درمان دارویی، برای کوتاه مدت لازم و ضروری است. اما در سالمندان استفاده از داروهای موضعی می تواند روش مطمئنی باشد. چون آن ها عوارض جانبی کمتری دارند و احتمال تداخل دارویی در آن ها بسیار کم می باشد. عوامل موضعی می توانند شامل لیدوکائین موضعی، داروهای ضد درد موضعی یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی موضعی باشند.
پماد لیدوکائین گزینه ای ارزان قیمت است و می تواند برای بیماران مبتلا به درد نوروپاتی و آرتریتیک مورد استفاده قرار گیرد. استفاده از چسب های لیدوکائین که معمولاً فقط یک بار در روز در مقایسه با دوز چهار بار در روز پماد لیدوکائین استفاده می شود، برای بسیاری از بیماران آسان تر است. در صورت عدم حساسیت فرد به داروهای موضعی، سایر داروها مانند کرم کپسایسین و کرم منتول موضعی می تواند بهبودی بیشتر را با حداقل خطر ایجاد کنند.
دارو های مسکن
بیماری های ناشی از مصرف بیش از حد مسکن ها و عوارض جانبی آن ها یک بحران پیچیده بهداشت عمومی است.
عوارض مسکن ها عبارتند از:
- یبوست
- اختلال در تمرکز
- افزایش خطر سقوط
- افزایش خطر شکستگی لگن
- افزایش خطر تشدید آپنه خواب
- افزایش خطر مصرف بیش از حد دارو (اعتیاد)
بسیاری از پزشکان فکر می کنند که مسکن ها برای بیماران سالمند مفید نیستند. در حالی که با رعایت دستورالعمل مصرف آن ها در افراد بالای 65 سال، می تواند مفید باشند. اما قبل از مصرف باید بیمار از نظر عوامل خطر، شرایط های بیماری های روانی و سوء مصرف مواد بررسی و ارزیابی پزشکی شود. تا مشخص گردد دارو باعث بروز عوارض جانبی احتمالی در فرد می شود و یا نمی شود. سالمندان باید این را بدانند اگرچه مسکن ها ممکن است مفید باشند، اما توجه به هشدارها و دستورالعمل داروها هنگام استفاده از آن ها بسیار مهم است.
- مسکن ها خطر سقوط و افتادن سالمند را افزایش می دهند.
- خطرناک ترین عوارض مسکن ها در سالمندان، مشکلات شدید تنفسی است.
- سرکوب ایمنی بدن ناشی از مصرف دارو می تواند منجر به افزایش خطر عفونت شود.
- بیماران سالمند مبتلا به بیماری کلیوی یا کبدی به اثرات مسکن ها حساس تر هستند.
- بیماران مبتلا به بیماری انسداد مزمن ریوی، چاقی و آپنه خواب بیشترین خطر ابتلا به عوارض تنفسی را در طول درمان با مسکن ها دارند.
- سن بالاتر از 65 سال به عنوان یک عامل خطر برای مصرف بیش از حد مسکن ها و افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی و خون ریزی دستگاه گوارش محسوب می شود.
- یبوست شایعترین عارضه جانبی مخدر ها در افراد سالمند است و در سالمندانی که طولانی مدت از این داروها استفاده می کنند ممکن است دیده شود.
روش های درمانی جایگزین پزشکی درد
پزشکان و متخصصان درد می گویند که شاید موثرترین روش برای کنترل درد، ترکیب مسکن ها با بیوفیدبک یا درمان جایگزین دیگر باشد. این روزها اکثر برنامه های درمانی داروهای ضد درد را با نوعی فعالیت کاهش استرس ترکیب می کنند. بیو فیدبک، مدیتیشن، ماساژ، مشاوره، تصاویر بصری، خود هیپنوتیزم و طب سوزنی نیز می تواند در تسکین درد در سالمندان موثر باشند. حرکات کششی و ورزش های متوسط دیگری که جریان خون را بازیابی می کنند نیز می توانند به کنترل درد در سالمندان کمک کنند. شاید درد هرگز به طور کامل از بین نرود، اما وقتی مسکن ها تاثیری ندارند، می توان روش های جایگزین را به کار برد.
گزینه های درمان غیر دارویی
در صورت مشخص شدن علت و منبع درد، تکنیک های درمانی برای کمردرد، درد گردن و درد مفاصل می توانند کارساز باشد و مراجعه به پزشک متخصصان، ارتوپدی ها و متخصصان کمر می تواند بیماران را از درد نجات دهد. در بعضی از بیماران، تعویض مفصل ممکن است درد را از بین ببرد. بزرگترین عیب در مورد گزینه های درمانی غیر دارویی، وقت گیر بودن آن ها و تعهدی بیمار برای پیگیری و ادامه دادن جلسات درمان می باشد.
پس از تشخیص، ممکن است برخی گزینه های درمانی غیر دارویی و همچنین دارویی به تسکین درد در سالمندان کمک کند. گزینه های درمانی غیر دارویی خیلی کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. اما به طور کلی آن ها باید برای هر بیمار سالمند در نظر گرفته شود. حتی وقتی روش های دارویی تجویز می شوند، گزینه های غیر دارویی می توانند به عنوان داروی کمکی مفید باشند.
- ماساژ درمانی می تواند برای کمک به کاهش درد استفاده شود.
- استئوآرتریت و اسپاسم عضلانی ممکن است به سرما یا گرما پاسخ دهند.
- حمام های گرم پارافین می تواند درد دست را در آرتریت روماتوئید کاهش دهد.
سایر گزینه های غیر دارویی که اخیراً در مقایسه با مراقبت های معمول مفید بوده اند، شامل موارد زیر است:
- طب سوزنی
- یوگا برای کمردرد
- گزینه های فیزیوتراپی
- تمرینات قدرت و کششی
- تمرین هوازی و تمرین راه رفتن
درمان شناختی رفتاری
- این روش می تواند با تکنیک های آرامش، تصویر سازی و مدیریت استرس به سالمندان کمک کند.
- به علاوه، ترکیب فیزیوتراپی و رفتار درمانی باعث افزایش فعالیت بیمار از نظر جسمی و روانی می شود.
- بسیاری از بیماران به اینترنت دسترسی دارند و راحت می توانند اطلاعات مفید را جستجو کنند.
- ارائه راهکارهای درمانی توسط متخصصین آموزش دیده از طریق اینترنت و موبایل، برای کاهش مراجعه حضوری و رفتن به مطب برای سالمندان می تواند مفید باشد.
رفتارهای پرخطر در درمان دارویی
رفتارهای پرخطر می تواند در بیماران مسن و حتی جوانان نیز رخ دهد و آن ها نیاز به تشخیص و درمان دارد.
رفتارهایی که باید در بیماران مسن مورد توجه قرار گیرد شامل موارد زیر است:
- بسیاری از بیماران احساس می کنند که خوردن دارو ها با همدیگر یک چیز کاملا عادی است. اما جامعه پزشکی نسبت به خطرات تداخل بسیاری از داروها با مسکن ها هشدار داده است.
- با بازنشستگی بیماران، عواملی وجود دارد که ممکن است میزان مصرف الکل و مواد مخدر در این افراد افزایش یابد.
- تداخل دارویی شدید بین مسکن ها و الکل و مواد های مخدر وجود دارد که می تواند باعث بروز عوارض جبران ناپذیری شوند.
- هنگام استفاده از مسکن ها در افراد سالمند باید مصرف دارو از دوزهای کم شروع شوند و در صورت لزوم به طور تدریجی دوز آن ها افزایش یابد.
- استفاده از متادون حتی در افراد سالمند خطرات زیادی دارد و باید با احتیاط شدید مصرف شود.
- متادون همچنین دارای چندین اثر تداخل دارویی است و می تواند در بیمارانی که دارو زیاد مصرف می کنند باعث بروز عوارض و مشکلاتی زیادی شود.
