نارسایی کلیه

کلیه یک جفت اندام لوبیایی شکل است که به سمت کمر قرار می گیرد. در هر طرف ستون فقرات یک کلیه قرار دارد. این اندام ها دقیقا مماس با ستون فقرات هستند و وظیفه اصلی آن ها دفع مواد زائد از بدن است. کلیه ها خون را تصفیه کرده و مواد زائد را از خون می گیرند. بعد از خارج کردن این مواد زاید، آن ها به مثانه فرستاده شده و در زمان ادرار کردن از بدن خارج می شوند. نارسایی کلیه هنگامی رخ می دهد که کلیه های شما توانایی فیلتر کردن سموم اضافی از خون را از دست می دهند. و معمولاً نارسایی کلیه، علائم کمی از خود نشان می دهد و بعضی اوقات هیچ گونه علائمی ندارد.

انواع نارسایی کلیه

پنج نوع مختلف از نارسایی کلیه وجود دارد:

نارسایی حاد قبل از کلیه (Acute prerenal kidney failure)

کاهش جریان خون به کلیه ها می تواند باعث نارسایی حاد prerenal قبل از کلیه شود. بنا بر این کلیه ها نمی توانند سموم از خون ( به علت کاهش جریان خون کافی) فیلتر کنند. این نوع نارسایی کلیه معمولاً می تواند پس از تشخیص پزشکتان و با شناسایی علت کاهش جریان خون درمان گردد.

نارسایی حاد داخل کلیه  Acute intrinsic kidney failure

نارسایی حاد داخل کلیوی می تواند ناشی از ضربه مستقیم به کلیه ها، از جمله ضربه فیزیکی یا تصادف باشد.  گاهی عللی همچنین، اضافه بودن سموم و ایسکمی ( کم خونی) کلیوی باشد که باعث کمبود اکسیژن به کلیه ها گردد.

موارد زیر ممکن است باعث ایسکمی شود:

• خونریزی شدید
• حالت شوک
• انسداد عروق کلیوی
• گلو مرونفریت یا التهاب رگ های خونی کوچک کلیه ها

نارسایی مزمن قبل از کلیه – Chronic prerenal kidney failure

وقتی خون کافی برای مدت طولانی به کلیه ها نرسد، کلیه ها شروع به کوچک شدن می کنند و توانایی عملکرد خود را از دست می دهند.

نارسایی مزمن داخل کلیوی یا chronic intrinsic kidney failure

این نارسایی زمانی اتفاق می افتد که آسیب طولانی مدت به کلیه ها به دلیل بیماری داخل کلیه وجود داشته باشد. بیماری داخل کلیه از یک ضربه مستقیم به کلیه ها، مانند خونریزی شدید یا کمبود اکسیژن ایجاد می شود.

نارسایی مزمن کلیه پس از کلیه Chronic post-renal kidney failure

انسداد طولانی مدت دستگاه ادراری از تخلیه ادرار جلوگیری می کند، باعث فشار و آسیب احتمالی کلیه می شود.

علائم نارسایی کلیه

علائم احتمالی شامل موارد زیر است:

• کاهش مقدار ادرار
• تورم پاها، مچ پا و پا از احتباس مایعات ناشی از عدم کار کرد کلیه ها در از خارج نمودن مواد زاید و آب
• تنگی نفس غیر قابل توضیح
• خواب آلودگی یا خستگی بیش از حد
• حالت تهوع مداوم
• گیجی
• درد یا فشار در سینه
• تشنج
• کما

علت نارسایی کلیه

نارسایی کلیه می تواند نتیجه چندین بیماری یا علل مختلف باشد. علت به طور معمول نوع نارسایی کلیه را تعیین می کند.افرادی که بیشتر در معرض خطر هستند، معمولاً یک یا چند دلیل زیر را دارند:

از دست رفتن جریان خون به کلیه ها

از دست رفتن ناگهانی جریان خون به کلیه های شما می تواند نارسایی کلیه را در پی داشته باشد. برخی از شرایطی که باعث از بین رفتن جریان خون به کلیه ها می شود عبارتند از:

• حمله قلبی
• بیماری قلبی
• زخم کبد یا نارسایی کبد
• کم آبی
• سوختگی شدید
• یک واکنش آلرژیک
• یک عفونت شدید مانند سپسیس یا عفونت خونی
• فشار خون بالا
• مصرف داروهای ضد التهابی

مشکلات رفع ادرار

هنگامی که بدن شما نمی تواند ادرار را به مثانه و نهایتا به خارج بدن منقل نماید، سموم  دربدن ایجاد و ذخیره می شوند. بعضی از سرطانها می توانند معابر ادرار را مسدود کنند، مانند:

• پروستات (شایع ترین نوع سرطان در مردان)
• روده بزرگ
• مثانه

سایر شرایط می تواند در تخلیه ادرار اختلال ایجاد کند و احتمالاً منجر به نارسایی کلیه شود، از جمله:

• سنگ کلیه
• پروستات بزرگ شده
• لخته های خون در مجاری ادراری
• آسیب به اعصابی که مثانه را کنترل می کند
• عفونت
• مصرف مواد مخدر و الکل
• واسکولیت یا التهاب رگ های خونی
• لوپوس ( یک بیماری خود ایمنی است که می تواند باعث التهاب بسیاری از اعضای بدن شود.)
• گلومرولونفریت، التهاب رگ های خونی کوچک کلیه ها
• سندرم اورمیک همولیتیک ( تجزیه گلبول های قرمز به دنبال عفونت باکتریایی روده ها)
• مولتیپل میلوما، سرطان سلولهای پلاسما در مغز استخوان شما
• اسکلرودرما، یک بیماری خود ایمنی است که بر روی پوست شما تأثیر می گذارد.
• ترومبوسیتوپنیک پورپورا، اختلالی که باعث لخته شدن خون در عروق کوچک می شود.
• داروهای شیمی درمانی که سرطان و برخی از بیماریهای خود ایمنی را درمان می کند.
• رنگهای مورد استفاده در برخی از آزمایشات تصویربرداری
• آنتی بیوتیک های خاصی
• دیابت کنترل نشده

تشخیص نارسایی کلیه

چندین آزمایش وجود دارد که پزشکتان می تواند از آن برای تشخیص نارسایی کلیه استفاده کند.

آزمایش ادرار

• پزشکتان ممکن است یک نمونه ادرار را برای آزمایش هرگونه ناهنجاری از جمله پروتئین غیر طبیعی یا قند موجود در ادرار آزمایش کند.
•  پزشکتان همچنین ممکن است معاینه رسوب ادرار را انجام دهد. این آزمایش میزان گلبول های قرمز و سفید سطح باکتری را اندازه گیری می کند.

اندازه گیری حجم ادرار

• اندازه گیری حجم ادرار یکی از ساده ترین آزمایش ها برای کمک به تشخیص نارسایی کلیه است.
• به عنوان مثال، کمبود ادرار ممکن است نشان دهد که بیماری کلیوی ناشی از انسداد ادرار است، که ممکن است بیماری های متعدد یا جراحات آن را ایجاد کند.

نمونه های خون

• پزشکتان ممکن است آزمایش خون را برای اندازه گیری موادی که از طریق کلیه های شما فیلتر می شوند، مانند نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین (Cr) اندازه گیری کند.
• افزایش سریع سطح خونی هر یک از این ها ممکن است نشان دهنده نارسایی حاد کلیه باشد.

تصویربرداری

• آزمایشاتی مانند سونوگرافی، MRI و سی تی اسکن تصاویری از خود کلیه ها و همچنین دستگاه ادراری را ارائه می دهد.
• این آزمایشات به پزشکتان اجازه می دهد تا به دنبال انسداد یا ناهنجاری در کلیه های شما باشد.

نمونه برداری از بافت کلیه یا بیوپسی

• نمونه های گرفته شده از بافت کلیه برای رسوب  مواد غیر طبیعی، زخم ها یا میکرب و یا ویروس های عفونی مورد بررسی قرار می گیرند.
• پزشکتان برای جمع آوری نمونه بافت از بیوپسی یا نمونه برداری از کلیه استفاده می کند.
• پزشکتان بی حسی موضعی به شما می دهد تا دردی نداشته باشید.
• سپس آنها یک سوزن بیوپسی را از طریق پوست شما و پایین به کلیه شما وارد می کنند تا نمونه بگیرند.
• تجهیزات پرتونگاری یا سونوگرافی کلیه ها را پیدا کرده و به پزشکتان در راهنمایی محل نمونه برداری کمک می کند.

مراحل نارسایی کلیه

نارسایی کلیه در پنج مرحله طبقه بندی می شود. این موارد از نارسایی خفیف کلیه (مرحله 1) تا نارسایی کامل کلیه (مرحله 5) متغیر است. علائم و عوارض با پیشرفت مراحل افزایش می یابد.

مرحله ی اول

این مرحله بسیار ملایم است. ممکن است علائمی نداشته و عوارض قابل توجهی نداشته باشید. ممکن است که برخی علایم باشد.

هنوز هم می توان با حفظ یک سبک زندگی سالم، پیشرفت بیماری را در این مرحله مدیریت و متوقف کرد. این سبک زندگی شامل خوردن یک رژیم متعادل و حفظ وزن، ورزش منظم و استفاده نکردن از محصولات تنباکو است. اگر مبتلا به دیابت هستید، مهم است که قند خون خود را مدیریت کنید.

مرحله ی دوم

 بیماری کلیه مرحله 2 هنوز نوعی خفیف محسوب می شود، اما موارد قابل تشخیص مانند پروتئین در ادرار یا آسیب جسمی به کلیه ها ممکن است آشکارتر شده باشد.
همان رویکردهای سبک زندگی که در مرحله 1 به بیمار کمک کرده است، هنوز هم در مرحله 2 استفاده می شود. همچنین با پزشکتان در مورد سایر عوامل خطر که می توانند باعث پیشرفت سریع تر بیماری شوند، صحبت کنید. این موارد شامل بیماری های قلبی، التهاب ها و اختلالات خونی است.

مرحله ی سوم

در این مرحله بیماری کلیوی متوسط ​​محسوب می شود. کلیه های شما همانطور که باید کار نمی کنند.

بیماری کلیه مرحله 3 گاهی به 3A و 3B تقسیم می شود. یک آزمایش خون که میزان ضایعات موجود در بدن شما را اندازه گیری می کند، که بین این دو تفاوت دارد.

علائم ممکن است در این مرحله آشکارتر شود. تورم در دست و پا، کمردرد و تغییر در دفع ادرار به طور مکرر محتمل است.

پزشکتان ممکن است داروهایی را نیز برای درمان شرایط شما و تسریع در درمان، در نظر بگیرد.

مرحله ی چهارم

مرحله 4 بیماری کلیوی متوسط ​​تا شدید در نظر گرفته می شود. کلیه ها به خوبی کار نمی کنند، اما شما هنوز در نارسایی کامل کلیه نیستید. علائم این بیماری می تواند عوارضی مانند کم خونی، فشار خون بالا و بیماری استخوان باشد.

یک سبک زندگی سالم هنوز حیاتی است. احتمالاً پزشکتان درمان هایی که برای کند کردن آسیب ها طراحی شده اند، خواهد داشت.

مرحله پنجم

در مرحله 5، کلیه های شما در معرض نارسایی کامل هستند. علائم از بین رفتن عملکرد کلیه مشهود خواهد بود. این موارد شامل استفراغ و حالت تهوع، مشکل در تنفس، خارش پوست و موارد دیگر است.

در این مرحله به دیالیز منظم یا پیوند کلیه نیاز خواهید داشت.

پیش آگهی نارسایی کلیه

پیش آگهی یا چشم انداز افراد مبتلا به نارسایی کلیه به عوامل مختلفی بستگی دارد. اینها شامل علت اصلی، چگونگی درمان این علت و هرگونه عوارض جانبی مانند فشار خون بالا یا دیابت است.

درمان مناسب و تغییر در شیوه زندگی سالم ممکن است بتواند چشم انداز شما را بهبود بخشد. خوردن یک رژیم غذایی سالم، قطع کردن غذاهای آسیب زننده به کلیه و درمان هرگونه مشکل اساسی می تواند به گسترش سلامتی و زندگی شما کمک کند.

پیشگیری نارسایی کلیه

هنگام مصرف داروهای بدون نسخه دستورالعمل های دارویی را دنبال کنید. مصرف دوزهایی که خیلی زیاد است (حتی داروهای معمول مانند آسپیرین) می توانند در مدت زمان کمی سطح سموم زیادی ایجاد کنند. این می تواند کلیه های شما را تحت فشار قرار دهد.

بسیاری از شرایط کلیه یا مجاری ادراری زمانی منجر به نارسایی کلیه می شوند که به درستی کنترل نشوند. شما می توانید خطر ابتلا به نارسایی کلیه را با روش های زیر کاهش دهید:

• حفظ یک سبک زندگی سالم
• مصرف داروهای تجویز شده طبق دستورالعمل پزشکتان
• درمان علل شایع نارسایی کلیه مانند فشار خون بالا و دیابت

رژیم غذایی نارسایی کلیه

رژیم خاصی برای مبتلایان به نارسایی کلیه وجود ندارد.

رهنمودهای مربوط به آنچه می خورید اغلب به مرحله بیماری کلیوی شما و سلامت فردی بستگی دارد.

برخی از توصیه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

مصرف نمک خوراکی یا سدیم و پتاسیم را محدود کنید. بررسی کنید که چقدر از این دو ماده مغذی استفاده می کنید. مصرف بهتر است کمتر از 2000 میلی گرم در هر روز باشد.

مصرف فسفر را محدود کنید. بهتر است مقدار کل فسفر را که در روز می خورید، سعی کنید کمتر از 1000 میلی گرم باشد.

دستورالعمل های پزشکتان را در مورد مصرف پروتئین دنبال کنید. در بیماری زودرس و متوسط  نارسایی کلیه، ممکن است بخواهید مصرف پروتئین را کاهش دهید. با این وجود، در نارسایی کلیه مرحله نهایی، بسته به توصیه پزشکتان ممکن است پروتئین بیشتربخورید.

فراتر از این دستورالعمل های عمومی، ممکن است به شما گفته شود که در صورت ابتلا به بیماری کلیوی، از مصرف غذاهای خاص خودداری کنید.

رنگ ادرار نارسایی کلیه

رنگ ادرار شما یک پنجره کوچک برای سلامتی بدن است. تا زمانی که صدمه به کلیه ها پیشرفت نکند، درباره وضعیت عملکرد کلیه شما چیزهای زیادی مشخص نمی شود.

در این مواقع تغییر در رنگ ادرار ممکن است به شما در مورد برخی مشکلات هشدار دهد.

ادرار با رنگ زرد روشن یا کم رنگ، این رنگ نشانگر خوب هیدراته بودن شما است. این رنگ در بیشتر موارد ایده آل است.علایم

ادرار با رنگ زرد تیره یا کهربا، ممکن است شما کم آب بنوشید. سعی کنید آب بیشتری بنوشید و مصرف نوشابه های تیره، چای یا قهوه را کم کنید.

ادرار با رنگ نارنجی، این می تواند نشانه ای از کمبود آب باشد، یا ممکن است نشانه صفرا در جریان خون شما باشد. بیماری کلیه به طور معمول باعث این امر نمی شود.

ادرار با رنگ صورتی یا قرمز، ادرار با رنگ صورتی یا کمی قرمز می تواند در آن خون داشته باشد. همچنین ممکن است در اثر برخی غذاها مانند چغندر یا توت فرنگی ایجاد شود. آزمایش سریع ادرار می تواند تفاوت را بیان کند.

فوم ادرار با حباب های زیاد نشانه این است که احتمالاً پروتئین زیادی در آن وجود دارد. پروتئین موجود در ادرار نشانه بیماری کلیه است.

نارسایی کلیه و الکل

اگر نارسایی کلیه داشته باشید و الکل بنوشید، کلیه های شما مجبور به کار سخت تر از گذشته خواهند شد.

آبجو و شراب حاوی مقادیر زیادی فسفر هستند. اگر کلیه های شما نتوانند آن را فیلتر کنند،  گاهی می تواند باعث مشکلات شدید قلبی بیماری کبدی و حتی مرگ شود.

درمان نارسایی کلیه

چندین درمان برای نارسایی کلیه وجود دارد. نوع درمان مورد نیاز شما به دلیل نارسایی کلیه بستگی دارد.

دیالیز

دیالیز با استفاده از دستگاه خون را فیلتر و تصفیه می کند.

دستگاه عملکرد کلیه ها را انجام می دهد. بسته به نوع دیالیز، ممکن است یک دستگاه بزرگ یا یک کیسه سوند قابل حمل به شما وصل شود.

ممکن است لازم باشد رژیم غذایی کم پتاسیم و کم نمک را به همراه دیالیز دنبال کنید.

دیالیز نارسایی کلیه را درمان نمی کند، اما اگر به درمان هایی که به طور منظم برنامه ریزی می شوند، اضافه شود، می تواند عمر شما را طولانی کند.

پیوند کلیه

یکی دیگر از گزینه های درمانی پیوند کلیه است. یک کلیه پیوند شده می تواند به طور عادی کار کند و دیالیز دیگر لازم نیست.

معمولاً شما باید مدت طولانی منتظر دریافت یک کلیه اهدا کننده که با بدن شما سازگار باشد، صبر کنید.

شما باید از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی پس از عمل جراحی پیوند کلیه استفاده کنید تا بدن از رد کلیه جدید جلوگیری کند. این داروها عوارض جانبی خود را دارند که برخی از آن ها جدی است.

جراحی پیوند کلیه ممکن است گزینه درمانی مناسبی برای همه نباشد. همچنین ممکن است عمل جراحی ناموفق باشد.

پیوند کلیه احتمالاً حدود 5 تا 10 سال ادامه خواهد داشت. بعد از عدم موفقیت اولین پیوند، پیوند دوم امکان پذیر است.

منبع: https://www.healthline.com/health/kidney-failure#test