التهاب

التهاب پاسخ طبیعی سیستم ایمنی بدن در برابر آسیب یا بیماری و یک مکانیسم دفاعی در بدن است. سیستم ایمنی بدن سلول های آسیب دیده، محرک ها و پاتوژن ها را شناسایی کرده و روند بهبودی را آغاز می کند که این روند ممکن است باعث بروز التهاب در بدن شود. علائم و نشانه های آن می تواند تا حدودی ناراحت کننده باشند اما علائم نشان می دهد که بدن برای بهبودی خودش تلاش می کند. با این حال، گاهی اوقات التهاب طولانی مدت ممکن است باعث بروز عوارض و آسیب های بیشتر از فواید آن شود.

در صورت بروز آسیب و جراحت، گلبول های سفید خون مواد شیمیایی التهابی را در خون و بافت های آسیب دیده آزاد می کنند تا بدن را از مهاجمان خارجی مانند باکتری ها و ویروس ها محافظت کنند. ترشح شیمیایی باعث افزایش جریان خون به مناطق آسیب دیده و ایجاد قرمزی و التهاب می شود. برخی از مواد شیمیایی ممکن است به بافت اطراف نشت کنند و منجر به تورم شوند. این مکانیسم دفاعی می تواند باعث سفتی اندام ها شده و تحرک را محدود کند چون التهاب اغلب در اثر صدمه ایجاد می شود.

بسته به شدت و میزان التهاب، افراد احساس درد، سفتی و ناراحتی می کنند. نوع درد متفاوت است و می توان آن را ثابت و پایدار، سوزش و لرزش یا ضرب و شتم یا ضربه ای توصیف کرد. این حالت در درجه اول باعث درد می شود زیرا تورم به انتهای عصب فشار می آورد. این سیگنال های درد را به مغز می فرستند. سایر فرآیندهای بیوشیمیایی نیز رخ می دهند و با تاثیر بر روی اعصاب با تشدید درد می شوند.

علت التهاب

التهاب از برخی واکنش های جسمی و سیستم ایمنی بدن در پاسخ به آسیب جسمی یا عفونت ناشی می شود، که لزوما به معنای وجود عفونت نیست بلکه عفونت می تواند باعث التهاب شود.

انواع التهاب

علائم آن به حاد و یا مزمن بودن آن بستگی دارد که انواع آن در میزان تشدید علائم و ماندگاری آن ها متفاوت است.

التهاب حاد

موارد حاد معمولاً در اثر تروما، مواد مضر یا تهاجم میکروبی (یعنی باکتری و ویروس) ایجاد می شود. اثرات التهاب حاد را می توان با اختصار PRISH خلاصه کرد. آن ها شامل موارد زیر هستند:

• درد (Pain)، در صورت بروز نوع حاد، ناحیه ملتهب به ویژه در حین و بعد از لمس، دردناک خواهد بود.
• قرمزی (Redness)، قرمزی زمانی که مویرگ های موجود در منطقه بیش از حد پر از خون شوند رخ می دهد.
• عدم تحرک (Immobility)، التهاب می تواند منجر به از بین رفتن عملکرد و تحرک شود.
• تورم (Swelling)، تورم به دلیل تجمع مایعات ایجاد می شود.
• گرما (Heat)، جریان خون در ناحیه آسیب دیده منجر به داغی و گرم شدن این منطقه می شود.

التهاب حاد همیشه باعث ایجاد هر پنج علامت نمی شود. این حالت همچنین می تواند خاموش باشد و علائمی ایجاد نکند. این پنج علامت التهابی حاد فقط در التهابات پوستی دیده می شود اما التهاب در اعماق بدن باعث بروز برخی علائم می شود. به عنوان مثال، برخی از اندام های داخلی مانند ریه ممکن است انتهای عصب حسی در نزدیک پوست نداشته باشند و در نتیجه فرد در این شرایط هیچ دردی را احساس نمی کند.

سه فرآیند اصلی قبل و حین التهاب حاد رخ می دهد:

• شاخه های کوچک شریان ها هنگام تأمین خون به منطقه آسیب دیده بزرگ می شوند و در نتیجه جریان خون افزایش می یابد.
• مویرگ ها می توانند بین خون و سلول ها حرکت کنند.
• بدن نوتروفیل ها را آزاد می کند. نوتروفیل نوعی گلبول سفید پر از کیسه های ریز هستند که حاوی آنزیم ها و میکروارگانیسم های هضم شده می باشند.

التهاب حاد به سرعت شروع و در مدت زمان کوتاهی شدید می شود. علائم و نشانه ها به طور معمول فقط برای چند روز وجود دارد اما در بعضی موارد ممکن است تا چند هفته ادامه یابند.

نمونه هایی از بیماری ها، شرایط و موقعیت هایی که منجر به التهاب حاد می شوند، عبارتند از:

• درماتیت
• سینوزیت
• عفونت ناخن
• ورزش شدید
• برونشیت حاد
• مننژیت عفونی
• آپاندیسیت حاد
• خراش یا برش روی پوست
• گلو درد ناشی از سرماخوردگی یا آنفولانزا

التهاب مزمن

این نوع به التهاب طولانی مدت اشاره دارد و می تواند چندین ماه و حتی سال ها ادامه یابد و از موارد زیر ناشی شود:

• عدم درمان التهاب حاد
• اختلال سیستم های ایمنی بدن
• قرار گرفتن در معرض سطح کم محرک های خاص، مانند یک ماده شیمیایی صنعتی، در طی یک دوره طولانی مدت

نمونه هایی از بیماری هایی که می توانند منجر به التهاب مزمن شوند، عبارتند از:

• آسم
• سینوزیت
• پریودنتیت
• بیماری سل
• هپاتیت فعال
• زخم معده مزمن
• روماتیسم مفصلی
• کولیت اولسراتیو و بیماری کرون

اگرچه بافت آسیب دیده نمی تواند بدون التهاب بهبود یابد، اما در نهایت التهاب مزمن می تواند باعث بیماری ها و شرایط مختلفی از جمله برخی سرطان ها، آرتریت روماتوئید، آترواسکلروز، پریودنتیت و تب یونجه شود. بر همین اساس التهاب باید به خوبی مدیریت و درمان گردد. تخمین زده می شود که 15٪ از سرطآن های انسان مربوط به التهاب مزمن است.

علائم التهاب مزمن می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تب
• کهیر
• خستگی
• درد شکم
• درد مفاصل
• زخم های دهان
• درد قفسه سینه

مزمن	حاد
پاتوژن هایی که بدن نمی تواند  آن ها را تجزیه کند، از جمله برخی از انواع ویروس ها، بدن های خارجی که در سیستم باقی می مانند، یا پاسخ های ایمنی بیش فعال	باکتری های مضر یا آسیب بافتی	علت
آهسته. تدریجی	سریع	شروع
از ماه ها تا سال ها	چند روز	مدت زمان
مرگ بافت و ضخیم شدن و زخم شدن بافت همبند	التهاب بهبود می یابد، به آبسه و یا نوع مزمن تبدیل می شود	عواقب

بیماری های التهابی

در بعضی از بیماری ها حتی در صورت عدم وجود مهاجمان خارجی، روند التهابی نیز می تواند آغاز شود. در بیماری های خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن به طور معمول به بافت های خود آسیب می زند، زیرا به اشتباه آن ها را بیگانه یا غیر طبیعی تشخیص می دهد.

بیماری های خود ایمنی

بیش از 80 بیماری مختلف خود ایمنی وجود دارند محققان در واقع نمی دانند چه چیزی باعث بیماری خود ایمنی، اما آن ها معتقدند که عوامل ژنتیکی، رژیم غذایی، عفونت، و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی ممکن است در بروز این بیماری ها نقش داشته باشند. درمان بیماری های خود ایمنی به طور کلی بر کاهش بیش از حد فعالیت سیستم ایمنی بدن تمرکز دارد.

نمونه هایی از بیماری های خود ایمنی عبارتند از:

• واسکولیت
• بیماری گریوز
• سندرم گیلین باره
• میاستنی گراویس
• ورم مفاصل التهابی
• ورم مفاصل خود ایمنی التهابی

برخی از انواع آرتروز خود ایمنی نتیجه التهاب غیر مستقیم است. آرتروز یک اصطلاح کلی است که التهاب مفاصل را توصیف می کند. برخی از بیماریهای خود ایمنی که باعث التهاب مفاصل می شوند عبارتند از:

• آرتریت پسوریاتیک
• آرتریت روماتوئید (RA)
• لوپوس اریتماتوز سیستمیک و یا لوپوس
• اسپوندیلیت آنکیلوزان آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان

افزایش التهاب منجر به آرتروز التهابی می شود و در بعضی از انواع آرتروزهای التهابی مانند RA، همین التهاب می تواند روی اندام ها تأثیر بگذارد. تحقیقات نشان می دهد که التهاب یک عنصر اساسی در پیشرفت بیماری التهابی است که منجر به بیماری اندام های دیگر بدن می شود.

علائم درگیری اندام ها به محل درگیر شده بستگی دارد. مثلا:

• التهاب قلب (میوکاردیت) می تواند باعث تنگی نفس یا احتباس مایعات شود.
• التهاب کلیه ها (نفریت) ممکن است باعث نارسایی کلیه یا فشار خون بالا شود.
• التهاب روده بزرگ، معروف به کولیت، ممکن است باعث گرفتگی و اسهال شود.
• التهاب از ورم مفاصل خود ایمنی – بخصوص RA – خطر مرگ قلبی را افزایش می دهد.

تشخیص بیماری های التهابی

هیچ آزمایش مشخصی برای تشخیص بیماری های التهابی وجود ندارد و پزشک براساس علائم و بررسی تاریخچه پزشکی و معاینه جسمی بیماری را تشخیص می دهد و آزمایشات زیر را تجویز می کند:

آزمایش خون

آزمایش خون می تواند نشانگرهای التهابی را که نشان دهنده التهاب در بدن است را مشخص کند. الکتروفورز پروتئین سرم (SPE) بهترین روش برای تأیید التهاب است.

سایر ازمایشات خونی که ممکن است تجویز شوند، عبارتند از:

پروتئین واکنش (CRP،(CRP پروتئینی است که به طور طبیعی در پاسخ به التهاب در کبد تولید می شود. سطح بالای CRP در شرایط التهابی رخ می دهد.

میزان رسوب گلبول های قرمز(ESR)،  آزمایش ESR معمولا برای شناسایی التهاب انجام می شود. با این وجود از این تست به تنهایی برای تشخیص استفاده نمی شود.

ویسکوزیته پلاسما، این آزمایش غلظت خون را اندازه گیری می کند. التهاب پلاسما را غلیظ تر می کند.

تست های تصویربرداری

اشعه ایکس، تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) و سونوگرافی تست های تصویربرداری هستند که برای تشخیص و نظارت بر شرایط ورم مفاصل استفاده می شوند. تصویربرداری به دنبال علائم التهاب، شکستگی استخوان، آسیب بافت و خراب شدن مفصل خواهد بود.

درمان التهاب

این مکانیسم همیشه به درمان نیازی ندارد. اما اگر التهاب ناشی از بیماری خود ایمنی باشد، درمان به بیماری خاص و شدت علائم بستگی دارد.

 برخی درمان های احتمالی آن عبارتند از:

داروهای ضد التهاب

برای کاهش دردو ناشی از التهاب کوتاه مدت می توان از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) استفاده کرد. آن ها از بروز دوباره درد پیشگیری کرده و یا آن را تسکین می دهد .نمونه هایی از NSAID ها شامل ناپروکسن، ایبوپروفن و آسپیرین هستند. اما بهتر است از مصرف طولانی مدت NSAID ها خودداری کنید مگر اینکه توسط پزشک توصیه شود. آن ها خطر ابتلا به زخم معده را افزایش می دهند، که می تواند منجر به خونریزی شدید و جدی شوند. NSAID ها همچنین ممکن است علائم آسم را بدتر کنند و حتی باعث آسیب کلیه شوند و خطر سکته یا حمله قلبی را افزایش دهند.

استامینوفن، مانندپاراستامول یا تیلنول، بدون تأثیر در التهاب، می تواند درد را کاهش دهد. آن ها ممکن است برای کسانی که مایل به درمان فقط درد هستند مفید باشد در حالی که اجازه می دهد عامل بهبودی التهاب مسیر خود را طی کند.

کورتیکواستروئیدها

کورتیکواستروئیدها، مانند کورتیزول، طبقه ای از هورمون های استروئیدی هستند که از برخی مکانیسم های درگیر در التهاب جلوگیری می کنند و معمولاً برای درمان تورم و التهاب استفاده می شود. کورتیکواستروئیدها به صورت قرص و به صورت تزریق در دسترس هستند. این داروها فقط برای دوره های کوتاه مدت تجویز می شوند، زیرا می توانند باعث بروز عوارض جانبی شوند.

 گلوکوکورتیکوئیدها نوعی کورتیکواستروئید هستند که برای طیف وسیعی از شرایط تجویز می شوند، از جمله:

• آسم
• آرتروز
• هپاتیت
• درماتیت
• سارکوئیدوز
• شریانی موقت
• لوپوس سیستمی
• واکنش های آلرژیک
• بیماری التهابی روده (IBS)

کرم و پماد، آن ها برای التهاب پوست، چشم ها، ریه ها، روده ها و بینی تجویز می شود.

Mineralocorticoids، نوع دیگری از کورتیکواستروئیدها هستند که برای درمان و پیشگیری از هدر رفتن نمک مغزی و جایگزینی هورمون های مهم برای مبتلایان به کمبود آدرنال استفاده می شود.

درمان شرایط التهابی از جمله آرتریت شامل داروها، استراحت، ورزش و جراحی برای اصلاح آسیب مفاصل است. نوع درمان بستگی به نوع بیماری، سن فرد و سلامت کلی و شدت علائم دارد.

علاوه بر درمان درد مفاصل و التهاب، داروهای بیماری های التهابی می توانند در جلوگیری یا به حداقل رساندن پیشرفت بیماری موثر باشد . از آنجا که داروهای درمان کننده بیماری های التهابی باعث عوارض جانبی شدیدی می شوند، لازم است که مرتباً به پزشک مراجعه کنید.

گیاهان دارویی برای درمان خانگی التهاب

برخی از مکمل های گیاهی خواص ضدالتهابی دارند که برای تسکین التهاب می توان از آن ها استفاده کرد اما افراد بهتر است قبل از مصرف مکمل های گیاهی خود با پزشک مشورت کنند.

• Harpagophytum procumbens همچنین به عنوان پنجه شیطان، عنکبوت چوب یا گیاه انگور معروف است، این گیاه از آفریقای جنوبی سرچشمه می گیرد و مربوط به خانواده کنجد است. برخی تحقیقات نشان داده اند که ممکن است دارای خواص ضد التهابی باشد.
• زنجبیل، صدها سال است که زنجبیل برای درمان سوءهاضمه، یبوست، کولیک و سایر مشکلات دستگاه گوارش و همچنین دردهای روماتیسم مفصلی مورد استفاده قرار می گیرد.
• زردچوبه، کورکومین، ماده ای که در زردچوبه یافت می شود و برای درمان چندین بیماری و اختلال از جمله التهاب مصرف می شود.

رژیم التهابی

غذاهای مختلفی وجود دارند که می توانند در کاهش خطر التهاب موثر باشند ، از جمله:

• روغن زیتون
• گوجه فرنگی
• آجیل مانند گردو و بادام
• میوه، از جمله زغال اخته و پرتقال
• سبزیجات برگدار، از جمله اسفناج و کلم
• ماهی های چرب مانند ماهی قزل آلا و ماهی خال مخالی

علاوه بر آن افراد باید از خوردن غذاهایی که منجر به تشدید التهاب می شوند خودداری کنند، از جمله:

• نوشابه
• مارگارین
• گوشت قرمز
• غذاهای سرخ شده، از جمله سیب زمینی سرخ کرده
• نان سفید، شیرینی و سایر غذاهایی که حاوی کربوهیدرات های تصفیه شده هستند.

سخن آخر

در حالی که التهاب یک پاسخ سیستم ایمنی طبیعی است، التهاب طولانی مدت می تواند با اختلالات خود ایمنی همراه باشد. اگر دچار التهاب طولانی مدت هستید، به پزشک خود مراجعه کنید.