آفت دهان یا aphthous ulcer یک نوع زخم یا جراحت دردناک دهانی است. این نوع از زخم یکی از رایج ترین انواع زخم هایی است که ممکن است در دهان ایجاد شود. برای بعضی از افراد آفت در داخل لب ها یا گونه ها اتفاق می افتد. این نوع از آفت ها معمولاً سفید یا زرد رنگ بوده و حاشیه قرمز و بافت ملتهبی دارد.
علائم آفت دهان
- زخم دایره ای شکل کوچک، سفید یا زرد رنگ در داخل دهان
- ناحیه قرمز دردناک در داخل دهان
- احساس سوزن سوزن شدن دهان
در بعضی از موارد فرد ممکن است شاهد علائم زیر نیز باشد:
- تورم و التهاب غدد لنفاوی
- تب
- احساس ناخوشی و بیماری
بیماری آفت دهانی مسری نبوده و معمولاً بعد از گذشت 1 تا 3 هفته خود به خود و بدون نیاز به هیچ درمانی بهبود می یابد. درد همراه با آفت نیز بعد از گذشت 7 تا 10 روز خود به خود محو خواهد شد. گاهی اوقات در صورت شدت آفت، درمان فرد ممکن است تا 6 هفته زمان ببرد.
درمان آفت دهان
آفت های دهانی معمولاً بدون نیاز به هیچ درمانی بهبود می یابند. با این حال با اصلاح و تغییر در سبک زندگی می توان بهبود آفت را سرعت بخشید. مسواک زدن و استفاده از نخ دندان از جمله مواردی است که در صورت انجام منظم می تواند تا حد زیادی از بروز عفونت های باکتریایی در داخل دهان جلوگیری کند. برای درمان سریع تر آفت، از خوردن غذاهای تند در طول دوره درمان خودداری کنید. خوردن ماست و بستنی یا نوشیدن شیر نیز می تواند به کاهش درد آفت کمک زیادی کند.
گاهی اوقات درد آفت در داخل دهان بیش از حد شدید بوده و با قرقره کردن آب نمک یا دهان شویه بدتر می شود. اما جای نگرانی نیست زیرا این احساس درد در ابتدا خیلی زیاد بوده و با گذشت زمان کاهش پیدا خواهد کرد.
برخی از محصولات و داروهای موضعی بدون نیاز به نسخه می تواند تا حد زیادی به بهبود سریع تر و کاهش درد فرد در طول دوره بهبودی کمک کند.
این داروها شامل موارد زیر می شود:
- بنزوکائین
- دهان شویه های حاوی هیدروژن پروکساید
- فلوسینویید
دندان پزشک یا پزشکتان ممکن است درمان های زیر را برای بهبود سریع تر آفت دهان تان تجویز کند:
- دهان شویه آنتی میکروبی یا دهان شویه ای که حاوی کلرهگزیدین است.
- آنتی بیوتیک ها
- پماد کورتیکو استروئید
- تجویز دهان شویه به خصوص دهان شویه های حاوی دگزامتازون یا لیدوکائین برای کاهش درد و التهابات
درمان خانگی آفت دهان
قرار دادن یخ یا قطعه های کوچک منیزیم هیدروکساید یا شیر منیزیم بر روی آفت می تواند به بهبود سریع تر و کاهش درد کمک کند. شستن مکرر دهان با مخلوطی از آب گرم و جوش شیرین (1 قاشق جوش شیرین در داخل نصف فنجان آب) نیز می تواند به کاهش درد و افزایش سرعت بهبود تا حد زیادی کمک کند. تحقیقات نشان داده است که استفاده از عسل می تواند نقش مؤثری در بهبود سریع تر تاول های آفت ایفا کند.
مطالعه بیشتر: درمان خانگی برای آفت دهان
علت آفت دهان
در صورتی که فرد سابقه خانوادگی بروز آفت دهانی داشته باشد، احتمال بروز آفت دهانی برای او افزایش خواهد یافت.
علل زیادی برای بروز آفت وجود دارد که رایج ترین آن شامل موارد زیر می شود:
- عفونت مسری
- استرس
- آلرژی غذایی
- آسیب دهانی
- تغییرات هورمونی
- سیکل های قاعدگی
- مشکلات سیستم ایمنی
- کمبود ویتامین ها یا مواد معدنی
کمبود ویتامین های خاصی مثل B-3 (نیاسین)، B-9 (فولیک اسید) یا B-12 (کوبالامین) می تواند احتمال ابتلای فرد به آفت دهانی را تا حد زیادی افزایش دهد. کمبود کلسیم، آهن و زینک ( روی) نیز می تواند به بدتر شدن یا تحریک بیشتر آفت ها منجر شود.
در بعضی از موارد علت اصلی بروز آفت دهان نامشخص است.
مقایسه آفت دهان با تاول تبخال
تبخال بسیار شبیه آفت دهان بوده با این حال برخلاف آفت های دهانی، تبخال در قسمت بیرونی دهان به وجود می آید. تبخال در نگاه اول شبیه تاول بوده و ظاهر زخم مانند و ملتهبی ندارد، اما بعد از ترکیدن تبخال زخم خواهد شد. تبخال ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس بوده و ویروس آن ممکن است در نتیجه خستگی، سوختگی در معرض نور آفتاب یا استرس تحریک شود. همچنین یکی دیگر از تفاوت های آفت دهان با تبخال این است که تبخال ممکن است بر روی لب ها، بینی یا حتی چشم ها نیز اتفاق بی افتد. ولی آفت دهان فقط در محوطه دهان دیده می شود.
تشخیص آفت دهان
معمولاً دکترتان با معاینه شما، آفت دهانی را تشخیص خواهد داد. گاهی اوقات در صورت نبود علائم و داشتن یکی از علائم زیر، پزشکتان ممکن است برای تشخیص دقیق تر آزمایش خون یا نمونه برداری تجویز کند:
- ویروس
- اختلالات هورمونی
- بروز یکباره آفت های دهانی
- کمبود ویتامین یا مواد معدنی
- مشکل در سیستم ایمنی بدن
گاهی اوقات ممکن است زخم سرطانی بسیار شبیه به آفت ظاهر شده ولی با گذشت زمان بهبود نیابد. بعضی از علائم سرطان دهان بسیار شبیه آفت های دهانی بوده و علائمی مثل تورم و درد در ناحیه گردن را به همراه خواهد داشت.
سرطان دهان علائم خاص زیر را نیز از خود نشان می دهد که تشخیص آن را ساده تر می کند:
- خونریزی از دهان یا لثه ها
- لق شدن دندان
- مشکل در بلع غذا
- گوش درد
اگر همراه با علائم آفت دهان، علائم بالا را نیز داشتید بهتر است سریعاً برای تشخیص دقیق تر به پزشکتان مراجعه کنید.
مطالعه بیشتر: کلوتریمازول درمان برفک دهان
عوارض آفت دهان
در صورتی که آفت دهان بعد از مدت چند هفته درمان نشود ممکن است عوارض زیر را نیز به همراه داشته باشد:
- تب
- سلولیت (تورم در ناحیه داخلی دهان)
- بدن درد و خستگی
- پخش شدن زخم ها در بیرون دهان
- ناراحتی یا درد در هنگام صحبت کردن، مسواک زدن یا خوردن غذا
در صورتی که آفت های دهانی باعث بروز دردهای غیر قابل تحمل شده و زندگیتان را مختل کرده است. در نتیجه به سراغ درمان رفته اید و درمان ها نیز جوابگو و بهبود دهنده درد نبوده است. بهتر است برای درمان با پزشک متخصص در تماس باشید. زیرا عفونت های باکتریایی ممکن است در بدن پخش شده و مشکلات جدی را به همراه داشته باشد. به همین خاطر درمان و توقف هرچه سریع تر رشد باکتری اهمیت بسیار زیادی دارد.
پیشگیری از آفت دهانی
با قطع مصرف غذاهایی که باعث بروز و تحریک آفت ها می شوند می توانید تا حد زیادی از بروز مجدد این آفت ها جلوگیری کنید. این غذاها معمولاً شامل غذاهای فلفلی، نمکی یا اسیدی می شود. همچنین از مصرف غذاهایی که علائم آلرژی زا مثل خارش دهان، التهاب زبان یا کهیر را به دنبال دارد تا حد امکان پرهیز کنید.
اگر آفت در نتیجه استرس زیاد به وجود آمده باشد، بهتر است با تکنیک های آرامش بخشی مثل تنفس عمیق یا مدیتیشن جلوی بروز استرس را گرفته یا آن را کاهش دهید.
بهتر است از مسواک نرم استفاده کرده و با رعایت بهداشت دهان و دندان از آسیب زدن به بافت نرم و لثه هایتان پرهیز کنید.
در صورتی که کمبود ویتامین یا ماده معدنی خاصی دارید، برای تشخیص و درمان با پزشکتان صحبت کنید. پزشک می تواند برایتان رژیم غذایی مناسبی طراحی کرده و در صورت نیاز مکمل های مورد نیاز را برایتان تجویز کند.
در صورتی که علائم زیر را داشتید با پزشکتان تماس بگیرید:
- زخم های بزرگ
- تکرار زخم ها
- درد شدید
- تب شدید
- حالت تهوع
- بثورات جلدی
- سردرد
در صورتی که آفت دهان تان بعد از گذشت 3 هفته بهبود نیافت یا به خاطر آفت دهانی قادر به نوشیدن و خوردن نبودید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
درمان آفت دهان
برای درمان سریع تر آفت می توانید از درمان های زیر استفاده کنید:
-
پودر آلوم
پودر آلوم پودری است که از پتاسیم آلومنیوم فسفات به دست می آید. این پودر معمولاً برای افزایش طول عمر غذاها و سبزیجات استفاده می شود ولی به علت داشتن ویژگی های جمع کننده به جمع کردن سریع تر و خشک کردن آفت ها کمک زیادی خواهد کرد.
-
قرقره کردن دهان با آب نمک
یکی دیگر از در دسترس ترین درمان های آفت دهان در منزل، با قرقره کردن دهان با آب نمک است. شاید در ابتدا انجام این کار دردناک و آزار دهنده باشد ولی با گذشت زمان درد کمتر شده و بهبود تسریع خواهد شد.
-
قرقره کردن دهان با جوش شیرین
قرقره کردن محلول جوش شیرین با تنظیم pH داخل دهان به کاهش التهابات و بهبود سریع تر آفت دهان کمک خواهد نمود. بهتر است هر چند ساعت یکبار دهان تان را با جوش شیرین قرقره کنید.
-
ماست
علت اصلی بروز آفت دهانی مشخص نیست اما در بعضی از موارد آفت به علت هلیکوباکتر پیلوری یا بیماری التهابی روده بروز پیدا می کند.
در تحقیقی که در سال 2007 صورت گرفت، نشان می داد که مصرف محصولات پروبیوتیک می تواند تا حد زیادی به بهبود و درمان بیماری التهابی روده کمک کند. در نتیجه با توجه به این فرضیه، مصرف ماست های پروبیوتیک احتمالاً می تواند به کاهش ابتلای فرد به آفت های دهانی کمک کند.
برای درمان و کاهش احتمال ابتلا به آفت، روزی یک فنجان ماست پروبیوتیک میل کنید.
-
عسل
عسل یکی از خوراکی های ضد التهاب و آنتی باکتریایی است می توان برای درمان این بیماری مورد استفاده قرار بگیرد. برطبق مطالعه ای که در سال 2014 صورت گرفت، عسل تأثیر زیادی در کاهش درد، اندازه و قرمزی آفت ها داشته و یکی از راه های جلوگیری از بروز عفونت است.
برای بهترین نتیجه، روزی 4 بار عسل بر روی آفت ها بزنید.
دقت داشته باشید که عسل ها به هیچ وجه یکسان نیستند. عسل هایی که از مغازه و فروشگاه به صورت بسته بندی تهیه می کنید، در دمای بالا پاستوریزه شده و بسیاری از مواد مغذی اش نابود خواهد شد. در نتیجه عسل پاستوریزه و تصفیه نشده مثل عسل های وحشی بهترین اثر درمانی را خواهد داشت.
-
روغن نارگیل
مطالعات نشان داده است که روغن نارگیل نیز خواص ضد باکتریایی دارد. در نتیجه از روغن نارگیل نیز می توانید به بهبود و جلوگیری از پخش شدن آفت های دهانی استفاده کنید. همچنین روغن نارگیل یکی از مواد ضد التهاب طبیعی است که به کاهش درد و قرمزی کمک زیادی می کند.
