با مدیریت آسم، می توانید زندگی طبیعی و فعالی داشته باشید. پیروی از برنامه شخصی خود در زمینه آسم، که با مشورت پزشک تهیه شده، بهترین راه برای کنترل آسم است. یک برنامه عملی دستورالعمل های ساده ای را برای کنترل روزمره آسم به شما ارائه می دهد.
آسم، یک بیماری التهابی مجاری تنفسی در ریه ها است. این مجاری هوایی در پاسخ به برخی عوامل محرک بسیار حساس بوده و متورم می شوند. عضلات مجاری تنفسی، سفت و پوشش راه هوایی متورم و ملتهب شده و باعث ایجاد مخاط چسبنده می شود. این تغییرات باعث باریک شدن مجاری هوایی شده و تنفس را دشوار می کند. حتی منجر به بروز علائم معمولی آسم مانند سرفه، خس خس سینه، تنگی قفسه سینه و تنگی نفس می شود.
دارو برای کنترل خوب آسم ضروری است. مراقبت خوب از آسم همچنین شامل درمان سایر موارد مانند تب یونجه است که می توانند بر آسم تأثیر بگذارند. یک سبک زندگی سالم می تواند به کنترل علائم آسم کمک کند و باعث می شود که احساس خوبی داشته باشید.
اهداف اصلی مدیریت آسم
- علائم خودتان را کنترل کنید.
- ریه ها را تا حد امکان سالم نگه دارید.
- از تداخل آسم در مدرسه یا کار پیشگیری کنید.
- کمک کنید تا از یک زندگی کامل و فعال لذت ببرید.
- از شعله ور شدن علائم و یا حمله شدید آسم پیشگیری کنید.
علل آسم
اگرچه علت آن همیشه مشخص نیست، اما حساسیت اغلب سهم عمده ای در ایجاد آن دارد. عوامل مختلفی از جمله موارد موجود در محیط روزمره ما می توانند آسم را تحریک کنند. محرک های رایج آسم، عبارتند از:
- دود سیگار
- عوامل عاطفی، از جمله خنده یا استرس
- تغییرات دمای هوا، از جمله رعد و برق
- گرد و غبار، آلودگی، دود چوب و آتش سوزی
- عفونت های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا
- برخی از داروها، از جمله آسپرین و برخی داروهای فشار خون
- مواد شیمیایی و بوی شدید، از جمله عطرها و پاک کننده های خانگی
- محرک های محل کار مانند گرد و غبار چوب، مواد شیمیایی یا نمک های فلزی
- برخی از غذاها و مواد نگهدارنده ، طعم دهنده ها و رنگ دهنده ها (در موارد نادر).
- آلرژن ها، از جمله فضولات موجود در گرد و غبار، گرده ها، کپک ها و شوره حیوانات خانگی (ذرات پوست، عرق و بزاق)
- ورزش و فعالیت بدنی. اگرچه ورزش و فعالیت در مبتلایان به آسم برای تقویت سلامت عمومی و تناسب اندام مهم است. آسم که در اثر ورزش ایجاد می شود احتمال دارد با دارو یا تمرینات گرم کردن بهبود یابد.
درمان آسم
دو نوع اصلی داروهای آسم، تسکین دهنده ها و پیشگیری کننده ها هستند. هرکسی که آسم دارد در صورت بروز علائم به مسکن نیاز دارد تا از آن استفاده کند. برخی از کودکان و بیشتر بزرگسالان مبتلا به آسم، باید هر روز یک درمان پیشگیرانه را به طور منظم انجام دهند. استفاده از روند های درمانی پیشگیری کننده منظم باعث می شود که مجاری تنفسی نسبت به عوامل محرک حساس نبوده و التهاب داخل مجاری تنفسی را کاهش دهد.
داروهای تسکین دهنده آسم
داروی ریلیور به سرعت مجاری تنفسی را باز می کند و در صورت لزوم برای تسکین فوری علائم آسم مصرف می شود. ریلیور دارویی است که می توان آن را در هنگام شعله ور شدن علائم یا در مواقع اضطراری استفاده کرد. استفاده بیش از حد از داروهای تسکین دهنده احتمال دارد منجر به عوارض جانبی از جمله لرزش و ضربان قلب سریع شود. این عوارض جانبی احتمالاً صدمه جدی وارد نمی کند. با این حال، استفاده مکرر از داروهای تسکین دهنده شاید نشانه آن باشد که آسم به خوبی کنترل نشده است. اگر برای تسکین علائم آسم بیش از دو یا سه بار در هفته باید از تسکین دهنده استفاده کنید، جدا از استفاده آن قبل از ورزش، نشان می دهد که آسم به خوبی کنترل نشده و باید با پزشک مشورت کنید تا آسم و داروهای تان را بررسی کند.
استفاده از داروهای پیشگیری کننده آسم
استفاده از داروهای پیشگیری کننده باعث کاهش حساسیت مجاری تنفسی و کاهش التهاب می شود. برای اثربخشی بیشتر، باید داروها هر روز و در طولانی مدت مصرف شود. مصرف داروی پیشگیرانه ی خود را حتی در مواردی که علائمی ندارید و همچنین در هنگام سرماخوردگی و شعله ور شدن آسم ادامه دهید.
بیشتر داروهای پیشگیری کننده آسم ،کورتیکواستروئید استنشاقی است. از آنجا که این دارو مستقیماً به ریه های منتقل می شود بنابراین خطر عوارض جانبی ناشی از مصرف این استروئیدها بسیار کم است. اکثر بزرگسالان مبتلا به آسم می توانند با مصرف دوز کم کورتیکواستروئید استنشاقی، کنترل خوبی در علائم آسم خود داشته باشند.
برخی از کودکان مبتلا به آسم نیاز به مصرف دارو های پیشگیری کننده منظم دارند که می تواند شامل یک کورتیکواستروئید استنشاقی باشد (شبیه به بزرگسالان مبتلا به آسم)، اما داروهای غیر استروئیدی از جمله یک قرص نیز در دسترس است. با پزشک خود در مورد بهترین نوع دارو برای کودک خود مشورت کنید. نوع دارو معمولاً به علائم و سن کودک و همچنین جواب دادن صحیح آن بستگی دارد. افرادی که از پیشگیری کننده های منظم استفاده می کنند (مانند کورتیکواستروئید استنشاق شده)، اما هنوز علائم آسم دارند، شاید نیاز به دارو های قوی داشته باشند. این پیشگیری کننده های قوی شامل داروی دوم و همچنین کورتیکواستروئید استنشاقی هستند و به آنها روش های درمانی ترکیبی گفته می شود. داروی پیشگیری از آسم باید با کمترین دوز تجویز شود. مصرف دارویی که قویتر از نیاز باشد فایده دیگری ندارد.
دستگاه های استنشاقی برای داروهای آسم
چندین دستگاه مختلف وجود دارد که می توانند برای داروهای آسم استفاده شوند. به طور معمول، داروی آسم استنشاق می شود، بنابراین می تواند مستقیماً به ریه ها برود و به سرعت اثر کند. بهتر است که با پزشک خود مشورت کنید و تصمیم بگیرید که کدام دستگاه بهترین است. استنشاقی ها، رایج ترین دستگاه های داروی آسم هستند. سه نوع اصلی دستگاه های استنشاق، عبارتند از:
- استنشاقی با دوز اندازه گیری شده (پفکر). این یک قوطی آئروسل است که یک داروی خوب را آزاد می کند. همیشه قبل از استفاده قوطی را تکان دهید. استفاده از پفکر با اسپیسر موثرتر و آسان تر است. پزشکان توصیه می کنند هر فرد مبتلا به آسم از فاصله دهنده به همراه پفکر خود استفاده کند.
- استنشاقی های فعال شده با نفس (Autohaler). اینها دارای یک قوطی آئروسل با فنر هستند. هنگام شروع نفس کشیدن از طریق دهان، دارو به طور خودکار از بین می رود. اینها برای کودکان و افرادی که به سختی می توانند یک پفکر را هماهنگ کنند بهتر است.
- استنشاق کننده های خشک پودر. این داروها به جای مایع مانند استنشاق های آئروسل، به عنوان پودر خشک، حاوی دارو هستند. برای استفاده موثر از دستگاه استنشاقی با پودر خشک، باید نفس عمیق بکشید تا دارو به ریه ها وارد شود. کودکان خردسال و افرادی که نفس تنگی دارند احتمال دارد استفاده از استنشاق کننده های خشک پودر برای آنها سخت باشد. برخی از انواع دیگر داروها می تواند برای آسم شدیدتر استفاده شود. اینها در یک دستگاه پودر خشک (Handihaler) و یک دستگاه غبار تحت فشار (Respimat) وجود دارد.
اسپیسر
اسپیسر وسیله خاصی است که شبیه لوله ای شفاف است. به یک استنشاقی با دوز اندازه گیری شده (پفکر) متصل می شود. باید هر بار بین یک پیمانه دارو را با فاصله بیندازید و سپس به مدت چهار نفس به طور معمول نفس بکشید. استفاده از اسپیسر با پفکر باعث می شود داروی بیشتری به ریه ها برسد و عوارض جانبی احتمالی دارو را کاهش دهد.
فاصله ها بسته به نیاز و سن در اشکال و اندازه های مختلفی وجود دارد. قبلا از نبولایزرها معمولاً برای آسم استفاده می شد، اما اینها دیگر برای اکثر افراد توصیه نمی شود. آخرین بررسی ها نشان می دهد که یک پف کننده با اسپیسر به اندازه یک نبولایزر برای درمان علائم آسم، عمل می کند. پفکر با فاصله نیز آسان تر، و ارزان تر و بسیار قابل حمل تر است و احتمال بروز عوارض جانبی را کاهش می دهد.
نحوه مصرف داروی آسم
مصرف منظم دارو احتمال دارد دشوار باشد. فراموش شدن آن آسان است و بسیاری از افراد مجبور به مصرف دارو نیستند، به خصوص وقتی احساس خوبی داشته و علائمی نداشته باشند. اما بهتر است که داروهای خود را به درستی مصرف کنید و از توصیه های پزشک پیروی کنید.
نکات مهم در مصرف داروهای آسم
- از عوارض دارویی خود آگاه شوید تا بدانید که کدامیک از علائم شما طبیعی و کدامیک غیرطبیعی هستند. اگر هر گونه نگرانی دارید، با پزشک، مربی آسم یا داروساز خود مشورت کنید.
- از پزشک یا داروساز در مورد نقش همه داروهای سوال کنید. در مورد چگونگی و زمان استفاده از هرکدام به عنوان بخشی از برنامه کنترل آسم، دستورالعمل کتبی بخواهید.
- از پزشک خود بخواهید دستگاهی در اختیارتان بگذارد که با آن احساس راحتی کنید. کمک های ویژه ای برای افرادی که در هماهنگی پفکر کردن مشکل دارند وجود دارد.
- مطمئن شوید که از دستگاه های خود به درستی استفاده کرده اید. از پزشک، مربی آسم یا داروساز خود بخواهید که تکنیک ها را بررسی کند.
نکات لازم برای والدین کودکان مبتلا به آسم
تمام نکات فوق در مورد کودکان نیز صدق می کند، اما نکات مفیدی که در کنترل آسم کودکان موثر است، عبارتند از:
- به طور کلی، کودک می تواند داروهای پیشگیرانه خود را قبل و بعد از مدرسه مصرف کند، بنابراین کمتر به نظارت معلم احتیاج دارند و از دردسر برای کودکان دیگر پیشگیری می کند.
- با بزرگتر شدن کودک، از آنها در تصمیم گیری درباره داروهای آسم و مدیریت آنها نظرخواهی کنید.
- پیوند داروی آسم با اهداف خود کودک، می تواند در مدیریت آسم در کودکان موثر باشد به عنوان مثال، كودكی كه ورزش را دوست دارد، در صورتی كه اهمیت مصرف دارو خودش را بداند، احتمال دارد داروی آسم را با آسودگی بیشتری مصرف کند.
تداخل داروها بر آسم
برخی از داروها برای سایر شرایط می توانند علائم آسم را بدتر کرده و شعله ور یا حمله آسم را تحریک کنند. بسیار مهم است که در صورت تجویز داروی جدید یا خرید داروهای بدون نسخه یا درمان های تکمیلی، به پزشک و داروساز خود اطلاع دهید که آسم دارید. اگر احساس می کنید داروی خاصی آسم را بدتر می کند، علائم را درمان کرده و بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.
داروهایی که در برخی افراد باعث ایجاد علائم آسم می شود، عبارتند از:
- آسپرین موجود در برخی از داروها، مانند مسکن ها
- قطره چشمی مسدود کننده بتا برای درمان گلوکوم بیماری چشم
- مهار کننده ها که اغلب برای کنترل فشار خون بالا استفاده می شود.
- قرص های مسدود کننده بتا که اغلب برای کنترل فشار خون بالا استفاده می شود.
- داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن (Nurofen) و ناپروکسن (Naprogesic)
برنامه عملی آسم
برنامه عملی یک برنامه فردی است که توسط بیمار و پزشک برای کمک در مدیریت علائم آسم ایجاد شده است. این طرح توصیه می کند که برای سالم ماندن خود و زمانی که آسم ناپایدار است ونیاز به کمک دارید چه کاری باید انجام دهید.
هیچ برنامه عملی “استاندارد” برای آسم وجود ندارد، زیرا آسم در افراد مختلف با هم متفاوت است. برنامه باید برای مقابله با عوامل محرک، علائم و نشانه ها و داروها تهیه شود. احتمال دارد براساس علائم، زمان اوج جریان یا هر دو باشد. با این حال، برنامه های مبتنی بر علائم معمولاً برای کودکان استفاده می شود.
محتوای یک برنامه عملی آسم
یک برنامه عملی آسم شامل موارد زیر است:
- نحوه مراقبت از آسم روزمره (لیست منظم داروها و اینکه چند بار در روز باید آنها را مصرف کنید).
- موارد کلیدی که اقدامات لازم برای مدیریت در هنگام بدتر شدن آسم یا شعله ور شدن آن را به بیمار توصیه می کند.
- علائمی که به اندازه کافی جدی هستند و به کمک فوری پزشکی نیاز دارند (همراه با اطلاعات اضطراری در مورد اینکه در صورت شعله ور شدن آسم چه کاری باید انجام دهید).
برنامه عملی آسم را هر شش ماه یا پس از شعله ور شدن شدید آسم با پزشک خود مرور کنید.
برنامه های عملی آسم برای کودکان
اگر کودک مبتلا به آسم دارید، بسیار مهم است که یک خلاصه مکتوب، آسان و قابل فهم از مدیریت آسم فرزند خود را تهیه کنید. این یک منبع مرجع برای توصیه های پزشک است.
این طرح همچنین برای هر کس که از کودک مراقبت می کند مفید و کاربردی است. این برنامه، اطلاعات به روز و دقیق (از جمله برنامه کمک های اولیه اضطراری فرزند) را برای کمک به مدیریت آسم فراهم می کند. یک نسخه از برنامه را به مدرسه، مهد کودک، مرکز مراقبت از کودک و هر کس دیگری که از کودک مراقبت می کند، بدهید.
هنگامی که فرزند به اندازه کافی بزرگ شد و می تواند شرایط را درک کند، بهتر است وضعیت آسم را برای او توضیح داده و او را تشویق کنید تا از علائم و روش های درمان خود آگاه شود.
آخرین دیدگاه‌ها