کلسیفیکاسیون کبد چیست؟

تشخیص رسوبات کلسیم در کبد در در طول یک توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن به عنوان کلسیفیکاسیون کبد در نظر گرفته می شود. به طور کلی کلسیفیکاسیون بر روی کبد نشان دهنده تجمع کلسیم در مناطقی از کبد است که تحت تأثیر عفونت یا آسیب قبلی قرار گرفته است. این کلسیم معمولاً برای محافظت از ناحیه آسیب دیده تجمع پیدا می کند. تجمع کلسیم ممکن است در دوران بارداری در سونوگرافی جنین نیز مشاهده شود.

کلسیفیکاسیون چیست و چرا در کبد رخ می‌دهد؟

کلسیفیکاسیون به فرآیند تجمع غیرطبیعی نمک‌های کلسیم در بافت‌های نرم بدن اشاره دارد. این فرآیند می‌تواند در اندام‌های مختلف از جمله کبد رخ دهد. در حالت عادی، کبد یک اندام حیاتی با وظایف متعدد از جمله تولید صفرا، متابولیسم داروها و مواد مغذی، و سم‌زدایی است.

وقوع کلسیفیکاسیون کبد نشان‌دهنده آسیب یا التهاب قبلی در این بافت است. هنگامی که سلول‌های کبدی آسیب می‌بینند یا می‌میرند، محیطی ایجاد می‌شود که می‌تواند منجر به رسوب مواد معدنی، به ویژه کلسیم، در آن ناحیه شود. این رسوبات کلسیم می‌توانند به صورت نقاط کوچک و پراکنده یا توده‌های بزرگ‌تر در تصویربرداری‌های پزشکی مشاهده شوند. درک علت زمینه‌ای رسوب کلسیم در کبد برای تعیین اهمیت بالینی آن ضروری است.

مطالعه بیشتر: علائم اولیه آسیب های کبدی

بیش از ۱۶۸ پزشک آنلاین و آماده پاسخگویی

مشاوره آنلاین با بهترین متخصصان داخلی

گفتگو با پزشک

علائم کلسیفیکاسیون کبد

در بسیاری از موارد، کلسیفیکاسیون کبد بدون علامت است و به طور اتفاقی در طول تصویربرداری‌های پزشکی که برای بررسی سایر مشکلات انجام می‌شود، کشف می‌گردد. از آنجایی که این رسوبات کلسیم اغلب کوچک هستند و عملکرد کلی کبد را به طور قابل توجهی مختل نمی‌کنند، فرد ممکن است هیچ‌گونه علائم کلسیفیکاسیون را تجربه نکند.

در حالی که خود کلسیفیکاسیون ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند، علت کلسیفیکاسیون مانند آسیب، عفونت یا برخی ویروس ها ممکن است علائمی را نشان دهد. شایع ترین علائم بیماری های کبدی که باید جدی گرفته شوند، عبارتند از:

• ادرار تیره
• خستگی
• خارش پوست
• مدفوع کم رنگ
• حالت تهوع و استفراغ
• تورم در شکم، پاها و مچ پا
• درد شکم در سمت راست
• زردی پوست و سفیدی چشم (یرقان)

مطالعه بیشتر: درمان خارش کبدی

دلایل ایجاد کلسیفیکاسیون در کبد

علل متعددی می‌توانند منجر به کلسیفیکاسیون کبد شوند. یکی از شایع‌ترین دلایل، عفونت‌های قبلی در کبد است. عفونت‌های گرانولوماتوز مانند سل یا هیستوپلاسموز می‌توانند باعث التهاب و آسیب به بافت کبد شده و در نهایت منجر به رسوب کلسیم در کبد شوند. آبسه‌های کبدی درمان‌شده نیز می‌توانند نواحی کلسیفیه از خود برجای بگذارند.

مصرف الکل

کلسیفیکاسیون کبد نیز ممکن است به دلیل مصرف بیش از حد الکل باشد. این وضعیت زمانی که کبد تلاش می کند خود را از آسیب الکل بهبود بخشد، رخ می دهد. در نتیجه، تجمع کلسیم روی کبد رسوب می کند. در موارد پیشرفته و شدید، کلسیفیکاسیون ممکن است همراه با سیروز رخ دهد.

اختلالات کبدی

اختلالات کبدی نیز ممکن است باعث کلسیفیکاسیون شوند. کیست ها یا تومورهای داخل کبد یکی از دلایل اصلی این تجمع هستند. در یک تومور، ضایعه یا کیست خوش خیم، ممکن است هیچ علامتی وجود نداشته باشد. کلسیفیکاسیون ممکن است با سونوگرافی یا سی تی اسکن تشخیص داده شود. بیوپسی می تواند مشخص کند که آیا این توده ها سرطانی هستند یا خیر. اگر توده خوش خیم باشد، ممکن است نیازی به درمان نباشد و وضعیت به مرور زمان برطرف شود.

تومورهای بدخیمی که با کلسیفیکاسیون کبدی همراه هستند ممکن است به درمان پیشرفته یا تهاجمی نیاز داشته باشند. جراحی برای برداشتن توده یا پرتودرمانی ممکن است گزینه ای برای کلسیفیکاسیون کبد ناشی از تومور بدخیم باشد. برای درمان حتی احتمال دارد دوره بعدی شیمی درمانی نیز تجویز شود.

در شرایطی که یک نوزاد با کلسیفیکاسیون کبدی مادرزادی با تومور کبدی متولد شود، این وضعیت اغلب یک توده خوش خیم خواهد بود. اما در صورت رشد، تومور نیاز به برداشتن و جراحی دارد. اما در اکثر موارد بیمار نیازی به درمان ندارد.

عفونت ها و مشکلات کبدی

چندین عفونت ویروسی می تواند به کبد آسیب برساند. هپاتیت، شایع ترین عفونت کبد است. بیماری هپاتیت A ویروسی است که با خوردن یا نوشیدن چیزی آلوده به مدفوع یک فرد آلوده منتقل می شود. هپاتیت B توسط ویروسی ایجاد می شود که از طریق خون آلوده منتشر می شود. به طور مشابه، هپاتیت C از طریق خون و مایعات بدن آلوده پخش می شود. هپاتیت C می تواند منجر به آسیب شدید کبدی شود. در نوزادان، کلسیفیکاسیون کبد می تواند ناشی از عفونت مرتبط با پریتونیت مکونیوم، پارگی روده ها در رحم باشد.

برخی از عفونت های انگلی که می توانند ضایعات کبدی همراه با کلسیفیکاسیون کبدی ایجاد کنند شامل بیماری هیداتید، شیستوزومیازیس و فاسیولیازیس هستند.

شرایط ناشی از سموم

کبد به بدن کمک می کند تا سموم مختلف را از بدن فیلتر کند. مصرف زیاد الکل و مواد مخدر می تواند به کبد در هنگام حذف مواد سمی آسیب برساند و حتی ممکن است منجر به بیماری کبد چرب شود. این بیماری معمولاً علائمی را ایجاد نمی کند. با این حال، در صورت بروز این وضعیت، ممکن است احساس خستگی یا درد شکم در سمت راست داشته باشید. چاقی و رژیم غذایی با چربی بالا می تواند خطر ابتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) را افزایش دهد.

بیماری هیداتید

بیماری هیداتید توسط کرم نواری انگلی Echinococcus ایجاد می‌شود که شایع‌ترین ارگانیسم‌های ایجادکننده آن Echinococcus granulosa (اکینوکوک سیستیک) و Echinococcus multilocularis (اکینوکوک آلوئولی) هستند.

عفونت هیداتید در کشورهای پرورش گوسفند و در خاورمیانه و اروپا بیشتر شایع است. انسان با مصرف غذا یا آب آلوده به تخم‌های انگلی آلوده می‌شود. کبد به ویژه لوب راست آن بیشتر تحت تأثیر قرار می گیرد. علائم بیماری هیداتید شامل تشکیل کیست کبدی است که می تواند در حضور عوارضی از جمله عفونت روی هم، اثر توده ای، سوراخ شدن یا تشکیل فیستول علائمی ایجاد کند.

بیماری گرانولوماتوز

شایع ترین علت ضایعات کانونی کلسیفیه کبد، التهاب محسوب می شود که بیماری گرانولوماتوز شایع ترین علت آن است. بیشترین علل بروز بیماری گرانولوماتوز به هیستوپلاسموز، سارکوئیدوز و سل (TB) می باشد.

سل یکی از شایع ترین علل عوارض و مرگ و میر در سراسر جهان به ویژه در کشورهای با درآمد کم یا متوسط است. سل کبدی به طور معمول از 11 تا 50 سالگی رخ می دهد. بهترین معاینه تصویربرداری برای تشخیص فعال سل کبدی، CT با کنتراست است.

یافته های گرانولوم های کلسیفیه همراه در ریه ها و طحال به تشخیص قرار گرفتن در معرض بیماری گرانولوماتوز کمک می کند.

در بیماران مبتلا به هیستوپلاسموز ریوی، اغلب کبد درگیر می شود که بیشتر منجر به التهاب پورت و گرانولوم های مشخص می شود. ظاهر معمولی CT هیستوپلاسموز کبدی التیام یافته شامل کلسیفیکاسیون های ریز و کاملاً مشخص کبدی پراکنده است که اغلب با کلسیفیکاسیون های طحال با ظاهر مشابه همراه است.

آسیب به کبد در نهایت می تواند منجر به سیروز شود. سیروز زخمی در کبد است که از عملکرد سالم کبد جلوگیری می کند. مانند سایر بیماری های کبدی، سیروز با خستگی، درد شکم، نفخ، کاهش وزن ناخواسته و زردی همراه است. در تعداد کمی از موارد، سیروز می تواند منجر به سرطان کبد شود. درمان زودهنگام این شرایط می تواند از آسیب بیشتر کبدی جلوگیری کند.

مطالعه بیشتر: رژیم غذایی کبد

کلسیفیکاسیون کبد در نوزاد

کلسیفیکاسیون کبد در نوزاد ممکن است به دلیل عفونت باشد که در رحم یا اندکی پس از تولد رخ دهد. التهاب شکم به دلیل پارگی دیواره روده در هنگام زایمان می تواند باعث ایجاد شرایط کبدی کلسیفیک در نوزادان شود. تخلیه ماده مدفوع جنین، همچنین به عنوان مکونیوم شناخته می شود، ممکن است علت اصلی عفونت باشد و منجر به تجمع کلسیم در نواحی کبد شود. تشکیل لخته های خون روی کبد که به بافت اطراف آسیب می زند نیز ممکن است باعث کلسیفیکاسیون شود.

خطرات و عوارض احتمالی

در بسیاری از موارد، کلسیفیکاسیون کبد به خودی خود خطرناک نیست و عوارض قابل توجهی ایجاد نمی‌کند. با این حال، خطرات و عوارض کلسیفیکاسیون کبد بیشتر به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد. برای مثال، اگر رسوب کلسیم در کبد ناشی از یک عفونت درمان‌نشده یا یک تومور بدخیم باشد، خطرات و عوارض مرتبط با آن بیماری می‌تواند جدی باشد.

در موارد نادر، کلسیفیکاسیون گسترده ممکن است به تدریج بر عملکرد طبیعی کبد تأثیر بگذارد، اما این امر غیرمعمول است. همچنین، وجود رسوبات کلسیم می‌تواند در تفسیر دقیق سایر یافته‌های تصویربرداری کبد اختلال ایجاد کند.

مهم است که علت کلسیفیکاسیون مشخص شود تا بتوان خطرات و عوارض احتمالی را به درستی ارزیابی و مدیریت کرد. پیگیری منظم با پزشک و انجام تصویربرداری‌های دوره‌ای در صورت توصیه، برای نظارت بر وضعیت و تشخیص زودهنگام هرگونه مشکل احتمالی ضروری است.

مطالعه بیشتر: افزایش آنزیم های کبدی

روش‌های تشخیص پزشکی

تشخیص کلسیفیکاسیون کبد معمولاً از طریق روش‌های تصویربرداری پزشکی انجام می‌شود.

سونوگرافی کبد: اغلب اولین روش تصویربرداری است که برای بررسی ساختار کبد به کار می‌رود و می‌تواند نواحی کلسیفیه را به صورت نقاط یا توده‌های بسیار بازتابنده (echogenic) نشان دهد.

توموگرافی کامپیوتری (CT اسکن): با دقت بالاتری می‌تواند محل، اندازه و میزان رسوب کلسیم در کبد را مشخص کند و همچنین اطلاعات بیشتری در مورد سایر بافت‌های اطراف ارائه دهد.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): معمولاً برای تشخیص کلسیفیکاسیون به اندازه CT اسکن حساس نیست، اما می‌تواند در ارزیابی بافت نرم کبد و افتراق آن از سایر ضایعات کمک‌کننده باشد.

در برخی موارد، برای تعیین علت کلسیفیکاسیون و بررسی وجود بیماری‌های زمینه‌ای، ممکن است آزمایش خون برای بررسی عملکرد کبد، مارکرهای عفونی یا توموری نیز درخواست شود. در موارد نادر و پیچیده، بیوپسی کبد (نمونه‌برداری از بافت کبد) ممکن است برای تشخیص قطعی علت کلسیفیکاسیون انجام شود.

درمان کلسیفیکاسیون کبد

برای درمان کلسیفیکاسیون کبد باید بیماری زمینه ای که باعث کلسیفیکاسیون می شود، تشخیص و درمان شود. درمان بسته به علت دقیق آن متفاوت خواهد بود. رسوبات کوچک کلسیم احتمالاً بر عملکرد کبد تأثیر نمی گذارد. با این حال، رسوبات بزرگ ممکن است به طور قابل توجهی بر عملکرد کبد تأثیر بگذارد یا عوارض دیگری را ایجاد کند.

در بیشتر موارد کلسیفیکاسیون نیازی به درمان ندارد. اما کلسیفیکاسیون ناشی از عفونت یا بیماری احتمالاً باعث آسیب دائمی به کبد می شود. کلسیفیکاسیون برگشت پذیر نیست. اکثر موارد کلسیفیکاسیون کبد منجر به درد یا عوارض نمی شود. در چنین حالتی، پزشک به نظارت بر رسوبات کلسیم شما در جلسات بعدی ادامه خواهد داد.

با این حال، راه‌هایی برای تسکین درد احتمالی ناشی از آن وجود دارد. همچنین برای جلوگیری از بدتر شدن کلسیفیکاسیون می توانید اقداماتی را انجام دهید. محدود کردن یا اجتناب از الکل برای درد و پیشگیری مفید است. اگر درد دارید، می توانید از داروهای مسکن برای کنترل آن استفاده کنید. فعالیت بدنی بیشتر و مصرف غذاهای چرب کمتر می تواند به بهبود عملکرد کبد و جلوگیری از آسیب بیشتر به اندام کمک کند.

کلسیفیکاسیون کبد مرتبط با تومور سرطانی احتمالاً با جراحی درمان می شود. همچنین ممکن است از پرتودرمانی و شیمی درمانی برای درمان سرطان استفاده شود.

آیا کلسیفیکاسیون کبد باعث سرطان می شود؟

بیشتر کلسیفیکاسیون کبد غیر سرطانی است. با این حال، پزشکان باید سرطان را به عنوان دلیلی برای رد آن بررسی کنند. چون عدم درمان تومور سرطانی و بدخیم در برخی شرایط می تواند باعث تجمع رسوبات کلسیم در ناحیه اطراف آن شود.

در صورت تشخیص کلسیفیکاسیون کبد در سونوگرافی، پزشکان انجام بیوپسی از کبد را برای جمع‌آوری نمونه از بافت کلسیفیه شده تجویز می کنند. این بافت در آزمایشگاه برای وجود سلول های سرطانی آزمایش می شود. نتایج آزمایش مشخص می کند که آیا کلسیفیکاسیون کبد سرطانی است یا خوش خیم؟