بیماری های عفونی، علل و علائم تا راهکارهای درمانی

بیماری های عفونی اختلالات ناشی از ارگانیسمها مانند باکتریها، ویروسها، قارچها یا انگلها هستند. بسیاری از موجودات زنده در بدن ما و روی آن زندگی می کنند. آنها معمولاً بی ضرر یا حتی مفید هستند. اما در شرایط خاص، برخی از آنها می توانند باعث بروز انواع بیماری شوند.

بیماری های عفونی می توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. برخی از آنها توسط حشرات یا حیوانات دیگر و یا با مصرف غذا و آب آلوده یا قرار گرفتن در معرض ارگانیسم های محیطی به دیگران سرایت می کنند.

علائم و نشانه های این بیماری بسته به ارگانیسم ایجاد کننده عفونت متفاوت، اما اغلب شامل تب و خستگی است. عفونت های خفیف شاید به استراحت و درمان های خانگی پاسخ دهند و بهبود یابد. در حالی که برخی از عفونت های خطرناک احتمال دارد نیاز به بستری شدن داشته باشند.

بسیاری از بیماری های عفونی مانند سرخک و آبله مرغان با واکسن قابل پیشگیری هستند. شستشوی مکرر و کامل دست ها نیز از افراد در برابر بیشتر بیماری های عفونی محافظت می کند.

علائم بیماری های عفونی

هر بیماری عفونی، علائم و نشانه های خاص خودش را دارد. علائم و نشانه های عمومی مشترک در تعدادی از آنها عبارتند از:

• تب
• اسهال
• خستگی
• سرفه کردن
• دردهای عضلانی

در صورتی که هریک از علائم زیر را دارید باید با پزشک مشورت کنید:

• در تنفس مشکل دارید.
• جوش یا التهاب را تجربه کنید.
• بیش از یک هفته سرفه می کنید.
• مشکلات بینایی ناگهانی داشته باشید.
• توسط یک حیوان گاز گرفته شده اید.
• سردرد شدید همراه با تب داشته باشید.
• تب بدون علت یا طولانی مدت داشته باشید.

علل بیماری های عفونی

بیماری های عفونی می تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• باکتری ها: این ارگانیسم های تک سلولی علل اصلی بیماری هایی مانند گلودرد استرپتوکوک، عفونت ادراری و سل هستند.
• ویروس ها: ویروس ها حتی کوچکتر از باکتری ها هستند، آنها باعث ایجاد بسیاری از بیماری ها از سرماخوردگی معمولی تا ایدز می شوند.
• قارچ. بسیاری از بیماری های پوستی مانند کرم حلقوی و پای ورزشکاران توسط قارچ ها ایجاد می شود. انواع دیگر قارچ ها می توانند ریه ها یا سیستم عصبی را آلوده کنند.
• انگل ها. مالاریا توسط یک انگل کوچک ایجاد می شود که با نیش پشه انتقال پیدا می کند. انگل های دیگر می تواند از طریق مدفوع حیوان به انسان منتقل شوند.

انتقال با تماس مستقیم

یک راه آسان برای ابتلا به اکثر بیماری های عفونی، تماس با شخص یا حیوان مبتلا به عفونت است. بیماری های  عفونی از طریق تماس مستقیم مانند موارد زیر منتقل می شوند:

• شخص به شخص. بیماری های  عفونی معمولاً از طریق انتقال مستقیم باکتری ها، ویروس ها یا میکروب های دیگر از فردی به شخص دیگر با لمس، بوسه، سرفه یا عطسه منتقل می شوند.

این میکروب ها همچنین می توانند با تبادل مایعات بدن از طریق تماس جنسی منتقل شوند. فردی که میکروب را منتقل می کند احتمال دارد هیچ علامتی از بیماری نداشته باشد، اما می تواند به سادگی ناقل باشد.

• حیوان به شخص. گاز گرفتن یا خراشیدن توسط یک حیوان آلوده (حتی یک حیوان خانگی) می تواند فرد را بیمار کند و در شرایط شدید، احتمال دارد کشنده باشد. تماس با مواد دفعی حیوانی نیز می تواند خطرناک باشد. به عنوان مثال، شما ممکن است با جمع آوری جعبه بستر گربه خود به عفونت توکسوپلاسموز مبتلا شوید.
• انتقال از مادر به جنین. زنان در دوران بارداری ممکن است میکروبی را که باعث بیماری های عفونی می شود را به نوزاد متولد نشده خود منتقل کند. برخی از میکروب ها از جفت یا  شیر مادر عبور می کنند. میکروب های واژن نیز می توانند در هنگام تولد به نوزاد منتقل شوند.

انتقال با تماس غیر مستقیم

ارگانیسم های عامل بیماری، می توانند از طریق تماس غیر مستقیم منتقل شوند. بسیاری از میکروب ها  روی یک جسم بی جان، مانند رومیزی، دستگیره درب یا دسته شیرآب زنده باقی می مانند.

به عنوان مثال، وقتی دستگیره در را که توسط فردی مبتلا به آنفولانزا یا سرماخوردگی آلوده شده، لمس می کنید، احتمال دارد به میکروب هایی به جا مانده از فرد آلوده، مبتلا شوید. اگر قبل از شستن دست ها، چشم ها، دهان یا بینی خود را لمس کنید، احتمال آلودگی شما بیشتر هم می شود.

انتقال از طریق نیش حشرات

برخی از میکروب ها برای انتقال از میزبان به میزبان دیگر به حشراتی مانند پشه، کک، شپش یا کنه تکیه می کنند. این حامل ها به عنوان ناقل شناخته می شوند. پشه ها می توانند حامل انگل مالاریا یا ویروس نیل غربی باشند. کنه گوزن احتمال دارد حامل باکتری عامل بیماری لایم باشد.

انتقال از طریق آلودگی مواد غذایی

میکروب های بیماریزا همچنین می توانند فرد را از طریق آب و غذا آلوده کنند. این مکانیسم انتقال، اجازه می دهد تا میکروب ها از طریق یک منبع به بسیاری از افراد سرایت کند. به عنوان مثال، اشریشیاکلی (E. coli) یک باکتری است که در  برخی غذاها مانند همبرگر خام یا آب میوه های پاستوریزه نشده وجود دارد.

عوامل خطر بیماری های عفونی

در حالی که هرکسی ممکن است به بیماری های عفونی مبتلا شود، اگر سیستم ایمنی بدن شما ضعیف شده باشد و به درستی کار نکند، احتمال ابتلا شما به این بیماری ها بیشتر هم می شود. سیستم ایمنی بدن شما در شرایط های زیر ممکن است ضعیف شوند:

• مبتلا به ایدز هستید.
• انواع خاصی از سرطان ها یا سایر اختلالات را دارید که بر سیستم ایمنی بدن تأثیر می گذارد.
• داروهای استروئیدی یا داروهای دیگر که سیستم ایمنی بدن  را سرکوب می کنند، مانند داروهای ضد درد برای عضو پیوند شده، مصرف می کنید.

علاوه بر این، برخی شرایط دیگر از جمله وسایل پزشکی کاشته شده، سوء تغذیه و افزایش سن، احتمال دارد فرد را مستعد ابتلا به عفونت کند.

عوارض بیماری های عفونی

اکثر بیماری های  عفونی فقط عوارض جزئی دارند. اما برخی عفونت ها مانند ذات الریه، ایدز و مننژیت می توانند خطرناک و جدی باشند. چند نوع عفونت با خطر ابتلا به سرطان مرتبط هستند، از جمله:

• هپاتیت B و C با سرطان کبد ارتباط دارد.
• ویروس پاپیلومای انسانی با سرطان دهانه رحم ارتباط دارد.
• هلیکوباکتر پیلوری با سرطان معده و زخم معده ارتباط دارد.

علاوه بر این، باید بدانیم که برخی از بیماری های  عفونی فروکش می کنند، اما در آینده دوباره ظاهر می شوند. به عنوان مثال، کسی که آبله مرغان داشته احتمال دارد خیلی زودتر در زندگی دچار زونا شود.

پیشگیری از بیماری های عفونی

برای کاهش خطر ابتلا خود به این بیماری ها بهتر است نکات زیر را رعایت کنید:

• دست هایتان را بشویید. این امر به ویژه قبل و بعد از تهیه غذا، قبل از غذا خوردن و بعد از استفاده از توالت مهم است. سعی کنید چشم ها، بینی یا دهان خود را با دست آلوده لمس نکنید، زیرا این یک راه معمول است که میکروب ها به بدن وارد می شوند.
• واکسن بزنید. واکسیناسیون می تواند شانس ابتلا به بسیاری از بیماری ها را به شدت کاهش دهد.
• هنگام بیماری در خانه بمانید. در صورت استفراغ، اسهال یا تب، سر کار نروید. اگر کودک شما این علائم را دارد، او را به مدرسه نفرستید.
• غذاها را با خیال راحت آماده کنید. هنگام آماده سازی غذا، پیشخوان و سایر سطوح آشپزخانه را تمیز نگه دارید. غذاها را در دمای مناسب بپزید، با استفاده از دماسنج غذا، میزان دمای آن را بررسی کنید. همچنین باقی مانده غذاها را فوراً در یخچال نگه دارید. اجازه ندهید غذاهای پخته به مدت طولانی در دمای اتاق بمانند.
• رابطه جنسی ایمن را تمرین کنید. اگر شما یا همسرتان سابقه عفونت های مقاربتی یا رفتارهای پرخطر دارید، همیشه از کاندوم استفاده کنید.
• وسایل شخصی را به اشتراک نگذارید. از مسواک، شانه و تیغ خود استفاده کنید. از به اشتراک گذاشتن لیوان های نوشیدنی یا ظروف غذاخوری خودداری کنید.
• عاقلانه سفر کنید. اگر به خارج از کشور سفر می کنید، در مورد هرگونه واکسیناسیون خاص – مانند تب زرد، وبا، هپاتیت A یا B یا تب حصبه – با پزشک خود مشورت کنید.

تشخیص بیماری های عفونی

پزشک احتمال دارد آزمایشات بالینی یا اسکن تصویربرداری را برای کمک به تعیین علت علائم تجویز کند.

بسیاری از بیماری های  عفونی علائم و نشانه های مشابهی دارند. نمونه هایی از مایعات بدن گاهی اوقات می تواند شواهدی از میکروب خاصی که باعث بیماری می شود را نشان دهد.

• آزمایش خون. تکنسین نمونه ای از خون را با قرار دادن سوزن در ورید بازو، دریافت می کند.
• آزمایشات ادرار این آزمایش بدون درد شما را مجبور می کند تا در یک ظرف ادرار کنید. برای پیشگیری از آلودگی احتمالی نمونه، احتمال دارد دستور داده شود که ناحیه تناسلی خود را با یک پد ضد عفونی کننده تمیز کرده و ادرار را در وسط جریان جمع آوری کنید.
• سواب های گلو. نمونه هایی از گلو یا سایر مناطق مرطوب بدن با یک سواب استریل گرفته می شود.
• نمونه مدفوع. شاید از شما خواسته شود که نمونه مدفوع را جمع آوری کنید تا در آزمایشگاه بتواند نمونه را از نظر وجود انگل ها و سایر موجودات زنده بررسی کند.
• ضربه نخاعی (سوراخ کمری). این روش نمونه ای از مایع مغزی نخاعی را از طریق سوزنی که با دقت بین استخوان های ستون فقرات قرار گرفته است، بدست می آورد.

اسکن های تصویربرداری

روش های تصویربرداری مانند اشعه ایکس، توموگرافی کامپیوتری و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی می تواند به تشخیص دقیق بیماری ها و رد سایر شرایطی که احتمال دارد باعث ایجاد علائم شوند، کمک کند.

بیوپسی

در طی بیوپسی، نمونه کوچکی از بافت یک اندام داخلی برای آزمایش گرفته می شود. به عنوان مثال، بیوپسی بافت ریه را می توان برای انواع قارچ هایی که می توانند باعث ایجاد نوعی ذات الریه شوند، بررسی کرد.

درمان بیماری های عفونی

تشخیص اینکه چه نوع میکروبی باعث بیماری می شود انتخاب درمان مناسب را برای پزشک آسان تر می کند.

آنتی بیوتیک ها

آنتی بیوتیک ها معمولاً برای عفونت های باکتریایی مناسب هستند، زیرا این نوع داروها هیچ تاثیری بر بیماری های ناشی از ویروس ها ندارند. اما گاهی اوقات تشخیص اینکه کدام نوع میکروب باعث بیماری شده دشوار است. به عنوان مثال، ذات الریه می تواند توسط یک باکتری، ویروس، قارچ یا انگل ایجاد شود.

استفاده بیش از حد از آنتی بیوتیک ها منجر به مقاومت انواع مختلف باکتری ها در برابر یک یا چند نوع آنها شده است. این امر درمان این باکتری ها را بسیار دشوارتر می کند.

داروهای ضد ویروسی

داروهایی برای درمان برخی از ویروس ها، اما نه همه، توسعه یافته است. نمونه ها شامل ویروس هایی هستند که باعث ایجاد موارد زیر می شوند:

• تبخال
• آنفولانزا
• هپاتیت B
• هپاتیت C
• HIV/AIDS

ضد قارچ ها

از داروهای موضعی ضد قارچ می توان برای درمان عفونت های پوستی یا ناخن  استفاده کرد. برخی از عفونت های قارچی مانند عفونت های ریه یا غشای مخاطی را می توان با ضد قارچ خوراکی درمان کرد. عفونت های قارچی اندام داخلی شدیدتر، به ویژه در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، احتمال دارد به داروهای ضد قارچی داخل وریدی نیاز داشته باشند.

ضد انگل

برخی از بیماری ها، از جمله مالاریا، توسط انگل های ریز ایجاد می شوند. در حالی که داروهایی برای درمان این بیماری ها وجود دارد، برخی از انواع انگل ها در برابر داروها مقاومت نشان داده اند.

شیوه زندگی و داروهای خانگی بیمارهای عفونی

بسیاری از بیماری های  عفونی مانند سرماخوردگی به خودی خود برطرف می شوند. مایعات فراوان بنوشید و استراحت زیادی داشته باشید.

تعدادی از محصولات ادعا کرده اند که از بیماری های شایع مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا پیشگیری می کند. در حالی که برخی از این مواد در آزمایشات اولیه امیدوار کننده به نظر می رسیدند، بررسی های بعدی نتایج متناقض یا نامشخصی را نشان دادند.  تحقیقات بیشتری باید انجام شود.

برخی از موادی که برای پیشگیری یا کوتاه شدن مدت عفونت مورد بررسی قرار گرفته اند عبارتند از:

• سیر
• اکیناسه
• قره قاط
• فلز روی
• جینسینگ
• ویتامین سی
• ویتامین دی
• Goldenseal

قبل استفاده از هرگونه محصولی که ضعف سیستم ایمنی بدن را برطرف می کند یا سرماخوردگی و سایر بیماری ها را دور می کند، با پزشک خود مشورت کنید. برخی از این محصولات احتمال دارد باعث واکنش های آلرژیک شوند یا با سایر داروهایی که مصرف می کنید تداخل منفی داشته باشند.