لوودوپا، قوی ترین دارو برای بیماری پارکینسون (PD) است. دستیابی به این دارو در اواخر دهه 1960 نشان دهنده یکی از مهم ترین پیشرفت‌ها در تاریخ پزشکی است.
مصرف داروی لوودوپا به تنهایی می‌تواند حالت تهوع و استفراغ ایجاد کند، اما هنگامی که با کاربیدوپا به صورت ترکیبی مصرف شود، حتی اگر از بین نرود، این عارضه به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. نام تجاری ترکیب دو داروی لوودوپا و کاربیدوپا، Sinemet® نامیده می‌شود. این شکل از دارو، به میزان کمتری باعث بروز تهوع و استفراغ می‌شود.
بسیاری از بیماران و پزشکان دو اصطلاح کاربیدوپا-لوودوپا و Sinemet را به صورت مترادف استفاده می‌کنند. به طور کلی، داروی لوودوپا اغلب به عنوان اولین گزینه درمانی برای مدیریت علائم حرکتی بیماری پارکینسون در نظر گرفته می‌شود. داروی لوودوپا (به شکل قرص) از روده کوچک جذب و از طریق جریان خون به مغز وارد می‌شود و در آنجا به دوپامین تبدیل می‌شود.
لوودوپا تقریباً همیشه همراه با داروی کاربیدوپا تجویز می‌شود. این ترکیب دارویی باعث کاهش یا پیشگیری از بروز حالت تهوع می‌شود. در حالی که مصرف داروی لوودوپا به تنهایی می‌تواند این عوارض دارویی نامطلوب را ایجاد کند. داروی کاربیدوپا-لوودوپا به اشکال مختلفی از جمله فرم رهش فوری، رهش کنترل شده یا طولانی رهش تولید می‌شود.
علاوه بر شکل دارویی قرص و کپسول، به صورت ژل روده (DUOPA) و استنشاقی (Inbrija) نیز موجود است. پزشک پس از ارزیابی شرایط سلامتی بیماران، شکل دارویی مناسب را تجویز خواهد کرد.
اشکال دارویی لوودوپا
مصرف به موقع داروهای تجویزی برای مدیریت علائم بیماری پارکینسون بسیار مهم است. با توجه به وجود داروهایی با دوز و قدرت‌های مختلف، مهم است که افراد مبتلا به PD بدانند که کدام نوع از داروی کاربیدوپا-لوودوپا را مصرف می‌کنند. هنگام تمدید نسخه در داروخانه یا هنگام دریافت داروها در بیمارستان مراقب باشید. زیرا جایگزینی تصادفی یک فرمولاسیون متفاوت از این دارو ممکن است منجر به کاهش یا افزایش بیش از حد دوز مصرفی داروی لوودوپا-کاربیدوپا شود.
قرص کاربیدوپا-لوودوپا با رهش فوری (Sinemet)
این شکل از دارو در دوزهای 100-10 میلی گرم، 25-100 میلی گرم، 25-250 میلی گرم موجود است. رژیم درمانی معمول و دوز آن شامل 150 تا 1000 میلی گرم لوودوپا در روز (مصرف به تعداد 3 تا 4 بار) است. عوارض شایع ناشی از مصرف این دارو، شامل تهوع، کاهش فشار خون، گیجی، توهم و دیسکینزی (حرکات اضافی) است.
موارد مصرف این دارو به شکل تک درمانی (به تنهایی) یا درمان ترکیبی برای رفع کندی، سفتی و لرزش است.
قرص کاربیدوپا-لوودوپا با رهش کنترل شده (Sinemet CR*)
*Sinemet CR دیگر تولید نمی‌شود، با این حال فرمولاسیون‌هایی از آن همچنان در دسترس هستند. دوزهای موجود از این دارو شامل 25-100 میلی گرم، 50-200 میلی گرم است. رژیم درمانی معمول این دارو، شامل 400 تا 1600 میلی گرم لوودوپا در دوزهای منقسم، بسته به نیاز روزانه بیمار است. عوارض شایع ناشی از مصرف این دارو، شامل تهوع، کاهش فشار خون، گیجی، توهم و دیسکینزی (حرکات اضافی) است.
موارد مصرف این دارو شامل تک درمانی یا درمان ترکیبی برای رفع کندی، سفتی و لرزش است.
قرص‌های خوراکی متلاشی شونده کاربیدوپا-لوودوپا (پارکوپا)
دوزهای موجود از این دارو شامل 100-10 میلی گرم، 25-100 میلی گرم، 25-250 میلی گرم است. رژیم درمانی معمول این دارو شامل 150 تا 1000 میلی گرم لوودوپا در روز (تقسیم شده، به تعداد 3 تا 4 بار) است. عوارض شایع ناشی از مصرف این دارو، شامل تهوع، کاهش فشار خون، گیجی، توهم و دیسکینزی (حرکات اضافی) است.
موارد مصرف این قرص شامل تک درمانی یا درمان ترکیبی برای رفع کندی، سفتی و لرزش است. به علاوه در شرایطی که نیاز به داروی قابل انحلال در دهان باشد، به ویژه در صورت وجود اختلال در بلع، می‌توان از این دارو استفاده کرد.
سوسپانسیون روده‌ای کاربیدوپا-لوودوپا (Duopa™)
این شکل از کاربیدوپا-لوودوپا به جای قرص، از طریق یک لوله کاشته شده با جراحی در روده کوچک به بدن منتقل می‌شود. پس از جراحی، این روش درمانی زمان «روشن یا on» بودن را افزایش می‌دهد (زمانی که علائم را کنترل کنید و بتوانید به خوبی حرکت کنید و عملکرد خوبی داشته باشید، به آن شرایط on بودن می‌گویند).
دوزهای موجود از این دارو شامل 4.86/20 در هر میلی لیتر است. رژیم درمانی معمول این دارو حداکثر 2000 میلی گرم در مدت 16 ساعت است. عوارض شایع این دارو شامل تهوع، کاهش فشار خون، گیجی، توهم و دیسکینزی (حرکات اضافی) است.
علاوه براین، موارد مصرف این شکل از دارو، شامل درمان نوسانات حرکتی در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون پیشرفته است.
کپسول کاربیدوپا-لوودوپا طولانی رهش یا ER
این شکل از کاربیدوپا-لوودوپا حاوی گرانول‌هایی از هر دو دارو است که با سرعت‌های متفاوتی حل شده و جذب می‌شوند. مصرف این دارو می‌تواند زمان “روشن یا on” بودن را بهبود بخشد. همچنین نیاز به دوزهای داروی کمتری از این فرمولاسیون است. دوزهای کپسول کاربیدوپا-لوودوپا ER قابل تعویض با دوزهای دیگر محصولات کاربیدوپا-لوودوپا نیست.
دوزهای موجود از این دارو شامل 23.75-95 میلی گرم، 36.25-145 میلی گرم، 48.75-195 میلی گرم، 61.25-245 میلی گرم است. رژیم درمانی معمول این دارو شامل 855 تا 2340 میلی گرم لوودوپا در دوزهای منقسم، بسته به نیاز روزانه بیمار است. عوارض شایع ناشی از مصرف این دارو، شامل تهوع، کاهش فشار خون، گیجی، توهم و دیسکینزی (حرکات اضافی) است.
علاوه براین، موارد مصرف این دارو شامل تک درمانی یا درمان کمکی برای رفع کندی، سفتی و لرزش است.
قرص کاربیدوپا-لوودوپا-انتاکاپون (Stalevo)
این قرص یک داروی ترکیبی است که شامل انتاکاپون و کاربیدوپا-لوودوپا در یک قرص است. در مقایسه با کاربیدوپا-لوودوپا و انتاکاپون که جداگانه مصرف می‌شوند، استفاده از این دارو راحت تر است. دوزهای موجود از این دارو شامل 12.5-50-200 میلی گرم، 18.75-75-200 میلی گرم، 25-100-200 میلی گرم، 31.25-125-200 میلی گرم، 37.5-150-200 میلی گرم، 50-200-200 میلی گرم است.
رژیم درمانی معمول این دارو، شامل 150 تا 1600 میلی گرم لوودوپا به عنوان کل دوز روزانه، بسته به نیاز روزانه بیمار (حداکثر 8 قرص در روز) است. عوارض شایع این قرص شامل حالت تهوع، کاهش فشار خون، گیجی، توهم، دیسکینزی (حرکات اضافی)، اسهال و تغییر رنگ ادرار است.
به طور کلی این دارو به عنوان جایگزینی برای کاربیدوپا-لوودوپا برای رفع نوسانات حرکتی، به همراه مزایای مصرف آنتاکاپون، که طول عمر لوودوپا را افزایش می‌دهد، استفاده می‌شود.
پودر استنشاقی لوودوپا
این فرمولاسیون، یک شکل استنشاقی از لوودوپا است که معمولاً برای دوره‌های off اولیه صبح یا دوره‌های off ناگهانی استفاده می‌شود و باعث افزایش اثر اندک اما سریعتر دوپامین می‌شود. این دارو اغلب یک رژیم درمانی پایدارتر است. دوزهای موجود از این دارو شامل 42 میلی گرم و 84 میلی گرم است.
رژیم درمانی معمول این دارو، شامل 42 تا 84 میلی گرم (1 تا 2 کپسول) تا 5 بار در روز است. عوارض شایع ناشی از مصرف این دارو، شامل سرفه و دیسکینزی (حرکات اضافی) است.
موارد مصرف این دارو شامل رفع خاموشی (off) اولیه صبح یا خاموشی‌های ناگهانی است.
عوارض جانبی دارو لوودوپا
شایع ترین عوارض ناشی از مصرف داروی لوودوپا، عبارت‌اند از:
- گیجی
- توهمات
- استفراغ
- سبکی سر
- حالت تهوع
- کاهش فشار خون
- از دست دادن اشتها
- تکانشگری (غیر معمول)
- دیسکینزی (حرکات اضافی)
- خواب آلودگی یا خواب با شروع ناگهانی (غیر معمول)
عوارض ایجاد شده را می‌توان با دوز آغازین کم، هنگام شروع درمان با هر داروی ضد پارکینسونی و افزایش آهسته دوز تا سطح رضایت بخش به حداقل رساند. این امر به ویژه در افراد مسن مبتلا به پارکینسون که تحمل آنها برای داروها اغلب کمتر از افراد جوان است، مفید است.
مصرف داروها همراه با وعده‌های غذایی نیز می‌تواند فراوانی و شدت عوارض گوارشی را کاهش دهد، اگرچه برخی از داروها ممکن است در صورت مصرف با یک وعده غذایی با میزان پروتئین بالا، فواید کمتری داشته باشند. برای افرادی که حالت تهوع یا استفراغ مداوم دارند، افزودن کاربیدوپا اضافی (Lodosyn) به هر دوز کاربیدوپا-لوودوپا نیز می‌تواند کمک کننده باشد.
تغذیه و لوودوپا
اکثر مردم در مصرف داروها به همراه وعده‌ای غذایی مشکلی ندارند، اما برخی از آنها اگر کاربیدوپا-لوودوپا را همراه با یک وعده غذایی با میزان پروتئین بالا (از جمله گوشت، پنیر و سایر محصولات لبنی) مصرف کنند، فواید کمتری را تجربه می‌کنند.
هنگامی که این اتفاق می‌افتد، توصیه می شود که کاربیدوپا-لوودوپا را فقط همراه با غذاهای غیر پروتئینی یا به طور مشابه 30 دقیقه قبل یا 60 دقیقه بعد از خوردن غذا مصرف کنید. این کار اجازه می‌دهد تا قبل از تداخل با غذا، دارو سریعا جذب شود. جذب لوودوپا در صورت مصرف همزمان با مکمل‌های آهن نیز ممکن است کاهش یابد.
مدیریت حالت تهوع ناشی از لوودوپا
چای زنجبیل انتخاب خوبی برای بسیاری از افراد است، زیرا در اغلب موارد چای زنجبیل “معده را آرام می‌کند”. اگر به علت حالت تهوع یا ناراحتی معده نمی‌توانید کاربیدوپا-لوودوپا را تحمل کنید، ممکن است لازم باشد آن را همراه با غذا مصرف کنید.
تأخیر در استفاده از داروی کاربیدوپا-لوودوپا
داروی لوودوپا ممکن است برای مبتلایان به پارکینسون بسیار مفید باشد و به طور چشمگیری کیفیت زندگی آنها را بهبود بخشد. برخی از افراد مبتلا به PD تمایلی به استفاده از کاربیدوپا-لوودوپا ندارند و معتقدند که این دارو آخرین راه حل رفع مشکل آنها است.
با این حال، اکثر متخصصان مغز و اعصاب با این نکته موافقند که به تعویق انداختن طولانی مدت درمان عاقلانه نیست. طبق گزارش بنیاد پارکینسون، از داروی لوودوپا بیش از هر داروی دیگری برای درمان پارکینسون استفاده می‌شود. هیچ داده قابل اعتمادی وجود ندارد که نشان دهد لوودوپا به پیشرفت سریعتر بیماری کمک می‌کند یا به سلول‌های مغز آسیب می‌رساند.
توصیه های قبل از مصرف لوودوپا
تصمیم در مورد زمان شروع درمان با کاربیدوپا-لوودوپا برای هر فرد مبتلا به پارکینسون متفاوت است و مستلزم در نظر گرفتن مزایای بالقوه، خطرات و در دسترس بودن جایگزین‌های این دارو است. برخی از افرادی مبتلا به PD ممکن است در مواجهه با عوارض کاربیدوپا-لوودوپا، حرکات اضافی و غیرارادی، معروف به دیسکینزی، یا دوره‌های «روشن-خاموش» نامنظم تر، معروف به نوسانات حرکتی را تجربه کنند.
لطفاً توجه داشته باشید که عوارض ذکر شده در این مقاله، شایعترین عوارض هستند. همه افراد چنین عوارض را تجربه نمی‌کنند. تنظیم دقیق دوز مصرفی دارو یا تنظیم زمان مصرف دوزها در اغلب موارد می‌تواند به طور موثر عوارض را برای بسیاری از افراد محدود کند یا از بین ببرد.
در صورت بروز هر گونه عوارض جانبی، فوراً با پزشک معالج خود صحبت کنید. برای اطلاع کامل از ویژگی‌های هر دارو و عوارض احتمالی آن، لطفاً برای هر دارویی که استفاده می‌کنید، «کاتالوگ اطلاعات دارویی» را از داروساز خود درخواست کنید.
توصیه می‌شود برای جلوگیری از بروز تداخل بین داروها، تمام نسخه‌ها از یک داروخانه تهیه شوند. تداخلات احتمالی می‌توانند خطرناک و حتی جدی و کشنده نیز باشند. بنابراین مطمئن شوید که داروساز از تمام داروها و مکمل‌های مصرفی، از جمله داروهای گیاهی و مکمل‌های بدون نسخه، اطلاع دارد.
به طور کلی داروهای ضد پارکینسون ممکن است با برخی غذاها، سایر داروها، ویتامین‌ها، مکمل‌های گیاهی، قرص‌های سرماخوردگی بدون نسخه و سایر روش‌‌های درمانی تداخل داشته باشند. هر کسی که داروی ضد PD مصرف می‌کند باید با پزشک و داروساز خود در مورد تداخلات دارویی احتمالی صحبت کند و از آنها مطلع شود.
