وازواسپاسم شریانی، انقباض ناگهانی دیواره های عضلانی یک شریان است که باعث باریک شدن شریان می شود. در اثر این باریک شدن مقدار خونی که می تواند از طریق شریان ها جریان یابد کاهش پیدا می کند. در نهایت بافتی که از این شریان خون را دریافت می کند ممکن است در اثر کمبود اکسیژن، دچار ایسکمی شود. عدم درمان این وضعیت می تواند باعث نکروز (مرگ سلولی) شود. وازواسپاسم مداوم را انقباض عروق می نامند.
وازواسپاسم می تواند در شریان در هر جایی از بدن اتفاق بیفتد. شایع ترین مناطقی که عروق بزرگتر تحت تأثیر قرار می گیرند عبارتند از:
- مغز (واواسپاسم شریان مغزی)
- قلب (واواسپاسم عروق کرونر)
شایع ترین نواحی که در آن شریان ها و شریان های کوچک تحت تأثیر قرار می گیرند عبارتند از:
- نوک پستان زنان در دوران شیردهی
- دست و پا (پدیده رینود)
علائم وازواسپاسم شریانی
علائم وازواسپاسم بستگی به جایی از بدن دارد که رخ می دهد، می تواند متفاوت باشد.
وازواسپاسم شریان مغزی
از آنجا که این معمولاً پس از خونریزی در مغز رخ می دهد، شایع ترین علامت بدتر شدن وضعیت عصبی 4 تا 14 روز پس از خونریزی است. ممکن است فرد کمتر هوشیار و به محیط اطراف پاسخگو باشد. آنها ممکن است علائمی از آسیب بیشتر در مغز داشته باشند. برخی از این علائم شامل ضعف بازو و پا، یا از دست دادن بینایی می شوند.
وازواسپاسم عروق کرونر
کمبود اکسیژن در عضله قلب باعث درد قفسه سینه به نام آنژین می شود. این شرایط معمولاً منجر به بروز یک فشار یا احساس فشردن در سمت چپ قفسه سینه می شود که ممکن است به سمت گردن یا پایین دست تیر کشیده شود. آنژین ناشی از وازواسپاسم با آنژین با بیماری عروق کرونر متفاوت است زیرا معمولاً آنژین ناشی از وازواسپاسم در هنگام استراحت ظاهر می شود.
وازواسپاسم نوک پستان
این عارضه باعث سوزش یا درد شدید و خارش در نوک پستان فردی زنان در دوران شیردهی می شود. حتی ممکن است مدت کوتاهی پس از شیردهی یا در فواصل بین شیردهی اتفاق بیفتد. این درد به دلیل بازگشت خون به نوک پستان در هنگام توقف وازواسپاسم بروز پیدا می کند. در فرد مبتلا به پدیده رینود، معمولاً در شروع شیردهی به دلیل سرد شدن نوک سینه رخ می دهد.
پدیده رینود
پدیده رینود باعث سرد و بی حسی و دردناک شدن انگشتان دست و پا در هنگام قرار گیری در برابر سرما می شود. علاوه بر این، انگشتان دست و پا تغییر رنگ می دهند، در هنگام اسپاسم سفید می شوند و سپس با باز شدن مجدد سرخرگ به رنگ آبی و قرمز تیره تغییر می کنند. در این شرایط احتمال دارد بینی و گوش بیمار هم تحت تأثیر قرار گیرند.
پدیده رینود ممکن است حدود 20 درصد از زنان در سنین باروری را تحت تأثیر قرار دهد. اما علائم سوزش یا درد شدید و خارش در نوک سینه ها زمانی رخ می دهد که پدیده رینود باعث اسپاسم عروق در نوک پستان شود. البته این عارضه به ندرت رخ می دهد.
علائم و شرایط وازواسپاسم نوک سینه ها در فرد مبتلا به پدیده رینود با وازواسپاسم معمولی نوک پستان متفاوت است. مثلا:
- نوک سینه ها در حین و بعد از اسپاسم تغییر رنگ می دهند.
- در وازواسپاسم معمولا هر دو نوک سینه را به جای یکی درگیر می کند.
- علائم اسپاسم عروقی در دست ها و پاها هنگام قرار گرفتن در معرض سرما نیز رخ می دهد.
علل انواع وازواسپاسم
علل اصلی وازواسپاسم در انواع مختلف آن با همدیگر فرق می کند و علت خاصی برای همه آنها وجود ندارد.
وازواسپاسم شریان مغزی
این وازواسپاسم اغلب پس از پاره شدن آنوریسم در رگ خونی مغز اتفاق می‌افتد که باعث تجمع خون در فضای بین مغز و جمجمه می‌شود. این خونریزی ساب عنکبوتیه (SAH) نامیده می شود. طبق گزارش بنیاد آنوریسم مغز، حدود 30 درصد از افرادی که SAH دارند، اسپاسم عروقی را تجربه می کنند.
وازواسپاسم عروق کرونر
اسپاسم عروق کرونر معمولاً بدون علت یا محرک خاصی بروز پیدا می کند. در بیشتر اوقات این وضعیت به علت تجمع کلسترول در شریان‌های کرونر (آترواسکلروز) اتفاق می‌افتد. فرادی که اسپاسم عروقی دارند نسبت به افرادی که بیماری عروق کرونر دارند، کمتر احتمال دارد که عوامل خطر معمول بیماری عروق کرونر (مانند فشار خون بالا و کلسترول بالا) را داشته باشند.
وازواسپاسم نوک پستان
این وازواسپاسم معمولاً زمانی که نوزاد در طول شیردهی به اندازه کافی محکم به نوک پستان نچسبد، رخ می دهد. همچنین می تواند در اثر قرار گرفتن در معرض دود تنباکو، ضربه به نوک سینه و استرس شدید ایجاد شود. این بیماری در زنان مبتلا به پدیده رینود وقتی که نوک پستان در معرض سرما قرار بگیرد ممکن است رخ دهد.
پدیده رینود
در این شرایط، سرخرگ‌های کوچک دست و پا هنگام قرار گرفتن در معرض سرما یا در دوره‌های استرس دچار اسپاسم می‌شوند. دو نوع پدیده رینود وجود دارد. علت نوع اولیه ناشناخته است (ایدیوپاتیک). پدیده رینود ثانویه به دلیل بیماری دیگری مانند اسکلرودرمی است.
تشخیص وازواسپاسم
برای تشخیص وازواسپاسم در شریان های بزرگ، برخی آزمایشات و مطالعات تصویربرداری و روش هایی که برای بررسی عروق و جریان خون وجود دارند، تجویز می شوند، برخی از این موارد عبارتند از:
سونوگرافی با داپلر. این روش به حرکت خون از طریق رگ های خونی می پردازد.
سی تی اسکن پرفیوژن. این اسکن میزان گرفتگی و انسداد شریان ها را نشان می دهد.
آنژیوگرافی عروق کرونر یا مغز. در طی این روش، رنگ به داخل شریان تزریق می شود و با اشعه ایکس رگ های خونی مورد بررسی قرار می گیرند.
پزشکان معمولاً وازواسپاسم در شریان‌های کوچک را با بررسی سابقه پزشکی فرد و علائم بیمار تشخیص می دهند. چون هیچ آزمایش خاصی برای پدیده رینود یا وازواسپاسم نوک سینه وجود ندارد. در برخی مواقع پزشک ممکن است برای تشخیص علت اصلی بیماری رینود آزمایش خون تجویز کند.
درمان انواع وازواسپاسم
گزینه درمانی برای انواع وازواسپاسم بستگی به علت آن می تواند متفاوت باشد.
وازواسپاسم مغزی
درمان اصلی وازواسپاسم مغزی افزایش جریان خون به مغز است تا اکسیژن بیشتری به ناحیه آسیب دیده برسد. در این شرایط پزشک ممکن است مسدود کننده کانال کلسیم، به نام نیمودیپین را تجویز کند. اگر چه این دارو اسپاسم عروقی را متوقف نمی کند، اما نتیجه عصبی را بهبود می بخشد.
وازواسپاسم عروق کرونر
درمان وازواسپاسم عروق کرونر با داروهایی که باعث کاهش یا تسکین وازواسپاسم می شوند، صورت می گیرد، از جمله:
- نیترات: برای جلوگیری یا تسکین وازواسپاسم
- مسدود کننده های کانال کلسیم: برای کاهش اسپاسم عروقی با شل کردن عضله شریانی
وازواسپاسم نوک پستان
چندین روش درمانی برای وازواسپاسم نوک پستان وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از:
- مکمل های کلسیم، منیزیم و ویتامین B-6
- مکمل های سرشار از اسیدهای چرب امگا، مانند روغن پامچال و روغن ماهی
- همچنین می توانید روغن گرم را به آرامی روی نوک پستان در هنگام اسپاسم ماساژ دهید تا به تسکین درد کمک کند.
- نیفدیپین، یک مسدود کننده کانال کلسیم است که شریان ها را باز می کند و استفاده از آن در دوران شیردهی بی خطر است.
- تسکین درد با داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، مانند ایبوپروفن یا استامینوفن (تیلنول)، که برای استفاده در دوران شیردهی بی خطر هستند.
پدیده رینود
اولین گام در درمان این عارضه پرهیز از محرک ها و عوامل خطری مانند سیگار کشیدن، کافئین بیش از حد و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض سرما است که باعث اسپاسم می شوند برخی از داروهای که می توانند علائم ناشی از این پدیده را تسکین دهند، عبارتند از:
- نیترات ها
- داروی اختلال نعوظ
- برخی از داروهای ضد افسردگی
- مسدود کننده های کانال کلسیم
پیشگیری از وازواسپاسم در شریان ها
راه های پیشگیری در انواع وازواسپاسم در شریان ها با هم دیگر فرق دارند.
وازواسپاسم مغزی: معمولاً نمی توان از خونریزی زیر عنکبوتیه (SAHs) پیشگیری کرد. با این حال، درمان زودهنگام SAH خطر بروز عوارضی مانند وازواسپاسم را کاهش می دهد.
وازواسپاسم عروق کرونر: نوعی دارو به نام نیترات برای جلوگیری از اسپاسم عروق کرونر استفاده می شود. داروهای کاهش دهنده کلسترول به نام استاتین نیز ممکن است از آنها جلوگیری کند. علاوه بر این، اجتناب از چیزهایی که باعث ایجاد اسپاسم می شوند می تواند به پیشگیری از آنها کمک کند. محرک ها عبارتند از:
- استرس
- سیگار کشیدن
- بیرون بودن در هوای سرد
- استفاده از داروهای محرک غیرقانونی، مانند کوکائین و مت آمفتامین
وازواسپاسم نوک پستان
برای جلوگیری از وازواسپاسم نوک پستان می توانید راهکارهای زیر را امتحان کنید:
نوک سینه ها را در دوران شیردهی و بعد از آن گرم نگه دارید.
از محرک های بالقوه مانند سیگار کشیدن، کافئین و استرس زیاد اجتناب کنید.
پدیده رینود
پوشیدن دستکش و جوراب گرم در سرما می تواند به پیشگیری از علائم کمک کند. اجتناب از محرک ها نیز مفید است. محرک ها عبارتند از:
- سیگار کشیدن
- سطوح استرس بالا
- به سرعت از یک محیط گرم به یک محیط سرد رفتن
- مصرف داروهایی مانند داروهای ضداحتقان که باعث اسپاسم عروقی می شوند.
پیش آگهی وازواسپاسم در شریان ها
وازواسپاسم میزان جریان خون به بافت‌های بدن را کاهش می‌دهد، بنابراین پتانسیل ایجاد آسیب یا مرگ سلولی در مناطقی که خون را به آنها می‌رسانند را دارند. این امر به ویژه زمانی که شریان های بزرگ مغز یا قلب تحت تأثیر قرار گیرند بیشتر بروز می کند. با این حال، راه هایی برای جلوگیری یا به حداقل رساندن هر نوع وازواسپاسم وجود دارد. برای وازواسپاسم در شریان‌ها و شریان‌های کوچک، اجتناب از محرک‌ها مهمترین درمان است.
اکثر مبتلایان به وازواسپاسم در شریان ها اگر از محرک هایی که باعث اسپاسم عروقی می شود اجتناب و از برنامه درمانی توصیه شده خود پیروی کنند، پیش اگهی بسیار خوبی دارند.
آخرین دیدگاه‌ها