رفلاکس وزیکورترال

رفلاکس وزیکورترال Vesicoureteral جریان غیر عادی ادرار از مثانه است. به طور طبیعی، ادرار از کلیه ها از طریق حالب ها به پایین به مثانه منتقل می شود. اما در رفلاکس وزیکورترال، ادرار جریان غیر عادی خواهد داشت.

رفلاکس وزیکورترال معمولاً در نوزادان و کودکان تشخیص داده می شود. این اختلال خطر عفونت ادراری کودکان را افزایش می دهد که در صورت عدم درمان می تواند منجر به آسیب کلیه شود.

کودکان ممکن است رفلاکس اولیه وزیکورترال را پشت سر بگذارند. هدف از درمان، پیشگیری از آسیب به کلیه است.

علائم رفلاکس وزیکورترال

عفونت ادراری معمولاً در افراد مبتلا به رفلاکس وزیکوورترال رخ می دهد. عفونت ادراری UTI) همیشه علائم و نشانه های قابل توجهی ایجاد نمی کند، اگرچه بیشتر افراد برخی از آنها را دارند.

این علائم و نشانه ها می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تب
• ادرار ابری
• درد در ناحیه پهلو یا شکم
• احساس سوزش هنگام ادرار کردن
• نیاز به دفع مرتب با مقدار کمی ادرار
• اصرار شدید و یا مداوم برای دفع ادرار

تشخیص UTI ممکن است در کودکانی که فقط علائم و نشانه های غیر اختصاصی دارند تشخیص داده شود. علائم و نشانه ها در نوزادان مبتلا به UTI همچنین ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• بی اشتهایی
• تحریک پذیری
• تب غیرقابل توضیح

با بزرگتر شدن کودک، رفلاکس وزیکورورتال که درمان نشده می تواند منجر به موارد زیر شود:

• شب ادراری
• فشار خون بالا
• پروتئین در ادرار
• یبوست یا از دست دادن کنترل حرکات روده

نشانه دیگری از رفلاکس وزیکوورترال، که ممکن است قبل از تولد توسط سونوگرافی تشخیص داده شود، تورم کلیه ها یا ساختارهای جمع کننده ادرار یک یا هر دو کلیه (هیدرونفروز) در جنین است که ناشی از پشتیبان گیری ادرار در کلیه ها است.

در رفلاکس وزیکورترال چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

با مشاهده هر یک از علائم و نشانه های عفونت ادراری، به پزشک مراجعه کنید:

• درد شکم یا پهلو
• احساس سوزش هنگام ادرار کردن
• اصرار شدید و مداوم برای دفع ادرار

سیستم ادراری شما شامل کلیه ها، حالب ها، مثانه و مجرای ادرار است. همه در دفع مواد زائد از بدن از طریق ادرار نقش دارند.

لوله های حالب، ادرار را از کلیه ها به مثانه منتقل می کنند و در آنجا ذخیره می شود تا هنگام ادرار از طریق لوله دیگری (مجرای ادرار) از بدن خارج شود.

رفلاکس وزیکورترال می تواند در دو نوع اولیه و ثانویه ایجاد شود:

رفلاکس وزیکوورترال اولیه

کودکان مبتلا به رفلاکس وزیکوورترال اولیه با نقص دریچه متولد می شوند که به طور معمول مانع از عقب رفتن مثانه به حالب می شود. رفلاکس وزیکوورترال اولیه نوع متداول آن است.

با رشد کودک شما، حالب ها طولانی و صاف می شوند که عملکرد دریچه را بهبود می بخشند و در نهایت رفلاکس را اصلاح می کنند. این نوع رفلاکس وزیکوورترال ممکن است ژنتیکی باشد، اما علت دقیق نقص مشخص نیست.

رفلاکس وزیکوورترال ثانویه

علت این شکل از رفلاکس غالباً از عدم تخلیه صحیح مثانه است، یا به دلیل انسداد یا از کار افتادگی عضله مثانه یا آسیب به اعصابی که تخلیه طبیعی مثانه را کنترل می کنند.

عوامل خطر رفلاکس وزیکورترال

عوامل خطر برای رفلاکس وزیکورترال عبارتند از:

• به نظر می رسد که کودکان سفید پوست بیشتر در معرض رفلاکس وزیکوورترال هستند.
• نوزادان و کودکان تا سن 2 سال بیشتر از کودکان بزرگتر دچار رفلاکس وزیکورورترال می شوند.
• به طور کلی، خطر ابتلا به این بیماری در دختران بسیار بیشتر از پسران است. استثنا در مورد رفلاکس وزیکوورترال است که از بدو تولد وجود دارد و بیشتر در پسران دیده می شود.
• اختلال عملکرد مثانه و روده (BBD). کودکان مبتلا به BBD ادرار و مدفوع خود را نگه داشته و عفونت های مجاری ادراری را تجربه می کنند، که می تواند به رفلاکس وزیکورورت منجر شود.
• کودکانی که والدین آنها به این بیماری مبتلا هستند بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. خواهر و برادر کودکانی که به این بیماری مبتلا هستند نیز در معرض خطر بیشتری هستند، بنابراین ممکن است پزشک برای خواهر و برادر کودک مبتلا به رفلاکس وزیکوورترال اولیه غربالگری را توصیه کند.

عوارض رفلاکس وزیکورترال

آسیب کلیه نگرانی اصلی رفلاکس وزیکوورترال است. هرچه رفلاکس شدیدتر باشد، احتمال بروز عوارض جدی تر است.

عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• فشار خون بالا. از آنجا که کلیه ها مواد زائد موجود در جریان خون را از بین می برند، صدمه به کلیه ها و در نتیجه تجمع مواد زائد باعث افزایش فشار خون می شود.
• زخم کلیه. UTI درمان نشده می تواند منجر به ایجاد زخم شود که آسیب دائمی به بافت کلیه است. بافت زخم های گسترده ممکن است منجر به فشار خون بالا و نارسایی کلیه شوند.
• نارسایی کلیه. ایجاد زخم می تواند باعث از بین رفتن عملکرد در قسمت فیلتر کننده کلیه شود. این ممکن است منجر به نارسایی کلیه شود، که می تواند به سرعت رخ دهد (نارسایی حاد کلیه) یا ممکن است با گذشت زمان ایجاد شود (بیماری مزمن کلیه).

تشخیص رفلاکس وزیکورترال

آزمایش ادرار می تواند نشان دهد که آیا فرزند شما دارای عفونت ادراری است یا خیر. آزمایش های دیگر نیز ممکن است لازم باشد، از جمله:

• سونوگرافی کلیه و مثانه. این روش تصویربرداری از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر از کلیه و مثانه استفاده می شود. سونوگرافی می تواند ناهنجاری های ساختاری را تشخیص دهد. همین فناوری که اغلب در دوران بارداری برای کنترل رشد و نمو جنین استفاده می شود، ممکن است تورم کلیه در کودک را نیز نشان دهد، که نشانگر رفلاکس وزیکوورترال اولیه است.
• اشعه ایکس تخصصی دستگاه ادراری. در این آزمایش برای تشخیص ناهنجاری ها از اشعه ایکس مثانه در هنگام پر شدن و هنگام تخلیه استفاده می شود. در حالی که کودک شما به پشت روی میز اشعه ایکس خوابیده است، یک لوله نازک و قابل انعطاف (کاتتر) از طریق مجرای ادرار و داخل مثانه وارد می شود. پس از تزریق ماده حاجب به مثانه از طریق کاتتر، مثانه فرزند شما در موقعیت های مختلف پرتوی ایکس می شود.

سپس کاتتر برداشته می شود تا کودک شما بتواند ادرار کند و در حین ادرار اشعه ایکس از مثانه و مجرای ادرار گرفته می شود تا ببیند دستگاه ادراری به درستی کار می کند یا خیر. خطرات مرتبط با این آزمایش شامل ناراحتی ناشی از کاتتر یا مثانه پر و احتمال عفونت ادراری جدید است.

• اسکن هسته ای. در این آزمایش از یک ردیاب به نام رادیوایزوتوپ استفاده می شود. اسکنر ردیاب را ردیابی می کند و نشان می دهد که آیا دستگاه ادراری به درستی کار می کند. خطرات شامل ناراحتی از کاتتر و ناراحتی در هنگام ادرار کردن است.

پس از آزمایش، پزشکان درجه رفلاکس را درجه بندی می کنند. در خفیف ترین حالت، ادرار فقط به حالب (درجه I) برمی گردد. شدیدترین موارد شامل تورم شدید کلیه (هیدرونفروز) و پیچ خوردن حالب (درجه V) است.

درمان رفلاکس وزیکورترال

گزینه های درمان رفلاکس وزیکوورترال به شدت شرایط بستگی دارد. کودکان مبتلا به موارد خفیف رفلاکس وزیکورترال اولیه ممکن است در نهایت از این اختلال عبور کنند.

برای رفلاکس وزیکوورترال شدید، گزینه های درمانی عبارتند از:

داروها

UTI برای پیشگیری از انتقال عفونت به کلیه ها به درمان سریع آنتی بیوتیک نیاز دارد. برای جلوگیری از عفونت ادراری، پزشکان ممکن است آنتی بیوتیک را با دوز کمتری نسبت به درمان عفونت تجویز کنند.

کودکی که تحت درمان دارویی است لازم است تا زمانی که آنتی بیوتیک مصرف می کند تحت نظر باشد. این شامل معاینات دوره ای بدنی و آزمایش ادرار برای تشخیص عفونت های مهم – عفونت ادراری که علی رغم درمان آنتی بیوتیکی اتفاق می افتد و اسکن های رادیوگرافی گاه به گاه از مثانه و کلیه ها برای تعیین اینکه آیا کودک شما از رفلاکس وزیکوورترال رشد کرده است یا خیر.

عمل جراحی برای رفلاکس وزیکورترال

جراحی برای رفلاکس وزیکوورترال نقص دریچه بین مثانه و هر حالب آسیب دیده را ترمیم می کند. نقص در دریچه باعث بسته نشدن آن می شود و از جریان ادرار به سمت عقب پیشگیری می کند.

روش های ترمیم جراحی عبارتند از:

جراحی باز

این جراحی با استفاده از بیهوشی عمومی انجام می شود و نیاز به یک برش در قسمت تحتانی شکم است که از طریق آن جراح مشکل را ترمیم می کند. رفلاکس وزیکورترال ممکن است در تعداد کمی از کودکان وجود داشته باشد، اما به طور کلی خود به خود و بدون نیاز به مداخله بیشتر برطرف می شود.

جراحی لاپاراسکوپی با کمک رباتیک

مشابه عمل جراحی باز، این روش شامل ترمیم دریچه بین حالب و مثانه است، اما با استفاده از برش های کوچک انجام می شود. از مزایای آن می توان به برش های کوچکتر و احتمالاً اسپاسم مثانه کمتر از عمل جراحی باز اشاره کرد.

اما، یافته های اولیه نشان می دهد که میزان موفقیت جراحی لاپاراسکوپی با کمک رباتیک ممکن است به اندازه جراحی باز نباشد.

جراحی آندوسکوپی

در این روش، پزشک یک لوله روشن (سیستوسکوپ) را از طریق مجرای ادرار وارد می کند تا داخل مثانه کودک شما را ببیند، و سپس یک ماده حجیم را در اطراف دهانه حالب آسیب دیده تزریق می کند تا تلاش کند توانایی دریچه در بسته شدن صحیح تقویت شود.

این روش در مقایسه با جراحی باز کم تهاجمی است و خطرات کمتری را به همراه دارد، هرچند ممکن است چندان کارآمد نباشد. این روش همچنین به بیهوشی عمومی نیاز دارد، اما به طور کلی می تواند به عنوان جراحی سرپایی انجام شود.

درمان های خانگی رفلاکس وزیکورترال

عفونت های مجاری ادراری، که بسیار رایج در رفلاکس وزیکوورترال است، می تواند دردناک باشد. اما تا زمانی که آنتی بیوتیک ها عفونت را برطرف نکنند می توانید برای تسکین ناراحتی کودک خود گام بردارید. آنها عبارتند از:

• کودک خود را به نوشیدن مایعات، به ویژه آب تشویق کنید. نوشیدن آب ادرار را رقیق می کند و ممکن است به دفع باکتری ها کمک کند.
• یک پد گرم کننده یا یک پتو یا حوله گرم تهیه کنید. گرما می تواند به حداقل رساندن احساس فشار یا درد کمک کند. اگر پد گرمایشی ندارید، حوله یا پتو را برای چند دقیقه در خشک کن قرار دهید تا گرم شود.

اگر اختلال در عملکرد مثانه و روده (BBD) به رفلاکس وزیکوورترال کودک شما کمک می کند، عادات بهداشتی توالت را تشویق کنید. پیشگیری از یبوست و تخلیه مثانه هر دو ساعت در حالت بیدار می تواند کمک کند.

آمادگی برای مراجعه به پزشک

پزشکان معمولاً رفلاکس وزیکوورترال را به عنوان بخشی از آزمایش پیگیری، در هنگام تشخیص نوزاد یا کودک خردسال با عفونت ادراری کشف می کنند. اگر کودک شما علائم و نشانه هایی مانند درد یا سوزش هنگام ادرار یا تب مداوم و غیرقابل توضیح دارد، با پزشک کودک خود تماس بگیرید.

پس از ارزیابی، کودک شما ممکن است به پزشکی متخصص در مجاری ادراری (اورولوژیست) یا پزشکی متخصص در بیماری های کلیه (متخصص نفرولوژی) ارجاع شود. برای آمادگی بیشتر هنگام مراجعه به پزشک بهتر است موارد زیر را یادداشت کنید:

• علائم و نشانه هایی که کودک شما تجربه کرده و مدت زمان بروز آنها
• اطلاعاتی در مورد سابقه پزشکی فرزندتان، از جمله سایر مشکلات سلامتی اخیر
• جزئیات مربوط به سابقه پزشکی خانواده از جمله اینکه آیا یکی از بستگان درجه یک فرزند شما – مانند پدر و مادر یا خواهر و برادر – با رفلاکس وزیکوورترال تشخیص داده شده است یا نه.
• نام و دوز هر داروی تجویزی و بدون نسخه ای که کودک شما مصرف می کند.

برای رفلاکس وزیکوورترال، برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک کودک خود بپرسید عبارتند از:

• فرزند من به چه نوع آزمایشاتی نیاز دارد؟
• آیا توصیه می کنید فرزند من به متخصص مراجعه کند؟
• آیا فرزند من در معرض عوارض ناشی از این بیماری است؟
• به احتمال زیاد علت علائم و نشانه های فرزند من چیست؟
• آیا علل احتمالی دیگری مانند عفونت مثانه یا کلیه وجود دارد؟
• چقدر احتمال دارد که وضعیت فرزند من بدون درمان بهتر شود؟
• مزایا و خطرات درمان توصیه شده در مورد فرزند من چیست؟
• آیا سایر فرزندان من در معرض خطر افزایش این شرایط هستند؟
• برای کاهش خطر ابتلا به عفونت ادراری در آینده در کودک، چه مراحلی را می توان برداشت؟

پزشک شما ممکن است بپرسد:

• علائم کودک شما چقدر شدید است؟
• اولین بار چه زمانی متوجه علائم فرزند خود شده اید؟
• آیا این علائم مداوم بوده اند یا اینکه گاه به گاه بروز کنند.
• چه عاملی باعث بهتر و یا بدتر شدن علائم شما می شود؟
• آیا کسی در خانواده شما سابقه رفلاکس وزیکوورترال دارد؟
• فرزند شما چه نوع آنتی بیوتیک برای عفونت های دیگر مانند عفونت گوش دریافت کرده است؟

منبع:

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/vesicoureteral-reflux/symptoms-causes/syc-20378819