سندرم روده تحریک پذیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند با بروز علائم زیادی همراه باشد که ما در این مقاله از پزشکت سعی کرده ایم شایع ترین آنها را مورد بررسی قرار دهیم. این سندرم منجر به بروز یکسری تغییرات در شدت و یا تعداد دفعات اجابت مزاج و درد زیر شکم میشوند. سندرم روده تحریک پذیر (IBS) بین 6 تا 18 درصد از مردم در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار میدهد.
رژیم غذایی، استرس، کم خوابی و تغییرات در باکتری های روده ممکن است باعث ایجاد علائم شوند. با این حال، عوامل مختلفی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند منجر به بروز آن شوند که این عوامل برای افراد متخلف، متفاوت است. اما به طور کلی مبتلایان به این بیماری ممکن است از بروز علائم شایع زیر رنج ببرند:
درد و گرفتگی شکم
درد شکم، شایع ترین علامت و عامل کلیدی در تشخیص سندرم روده تحریک پذیر است. به طور معمول، همکاری بین روده و مغز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند هضم دستگاه گوارش را کنترل کنند. این اتفاق از طریق هورمون‌ها، اعصاب و سیگنال‌های آزاد شده توسط باکتری‌های مفید موجود در روده رخ میدهد. اختلال در این سیگنال‌ها در مبتلایان به IBS، منجر به تنش ناهماهنگ و دردناک در عضلات دستگاه گوارش میشوند.
افرادی که IBS دارند اغلب درد شکمی خود را اسپاسم، گرفتگی، درد مبهم و ناراحتی کلی معده توصیف می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. این درد ممکن است خفیف، متوسط یا شدید باشد. برای برخی از افراد، درد IBS آنها با اجابت مزاج تسکین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد، در حالی که برخی دیگر ممکن است اصلاً تسکین نداشته باشند. درد شکم ممکن است بعد از غذا خوردن یا زمانی که تحت استرس زیادی هستید بدتر شود.
این درد معمولاً در قسمت تحتانی یا کل شکم رخ میدهد، اما کمتر در قسمت بالای شکم به تنهایی ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. درد معمولاً به دنبال اجابت مزاج کاهش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد. اصلاح رژیم غذایی، ممکن است درد و سایر علائم را بهبود بخشد. سایر درمان‌ها شامل شل‌کننده‌های روده مانند روغن نعناع، درمان رفتاری شناختی و هیپنوتیزم درمانی است. در موارد شدیدتر متخصص گوارش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند برای کاهش درد شکمی، دارو تجویز کند.
اسهال
تقریباً یک سوم بیماران مبتلا به IBS از اسهال رنج می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برند. مطالعه ای روی 200 بزرگسال نشان داد که افراد مبتلا به IBS غالب با اسهال به طور متوسط 12 بار در هفته اجابت مزاج داشتند. تسریع اجابت مزاج در IBS همچنین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند منجر به تمایل ناگهانی و فوری برای اجابت مزاج شود. برخی از بیماران این را به عنوان منبع مهم استرس توصیف می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند، حتی این احتمال وجود دارد که برخی از بیماران از موقعیت های اجتماعی به دلیل ترس از شروع ناگهانی اسهال اجتناب کنند. علاوه بر این، اسهال در این بیماری تمایل به شل و آبکی دارد و ممکن است حاوی خلط باشد.
یبوست
IBS می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند باعث یبوست و همچنین اسهال شود. یبوست همراه با IBS تقریباً 50 درصد از افراد مبتلا به IBS را تحت تأثیر قرار میدهد. در این شرایط تغییر ارتباط بین مغز و روده ممکن است زمان عبور طبیعی مدفوع را تسریع یا کند کند. هنگامی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که زمان انتقال کاهش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد، روده آب بیشتری را از مدفوع جذب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند و دفع آن دشوارتر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. یبوست به صورت داشتن کمتر از سه بار اجابت مزاج در هفته تعریف می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.
یبوست در IBS شامل درد شکمی است که این درد با اجابت مزاج کاهش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد و همچنین اغلب باعث احساس اجابت مزاج ناقص می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. این منجر به فشارهای زیاد در هنگام دفع می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. همراه با درمان های معمول برای IBS، ورزش، نوشیدن آب بیشتر، خوردن فیبر محلول، مصرف پروبیوتیک ها و استفاده محدود از ملین ها ممکن است در تسکین این علائم موثر باشند.
یبوست متناوب و اسهال
یبوست و اسهال مختلط یا متناوب حدود 20 درصد از بیماران مبتلا به IBS را تحت تأثیر قرار میدهد. این وضعیت شامل درد مزمن شکمی است. درد مهم‌ترین سرنخ است که نشان میدهد تغییرات در اجابت مزاج به رژیم غذایی یا عفونت‌های معمول و خفیف مربوط نمی‌شود. بلکه شدیدترین و شایع ترین علائم IBS است. درد ممکن است بعد از اجابت مزاج کمتر شود.
تغییر در اجابت مزاج
حرکت کند مدفوع در روده اغلب در اثر جذب ضعیف آب در روده ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود که این وضعیت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند یبوست را تشدید کند. از طرفی هم حرکت سریع مدفوع از طریق روده منجر به مدفوع شل و اسهال می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. IBS همچنین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند باعث تجمع خلط در مدفوع شود، که معمولاً با سایر علل یبوست همراه نیست.
وجود خون در مدفوع ممکن است نشانه ای از یک بیماری زمینه ای جدی باشد که در این شرایط بیمار باید حتما به پزشک مراجعه کند.
گاز و نفخ
تغییر هضم در IBS منجر به تولید گاز بیشتر در روده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. این وضعیت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند باعث نفخ شود که تا حدودی ناراحت کننده است. بسیاری از مبتلایان به IBS نفخ را به عنوان یکی از پایدارترین و آزاردهنده ترین علائم این اختلال می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شناسند. در مطالعه ای روی 337 بیمار مبتلا، 83 درصد نفخ و گرفتگی را گزارش کردند. هر دو علامت در زنان و در IBS غالب با یبوست یا انواع مختلط IBS شایع تر بود.
عدم تحمل غذایی
70% از مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر گزارش داده اند که مصرف برخی غذاهای خاص در آنها منجر به بروز علائم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. دو سوم افراد مبتلا به IBS به طور فعال از برخی غذاها اجتناب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. گاهی اوقات این افراد مجبور هستند چندین غذا را از رژیم غذایی خود حذف کنند. در حالی که غذاهای محرک برای همه متفاوت است، برخی از محرک های رایج شامل FODMAP ها و محرک ها مانند کافئین است.
خستگی و مشکل در خواب
بیش از نیمی از افراد مبتلا به IBS خستگی را گزارش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. در یک مطالعه، 160 بزرگسال مبتلا به IBS استقامت کم را تجربه کردند که فعالیت بدنی را در کار، اوقات فراغت و تعاملات اجتماعی محدود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.
IBS همچنین با بی خوابی مرتبط است که شامل مشکل در به خواب رفتن، بیدار شدن مکرر و احساس بی قراری در صبح است.
در مطالعه ای بر روی 112 بزرگسال مبتلا، 13٪ مشکلات در خواب را گزارش کردند. مطالعه دیگری بر روی 50 مرد و زن نشان داد که افراد مبتلا به IBS حدود یک ساعت بیشتر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خوابند اما در صبح نسبت به افراد بدون IBS کمتر احساس شادابی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. جالب توجه است که در این بیماران، خواب ضعیف باعث شدیدتر شدن علائم گوارشی در روز بعد شده است.
اضطراب و افسردگی
IBS با اضطراب و افسردگی نیز مرتبط است.
مشخص نیست که آیا علائم IBS منجر به بروز استرس روانی در بیماران می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود و یا اینکه استرس زندگی همراه با سندرم روده تحریک پذیر در بیماران منجر به سایر مشکلات روانی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. در هر صورت، اضطراب و علائم IBS گوارشی در یک چرخه معیوب یکدیگر را تقویت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند و هر یک منجر به تشدید دیگری میشوند.
در یک مطالعه بزرگ بر روی 94000 مرد و زن نشان داده است که افراد مبتلا به IBS بیش از 50 درصد بیشتر در معرض اختلالات اضطرابی و بیش از 70 درصد بیشتر احتمال دارد که به اختلالات خلقی مانند افسردگی مبتلا شوند.
مطالعه دیگری سطوح هورمون استرس کورتیزول را در بیماران مبتلا به IBS و بدون IBS مقایسه کرد. نتایج بررسی نشان داد که، افراد مبتلا به IBS تغییرات بیشتری در کورتیزول تجربه کردند که نشان دهنده سطوح استرس بیشتر است.
علاوه بر مشکلات مربوط به درد شکم و حرکات روده، علائم IBS ممکن است شامل سوء هاضمه و همچنین احساسات مختلف روده باشد. در نتیجه سایر علائم اولیه IBS عبارتند از:
- گاز گرفتگی و نفخ بیش از حد
- نفخ که ممکن است با گذشت روز بدتر شود یا نشود.
- آروغ زدن بیش از حد
- احساس یک توده در گلو (گلوبوس)
- سوزش سر دل و رفلاکس اسید
- سوء هاضمه
- کاهش اشتها
- حالت تهوع
عوارض سندرم روده تحریک پذیر
این وضعیت معمولاً خطر ابتلا به سرطان را افزایش نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد و به روده شما آسیب نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رساند. با این حال، حملات مکرر اسهال و یبوست می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند باعث ایجاد هموروئید در شما شود. علاوه بر این، اگر مبتلا به IBS هستید، در معرض خطر کم آبی بدن قرار دارید، به خصوص اگر اسهال مزمن دارید و مقدار کافی آب و الکترولیت مصرف نکنید. حتی در صورت بروز یبوست بیش از حد، خطر ابتلا به روده نهفته وجود دارد.
علائم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند آنقدر مهم و مخرب باشد که برخی از بیماران در معرض خطر ابتلا به اختلالات خلقی مانند افسردگی یا اضطراب هستند.
در واقع، طبق انجمن اضطراب و افسردگی آمریکا، 50 تا 90 درصد از کسانی که به دنبال درمان برای IBS هستند، با اختلال اضطراب یا افسردگی نیز دست و پنجه نرم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. بسیاری از افراد مبتلا به IBS نیز نگران هستند که پزشک بیماری آنها را اشتباه تشخیص دهد و شاید اختلال جدی تری را نادیده بگیرد.
همچنین نگرانی های تغذیه ای مربوط به محدودیت های غذایی مرتبط با مدیریت IBS وجود دارد. به همین دلیل، مشورت با یک متخصص تغذیه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به شما کمک کند تا بتوانید از بروز کمبود تغذیه ای ناشی از این بیماری پیشگیری کنید.
سخن آخر
IBS با درد مکرر شکم برای حداقل 6 ماه، همراه با درد هفتگی به مدت 3 ماه و همچنین ترکیبی از درد که با اجابت مزاج و تغییر در دفعات یا شکل حرکات روده تسکین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد، تشخیص داده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. اگر علائم IBS دارید که کیفیت زندگی شما را مختل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند، به پزشک یا متخصص گوارش مراجعه کنید.
شایع ترین علائم سندرم روده تحریک پذیر (IBS) درد مکرر شکم و تغییر در قوام مدفوع است. در حالی که IBS یک اختلال عملکردی روده در نظر گرفته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، این علائم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند نگران کننده باشد و ممکن است بر کیفیت کلی زندگی شما تأثیر بگذارد. مهم است علائمی را که تجربه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنید درک و ثبت کنید و با متخصص گوارش در مورد راه های مدیریت علائم مداوم خود مشورت کنید.
