علت اسهال صبحگاهی چیست؟

اسهال صبحگاهی در صورتی که گاه به گاه و موقت باشد کاملاً طبیعی و معمولاً جای نگرانی نیست. با این حال، اگر اسهال به طور مکرر یا مداوم رخ دهد (که اسهال مزمن نامیده می شود)، احتمال دارد مشکل دیگری وجود داشته باشد. این مقاله علل کوتاه مدت (حاد) و طولانی مدت (مزمن) اسهال صبحگاهی، مشکلاتی که ممکن است به دلیل اسهال ایجاد شود، و نحوه کنترل مشکلات گوارشی را مورد بحث قرار می دهد.

شایع ترین علل کوتاه مدت اسهال

در بیشتر مواقع اسهال، حاد و خود محدود شونده است، یعنی مدت زیادی طول نمی کشد و خود به خود از بین می رود.  به این دلیل که اغلب از یک علت کوتاه مدت ناشی می شود. موارد زیر برخی از دلایل حاد اسهال هستند.

عفونت یا بیماری

شایع ترین علت اسهال ناشی از عفونت روده ای است که گاهی آنفولانزای معده نامیده می شود (اصطلاح بالینی آن گاستروانتریت ویروسی است ). این اغلب توسط ویروسی ایجاد می شود که به سرعت از فردی به فرد دیگر منتقل می شود. اسهال ناشی از ویروس احتمال دارد همراه با استفراغ باشد و برخی افراد تب نیز دارند. وجود خون در اسهال از علائم معمول این نوع اسهال نیست.

باکتری ها نیز می توانند باعث اسهال شوند. این احتمال دارد پس از مسافرت یا خوردن غذاهای حاوی باکتری رخ دهد. اسهال باکتریایی می تواند ناشی از مسمومیت غذایی یا یک بیماری ناشی از غذا باشد.

انواع مختلفی از باکتری ها وجود دارند که می توانند باعث اسهال شوند و آنها علائم دیگری از جمله تب، مدفوع خونی یا التهاب (قرمزی و تورم) در روده ایجاد می کنند.

انگل ها نیز عامل اسهال هستند، اما این عفونت ها در کشورهای توسعه یافته بسیار کمتر دیده می شود. اسهالی که بیش از هفت روز ادامه دارد ممکن است دلیلی برای آزمایش عفونت انگلی توسط پزشک باشد. همراه با اسهال، شاید استفراغ، خون در مدفوع یا التهاب در روده وجود داشته باشد.

کافئین بیش از حد

کافئین بر سیستم های بدن از جمله دستگاه گوارش تأثیر می گذارد. این شامل افزایش اسید معده و شل شدن ماهیچه های دستگاه گوارش (موسوم به ماهیچه های صاف) می شود. همچنین احتمال دارد خطر التهاب در دستگاه گوارش را نیز افزایش دهد و باعث  شل تر مدفوع می شود.

استرس عاطفی

استرس در هر فردی متفاوت است. برای برخی افراد، استرس شدید منجر به اسهال می شود. دلیل استرس می تواند هر چیزی باشد، از امتحانات دانشگاه گرفته تا مرگ در خانواده.

عوارض جانبی دارو

گاهی اسهال از عوارض جانبی رایج داروها و مکمل ها است. خواندن مطالب بیمار یا صحبت با پزشکی که دارو را تجویز کرده می تواند به درک اینکه آیا یک دارو ممکن است باعث اسهال شود کمک می کند.

بارداری

افراد باردار احتمال دارد به دلایل مختلف دچار اسهال شوند. این می تواند شامل تغییر در رژیم غذایی، حساسیت های غذایی یا تغییرات هورمونی باشد. گاهی اوقات اسهال در سه ماهه سوم نشانه نزدیک بودن زایمان است. با این حال، اسهال می تواند برای مدتی قبل از شروع زایمان فعال ادامه یابد.

علل سبک زندگی

انتخاب های سبک زندگی که ممکن است باعث اسهال صبحگاهی شود شامل برخی از عادات رایج زیر است:

• مصرف دارو: داروهایی مانند آنتی بیوتیک ها می توانند باعث اسهال صبحگاهی شوند.
• میان‌وعده‌های نیمه‌شب: اسهال صبحگاهی احتمال دارد ناشی از بیدار شدن در شب برای خوردن غذا یا میان‌وعده قبل از خواب باشد.
• نوشیدن بیش از حد قهوه: کافئین حرکات روده را افزایش می دهد. مصرف زیاد قهوه می تواند باعث اسهال صبحگاهی شود.
• خوردن صبحانه پر حجم: خوردن یک صبحانه مفصل بلافاصله پس از بیدار شدن از خواب ممکن است روده ها را بیش از حد تحریک کند و باعث اسهال صبحگاهی شود.
• کشیدن سیگار: نیکوتین می تواند باعث شل شدن مدفوع شود. اگر فردی قبل از رفتن به رختخواب یا اول صبح سیگار بکشد، ممکن است اسهال صبحگاهی رخ دهد.

شایع ترین علل اسهال صبحگاهی در بلند مدت

شرایط مزمن (طولانی مدت) نیز می تواند باعث اسهال شود. در این شرایط، اسهال احتمال دارد به خودی خود برطرف نشود و  نیاز به درمان داشته باشد. این امر به ویژه در صورتی صادق است که بیماری وجود داشته و می تواند پیشرونده باشد (بدتر شود).

سندرم روده تحریک پذیر

سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یکی از علل شایع اسهال است. IBS همراه با اسهال ممکن است در افراد مبتلا به درد شکم حداقل یک روز در هفته تشخیص داده شود و حدود 25٪ از حرکات روده در طول سه ماه گذشته اسهال است.

بیماری التهابی روده

بیماری التهابی روده (IBD) شامل بیماری کرون، کولیت اولسراتیو و کولیت نامشخص است. اینها می توانند باعث اسهال شوند، از علائم دیگر آن خون در مدفوع، کاهش وزن و درد شکم است. تشخیص IBD معمولاً از طریق آزمایش‌هایی انجام می‌شود که پوشش دستگاه گوارش را بررسی می‌کنند تا ببینند آیا زخم وجود دارد یا خیر.

آلرژی یا عدم تحمل غذایی

وقتی فرد غذایی می خورد که به آنها حساسیت دارد احتمال دارد دچار اسهال شود. آلرژی غذایی با نیش پوست یا آزمایش خون تشخیص داده می شود، اما ممکن است بر اساس علائم پس از خوردن غذای مشکوک نیز مشخص شود.

عدم تحمل لاکتوز نیز می تواند باعث اسهال شود. بدن برخی افراد آنزیمی که می تواند پروتئین های شیر گاو را تجزیه کند، نمی سازد. این یک بیماری شایع است و معمولاً با پرهیز از شیر و فرآورده های آن درمان می شود.

خطرات و عوارض اسهال مزمن

داشتن اسهال برای مدت طولانی می تواند منجر به سایر بیماری ها شود. در اسهال ممکن است مقادیر قابل توجهی آب و الکترولیت ها (سدیم، پتاسیم و کلسیم در خون ) از بین برود که جایگزینی آنها با نوشیدن مایعات کافی دشوار است.

اگر غذا خیلی سریع در سیستم گوارش حرکت می کند، می تواند به این معنی باشد که ویتامین ها و مواد معدنی به درستی جذب نمی شوند. این منجر به کمبود ویتامین می شود.

اسهال مداوم همچنین احتمال دارد روی پوست اطراف مقعد (به نام پوست پری مقعد) خشن باشد. مدفوع اسیدی و پاک کردن می تواند پوست را از بین ببرد و باعث درد یا حتی شکستگی پوست و خونریزی شود.

اسهال مداوم می تواند منجر به هموروئید شود. هموروئید وریدهای بزرگ شده در مقعد هستند. آنها می توانند دردناک باشند و باعث خارش و خونریزی شوند. زور زدن و صرف زمان زیاد در توالت منجر به ایجاد هموروئید می شود.

اسهال صبحگاهی چگونه درمان می شود؟

شاید نتوان همیشه از اسهال پیشگیری کرد. با این حال، چندین کار می تواند برای پیشگیری از آن انجام شود.

شستن دست ها راهی برای پیشگیری از انواع اسهال عفونی است. شستن به مدت 20 ثانیه با آب و صابون یا استفاده از ضدعفونی کننده دست با 60 درصد الکل توسط مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) توصیه می شود.

هنگام سفر، از خوردن غذاهایی که احتمال دارد حاوی باکتری باشند خودداری کنید. نوشیدن آب بطری، خوردن فقط غذاهای پخته و پرهیز از یخ یا غذاهای نیم پز برخی از توصیه ها هستند.

برای اسهال ناشی از آلرژی غذایی یا عدم تحمل لاکتوز، پرهیز از غذاهایی که علائم ایجاد می کنند تنها روش پیشگیری است.

داروهای ضد اسهال می تواند برای برخی از انواع اسهال استفاده شود. با این حال، ممکن است این موارد در مورد عفونت یا اسهال مزمن توصیه نشود. اگر مطمئن نیستید، قبل از مصرف داروهای ضد اسهال با پزشک مشورت کنید.

درمان اسهال ناشی از IBS

برای اسهال ناشی از IBS، ترکیبی از درمان ها می تواند استفاده شود. این ها شامل تغییر در رژیم غذایی، خوردن فیبر بیشتر، درمان های روانشناختی، مکمل ها و داروها است.

IBD باعث التهاب در دستگاه گوارش می شود. توقف آن التهاب، بخشی از درمان اسهال است. برخی از درمان ها می تواند شامل تغییرات رژیم غذایی، درمان های روان شناختی، داروها و مکمل ها باشد.

هنگامی که عوامل سبک زندگی باعث اسهال صبحگاهی می شود، فرد می تواند تغییراتی را برای کاهش محرک های این مشکل ایجاد کند.

اگر آلرژی عامل ایجاد اسهال صبحگاهی است، بهترین راه برای پیشگیری از بروز این عارضه حذف کامل غذاهای محرک از رژیم غذایی است.

هر کسی که فکر می کند IBS باعث اسهال صبحگاهی می شود باید برای تشخیص دقیق به پزشک مراجعه کند. اولین قدم در تشخیص علت اسهال صبحگاهی، شناسایی علائم هر بیماری است.

علائم IBS، علاوه بر اسهال صبحگاهی، عبارتند از:

• گاز
• نفخ
• یبوست
• گرفتگی معده
• مخاط در مدفوع

علائم IBD، علاوه بر اسهال صبحگاهی، عبارتند از:

• دل درد
• خستگی
• کاهش وزن
• خون در مدفوع

پزشک می تواند به تعیین اینکه آیا فرد مبتلا به IBS یا IBD است کمک می کند. درمان برای هر بیماری به شرح زیر است:

گزینه های درمان های IBS عبارتند از:

• داروهای ضد اسهال: داروهای بدون نسخه مانند لوپرامید (Imodium) احتمال دارد کمک کنند.
• داروهای آنتی کولینرژیک: این داروها ممکن است اسپاسم منجر به اسهال را کاهش دهند. نمونه ای از داروهای آنتی کولینرژیک دی سیکلومین (بنتیل) است.
• داروهای ضدافسردگی: داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای ، علیرغم اینکه برای این منظور طراحی نشده اند، یک درمان موثر برای علائم این بیماری هستند. به عنوان مثال می توان به ایمی پرامین (Tofranil) و دزیپرامین (Norpramin) اشاره کرد.

درمان های IBD

داروهای ضد التهابی برای IBD التهاب روده را هدف قرار می دهند از جمله:

• آمینوسالیسیلات ها
• کورتیکواستروئیدها
• داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی

تغییرات رژیم غذایی نیز به مدیریت IBD کمک می کند. پیروی از رژیم غذایی پروتکل خودایمنی (AIP) که شامل حذف برخی غذاها می شود، می تواند به کنترل علائم IBD کمک کند.

پیشگیری از اسهال صبحگاهی

غذاهای تند باید محدود شوند زیرا می تواند روده را تحریک کرده و باعث اسهال صبحگاهی شوند. مانند بسیاری از شرایط دیگر، اسهال صبحگاهی کمتر بر افرادی که سبک زندگی سالمی دارند، خوب غذا می خورند و به طور منظم ورزش می کنند، تأثیر می گذارد.

ایجاد تغییرات مثبت در شیوه زندگی برای کاهش تحریک روده، مانند ترک سیگار ، راه های خوبی برای پیشگیری از اسهال صبحگاهی است.

انجام اقداماتی برای کاهش اثرات استرس روانی یکی دیگر از راه های خوب برای ترویج حرکات سالم روده است.یوگا ، مدیتیشن و دویدن همگی راه های موثری برای کاهش تاثیر استرس بر ذهن و بدن هستند.

محدود کردن مقادیر غذاهایی که احتمالاً روده را تحریک می کنند نیز ایده خوبی است. غذاهایی که باید محدود شوند عبارتند از:

• میوه خام
• غذاهای ادویه دار
• نوشیدنی های گازدار
• غذاهای نشاسته ای حاوی گلوتن
• غذاهایی که حاویFODMAPS، فروکتوز یا لاکتوز که از انواع قند هستند.

داشتن اسهال می تواند باعث کم آبی بدن شود. این بیماری افراد مسن‌تر، کودکان و کسانی که شرایط زمینه‌ای دارند را به‌طور جدی‌تر تحت تأثیر قرار می دهد. اگر فردی اسهال داشته باشد، نوشیدن مایعات فراوان برای پیشگیری از کم آبی بدن ضروری است. مسمومیت غذایی باعث افزایش خطر کم آبی بدن می شود.

چه زمانی باید با پزشک مشورت کنیم؟

بیشتر علل اسهال صبحگاهی موقتی و به زودی از بین می روند. اگر اسهال برطرف نشد، افراد باید با پزشک خود صحبت کنند.

پزشک می تواند به تشخیص بیماری زمینه ای که باعث اسهال صبحگاهی می شود کمک کند. علل ممکن است شامل IBD یا IBS باشد. هنگامی که پزشک علت را تشخیص داد، می تواند درمان مناسب را توصیه کند.

اگر علت مسمومیت غذایی باشد، افراد در معرض خطر کم‌آبی بدن هستند. اگر قادر به نگه داشتن مایعات و آبرسانی مجدد نیستند، باید به دنبال مراقبت های پزشکی باشند.

سوالات متداول

آیا طبیعی است که اسهال فرد را از خواب بیدار کند؟

قوام حرکت روده می تواند متفاوت باشد. با این حال، مدفوع آبکی که خواب را مختل می کند خارج از حد طبیعی است. یادداشت روزانه علائم و مواد غذایی و ایجاد برخی تغییرات در رژیم غذایی و سطوح استرس می تواند شروعی برای توقف اسهال صبحگاهی باشد.

اگر به نظر می رسد هیچ چیزی کمک کننده نیست، با پزشک، پرستار، متخصص تغذیه مشورت تا علت اسهال را کشف کنید.

علت اسهال بدون علائم دیگر چیست؟

برخی از دلایل رایج اسهال بدون علائم دیگر می تواند اثر نامطلوب دارو، کافئین بیش از حد یا غذایی باشد که با بدن سازگار نیست. این انواع معمولا خود به خود و بدون هیچ درمانی از بین می روند.

چرا هر روز صبح شکمم درد می کند؟

معده درد هر روز صبح می تواند به علت خالی بودن معده ، اما احتمال دارد نشانه ای از یک مشکل بزرگتر نیزباشد. سیستم گوارش از طریق ارتباط مغز و روده تحت تأثیر مغز قرار می گیرد.

درد در هنگام صبح می تواند نشانه ای از این باشد که چیزی در برنامه صبحگاهی باید تغییر کند. نگه داشتن علائم و گزارش غذا احتمال دارد کمک کننده باشد، اما اگر اینطور نیست، وقت آن است که به یک متخصص مراقبت های بهداشتی مراجعه کنید.

آیا اسهال می تواند از علائم اضطراب باشد؟

اضطراب یا استرس عاطفی می تواند منجر به اسهال شود. در برخی موارد، می توان انتظار داشت که از یک رویداد استرس زا همیشه اجتناب شود. ارزش آن را دارد که سطوح استرس را به هر طریقی که برای شما منطقی است بررسی کنید.

با این حال، اگر اسهال بر زندگی تأثیر می گذارد، مانند عدم توانایی در معاشرت یا انجام کار، زمان آن رسیده است که ببینید آیا کار با یک متخصص مراقبت های بهداشتی یا یک متخصص سلامت روان می تواند به کاهش سطح اضطراب کمک کند.

اسهال صبحگاهی زمانی است که فرد اول صبح مدفوع شل و آبکی دفع می کند ونیاز به دستشویی رفتن احتمال دارد فرد مبتلا به اسهال صبحگاهی را از خواب بیدار کند. آنها همچنین ممکن است زمانی که برای اولین بار بلند می شوند احساس کنند که باید فوراً به دستشویی بروند.

اکثر مردم در برخی مواقع اسهال صبحگاهی را تجربه می کنند. اسهال گاه به گاه صبحگاهی ممکن است نشانه ای از یک بیماری موقت یا نتیجه انتخاب سبک زندگی باشد.با این حال، داشتن اسهال صبحگاهی به طور منظم احتمال دارد نشانه ای از یک بیماری زمینه ای باشد.

سخن آخر

اسهال شایع  و معمولاً خود به خود از بین می رود. اگر اسهال برای چند روز ادامه یابد یا عوارضی مانند کم آبی بدن ایجاد کند، مراجعه به پزشک برای درمان ضروری است. اسهال مزمن باید متفاوت از اسهال حاد تشخیص داده و درمان شود.

داشتن اسهال می تواند ناراحت کننده باشد، به خصوص زمانی که ناشی از عفونت و باعث علائمی مانند تهوع یا استفراغ نیز شود. تشخیص زمان مراجعه به پزشک در مورد اسهال شاید سخت باشد. اگر فردی  در اطرافتان ، مبتلا به اسهال بوده و آنفولانزای معده داشته ، احتمال دارد علت آن مشخص باشد. اما بهتر است پزشک اسهالی را که بیش از سه روز ادامه دارد و باعث کم آبی بدن یا سایر عوارض می شود، تشخیص دهد.