خون در ادرار مردان نشان دهنده چیست؟

وجود خون در ادرار مردان به معنای دفع خون از دستگاه ادراری است. این خون در برخی موارد کاملا مشخص بوده و باعث قرمز شدن رنگ ادرار می شود. اما در برخی دیگر از موارد وجود خون در ادرار فقط با انجام آزمایش های مختلف قابل تشخیص است. دفع ادرار خونی در مردان می تواند نشانه ابتلا به بیماری های مختلف باشد. به طور کلی 9 علت شایع دفع ادرار خونی در مردان عبارت است از:

عفونت مجاری ادراری

عفونت های دستگاه ادراری (UTIs) یکی از علل شایع وجود خون در ادرار هستند. اگرچه این عفونت ها بیشتر در زنان رخ می دهند، اما با این حال مردان نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوند.

بزرگ شدن پروستات و کاتتریزاسیون از مهمترین عوامل خطر برای ابتلا به عفونت های ادراری در مردان هستند. همچنین ابتلا به عفونت های ادراری در مردان بالای 50 سال بیشتر است.

عفونت ادراری زمانی رخ می دهد که باکتری ها وارد مجرای ادراری شده و مثانه، لوله های حالب و حتی کلیه ها را آلوده می کنند. حالب لوله ای با 5 سانتی متر قطر است که کلیه های هر دو طرف بدن به مثانه متصل می کند.

علاوه بر وجود خون در ادرار، سایر علائم UTI عبارتند از:

• بوی تند و کدر شدن رنگ ادرار
• تکرر ادرار و احساس فوریت دفع
• درد یا سوزش در هنگام دفع ادرار

عفونت ادراری به ندرت می تواند کلیه ها را تحت تاثیر قرار دهد. تنها عفونت های بسیار مزمن می توانند باعث آسیب به کلیه ها شوند. علائم زیر نشان دهنده آسیب دیدن کلیه ها است:

• تب و لرز
• تهوع و استفراغ
• درد در پشت، پهلوها و کشاله ران

سنگ کلیه و سنگ مثانه

اگر خون حاوی مایعات بسیار کم و مواد زائد بیش از حد باشد، مواد زائد به مواد شیمیایی موجود در ادرار متصل شده و باعث تولید سنگ کلیه یا مثانه می شوند.

سنگ های کلیه در اغلب موارد کوچک هستند. در نتیجه می توانند به راحتی از طریق ادرار عبور کنند. سنگ های بزرگتر امکان دفع از طریق مجاری ادراری را ندارند. بنابراین در کلیه یا مثانه باقی مانده و یا ممکن است در جای دیگری از دستگاه ادراری گیر کنند.

سنگ های بزرگتر معمولا علائم قابل توجه تری را ایجاد می کنند، از جمله:

• تب و لرز
• معده درد مداوم
• دفع خون در ادرار
• تند شدن بوی ادرار
• کدر شدن رنگ ادرار
• درد هر دو طرف پهلو
• حالت تهوع یا استفراغ

هماچوری ناشی از ورزش

برخی از تمرینات ورزشی شدید می توانند باعث هماچوری یا خون ادراری شوند.

علت دقیق ابتلا به هماچوری ناشی از ورزش هنوز به طور کامل مشخص نیست.  اما با این حال بررسی ها نشان می دهد که طول مدت ورزش تاثیری در ابتلا  EIH ندارد. در واقع می توان گفت هماچوری ناشی از ورزش اغلب به شدت و سنگین بودن تمرینات ورزشی مرتبط است.

همچنین افرادی که در حین ورزش بدن خود را به اندازه کافی آبرسانی نمی کنند در معرض خطر بیشتری قرار دارند.

EIH در اغلب موارد نیاز به درمان پزشکی نداشته و در عرض 3 روز خود به خود برطرف می‌شود. اما با این حال اگر خون ادراری بیش از 2 هفته طول بکشد باید حتما به پزشک مراجعه کنید.

پروستات بزرگ شده

بزرگ شدن پروستات در اصطلاح پزشکی هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH)  نامیده می شود.

پروستات غده ای است که بخشی از دستگاه تناسلی مردان را تشکیل می دهد.  این غده در حدود 20 گرم وزن داشته و به تولید مایع منی کمک می کند. پروستات در قسمت زیر مثانه قرار دارد.

بزرگ شدن پروستات مجرای ادرار را تحت فشار قرار داده و در نتیجه خروج ادرار را دشوار می کند. خروج قطره ای ادرار در انتهای دفع یکی از مهمترین علائم بزرگ شدن پروستات است. ابتلا به این وضعیت در طولانی مدت می تواند می تواند منجر به خون ادراری شود.

BPH حدود 50 درصد از مردان بالغ 51 تا 60 ساله و 90 درصد از مردان بالای 80 سال را تحت تأثیر قرار می دهد.

علائم BPH عبارتند از:

• وجود خون در ادرار
• نیاز فوری به ادرار کردن
• تکرر ادرار به خصوص در شب
• نیاز به زور زدن برای خروج کامل
• ضعیف یا متناوب شدن جریان ادرار
• احساس پر بودن مثانه حتی پس از ادرار کردن

در موارد شدید، فرد مبتلا به BPH ممکن است اصلاً نتواند ادرار کند. این وضعیت یک اورژانس پزشکی است که نیاز به درمان فوری دارد.

کاتتریزاسیون

برخی از افراد ممکن است به دلیل آسیب، جراحی یا بیماری در دفع ادرار دچار مشکل شوند. کاتتر ادراری (UC) یک لوله قابل انعطاف است که به تخلیه ادرار از مثانه کمک می کند.

UCها انواع مختلفی دارند. به عنوان مثال کاتترهای ماندگار برای مدت طولانی در مثانه قرار گرفته و استفاده می شود. و کاتترهای خارج از بدن که یک طرف آن بر روی آلت تناسلی قرار گرفته و سر دیگر به یک کیسه متصل است. این کاتترها ادرار را در یک کیسه تخلیه جمع می کنند، بنابراین نیاز به تعویض روزانه دارند.

هر دو نوع کاتتر می توانند باعث ورود راحت باکتری ها به مجرای ادرار شوند. باکتری ها در مجاری ادرار تکثیر کرده  و عفونت دستگاه ادراری مرتبط با کاتتر (CAUTI) را تولید می کنند. این نوع عفونت می تواند منجر به دفع خون در ادرار شود.

بر اساس آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها  در آمریکا (CDC)، 75 درصد منبع عفونت های ادراری که در بیمارستان ها رخ می دهند، به دلیل استفاده از کاتتر است.

علائم CAUTI مانند علائم UTIهای عمومی است، اما ممکن است شامل اسپاسم در قسمت پایین کمر یا شکم نیز باشد.

آسیب به کلیه ها

گلومرول ها ساختارهای ریز درون کلیه ها هستند که به فیلتر و پاکسازی خون و همچنین حذف مایعات اضافه بدن کمک می کنند. اگر گلومرول ها آسیب ببینند کلیه ها دچار نارسایی شده و دیگر نمی توانند فعالیت خود را به درستی انجام دهند. این بیماری در اصلاح پزشکی گلومرولونفریت یا به اختصار GN نامیده می شود.

در افراد مبتلا به GN، کلیه های آسیب دیده قادر به حذف مواد زائد و مایعات اضافی از بدن نیستند.

GN مزمن در مردان جوانی که دارای ضعف شنوایی و بینایی هستند، بیشتر می دهد.

GN حاد به طور ناگهانی ظاهر شده و می تواند علائم زیر را ایجاد کند:

• سرفه
• تنگی نفس
• خون در ادرار
• کاهش حجم ادرار
• افزایش فشار خون
• پف صورت در هنگام صبح

Gi مزمن به کندی ایجاد می شود. در برخی موارد، افراد ممکن است چندین سال بدن علائم بمانند. این بیماری در صورت عدم درمان و مزمن شدن باعث وارد شدن صدمات جبران ناپذیر به کلیه ها می شود. همچنین علائم در مراحل پیشرفته بیماری می تواند شامل موارد زیر باشد:

• دفع خون در ادرار
• دفع پروتئین در ادرار
• تورم صورت یا مچ پا
• تکرر ادرار شبانه
• ادرار حباب دار یا کف آلود

داروها

برخی از داروها دارای عوارض جانبی بوده و مصرف آنها می تواند باعث خون ادراری شود.  از جمله:

رقیق کننده های خون. این دسته از داروها به پیشگیری از لخته شدن خون در بدن کمک می کنند. اما برخی از این داروها مانند وارفارین و آسپرین ممکن است باعث ایجاد خون در ادرار شوند.

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی یا NSAID ها. مصرف طولانی مدت این داروها می تواند به کلیه ها آسیب رسانده و باعث ظاهر شدن خون در ادرار شود.

سیکلوفسفامید و ایفوسفامید. این دسته از داروها اغلب برای شیمی درمانی استفاده می شوند. مصرف این داروها می تواند باعث سیستیت هموراژیک شود. سیستیت هموراژیک با علائمی مانند تحریک مثانه، درد در هنگام دفع ادرار و مشاهده ناگهانی خون در ادرار همراه است.

استفاده طولانی مدت از این ملین می تواند منجر به هماچوری شود. در صورتی که احتمال می دهید وجود خون در ادرار شما ناشی از مصرف دارو است، باید حتما با پزشک متخصص خود صحبت کنید. پزشک در صورت امکان، داروها را جایگزین کرده و یا یا در مورد روش های کاهش عوارض جانبی شما را راهنمایی خواهد کرد.

سرطان پروستات

سرطان پروستات یکی از شایع ترین انواع سرطان در میان مردان است. از هر 10 مرد یک نفر در طول زندگی خود به سرطان پروستات مبتلا می شود.

سرطان پروستات با تشخیص و درمان به موقع، معمولا قابل درمان است. با این حال، فقط تعداد کمی از مردان علائم را در مراحل اولیه بیماری تجربه می کنند، بنابراین شرکت در آزمایشات غربالگری منظم ضروری است.

همچنین باید دقت کنید که علائم سرطان پروستات در مراحل اولیه ممکن است مشابه علائم BPH باشد.

سایر علائم و نشانه های سرطان پروستات عبارتند از:

• درد استخوان
• خون در منی
• انزال دردناک
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن غیر قابل توضیح
• درد مبهم در ناحیه تحتانی لگن
• درد در قسمت پایین کمر، باسن یا بالای ران

مردان در صورت وجود هر یک از علائم بالا باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنند.

سرطان مثانه

ابتلا به سرطان مثانه در مردان شایع تر از زنان است. سرطان مثانه، در مراحل اولیه علائم زیادی ندارد. اولین نشانه مطمئن معمولاً وجود خون در ادرار است.

برخی از افراد در مراحل اولیه بیماری متوجه تغییر رنگ ادرار می شوند. برای برخی دیگر، آثار خون تنها در آزمایش ادرار قابل تشخیص است.

سایر علائم احتمالی سرطان مثانه در مراحل اولیه عبارتند از:

• مشکل در خروج ادرار
• ضعیف شدن جریان ادرار
• درد یا سوزش در هنگام ادرار
• نیاز مکرر یا فوری به ادرار کردن، به خصوص در شب

علائم سرطان مثانه در مراحل  پیشرفته تر عبارتند از:

• تورم پاها
• درد استخوان
• از دست دادن اشتها
• ناتوانی در دفع ادرار
• کمردرد در یک طرف بدن
• کاهش وزن غیر قابل توضیح

انواع هماچوری یا خون ادراری

به وجود خون در ادرار در اصطلاح پزشکی هماچوری گفته می شود. در هماچوری یا خون ادراری گلبول های قرمز خون از طریق قسمت های مختلف سیستم ادراری مانند کلیه ها به داخل ادرار نفوذ می کنند. به طور کلی دو نوع هماچوری وجود دارد:

هماچوری واضح. زمانی است که خون در ادرار با چشم غیر مسلح و توسط بیمار قابل مشاهده است. بیمار ممکن است لخته های خون را دفع کرده و یا متوجه رنگ صورتی، قرمز یا قهوه ای ادرار شود.

هماچوری میکروسکوپی. زمانی است که خون در ادرار فقط در زیر میکروسکوپ قابل مشاهده است. هماچوری میکروسکوپی فقط با آزمایش ادرار تشخیص داده می شود.

درمان خون در ادرار مردان

درمان هماچوری به علت اصلی آن بستگی دارد. درمان های احتمالی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• جراحی برای برداشتن سنگ های بزرگ کلیه
• درمان آنتی بیوتیکی برای برطرف کردن عفونت ها
• مصرف داروها یا روش های تصفیه خون برای GN
• استفاده از جراحی، شیمی درمانی و پرتودرمانی برای درمان سرطان یا تومورهای خوش خیم
• مصرف شل کننده های عضلانی، مسدود کننده های هورمونی و جراحی برای درمان مشکلات پروستات

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

وجود خون در ادرار در مردان به ندرت نشانه بیماری جدی است. اما با این حال بهتر است در صورت مشاهده هر گونه تغییر رنگ ادرار حتما با پزشک خود صحبت کنید.

آزمایش ادرار به تأیید وجود خون در ادرار کمک می کند. همچنین ممکن است پزشک یک معاینه فیزیکی برای بررسی بزرگی پروستات انجام دهد.

در برخی موارد انجام آزمایش های تصویربرداری به پزشک کمک می کند تا بزرگی پروستات یا انسداد مجاری ادراری احتمالی را در شما تشخیص دهد.

به طور کلی در مردان، طیف وسیعی از علل احتمالی مانند عفونت ادراری و بزرگ شدن پروستات وجود دارند که می توانند باعث ابتلا به خون ادراری شوند.

هماچوری به ندرت، می تواند نشان دهنده سرطان باشد. سرطان های دستگاه ادراری و تناسلی در صورت تشخیص به موقع اغلب قابل درمان هستند.

هماچوری در برخی موارد فقط در زیر میکروسکوپ قابل تشخیص است. بنابراین در صورتی که علائمی مانند درد در هنگام ادرار، کاهش حجم ادرار و یا تکرر ادرار شبانه را دارید، در اسرع وقت با یک پزشک متخصص مشورت کنید.