پروستاتکتومی
تا دیر نشده علائمتو بگو، پزشکتو بگم:
پروستاتکتومی، شامل برخی روش های جراحی برای از بین بردن بخشی یا تمام غده پروستات می باشد. غده پروستات در لگن مردان، زیر مثانه قرار دارد.
کاربرد پروستاتکتومی
بیشتر اوقات، پروستاتکتومی برای درمان موضعی سرطان پروستات انجام می شود. ممکن است این روش به تنهایی یا همراه با پرتونگاری، شیمی درمانی وهورمون درمانی مورد استفاده قرار بگیرد. پروستاتکتومی برای درمان سرطان پروستات شامل از بین بردن کل پروستات، وزیکول های منی و برخی بافت های اطراف آن از جمله غدد لنفاوی است.
درمان سرطان پروستات
گزینه های پروستاتکتومی برای درمان سرطان پروستات شامل پروستاتکتومی رادیکال باز، پروستاتکتومی رادیکال لاپاروسکوپی و پروستاتکتومی رادیکال به کمک ربات است.
درمان پروستات بزرگ شده
در موارد کمتری، پروستاتکتومی ساده نیز ممکن است برای درمان مجرای ادرار مسدود شده ناشی از BPH استفاده شود. پروستاتکتومی ساده برای درمان BPH همیشه شامل از بین بردن کل پروستات نمی شود. این جراحی علائم و عوارض ادراری ناشی از مسدود شدن جریان ادرار را کاهش می دهد، از جمله:
- عفونت ادراری
- اختلال در تخلیه مثانه
- مشکل در شروع ادرار
- ادرار آهسته و یا طولانی
- عدم توانایی در ادرار کردن
- افزایش دفعات ادرار در شب
- نیاز مکرر و فوری به ادرار کردن
پروستاتکتومی ساده خطر بالاتری از عوارض را به همراه دارد و به طور معمول منجر به بهبودی طولانی تر از سایر روش ها برای درمان BPH می شود. تیم جراحی در مورد مزایا و معایب هر تکنیک و همچنین ترجیحات خود شخص، بیمار را راهنمایی می کند و توضیح می دهد که کدام روش برای او مناسب تر است.
مزایای پروستاتکتومی
- علائم عفونت ادراری بعد از جراحی بهبود می یابد.
- بازگشت و یا عود احتمالی سرطان، می تواند با روش پروستاتکتومی همچنان درمان پذیر باشد.
- در شرایطی که سرطان در خارج از پروستات انتشار نیافته باشد، از بین بردن آن می تواند سرطان را درمان کند و بیمار نیازی به درمان جانبی ندارد.
خطرات پروستاتکتومی
علاوه بر خطرات مرتبط با هرجراحی، خطرات ناشی از پروستاتکتومی رادیکال، عبارتند از:
- خون ریزی
- بی اختیاری ادرار
- صدمه به روده (نادر)
- عفونت مجاری ادراری
- اختلال نعوظ (ناتوانی جنسی)
- تشکیل کیست های حاوی لنف (لنفوسل)
- باریک شدن (تنگی) مجرای ادرار یا گردن مثانه
خطرات پروستاتکتومی ساده
اگرچه پروستاتکتومی ساده در رفع علائم ادراری به خوبی عمل می کند، اما بیشتر از سایر روش های بزرگ شده پروستات مانند برداشت مجدد پروستات (TURP)، جراحی PVP با لیزر یا جراحی لیزر هولمیوم پروستات (HoLEP) نیاز به مدت زمان بیشتری برای بهبودی دارد و باعث بروزعوارض جانبی زیر می شود:
- خون ریزی
- ارگاسم خشک
- بی اختیاری ادرار
- صدمه به اندام های مجاور
- اختلال نعوظ (ناتوانی جنسی)
- باریک شدن (تنگی) مجرای ادرار یا گردن مثانه
انواع پروستاتکتومی
بسته به شرایط درگیر و رویکرد های درمانی، پروستاتکتومی به روش های مختلفی انجام می گیرد:
پروستاتکتومی رادیکال
پروستاتکتومی رادیکال، جراحی برای از بین بردن کل غده پروستات و غدد لنفاوی اطراف به عنوان درمانی برای مردان مبتلا به سرطان موضعی پروستات است. هدف از این عمل جراحی، از بین بردن همه سلول های سرطانی است. معمولاً فقط در مواردی انجام می شود که سرطان در پروستات موجود باشد و به مناطق اطراف آن سرایت نکرده باشد.
پروستاتکتومی رادیکال به کمک ربات
در پروستاتکتومی رادیکال به کمک ربات جراح برای از بین بردن پروستات، چندین برش کوچک در قسمت پایین شکم بیمار ایجاد می کند. در این روش از وسایل متصل به یک وسیله مکانیکی به کمک رایانه (ربات) برای انجام جراحی استفاده می شود. دستگاه رباتیک امکان حرکات بهتر و دقیق تری به دست جراح می دهد. جراحان قبل از انجام این نوع عمل نیاز به آموزش ویژه دارند و فقط در برخی از بیمارستان ها صورت می گیرد.
پروستاتکتومی رادیکال باز
در پروستاتکتومی رادیکال باز،جراح برای از بین بردن پروستات به طور معمول برش را در قسمت پایین شکم بیمار ایجاد کرده و عمل جراحی رتروپوبیک را انجام می دهد.
پروستاتکتومی رادیکال لاپاروسکوپی
در این نوع عمل، جراح شما نیازی به برش بزرگ ندارد. درعوض، آنها با استفاده از 4 یا 5 برش کوچک (هر یک در حدود 1 سانتی متر) در شکم (شکم) پروستات را از بین می برند. این نوع جراحی همچنین به عنوان جراحی سوراخ کلید شناخته می شود. در این روش جراح چندین برش کوچک در قسمت تحتانی شکم ایجاد کرده و ابزارهای مخصوصی را برای خارج کردن پروستات درج می کند.
پروستاتکتومی ساده
پروستاتکتومی ساده به طور کلی برای مردانی که علائم شدید ادراری و غدد پروستات بسیار بزرگ شده (هایپرپلازی خوش خیم پروستات یا BPH) دارند توصیه می شود و می تواند به صورت باز یا روباتیک انجام بگیرد. پروستاتکتومی ساده مانند پروستاتکتومی رادیکال کل پروستات را از بین نمی برد، بلکه درعوض فقط قسمت انسدادی پروستات را که مانع جریان ادرار می شود را از بین می برد.
نحوه پروستاتکتومی
قبل از عمل جراحی، پزشک ممکن است داخل مجرای ادرار و مثانه را با آزمایشاتی مانند سیستوسکوپی بررسی کند. سیستوسکوپی به پزشک اجازه می دهد تا اندازه پروستات را ارزیابی و دستگاه ادراری بیمار را معاینه کند. بیماران بهتر است ضمن رعایت دستورالعمل های لازم ، قبل از جراحی در موارد زیر با پزشک خود مشورت کنند:
- مواد غذایی و داروها. بیمار باید نوع داروها و یا مکمل های مصرفی خودش را قبل از جراحی به پزشک اطلاع دهد. این امر به ویژه در صورت استفاده از داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین (کوادامین) یا کلوپیدوگل (پلاویکس) و داروهای تسکین دهنده درد بدون نسخه مانند آسپیرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم اهمیت دارد. جراح ممکن است به بیمار توصیه کند برای کاهش خطر خونریزی از مصرف برخی داروها چند روز قبل از جراحی خودداری کند.
- آلرژی یا واکنش های دارویی. همچنین بیمار باید درمورد سابقه هرگونه حساسیت و یا واکنشی که نسبت به داروها داشته با پزشک خود مشورت کند.
- پاکسازی روده قبل از عمل. جراح ممکن است دستورالعمل خاصی را برای پاکسازی روده تا صبح روز عمل جراحی بدهد. علاوه بر جراحی ممکن است نیاز به ناشتا بودن بیمار هم داشته باشد.
بیمار باید قبل از جراحی وسایل زیر را از خودش جدا کند:
- جواهر
- عینک
- پروتزها
- لنزهای تماسی
قبل از عمل
جراحی پروستاتکتومی تحت بیهوشی عمومی و یا بی حسی نخاعی انجام می شود. البته بی حسی نخاعی به ندرت در این جراحی کاربرد دارد و کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. در برخی موارد، علاوه بر بی حسی عمومی، تزریق داخل رحمی هم انجام می شود. پزشک برای جلوگیری از بروز عفونت احتمالی در بیماران درست قبل از جراحی مصرف آنتی بیوتیک را توصیه می کند.
در طول عمل
برش برای پروستاتکتومی باز و روباتیک
برش پروستاتکتومی باز (سمت چپ) طولانی تر از برش های کوچک برای جراحی روباتیک (راست) است.
پروستاتکتومی رادیکال به کمک ربات
جراح در یک جایگاه کنترل از راه دور در فاصله کمی از بیمار قرار می گیرد و با استفاده از دو دستگاه کنترل دستی و انگشت، وسایل جراحی را دقیقاً کنترل می کند. این کنسول یک نمای بزرگ و سه بعدی از ناحیه جراحی را نشان می دهد که جراح از این طریق می تواند تا عمل را با جزئیات بیشتر از جراحی های سنتی لاپاروسکوپی انجام دهد. سیستم رباتیک با برش های کوچکتر و دقیق تری صورت می گیرد و روند بهبودی آن نسبت به عمل جراحی سنتی باز سریع تر خواهد بود. بیمارانی که تحت این جراحی قرار می گیرند. معمولاً با محدودیت های جزئی، دو تا چهارهفته ای بعد ازعمل جراحی خود می توانند به فعالیت خود باز گردند.
پروستاتکتومی رادیکال رتروپوبیک استاندارد
جراح در زیر شکم، از زیر ناف تا دقیقاً بالای استخوان پیبی بیمار را برش می زند و بعد از جدا کردن دقیق غده پروستات از اعصاب و رگ های خونی اطراف، پروستات را به همراه بافت مجاور از بین می برد. سپس برش ها با بخیه بسته می شوند. در مقایسه با سایر انواع جراحی های پروستات، عمل جراحی رتروپو پیک پروستات ممکن است خطر آسیب عصبی کمتری داشته باشد، که این آسیب ها می توانند منجر به بروز مشکل در کنترل مثانه و نعوظ شوند.
پروستاتکتومی ساده
دراین روش پس از بیهوش کردن بیمار، پزشک با استفاده از روش سیستوسکوپی، جراحی را انجام می دهد و سیستوسکوپی را برای مشاهده داخل مجرای ادرار، مثانه و پروستات از طریق نوک آلت تناسلی بیمار وارد می کند. سپس پزشک یک لوله (کاتتر فولی) را از نوک آلت تناسلی تا امتداد درون مثانه وارد می کند. پزشک یک برش در زیر ناف بیمار ایجاد می کند. البته بسته به تکنیک های صورت گرفته ممکن است برای رسیدن به پروستات نیاز به برش از طریق مثانه هم باشد.
اگر بیمار مشکل فتق یا مثانه داشته باشد، پزشک می تواند ازفرصت به دست آمده در طی عمل جراحی این مشکلات را برطرف کند. بعد از برداشتن پروستات، یک تا دو لوله تخلیه موقت از طریق سوراخ در پوست در نزدیکی محل عمل جراحی وارد می شود. یکی از لوله ها مستقیماً به مثانه (لوله سوپراپیک) و لوله دیگر به محلی که پروستات برداشته شده وارد می شود.
بعد از عمل
بیمار تشویق می شود که هرچه سریعتر بعد از عمل، حرکت خود را شروع کنید. این می تواند به کاهش خطر عوارض کمک کند.
پزشک معالج بعد از عمل پروستاتکتومی بسته به وضعیت بیمار، ممکن است هر یک از شرایط زیر را تجویز کند:
- سوند ادراری
- تمرینات ورزشی
- داروهای درد یا مسکن وریدی (IV)
زخم
پروستاتکتومی باز و لاپاروسکوپی باعث ایجاد زخم بر روی شکم می شود. حتی در نوع لاپاروسکوپی ممکن است یک لوله کوچک برای تخلیه مایعات در محل زخم قرار داده شود. این لوله معمولاً بعد از چند روز برداشته می شود.
درد
بیمار احتمالا در محل جراحی احساس درد یا ناراحتی می کند و حتی ممکن است درد برای چند هفته به خصوص هنگام پیاده روی ادامه یابد. مصرف مرتب مسکن ها در تسکین درد موثر می باشد.
کاتتر
پزشک مجبور است برای تخلیه ادرار از مثانه از لوله یا سوند استفاده کند. سوند 1 تا 3 هفته پس از عمل در کلینیک سرپایی برداشته می شود. در صورتی که بیمار تحت عمل جراحی باز قرار گرفته باشد، احتمالاً بعد از 3 تا 7 روز و در جراحی لاپاروسکوپی معمولاً بعد از1 تا 2 روز از بیمارستان مرخص می شود. بیماران بعد از جراحی با سوند ادراری از بیمارستان مرخص می شوند. بیشتر آقایان به مدت پنج تا 10 روز بعد از عمل به سوند ادرار نیاز دارند و باید تا زمانی که سوند برداشته نشده رانندگی نکند. علاوه بر آن می توانند بعد از بهبودی از عمل، فعالیت جنسی خود را از سر بگیرند.
بیماران بعد از پروستاتکتومی ساده، هنوز هم می توانند در طول رابطه جنسی به ارگاسم برسند، اما منی در آن ها بسیار کم یا بدون انزال می باشد. سعی کنید استراحت زیادی داشته باشید و خوب غذا بخورید. برای کمک به ایجاد انرژی خود، مقداری ورزش سبک مانند پیاده روی انجام دهید. می توانید به آرامی مقداری را که انجام می دهید افزایش دهید.
نتایج پروستاتکتومی
پروستاتکتومی به کمک ربات نسبت به پروستاتکتومی سنتی می تواند منجر به کاهش درد و خون ریزی، کاهش تروما در بافت، کوتاه شدن زمان بستری در بیمارستان و دوره بهبودی سریعتر شود. معمولاً با محدودیت های جزئی، دو تا چهار هفته بعد از عمل بیمار می تواند به فعالیت عادی خودش برگردد. پروستاتکتومی ساده باز باعث تسکین طولانی مدت علائم ادراری به دلیل بزرگ شدن پروستات می شود. اگرچه این روش تهاجمی ترین روش برای درمان پروستات بزرگ شده است، اما عوارض جدی کمتری دارد است اکثر مردانی که این روش را انجام می دهند به هیچ وجه به درمان پیگیری برای BPH خود احتیاجی ندارند.
رابطه جنسی بعد از عمل به غده پروستات
در بیمارانی که غده پروستات آن ها برداشته می شود، هنوز اسپرم تولید می شود، اما دوباره جذب بدن خواهد شد و از آلت تناسلی خارج نمی شود. همچنین برخی از مردان بعد از عمل پروستات دچار نعوظ می شوند و یا علاقه به برقراری رابطه جنسی را از دست می دهند. البته برخی درمان هایی وجود دارد که می تواند در این زمینه به بیماران کمک کنند.
پیگیری بعد از عمل پروستاتکتومی
پس از برداشته شدن پروستات، سطح PSA در خون بیماران باید به حدی پایین بیاید که در خون بیماران قابل تشخیص نباشد. سطح PSA شما حدود 6 تا 8 هفته بعد از عمل دوباره بررسی می شود و بر اساس آن پزشک می تواند تشخیص دهید که سرطان به طور کامل از بین رفته یا نرفته است.
منابع:
https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/prostatectomy/about/pac-20385198
